درخت حوزه‌های تخصصی

حق آگاهی از جمله حقوق شهروندی است که دارای ابعاد گسترده ای می باشد. از سویی حق دسترسی به اطلاعات (حق جستجو) را می توان یکی از عناصر ضروری آزادی بیان دانست و از سوی دیگر مردم سالاری بدون تضمین حق آگاهی نمی تواند متضمن آینده ای روشن باشد. حق آگاهی دارای دو مفهوم مضیق و موسع می باشد . آزادی در جستجوی اطلاعات در مفهوم مضیق آن مد نظر قرار می گیرد در حالیکه در مفهوم موسع، حق دسترسی به اطلاعات ملاک نظر می باشد. امروزه به دلایل مختلف از جمله مبارزه با فساد ، گسترش مشارکت شهروندان ، بهبود کیفیت خدمات عمومی و ارتقای سطح زندگی افراد با آگاهی از اطلاعات کاربردی، حق دسترسی به اطلاعات –دولتی- اهمیت بسیار یافته است به طوریکه کشورهای توسعه یافته عمدتاً از دهه 1980 میلادی به سمت آزادی اطلاعات حرکت نموده اند و کشورهای در حال توسعه نیز عموماً از دهه اول قرن بیست و یکم به تصویب قانون آزادی اطلاعات روی آورده اند . در کشور ما نیز چند سالی است که موضوع آزادی اطلاعات مورد توجه قرار گرفته است که نتیجه آن تصویب قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات در سال 1388 می باشد . با توجه به موضوعات مورد اشاره در این قانون با محوریت حق دسترسی به اطلاعات که از مفاهیم حق آگاهی می باشد و اینکه مطبوعات از فعالان عرصه اطلاع رسانی می باشند نمی توان تأثیر تصویب این قانون بر نظام مطبوعاتی کشور را نادیده انگاشت .در این تحقیق در پی بررسی این قانون و تأثیرات آن بر جنبه های مختلف نظام مطبوعاتی کشور خواهیم بود و با این قصد ابتدا به تعریف برخی از مفاهیم به کاربرده شده در این قانون می پردازیم و سپس تأثیر آن بر نظام مطبوعاتی کشور را بررسی می کنیم.

هر چند امروزه تکثر رسانه ها باعث پیدایش مخاطب متکثر و البته تخصصی شده است و به این ترتیب نمی توان از طریق یک رسانه تمام مخاطبان مورد نظر را در مورد موضوعی به اجماع رساند؛ اما با یک برنامه ریزی درست و همه جانبه می توان از تمام امکانات رسانه ای بهره برد و در انتقال درست و به موقع اطلاعات در زمینه های جمعیتی به مخاطبان تا حدود زیادی به اهداف تعیین شده در برنامه های راهبردی جمعیتی رسید. در حالی که انباشته شدن تسلیحات در خاورمیانه، انفجار جمعیت و جنبش اسلامی سه تهدید اصلی علیه کشورهای شمال و توسعه یافته مطرح می شود و کاهش جمعیت کشورهای اسلامی پروژه ای از قبل طراحی شده است که از طریق رسانه های جمعی این کشورها ترویج می شود در صورتی که کشورهای در حال توسعه مانند ایران، نرخ نزولی رشد جمعیت خود را کنترل ننمایند، طی چندین سال آینده با مشکل بزرگ پیری جمعیت و کاهش خطرناک جمعیت روبرو خواهند شد که هزینه زیادی را برای اقتصاد و امنیت کشور به دنبال خواهد داشت. از این رو این مقاله به بررسی نقش رسانه ها در مهار سیاست کاهش جمعیت ایران از سوی غرب می پردازد.

هدف اصلی این پژوهش بررسی نقش جاذبه های تصویری تبلیغات محیطی خودرو در بین شهروندان تهرانی است و بررسی میزان جذابیت تصویر، رنگ، نوشتار و شعار در بیلبورد های تبلیغی خودرو از نظر مخاطب و اینکه چه ویژگیهایی از تبلیغات، مخاطبان را در انتخاب خودرو مورد نظرشان بیشتر تحت تاثیر قرار می دهد از جمله اهداف فرعی این پژوهش به شمار می آید.پژوهش حاضر با روش پیمایشی و با رویکرد توصیفی- تحلیلی است که از دو روش کمی و کیفی استفاده کرده است. جامعه آماری این پژوهش را شهروندان بالای 15 سال تهرانی که آلبوم تصاویر بیلبوردی چند خودرو راکه پژوهشگر در اختیار آنها قرار داده و مشاهده کرده اند تشکیل می دهند. نتایج بدست آمده این پژوهش نشان داد که از نظر مخاطبین تبلیغات بیلبوردی خودرو، نوع جاذبه به کار رفته در بیلبوردهای خودرویی و مصرف رسانه ای مخاطبان، بیشترین و اصلی ترین مواردی هستند که در انتخاب و میزان توجه آنها موثر بوده اند.

در عصر حاضر، رسانه ها هریک، برای ارسال پیام مورد نظر و دست یافتن به هدف ترسیم شده، به شیوه هایی دست می یازند. شاید یکی از پذیرفته شده ترین این شیوه ها، «مستند» یعنی جمع-آوری اسناد تصویری (در تلویزیون) برای اقناع مخاطب و ارضای نیاز آگاهی بخشی به اوست. بر همین اساس شبکه های خبری در جهان، مستندهایی با موضوع هایی از جوامع مختلف تولید و پخش می کنند تا مخاطبان را به سمت هدف خود سوق دهند. در سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران نیز مستندسازی برای خبر مورد توجه قرار گرفته که به مستند خبری شهرت یافته، اما به نظر می رسید، چارچوبی برای چنین مستندهایی تعریف نشده است و در انگاره سازی ها آنطور که باید هدفی دنبال نشده ویا نتوانسته است شکل دهی درستی از هدف داشته باشد. در این پژوهش که به دلیل کیفی بودن فرضیه ای از پیش تعیین شده ندارد، علاوه بر مطالعه کتابخانه ای از روش مصاحبه عمیق استفاده و برهمین اساس با 70 کارشناس و دست اندرکار داخلی و خارجی حوزه های ""خبر""و""مستند"" (40 کارشناس داخلی و 30 کارشناسی خارجی در 18 کشور از طریق ایمیل)به صورت باز گفت وگو شده است.) یافته های پژوهش نشان می دهد؛ درباره «مستند خبری» - (عنوان مطرح در رسانه ملی) - در بین دست اندرکاران داخلی سه نظر وجود دارد : گروهی که "" مستند خبری"" را عبارتی جعلی و ترکیبی زائد و غیر قابل قبول برای خبرهای غیر واقعی که پخش می شود ، می دانند. گروه دوم ، تولید «مستند خبری» را غیر ممکن بیان کرده اند. گروه سوم، "" خبر"" را ""مستند"" نمی دانند و مستندسازی در خبر را ضروری می دانند. دست اندرکاران خارجی حوزه های خبر و مستند نیز تأکید می کنند؛ اصطلاح «مستند خبری» نامتعادل و غیر رایج است. و می گویند؛ به مسنتدهایی که از شبکه های خبری بین المللی پخش می شودCurrent Affairs Documentary گفته می شود. پژوهش به این نتیجه رسیده است که "" مستند خبری"" معنای عینی ندارد. اما با توجه به تغییر در فضای خبر و ضرورت مستند سازی عنوان ""مستند در خبر"" پیشنهاد و سعی شده است علاوه بر ارائه تعریف و چارچوبی تقریباً کاربردی برای سیمای جمهوری اسلامی ایران، دو نظریه؛ یکی درباره ""مستند در خبر""- که بعد خبری آن را جلوه بیشتری می بخشد - و دیگری درباره ""واقعیت""- که باور مخاطب را افزایش می دهد- مطرح شود.

هدف از این پژوهش بیان ویژگی های فرهنگ نقد و گفت وگو میان صاحب نظران علوم انسانی ایران است. این تحقیق از نوع تحقیقات کمی، توصیفی، و تفسیری است و در آن از روش اسنادی و تکنیک تحلیل محتوا استفاده شده است. جمعیت آماری این پژوهش کلیه نقدها، گفت وگوها، نامه ها، و جوابیه های انتقادی منتشرشده در نشریات تخصصی علوم انسانی از سال 1385 تا 1391 است. روش نمونه گیری هدف مند (تعمدی) است و حجم این نمونه برابر 45 متن انتقادی یعنی حدود 200 صفحه است. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که ویژگی های فرهنگ نقد و گفت وگوی صاحب نظران علوم انسانی بیش تر مخرب در مقابل سازنده، عقلانی ادراکی در مقابل احساسی، و منبع محور در مقابل پیام محور است.

موضوع این مقاله “بررسی شیوه اجرایی در مستند تلویزیونی” است. مسیر این پژوهش در شناخت قابلیت های اجرایی در زبان سینمایی به جهت دراماتیزه کردن روایت به نظرات بروتزی نزدیک است اما از دیگر سو در مورد بررسی جهانی که فیلم ساز از طریق استفاده از عناصر اجرایی می سازد و نحوه برخورد با موضوعِ معرفت از نظرات نیکولز بهره گرفته است. در این تحقیق با جمع آوری منابع و فیش برداری از مطالب گردآوری شده و طبقه بندی داده ها، به تجزیه و تحلیل آن ها پرداخته و سپس بر اساس دو روش علمی (علت و معلولی) و توصیفی، کلیه داده های یافت شده مورد تبیین و توصیف قرار گرفته است. از دید نیکولز تلفیق آزاد امر واقع و تجسم بخشی به آن چه از واقعیت تصور می شود، مشخصه مشترک مستندهای اجرایی است. از دید بروتزی مستندهای اجرایی به وجوه اجرایی زبان وابسته اند که از دیدگاه استین در مورد نقش اجرایی زبان ناشی شده است. عناصرمستندهای اجرایی عبارتند از: «حضور مؤلف/ مجری»، «ویژگی ترکیب این گونه مستند با سایر انواع فیلم»، «ساختن واقعیت»، «ساخت فیلم با اولین برداشت ها»، «واقعیت مقدم بر بازی»، «توجه به گروه های حاشیه ای»، «تجربه شخصی فیلم ساز» و «اقتدار فیلم ساز». هم چنین در این مستندها دوربین به مثابه تماشاگر عمل می کند.

با توجه به حضور صداوسیما در عرصه داخلی و بین المللی لازم است که این سازمان در آینده نیز برای رقابت با سایر رسانه ها و دستیابی به اهداف و تعالی خود در محیط رقابتی، به شناخت مسیر حرکت براساس تغییر و تحولات رسانه ای جهان بپردازد. بنابراین، در پژوهش حاضر، با استفاده از روش دلفی و با بررسی دیدگاه های 20 صاحبنظر آینده های محتمل رسانه ملی در فضای اینترنت با توجه به روندهای محیطی و محاطی اثرگذار بر این رسانه، به ترتیب ، حضور موازی در فضای اینترنت با 35 /86 درصد امتیاز در رده اول، حضور مکمل در فضای اینترنت با 59/64 درصد امتیاز در رده دوم، حضور مطلق در فضای اینترنت با 31/60 درصد امتیاز در رده سوم و حضور سایه ای در فضای اینترنت با 23/37 درصد در رده چهارم اولویت بندی شده اند. در بحث «آینده مطلوب» از نظر خبرگان پژوهش نیز، در میان آینده های محتمل در ده سال آینده، حضور موازی در فضای اینترنت برای رسانه ملی با امتیاز 44/94 انتخاب شده است. با توجه به این آینده نگری، لازم است رسانه ملی طی ده سال آینده در کنار رسانه های سنتی به بهره مندی مستقل و یکسان از اینترنت برای جذب مخاطب مبادرت بورزد.

تعاملات و روابط بین دانشجویان و استادان یکی از مهم ترین عرصه های ساختار اجتماعی علم به شمار می آید. هدف از این مقاله بررسی عوامل جامعه شناختی موثر بر تعاملات و ارتباطات دانشجویان با استادان می باشد. عرصه های مختلف تعاملاتی با توجه به نظریه های جامعه شناسی علم و با چارچوب نظری بوردیو، مورد بررسی قرار گرفته اند. در این پژوهش که از نوع تحقیقات پیمایشی بوده، جمع آوری داده ها با استفاده از پرسشنامه و انجام گرفته است. واحد تحلیل فرد و جمعیت آماری دانشجویان دانشگاه های پیام نور، غیر انتفاعی و آزاد شهرستان پلدختر است. یافته های پژوه ش در راست ای تائید نظ ریه بوردیو نشان می دهد موقعیت فرد در قلمرواجتماعی علم با توجه به میزان ترکیب سرمایه های فرهنگی او تعیین می شود .تعاملات استادان و دانشجویان با میزان سرمایه های آن ها در بیرون و درون فضای آکادمیک رابطه مثبت و معناداری دارد.

در مقاله نخست فصلنامه، سند تحول بنیادین آموزش وپرورش و نقش رسانه ها در تعلیم و تربیت مورد توجه قرار گرفته است. در این مقاله ضمن معرفی سند تحول بنیادین آموزش وپرورش و تعامل بر بندهای مرتبط با رسانه ها، به بررسی ضرورت آموزش سواد رسانه ای برای نیل به اهداف متعالی سند تحول پرداخته شده است.

بررسی شبکه های اجتماعی که زمان چندانی هم از پیدایش آنها نمی گذرد، موضوع مورد علاقه بسیاری از دانشجویان و پژوهشگران حوزه علوم ارتباطات اجتماعی است. کاربرد این شبکه های نوظهور در طیف وسیعی از روابط شخصی گرفته تا روابط جهانی، این پدیده را تبدیل به یک سوژه تمام عیار در پژوهش های اجتماعی و رسانه ای کرده است. هدف پژوهش حاضر، بررسی میزان و نوع استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی در بین دانشجویان دانشگاه آزاد منطقه9 مشهد و عوامل مؤثر بر آن بوده است. روش پژوهش، توصیفی، از نوع پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش را دانشجویان دانشگاه آزاد منطقه 9 مشهد تشکیل می دهند و ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه محقق ساخته است. یافته های پژوهش نشان داد، 3/55درصد دانشجویان دانشگاه آزاد منطقه 9مشهد در حد کمی از شبکه های اجتماعی مجازی استفاده می کنند. همچنین نتایج حاکی از آن است که بین متغیرهایی چون تنوع و گستردگی، میزان اعتماد، اطلاع رسانی و ارتباط آسان، جنسیت و رشته تحصیلی دانشجویان و میزان استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی رابطه وجود دارد.

با پیشرفت و توسعه رسانه ها، جهان به مرحله جدیدی گام نهاد که در آن رسانه ها، ضمن گام برداشتن در مسیر تکامل و تنوع، به یکی از اجزای اصلی جوامع بشری تبدیل شدند. در این دوره، گستره دسترسی مخاطبان به رسانه ها، توانایی استفاده و درعین حال حفظ استقلال فکری و اندیشه ای، اجتناب از انفعال، بهره مندی از تفکر انتقادی و افزایش توانایی گزینش و انتخاب رویارویی با این فرایند پیچیده و فراگیر و در نهایت تولید پیام های ارتباطی از طریق تکوین و تکامل سواد رسانه ای قابل حصول تلقی گشت. اگر سوادرسانه ای را علم تنظیم کننده روابط میان مخاطب و رسانه ها بر اساس هنجارهای درونی شده بدانیم، نباید از جایگاه آن در سیاست های رسانه ای کشورها غافل شویم. برای تحلیل این سیاست ها، مدل های مختلفی ارائه شده است که جامع ترین آنها مدل EC کمیسیون اروپا است. این مدل چهار مولفه دسترسی، استفاده، درک انتقادی و تولید ارتباطی را در حوزه سواد رسانه ای مطرح می کند. در این تحقیق، بر اساس مدل EC و مولفه های مطرح در آن و روش پژوهش اسنادی- تحلیلی اسناد نهاد شورای عالی انقلاب فرهنگی به عنوان مهمترین نهاد سیاست گذار در جمهوری اسلامی بررسی و تحلیل شد. نتایج تحقیق نشان می دهد که بیشترین میزان توجه در اسناد به مولفه استفاده و دسترسی بوده و مولفه درک انتقادی و توانایی های ارتباطی مخاطبان کمتر مورد توجه قرار گرفته است. نکته قابل توجه در این اسناد استفاده از واژه سواد الکترونیکی، سواد اطلاعاتی، سواد دیجیتالی و عدم استفاده از واژه سواد رسانه ای است.

هدف این مطالعه بررسی اثر شبکه اجتماعی مجازی بر سرمایه اجتماعی و میزان شادکامی افراد عضو در یکی از سایت شبکه های اجتماعی است. داده ها با تکنیک پیمایش و روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای با حجم نمونه 255 نفر جمع آوری و تحلیل شده است. نتایج نشان داد افراد با عضویت و مشارکت در این سایت شبکه های اجتماعی مواردی را بدین شرح به دست می آورند: افزایش شبکه های ارتباطی، عضویت در گروه های مختلف، تبعیت از هنجارها و قوانین، ایجاد اعتماد به دیگران و گروه ها، به دست آوردن اطلاعات و حمایت و در نهایت دسترسی به منابع مختلف که همگی این موارد مؤلفه های تشکیل دهنده سرمایه اجتماعی است. افزایش سرمایه اجتماعی در این سایت شبکه های مجازی بر تجربه و احساس مثبت تأثیر افزایشی و بر تجربه و احساس منفی تأثیر کاهشی می گذارد که نهایتاً به افزایش شادکامی منجرمی شود؛ در نهایت، عضویت و مشارکت در شبکه های اجتماعی مجازی باعث افزایش سرمایه اجتماعی و در ادامه شادکامی افراد می شود.

این پژوهش با توجه به تأثیر شبکه های تلویزیونی ماهواره ای بر نوجوانان و نقش مادران در کنترل و نظارت بر مصرف تلویزیون ماهواره ای در نوجوانان انجام شده است. داعیه این پژوهش پاسخگویی به این پرسش است که کنترل و نظارت بر مصرف تلویزیون های ماهواره ای نوجوانان چگونه صورت می گیرد و سواد رسانه ای مادران چه نقشی در انتخاب شیوه های نظارتی شان بر استفاده نوجوانان از تلویزیون های ماهواره ای دارد.

با اختراع تلویزیون، فیلم های خبری که معمولاً قبل از نمایش فیلم اصلی در سینما ها پخش می شدند تحت عنوان بخش های خبری به تلویزیون راه یافتند و در طی سالیان، هم پای دیگر برنامه های تلویزیونی متحول شدند و در این مسیر، بهره مندی خبر از مقوله ای بنام ظرایف برنامه سازی تلویزیونی، نمود بسیار چشم گیری یافت. استفاده از تمامی ظرفیت های برنامه سازی یکی از مهم ترین راهکار ها برای ارائه ی خبری جذاب و تأثیرگذار است. در این میان به کارگیری عناصر نمایشی در تهیه و تولید خبر از کارآمد ترین روش های شبکه های خبری برای جلب مخاطب است. در این پژوهش با استفاده از روش کتابخانه ای و اسنادی، ابتدا نقاط مشترک بین خبر و عناصر نمایشی به خصوص در حوزه ی خبرنویسی بیان شده و سپس از دیگر عناصر دخیل در این مقوله همچون روایت، تأثیر تصویر، نمابندی و... گفته شده و در پایان نحوه ی به کارگیری این عناصر در تنظیم خبر و پیشنهاد هایی برای نیل به این مهم مطرح شده است.