سردار سلیمانی

مدیریت جهادی و سازمانهای جهادی به مدیرانی نیاز دارد که دارای تفکر راهبردی باشند و برنامه های راهبردی و عملیاتی خود را بر مبنای تفکر راهبردی ارزش مدار تدوین و اجرا کنند. این پژوهش به منظور تدوین الگوی تفکر راهبردی مدیران سازمانهای جهادی اجرا شده است. رویکرد این پژوهش کیفی است و الگوی پژوهش بر مبنای تحلیل مضمون وصیت نامه الهی سیاسی سپهبد شهید قاسم سلیمانی تدوین شده است. محتوای وصیت نامه این شهید والامقام را می توان سند و بیانیه تفکر راهبردی مدیران جهادی دانست. تحلیل متن وصیت نامه ایشان به روش تحلیل مضمون انجام شده است. پس از شناسایی و تحلیل مضمونهای پایه و مضمونهای سازمان دهنده، شش مضمون فراگیر به عنوان عناصر تفکر راهبردی مدیران جهادی شناسایی شد که عبارت است از: 1. دین مداری 2. ولایتمداری 3. فرهنگ شهادت طلبی 4. وحدت گرایی اسلامی 5. حکمرانی خدامحورانه 6. اقتدار نظامی و دفاعی. یافته های تحقیق نشان می دهد که عناصر تفکر راهبردی مدیران جهادی با عناصر الگوهای تفکر راهبردی در مدیریت علمی رایج تفاوت دارد.

هدف اصلی مقاله حاضر ارزیابی عوامل نفوذ الگوی رفتاری و مدیریت جهادی سردار سلیمانی در رابطه با «نیروی های مقاومت» در منطقه خاورمیانه، بر مبنای نظریه اِوِرت راجرز است. در همین راستا، سوالی که مطرح می شود عبارت است از اینکه «با در نظر گرفتن نظریه راجرز، عوامل اصلی نفوذ الگوی رفتاری و مدیریت جهادی سردار قاسم سلیمانی در سوریه، عراق و لبنان چیست؟» به لحاظ روشی نیز تحقیق حاضر از نوع توصیفی– تحلیلی با رویکرد «انطباق و آزمون نظریه با مورد» است. نتایج حاصل شده نشان می دهد که بر مبنای عوامل پنج گانه و مورد تأکید اورت راجرز یعنی «مزیت نسبی»، «سازگاری»، «مشاهده پذیری»، «پیچیدگی» و «آزمون پذیری»، به ترتیب 5 عامل، نفوذ و پذیرش الگوی رفتاری و مدیرت جهادی سردار سلیمانی را افزایش می داد که عبارتند از: 1-چند وجهی و فراملی بودن شخصیت سردار به همراه رویکرد وحدت بخش، که مزیت پذیرش الگوی رفتاری و مدیریتی او را بالا برده بود؛ 2-هوش بالا و سخت کوشی، همراهی با محور مقاومت و اشراف اطلاعاتی که سازگاری و هم نوایی او با تحولات خاورمیانه و در نهایت انتقال الگوی مدیریتی را آسان می نمود؛ 3- دستاوردها و برنامه ریزی های منتهی به نتایج سردار سلیمانی که برای نیروهای محور مقاومت به خوبی قابل مشاهده، رهایی بخش و راهگشا بود؛ 4-رفتارهای فردی و روحیات بی آلایش سردار سلیمانی که موانع پذیرش الگوی مدیرتی او را کاهش می داد و 5-راهبردهای رزمی، خلاقیت در تشکیل نیروهای مردمی و در نهایت موفقیت های سردار سلیمانی که در شرایط بحرانی آزمون خود را به خوبی پاسخ دادند.

با توجه به شناخت هوشمندانه و مقابله آگاهانه با دشمنان اسلام و نیاز روز افزون به ایده عملیاتی موفقیت آمیز شهید سلیمانی این مقاله در صدد دشمن شناسی و دشمن ستیزی سردار در پرتو فرهنگ مقاومت و انتظار است. برای انجام تحقیق از روش کیفی تحلیل مضمون استفاده شده است. تکنیک مقاله بهره گیری از خاطرات و سخنرانی های سردار در آثار منتشره است. داده های تحقیق در قالب کتاب، مقاله، سخنرانی، و مصاحبه مورد تحلیل قرارگرفته اند. مهم ترین شاخصه دشمن شناسی ایشان بازنمایی تأثیر بحران هویت مستمر جریان های تکفیری در جهان اسلام است که تحمل نظام اسلامی را ندارند. مهم ترین راهبرد دشمن ستیزی در دیدگاه فراگیر او توجه به منافع ملی منطقه ای در پرتو عامل وحدت آفرین مذهب است. رهیافت مکتب سلیمانی بر رابطه معنی دار بین انتظار و مقاومت تأکید می کند. رزمنده جبهه مقاومت مجاهد متشرع است و حرم اهل بیت: را حریم خود می داند.

شبکه اجتماعی «توییتر» به دلیل داشتن برخی ویژگی های منحصر به فرد، توانسته مخاطبان زیادی را در میان سیاستمداران پیدا کند؛ به گونه ای که اصطلاح جدیدی با عنوان «توئیپلماسی» یا «توییتر- دیپلماسی» وضع شده است؛ سیاستمداران از طریق توییتر، با مخاطبان گسترده ای در کشورهای مختلف ارتباط برقرار کرده و از این طریق، مرزهای دیپلماسی عمومی خود را توسعه داده اند. این پژوهش، به دنبال بررسی تطبیقی نحوه استفاده سیاستمداران ایران و آمریکا از پلتفرم توییتر است؛ مورد مطالعه در این پژوهش، شهادت سردار قاسم سلیمانی، فرمانده سپاه قدس پاسداران انقلاب اسلامی است. بازه زمانی موردنظر در بررسی توئیپلماسی دو کشور، از روز شهادت سردار سلیمانی به مدت ده روز (از 13 تا 23 دی ماه سال 1398) بوده است. جمع آوری داده ها با روش غیراحتمالی هدفمند انجام شده و به دلیل محدود بودن حجم داد ه ها، از روش تمام شماری به جای نمونه گیری استفاده شده است. سپس با استفاده از روش تحلیل مضمون، تحلیل داده ها انجام شده و نهایتاً 7 مضمون فراگیر در توئیپلماسی ایران و 6 مضمون فراگیر در توئیپلماسی ایالات متحده آمریکا استخراج شده است. در پایان پژوهش، با تأیید فرضیه استفاده حداکثری جریان راست از توییتر- در مقایسه با جریان دموکرات- مشخص شد که توئیپلماسی ایالات متحده آمریکا عمدتاً به دنبال اقناع افکار عمومی درمورد قانونی بودن اقدام خود در ترور سردار سلیمانی و همچنین ضرورت اتحاد سیاسی داخلی در برابر ایران بوده است. در حالی که توئیپلماسی ایران، عمدتاً مبتنی بر گفتمان عاطفی و حول محور بیان ویژگی های شخصیتی سردار سلیمانی و حتمی بودن انتقام گیری از عاملان ترور ایشان بوده است.

هدف اصلی از انجام پژوهش پیش رو بررسی رابطه مؤلفه های مدیریت جهادی بیانات مقام معظم رهبری در محبوبیت سردار سلیمانی و اولویت بندی آن ها است. جامعه آماری، کلیه دبیران و اولیای مدارس خاص (تیزهوشان، شاهد و نمونه) دخترانه مقطع متوسطه اول شهر بوشهر در سال تحصیلی 99-98 است؛ که بنا بر آمار رسمی، 80 نفر است. روش پژوهش، توصیفی از نوع دلفی و همبستگی است. ابزار پژوهش، دو پرسشنامه محقق ساخته است. از روش های آمار توصیفی مانند درصد فراوانی، میانگین، انحراف استاندارد و روش آمار استنباطی ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چند عاملِ مدل اینتر مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها نشان داد که 5 مؤلفه از مؤلفه های مدیریت جهادی منتخب خبرگان پژوهش با محبوبیت سردار سلیمانی رابطه دارند و از میان مؤلفه های متعدد مدیریت جهادی از دیدگاه رهبر معظم انقلاب در محبوبیت سردار سلیمانی با توجه به مقادیر تی و بتا به ترتیب ابعاد خدمت با نیت الهی، تخصص، علم و درایت، شوق خدمت و روحیه خدمت گزاری بی منت، بصیرت و عدم غفلت از وجود دشمن، تداوم و استقامت در کار دارای اولویت های اول تا پنجم می باشند.  

هدف اصلی این نوشتار ، واکاوی تطبیقی مجموعه ویژگی های سردار سلیمانی ، مستخرج از محتوای پیام های مکتوب منابع تاثیر گذار جامعه با مجموعه ویژگی های مالک اشتر بر اساس مجموعه پیام های امام علی (ع) درنهج البلاغه است. روش تحقیق از نوع تطبیقی بود. نمونه آماری مشتمل بر433 نفر از افراد تاثیر گذار جامعه در 4 گروه ؛ 102 نفراز مراجع و طلاب ، 61 نفراز نیروهای مسلح ، 150 نفراز مسوولین و سیاستمداران و 120 نفراز هنرمندان در حوزه های مختلف بود، روش نمونه گیری به صورت تصادفی از پیام های دریافتی طی یک هفته که از 13 لغایت لغایت 20 دی ماه 1398 در خبرگزاری ها و پایگاه های خبری مجوز دار درج شده بودند اخذ شده است. ابزار تحقیق پرسشنامه معیار تطبیق مستخرج از نهج البلاغه با 14 جمله بود (نامه های 13 ، 34 ، 38 ،53 و حکمت 443 و واژه مالک اشتر ) . از14436 ویژگی ایجابی استخراج شده ، گروه( 1 )با 4308 ، گروه( 2 ) با 3229 ، گروه( 3 )با 4455 و گروه ( 4)با 4244 واژه بود. تحلیل با آمار توصیفی صورت گرفت. «یافته ها نشان داد» هر 4 گروه ویژگی «عظمت روح وبلندی فکر» را در رتبه نخست نگاشته اند. ولایت پذیری در رتبه دوم بود که مراجع و طلاب و نیروهای مسلح نگارش نموده بودند مراجع وطلاب با نیروهای مسلح در 64 درصد ، با مسوولین وقت در 21 درصد وبا هنرمندان و ورزشکاران در 42 درصد شباهت در نگارش پیام داشتند.

دقت نظر به صدر اسلام و توجه به سیره پیامبر (ص) و امیرالمومنین (ع) و همچنین طریق سیر و سلوک اصحاب پیامبر و اصحاب خاص حضرت امیرالمومنین (ع) سبب گشت تا بسیاری از شخصیت ها در عصر حاضر نیز الگوی معرفتی خود را از میان اصحاب پیامبر (ع) و حضرت امیر (ع) انتخاب کنند. مالک اشتر نخعی یکی از این شخصیت هاست. مالک از سرداران رشید اسلام و از سرسپرده ترین یاران امیرالمومنین(ع) بود که ولایتمداری او شهره تاریخ است. مالک اشتر، از شخصیت هایى است که شایستگی سرمشق شدن و الگو بودن برای مؤمنان را دارد؛ چرا که وى، پس از مرتبه و مقام امامان معصوم(ع)، سرور و سرآمد زمان خود بود. ویژگی های فردی و اجتماعی مالک اشتر موجب شد که همیشه سرمشق و الگو باشند و همواره سبب ترس و اضطراب برای دشمنان بوده است. سردار شهید قاسم سلیمانی با الگو قرار دادن ایشان، یکی از سرداران برجسته تربیت شده در مکتب اسلام بود که همه ی عمر خویش را به جهاد در راه خدا گذرانید. در این نوشتار ضمن معرفی این دو سردار، به طور اختصاصی به مفهوم کلیدواژه ی «ولایت» می پردازیم. ماحصل این نوشتار آن شد که چند ویژگی مشترک در این دو فرمانده از بسامد بیشتری برخوردار است، از جمله: ولایتمداری، خدامحوری و معنویت، تکیه گاه و بازوی ولایت، شجاعت، خوش فکری و نبوغ و درایت.

پس از ترور شهید سلیمانی ، موجی از مباحث پیرامون شناخت ابعاد مختلف شخصیتی این شهید در میان محققین ملی و بین المللی به راه افتاد، در طی این مطالعه مولفه های سبک مدیریتی رهبری تحول آفرین درمکتب سردار سلیمانی مورد بررسی قرار گرفت. .( مسئله )مطالعه حاضر کیفی بوده و در این راستا متون کتبی مربوط به شهید سلیمانی گردآوری شد(n=66). با توجه به مراحل کدگذاری اشتراوس ، عبارات مدیریتی به صورت کدگذاری باز مشخص شدند.(تعدادکدها72).جهت تحلیل اولیه داده های کیفی از نرم افزار 2020 Maxqdaاستفاده شد.( روش ) کدهای بدست بر اساس یافته ها در مولفه های رهبری تحول آفرین (12) مقوله در سیره عملی سردار سلیمانی شناسایی شد . در مفهوم نفوذ آرمانی (3)مورد ،در انگیزش الهام بخش (3)مورد ،در مفهوم ملاحظات فردی (3)مورد ودر مفهوم ترغیب ذهنی(3) مورد شامل( شایسته سالاری، حمایت الهی از کارگزاران صادق نظام، تاثیر خلاقیت مدیران در مدیریت بحران ها)استخراج گردید ،بررسی ها نشان داد در مکتب سردار سلیمانی تمام مولفه های رهبری تحول آفرین با تکیه بر خدامحوری محقق گردیده اند و می توان سردار قاسم سلیمانی را به عنوان الگوی بارز رهبر تحول آفرین در مدیریت معرفی نمود . ( یافته ها )

شناسایی و تبیین مؤلفه های مدیریت میان فرهنگی در سیره سردار سلیمانی می تواند یک الگوی مناسب برای مدیران فعال در عرصه های چندفرهنگی باشد. درواقع مدیران فعال در پهنه فرهنگ ها، نیازمند درک درست از مؤلفه های مدیریت میان فرهنگی اند تا با به کارگیری آنها بتوانند اهداف مدیریتی خویش را جامه عمل بپوشانند. بنابراین مسئله این پژوهش تبیین و شناسایی مؤلفه های مدیریت میان فرهنگی سردار سلیمانی است. در این پژوهش با روش مطالعه اسناد موجود، اطلاعات موردنیاز گردآوری شد و با روش تحلیل مضامین و سازوکار شبکه مضامین، مؤلفه های مدیریت میان فرهنگی در سبک مدیریتی ایشان مورد شناسایی قرار گرفت. حاصل این پژوهش و تحلیل، چند مؤلفه است که عبارتند از: همسوسازی راهبردی، کشف و به کارگیری ظرفیت ها، التزام به ارزش های جهادی، مقبولیت فراگیر، ایجاد جذابیت و توجه به عوامل فرهمندی، نگاه راهبردی، تأکید بر سرمایه های انسانی، حضور در میدان و شبکه سازی.

با وجودی که تروریسم، پدیده ای نوظهوری نیست اما تنها چند دهه است که با توجه به گستردگی و ویژگی های آن به یکی از مباحث بحث انگیز بین المللی، منطقه ای و داخلی تبدیل شده است. یکی از مصادیق مهم و چالشی این پدیده، تروریسم دولتی است که گاه با توجیه دفاع پیش دستانه ارتکاب می یابد؛ موردی که در خصوص ترور سردار سلیمانی توسط دولت آمریکا بیان گردید. با وجود توسعه کنوانسیون ها و ارتقای صلاحیت مجامع قضایی بین المللی، اما در مبحث مصادیق و ابعاد دفاع پیش دستانه و یا ابعاد «تجاوز»، اختلافات فاحشی بین کشورها وجود دارد. یافته های این پژوهش با رویکردی توصیفی تحلیلی، نشان می دهد که سیاست قضایی بین المللی چه در قالب کنوانسیون ها و چه در قالب صلاحیت مراجع قضایی، چالش های فراوانی در خصوص جزادهی عاملان ترور سردار سلیمانی دارد و نتیجه می شود که با توجه به کنوانسیون «پیشگیری و مجازات جرایم ارتکابی علیه اشخاص حمایت شده بین المللی»، و با استناد به قانون های عمومی مثل منشور ملل متحد، قطعنامه تعریف تجاوز، کنوانسیون مأموریت های ویژه و مقررات عرفی، می توان پرونده ترور سردار سلیمانی و همراهان وی را پیگیری نمود.

دنیای سرشار از تغییر و چالش امروز، سازمان ها را با چالش های متعددی روبه رو کرده است و مدل های رایج برنامه ریزی راهبردی در چنین شرایطی تا حدی، اعتبار خود را از دست داده اند. به منظور مقابله با این چالش ها، یکی از پارادایم های توصیه شده، تفکر راهبردی است. تفکر راهبردی مدیران را به انعطاف پذیری مناسب در تصمیم گیری ها مجهز کرده و می تواند به عنوان یک پارادایم غالب در عصر حاضر به کار گرفته شود. اگرچه تفکر راهبردی مفهومی ناشناخته در حوزه مدیریت راهبردی نیست، اما مسئله ای که وجود دارد، عدم تناسب مدل های غربی با فرهنگ و بافت اسلامی جامعه ایران است. علاوه بر این، در اغلب مدل های تفکر راهبردی، جنبه نظری از جنبه عملی پیشی می گیرد و این مسئله باعث می شود مخاطبان این مدل ها را انتزاعی و غیرعملیاتی بدانند. این پژوهش به منظور حل این مسئله، از اندیشه های راهبردی سردار قاسم سلیمانی برای طراحی الگوی تفکر راهبردی مطلوب خود استفاده کرده است. در این راستا، از روش تحلیل مضمون استقرایی - قیاسی به منظور تجزیه وتحلیل داده ها و پاسخ به سؤالات استفاده شد و بخش قیاسی پژوهش به کمک مدل پنج بخشی تفکر راهبردی لیدکا (1998) انجام شد. در تجزیه وتحلیل داده ها به کمک نرم افزار Maxqda2020، تعداد 458 مضمون پایه، 79 مضمون سازمان دهنده و 20 مضمون فراگیر شناسایی شد. در نهایت 20 مضمون فراگیر شناسایی شده ذیل ابعاد چهارگانه تفکر عملیاتی، تفکر ارزشی، تفکر ایدئولوژیک و تفکر انسانی طبقه بندی شد که ابعاد اصلی تفکر راهبردی سردار قاسم سلیمانی را نشان می دهد.

حضرت امام خمینی (ره)، با ارائه گفتمان انقلاب اسلامی، ضرورت ها و بایستگی های نوینی را در تدوین راهبردهای بین المللی و منطقه ای خلق نموده است. برآیند این روند، الزام گزینش راهبردی متناسب با تهدیدها و فرصت های محیط امنیتی ایران است که می توان آن را در الگوی راهبردی سردار سلیمانی جستجو کرد. این نوشتار قصد دارد ضمن شناسایی مولفه های گفتمان انقلاب اسلامی در این الگو، با روش توصیفی-تحلیلی و بهره گیری از نظریه مجموعه امنیتی منطقه ای باری بوزان (مکتب کپنهاک)، آن را ترسیم و تبیین نماید. یافته های پژوهش نشان می دهد الگوی راهبردی سردار سلیمانی منبعث از اصول و سازه های انقلاب اسلامی، بر اساس ویژگی های پنج گانه باری بوزان (وابستگی متقابل امنیتی، الگوهای دوستی و دشمنی، مجاورت، وجود حداقل دو بازیگر و استقلال نسبی) قابل تحلیل است و دارای چهار شیوه عملکردی (حضور مستشاری، تشکیل هسته های مقاومت مردمی، مدیریت میدانی و نفوذ فرهنگی) بوده که در نهایت دو کار ویژه (بازدارندگی و موازنه سازی) را به همراه داشته است.

قتل فراقضایی در حقوق بین الملل، توسل به زور عمدی و کشنده از جانب دولت هاست که بر اساس قواعد حاکم بر حق حیات، توجیه پذیر نیست و بدون مجوز قانونی و بدون طی فرایند محاکمه عادلانه، به صورت خودسرانه انجام می گیرد. در 3 ژانویه 2020، حمله هوایی یک پهپاد نظامی بدون سرنشین آمریکایی علیه سردار قاسم سلیمانی و هیأت همراه در فرودگاه بغداد، موجب شهادت ایشان و همراهان شد و بلافاصله ایالات متحده آمریکا طی اعلامیه ای مسئولیت ارتکاب این اقدام را بر عهده گرفت. این مقاله به دنبال پاسخگویی به این پرسش است که آیا اقدام ایالات متحده علیه سردار شهید سلیمانی و هیأت همراه در فرودگاه بغداد می تواند قتل فراقضایی در حقوق بین الملل تلقی شود؟ مقاله حاضر با روش توصیفی تحلیلی به این نتیجه نائل می شود که ایالات متحده با اقدام به محرومیت خودسرانه حیات، بدون مجوز قانونی و بدون طی فرایند محاکمه عادلانه، علیه سردار سلیمانی و هیأت همراه، مرتکب قتل فراقضایی شده و علاوه بر نقض حقوق بشری این اشخاص، از ضوابط حقوق بشردوستانه و حقوق بین الملل کیفری نیز عدول کرده است. البته نباید فراموش کرد که سردار سلیمانی و هیأت همراه هرگز در دادگاهی صالح و با طی فرایند محاکمه عادلانه، مستحق مجازات اعدام تشخیص داده نشده بودند.