درخت حوزه‌های تخصصی

به طور کلی شکل گیری رسانه های محلی در ایران، از دیرباز حساسیت برانگیز بوده است. این امر بیشتر از دو عامل تنوع قومی کشور و ساختار نظام سیاسی حاکم در قبل و بعد از انقلاب ناشی می شود. استان آذربایجان غربی از جمله مراکزی است که به سبب همجواری با دو قومیت کرد و ترک و نیز شرایط سیاسی خاص حاکم بر آن، حوزه قابل مطالعه ای محسوب می شود. تولید و انتشار اخبار برای مخاطبان اقوام، بسیار حساس و مهم است و با توجه به سوابق تاریخی این موضوع ، کمترین غفلت در این خصوص می تواند بحران زا باشد. هدف اصلی این پژوهش شناخت دقیق چگونگی انتشار اخبار قومیت های ترک و کرد در سیمای استان آذربایجان غربی است. به این منظور، بخش های خبری به زبان ترکی و فارسی در بازه زمانی سه ماهه بهار 91 با روش تحلیل محتوا مورد بررسی قرار گرفته اند. نتایج پژوهش نشان می دهد که با در نظر گرفتن نسبت جمعیتی اقوام ترک و کرد استان آذربایجان غربی، تفاوت معنا داری در پوشش خبری اقوام کرد و ترک از نظر متغیرهای زمان اختصاص داده شده، رویدادمداری و فرایندمداری، رویکرد و محتوای مطالب و محل گزارش رویداد وجود دارد. بنابراین می توان نتیجه گرفت که عدالت توزیعی (زمان)، رویه ای (رویداد و فرایند مداری ) و اطلاعاتی (ارزش های خبری) در مورد دو قومیت کمتر رعایت شده است.

روابط دختران و پسران جوان، یکی از مسائل و دغدغه های نهادها و مسئولان فرهنگی کشور و از درونمایه های اصلی آن دسته از سریال های صداوسیماست که با محوریت مسائل جوانان تولید و پخش شده اند. صدا و سیما در دهه اخیر توجه بیشتری به این مسئله نشان داده و بویژه در سریال هایش سعی در ارائه الگویی مبتنی بر مذهب و سنت از این روابط داشته است. در مقاله حاضر، نحوه بازنمایی روابط دختران و پسران جوان در پربیننده ترین سریال های پخش شده از صداوسیما با محوریت جوانان، در فاصله سال های 1393 1383، با استفاده از روش «تحلیل روایت» بررسی شده است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که روابط دختران و پسران جوان (پیش از ازدواج) در سریال های مورد بررسی در یکی از الگوهای زیر صورت بندی شده است: روابط عاشقانه دو طرفه، روابط عاشقانه یک طرفه، روابط عاقلانه دو طرفه (عقلانیت ارزشی) همراه با روابط عاطفی حداقلی و روابط اجتماعی (خواهر برادری). از میان این الگوها، فقط الگوی رابطه عاقلانه دو طرفه با قصد ازدواج و با اطلاع، هدایت و نظارت افراد بزرگسال (بویژه والدین)، خوب نمایی شده و سایر الگوها کم و بیش دچار بدنمایی یا غیاب بازنمایی بوده اند.

در عصر حاضر، رسانه ها هریک، برای ارسال پیام مورد نظر و دست یافتن به هدف ترسیم شده، به شیوه هایی دست می یازند. شاید یکی از پذیرفته شده ترین این شیوه ها، «مستند» یعنی جمع-آوری اسناد تصویری (در تلویزیون) برای اقناع مخاطب و ارضای نیاز آگاهی بخشی به اوست. بر همین اساس شبکه های خبری در جهان، مستندهایی با موضوع هایی از جوامع مختلف تولید و پخش می کنند تا مخاطبان را به سمت هدف خود سوق دهند. در سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران نیز مستندسازی برای خبر مورد توجه قرار گرفته که به مستند خبری شهرت یافته، اما به نظر می رسید، چارچوبی برای چنین مستندهایی تعریف نشده است و در انگاره سازی ها آنطور که باید هدفی دنبال نشده ویا نتوانسته است شکل دهی درستی از هدف داشته باشد. در این پژوهش که به دلیل کیفی بودن فرضیه ای از پیش تعیین شده ندارد، علاوه بر مطالعه کتابخانه ای از روش مصاحبه عمیق استفاده و برهمین اساس با 70 کارشناس و دست اندرکار داخلی و خارجی حوزه های ""خبر""و""مستند"" (40 کارشناس داخلی و 30 کارشناسی خارجی در 18 کشور از طریق ایمیل)به صورت باز گفت وگو شده است.) یافته های پژوهش نشان می دهد؛ درباره «مستند خبری» - (عنوان مطرح در رسانه ملی) - در بین دست اندرکاران داخلی سه نظر وجود دارد : گروهی که "" مستند خبری"" را عبارتی جعلی و ترکیبی زائد و غیر قابل قبول برای خبرهای غیر واقعی که پخش می شود ، می دانند. گروه دوم ، تولید «مستند خبری» را غیر ممکن بیان کرده اند. گروه سوم، "" خبر"" را ""مستند"" نمی دانند و مستندسازی در خبر را ضروری می دانند. دست اندرکاران خارجی حوزه های خبر و مستند نیز تأکید می کنند؛ اصطلاح «مستند خبری» نامتعادل و غیر رایج است. و می گویند؛ به مسنتدهایی که از شبکه های خبری بین المللی پخش می شودCurrent Affairs Documentary گفته می شود. پژوهش به این نتیجه رسیده است که "" مستند خبری"" معنای عینی ندارد. اما با توجه به تغییر در فضای خبر و ضرورت مستند سازی عنوان ""مستند در خبر"" پیشنهاد و سعی شده است علاوه بر ارائه تعریف و چارچوبی تقریباً کاربردی برای سیمای جمهوری اسلامی ایران، دو نظریه؛ یکی درباره ""مستند در خبر""- که بعد خبری آن را جلوه بیشتری می بخشد - و دیگری درباره ""واقعیت""- که باور مخاطب را افزایش می دهد- مطرح شود.

تعاملات و روابط بین دانشجویان و استادان یکی از مهم ترین عرصه های ساختار اجتماعی علم به شمار می آید. هدف از این مقاله بررسی عوامل جامعه شناختی موثر بر تعاملات و ارتباطات دانشجویان با استادان می باشد. عرصه های مختلف تعاملاتی با توجه به نظریه های جامعه شناسی علم و با چارچوب نظری بوردیو، مورد بررسی قرار گرفته اند. در این پژوهش که از نوع تحقیقات پیمایشی بوده، جمع آوری داده ها با استفاده از پرسشنامه و انجام گرفته است. واحد تحلیل فرد و جمعیت آماری دانشجویان دانشگاه های پیام نور، غیر انتفاعی و آزاد شهرستان پلدختر است. یافته های پژوه ش در راست ای تائید نظ ریه بوردیو نشان می دهد موقعیت فرد در قلمرواجتماعی علم با توجه به میزان ترکیب سرمایه های فرهنگی او تعیین می شود .تعاملات استادان و دانشجویان با میزان سرمایه های آن ها در بیرون و درون فضای آکادمیک رابطه مثبت و معناداری دارد.

در مقاله نخست فصلنامه، سند تحول بنیادین آموزش وپرورش و نقش رسانه ها در تعلیم و تربیت مورد توجه قرار گرفته است. در این مقاله ضمن معرفی سند تحول بنیادین آموزش وپرورش و تعامل بر بندهای مرتبط با رسانه ها، به بررسی ضرورت آموزش سواد رسانه ای برای نیل به اهداف متعالی سند تحول پرداخته شده است.

با پیشرفت و توسعه رسانه ها، جهان به مرحله جدیدی گام نهاد که در آن رسانه ها، ضمن گام برداشتن در مسیر تکامل و تنوع، به یکی از اجزای اصلی جوامع بشری تبدیل شدند. در این دوره، گستره دسترسی مخاطبان به رسانه ها، توانایی استفاده و درعین حال حفظ استقلال فکری و اندیشه ای، اجتناب از انفعال، بهره مندی از تفکر انتقادی و افزایش توانایی گزینش و انتخاب رویارویی با این فرایند پیچیده و فراگیر و در نهایت تولید پیام های ارتباطی از طریق تکوین و تکامل سواد رسانه ای قابل حصول تلقی گشت. اگر سوادرسانه ای را علم تنظیم کننده روابط میان مخاطب و رسانه ها بر اساس هنجارهای درونی شده بدانیم، نباید از جایگاه آن در سیاست های رسانه ای کشورها غافل شویم. برای تحلیل این سیاست ها، مدل های مختلفی ارائه شده است که جامع ترین آنها مدل EC کمیسیون اروپا است. این مدل چهار مولفه دسترسی، استفاده، درک انتقادی و تولید ارتباطی را در حوزه سواد رسانه ای مطرح می کند. در این تحقیق، بر اساس مدل EC و مولفه های مطرح در آن و روش پژوهش اسنادی- تحلیلی اسناد نهاد شورای عالی انقلاب فرهنگی به عنوان مهمترین نهاد سیاست گذار در جمهوری اسلامی بررسی و تحلیل شد. نتایج تحقیق نشان می دهد که بیشترین میزان توجه در اسناد به مولفه استفاده و دسترسی بوده و مولفه درک انتقادی و توانایی های ارتباطی مخاطبان کمتر مورد توجه قرار گرفته است. نکته قابل توجه در این اسناد استفاده از واژه سواد الکترونیکی، سواد اطلاعاتی، سواد دیجیتالی و عدم استفاده از واژه سواد رسانه ای است.

این پژوهش با توجه به تأثیر شبکه های تلویزیونی ماهواره ای بر نوجوانان و نقش مادران در کنترل و نظارت بر مصرف تلویزیون ماهواره ای در نوجوانان انجام شده است. داعیه این پژوهش پاسخگویی به این پرسش است که کنترل و نظارت بر مصرف تلویزیون های ماهواره ای نوجوانان چگونه صورت می گیرد و سواد رسانه ای مادران چه نقشی در انتخاب شیوه های نظارتی شان بر استفاده نوجوانان از تلویزیون های ماهواره ای دارد.

با گسترش دسترسی به اینترنت و شبکه های اجتماعی اینترنتی و استفاده فزآینده ای که جوانان از انواع مطالب و محتوای این رسانه های نوین می نمایند، هویت فرهنگی به یکی از دغدغه های اصلی مرتبط با انسجام اجتماعی و یکپارچگی ملی تبدیل شده است. بدین لحاظ پژوهش حاضر، رابطه حضور و تعامل در شبکه اجتماعی فیس بوک را با هویت فرهنگی جوانان مورد مطالعه قرار می دهد. پرسش اصلی این است که استفاده از فیس بوک چه تأثیری بر هویت فرهنگی کاربران دارد؟ آیا فیس بوک به عنوان یکی از ابزارهای جهانی شدن، تضعیف کننده هویت فرهنگی است؟ پژوهش حاضر به صورت پیمایشی و با استفاده از روش نمونه گیری داوطلبانه و در دسترس و بهره گیری از پرسش نامه اینترنتی محقق ساخته، با تکیه بر نظریه های کاشت و ساخت یابی گیدنز صورت گرفته است. جامعه آماری پژوهش حاضر را کاربران جوان فیس بوک شهر اصفهان در سال 1391 تشکیل می دهند و حجم نمونه برابر با 424 نفر است. نتایج پژوهش حاضر حاکی از آن است که بین مدت زمان عضویت، میزان استفاده و میزان مشارکت و فعالیت کاربران در فیس بوک و هویت فرهنگی کاربران رابطه معنادار معکوس و بین واقعی تلقی کردن محتوای مطالب فیس بوک و هویت فرهنگی کاربران رابطه معنادار مثبتی وجود دارد. یعنی هر چه مدت زمان عضویت، میزان استفاده و میزان فعالیت و مشارکت کاربران در فیس بوک از سوی کابران افزایش پیدا می کند هویت فرهنگی کاربران ضعیف تر می شود.

شرکتهای دارویی برای افزایش فروش خود چگونه باید تبلیغ کنند؟ چه تمایزی بین تبلیغات دارو با کالاها و محصولات روزمره است؟ اثر حاضر برخی از مؤثرترین شیوه های تبلیغات دارویی را معرفی می کند. کافی است این شیوه ها را آگاهانه به کار ببندیم تا اثربخشی تبلیغات را دریابیم؛ آن هم با هزینه های ناچیز.

کنش گران اجتماعی در موقعیت های گوناگون برای یکدیگر جوک تعریف می کنند. اگر جوک گویی را پدیده ای اجتماعی در نظر بگیریم، این کنش معانی اجتماعی نیز خواهد داشت. هدف این پژوهش تفسیر معانی، نیت ها و احساساتی است که افراد جوک گو به کنش جوک گویی نسبت می دهند. برای دستیابی به این هدف، ضمن وام گیری ایده های نظریه کنش متقابل، «روش تحلیل تفسیری» در نقش راهبر این پژوهش در نظر گرفته شده است. داده ها مشاهده ای به صورت مشارکتی از سه گونه جمع خانوادگی، دوستانه و شغلی و مصاحبه نیم ساخت یافته از دوازده نفر (چهار زن و هشت مرد) جمع آوری و پس از شماره گذاری تفسیر شدند. براساس نتایج دو نوع کنش گر جوک گو، یعنی «جوک گوی حرفه ای» و «جوک گوی آماتور» وجود دارند که خصوصیات متفاوت و مشترکی دارند. علاوه بر این، کنش گران جوک گو سه نیتِ شاد کردن جمع، برقراری روابط اجتماعی و دستیابی به منزلت را از جوک گویی دنبال می کنند و به ترتیب سه دسته احساس، به نام های احساس نشاط، احساس صمیمیت و احساس شأن و منزلت را بدان نسبت می دهند.

فرایند تولید برنامه در رادیو از طرح ایده برنامه تا پخش و ارزیابی آن را شامل می شود. برنامه ساز رادیو در عبور از مراحل مختلف این فرایند با موانعی روبرو است که برنامه سازی را دشوار کرده و عدم تحقق اهداف برنامه رادیویی را باعث می شود. تحقیق حاضر با هدف شناسایی موانع، مشکلات و آسیب های پیش روی برنامه ساز در تولید برنامه رادیویی، به بررسی این فرایند از مرحله طرح ایده تا پخش و ارزیابی آن در رادیوی جمهوری اسلامی ایران پرداخته است. روش تحقیق در این بررسی، گراندد تئوری (نظریه داده بنیاد) است و روش گردآوری داده ها مصاحبه های عمیق با خبرگان و مدیران حوزه برنامه سازی در رادیوی جمهوری اسلامی ایران بوده و نمونه گیری به روش گلوله برفی انجام شده است. نتایج حاصله در قالب مدل مکانیزم های مدیریت فرایند تولید برنامه های رادیویی ارائه شده است.

اهمیت و نقش چشمگیر گفتمان رسانه ها به طور عام و مطبوعات به طور خاص بر آگاهی بخشی و همچنین جهت دهی و شکل دهی به افکارعمومی بر کسی پوشیده نیست. در فصل دوم قانون مطبوعات که به رسالت مطبوعات مربوط است، یکی از آن رسالت ها عبارت است از «روشن ساختن افکارعمومی و بالا بردن سطح معلومات و دانش مردم». در این مقاله به بررسی میزان آگاهی بخشی، صراحت در بیان یا بالعکس پوشیده گویی در پاره ای از متون مطبوعاتی در چارچوب تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف پرداخته شده است. ساختارهای گفتمان مدار این متون عبارت اند از: نام گذاری و ارجاع، استعاره، کنایه و مجاز. بررسی داده های نوشتار حاضر حاکی از این مطلب است که کاربرد سه مؤلفة استعاره، کنایه و مجاز در متون، به صراحت نداشتن و پوشیده گویی می انجامد. مؤلفة نام گذاری و ارجاع با توجه به نحوة کاربرد می تواند منجر به صراحت یا بالعکس پوشیده گویی شود و اینکه روزنامه ها بر اساس دیدگاه ها، ایدئولوژی ها و اهداف مورد نظر خود، به توصیف رویداد پرداخته اند.

در این مقاله چگونگی تصویرپردازی از مؤلّفه های فرهنگ ایرانی اسلامی در فیلم های ایرانی برنده شده در جشنواره های بین المللی بررسی شده است. روش بررسی، تحلیل محتواست و جامعه آماری، 20 فیلم بلند داستانی را شامل می شود. یافته ها نشان می دهد در دو فیلم بادکنک سفید و باد ما را خواهد برد، مؤلّفه های فرهنگ ایرانی اسلامی پررنگ تر بازنمایی شده و در سایر فیلم ها، نمایش این مؤلّفه ها، کم رنگ تر بوده است. همچنین بر اساس یافته ها، موضوع های بکر و متفاوت بودن داستان ها و مضامین، مهم ترین ویژگی این فیلم ها و احتمالاً زمینه ساز موفقیت بین المللی آنها بوده است.

ذهنیتهای مختلفی در خصوص فعالیت شبکههای اجتماعی در ایران، تأثیر آنها بر حوزه فرهنگ و ارتباطات انسانی و همچنین کارکردها و کژکارکردهایشان وجود دارد. هدف پژوهش حاضر، شناسایی نگرشهای موجود و الگوهای مختلف تفکر در این حوزه است. بر همین اساس، در این پژوهش برای شناسایی این نگرشها از روش کیو استفاده شده است. نتایج نشان می دهد سه ذهنیت غالب در خصوص شبکههای اجتماعی در جامعه وجود دارد، دارندگان ذهنیت نخست، نگاه مثبت و مدافعانه ای به شبکههای اجتماعی دارند و از این رسانهها با عنوان ظرفیت بیبدیل عرصههای مختلف یاد میکنند. ذهنیت دوم، نماینده افرادی است که موضعی منفی نسبت به شبکه های اجتماعی اتخاذ کردهاند؛ در این ذهنیت اعتقاد بر این است که شبکههای اجتماعی خارجی مأموریت دارند به فرهنگ اصیل اسلامی ایرانی آسیب بزنند. افراد دارای ذهنیت سوم، نگاه میانه ای نسبت به شبکههای اجتماعی دارند و به طور کلی آنها را از دریچه فرهنگ و سنت ارزیابی میکنند.

در سال های اخیر و همگام با توسعه وب 3 و گسترش شبکه های اجتماعی در سطح اینترنت، موضوع میزان نفوذ و تأثیرگذاری این شبکه ها بر جامعه به یکی از مباحث مهم در حوزه سیاست گذاری فناوری تبدیل شده است. نفوذ این شبکه ها در عرصه های مختلف زندگی کنونی، مرزهای رسانه های سنتی (که بیشتر یک طرفه بودند) را از بین برده است. هدف این مقاله استخراج راهبردهای کشورها در قبال شبکه های اجتماعی مجازی و دسته بندی آنها ست. برای این منظور، برنامه ها، قوانین و مقرارت، شیوه نامه ها و خط مشی ها در سطح ملی بررسی شده است و با تمرکز بر این اسناد در 12 کشور جهان، اتحادیه اروپا و مجموعه کشورهای عربی (به صورت کلی)، راهبردهای دولت ها در قبال شبکه های اجتماعی مجازی استخراج و سپس در پنج دسته بدیل راهبردی طبقه بندی شد: (1) راهبردهای ایجاد و تنوع سازی، (2) راهبردهای همکاری و تشریک مساعی، (3) راهبردهای استفاده هدفمند، (4) راهبردهای ترویجی، آموزش و آگاه سازی و (5) راهبردهای تدافعی. استخراج بدیل های راهبردی، نه تنها به تصمیم گیران و کارشناسان کمک می کند تا با اتخاذ راهبردهای چندگانه درباره شبکه های اجتماعی، ضمن بهره مندی از فرصت های این فناوری، تهدیدهای آن را کاهش دهند، بلکه در دیگر پژوهش های راهبردی فضای مجازی نیز از آن استفاده می شود

مطبوعات و رسانه با تکیه بر اصل آزادی بیان ناگزیر به ارائه تحلیل ها، گزارش ها، نقدها و گفتگوها و انتقال اندیشه ها می باشند. در میانه این مسئولیت، ناخواسته ممکن است مطالبی ارائه شود که حمل بر توهین یا افتراء گردد. این مقاله می کوشد تا به این سئوال پاسخ دهد که آیا می توان برخی از جرایم رسانه ای و مطبوعاتی را شبه جرم تلقی نموده و با جبران خسارت و پرداخت غرامت مورد حکم قرار داد؟ این پرسش با رویکرد رسالت مطبوعاتی و رسانه نگاران طرح گشته و ضرورت فهم و امکان غیرجزایی سازی برای رسانه ها از همین اصل آزادی بیان و احسان و ترویج قول احسن برخاسته است. هدف مقاله حاضر تقویت و توسعه رویکرد مسئولیت مدنی است.