درخت حوزه‌های تخصصی

رشته های جغرافیای عمومی

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
جغرافیای انسانی جغرافیای طبیعی رشته های جغرافیای عمومی فنون جغرافیایی گروه های ویژه نقد و بررسی کتاب
ارزیابی مخاطرات طبیعی جغرافیای اقتصادی جغرافیای اکوتوریسم جغرافیای اوقات فراغت جغرافیای پزشکی جغرافیای تاریخی جغرافیای جمعیت جغرافیای حمل و نقل جغرافیای رفتاری و ادراک محیطی جغرافیای زمین در فضا جغرافیای سیاسی جغرافیای صنعتی جغرافیای فرهنگی جغرافیای کشاورزی و کاربری اراضی برنامه ریزی و توسعه ناحیه ای
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۶۰۱ تا ۶۲۰ مورد از کل ۴٬۲۲۷ مورد.
۶۰۱.

پویایی شناسی تاثیر عوامل منتخب امنیت غذایی بر امنیت ملی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ژئوپلیتیک سال هجدهم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۳ (پیاپی ۶۷) 256 - 288

کلیدواژه‌ها: امنیت ملی امنیت غذایی تاپسیس فازی پویایی شناسی سیستم شبیه سازی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۸ تعداد دانلود : ۲۳۱
وقوع جنگ های جهانی اول و دوم باعث گردید قدرت نظامی به عنوان امنیت ملی به کشورهای جهان القاء شود، اما با فروپاشی ابرقدرت شرق سطوح گوناگی برای امنیت ملی مطرح شد که این برداشت را تحت الشعاع قرار داد. پژوهشگران علوم سیاسی معاصر، ابعاد مختلفی را برای امنیت ملی برشمرده اند. با توجه به موقعیت ژئوپلیتیک کشور ایران و اهمیت تقویت امنیت ملی، شناسایی عوامل موثر بر آن ضروری است. یکی از این عوامل، امنیت غذایی است که چگونگی تاثیر آن بر امنیت ملی در این تحقیق بررسی شده است. عوامل امنیت غذایی و معیارهای امنیت ملی در پژوهش های انجام شده، شناسایی شد. با استفاده از پرسشنامه فازی چگونگی تاثیر هریک از عوامل امنیت غذایی بر امنیت ملی، از دیدگاه خبرگان منتخب اخذ شد. با بکارگیری تکنیک تاپسیس فازی، عوامل امنیت غذایی به ترتیب تاثیر بر امنیت ملی مرتب شدند. از یک مدل پویایی سیستم برای شبیه سازی تاثیر عوامل منتخب امنیت غذایی بر امنیت ملی استفاده شد. نتایج حاصل بیانگر تاثیر مثبت سلامت و کیفیت مواد غذایی و سرعت پاسخگویی و تاثیر منفی قیمت واحد بر امنیت ملی است، همچنین متغیر سرانه مصرف تا رسیدن به حد تعادل دارای تاثیر مثبت و بیشتر از حد تعادل دارای تاثیری منفی بر آن است.
۶۰۲.

مدل ساختاری - تفسیری گردشگری پایدار ماجراجویانه در کویر مرنجاب(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: گردشگری و توسعه سال یازدهم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۳ (پیاپی ۳۲) 83 - 103

کلیدواژه‌ها: گردشگری ماجراجویانه گردشگری پایدار گردشگری خلاق مدل سازی ساختاری - تفسیری کویر مرنجاب

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۰ تعداد دانلود : ۲۹۰
امروزه گردشگری ماجراجویانه سریع ترین بخش گردشگری روبه رشد در جهان است و یکی از مهم ترین ابزار توسعه ی پایدار در کشورها و مقاصد گردشگری به شمار می رود. ازاین رو، کویر مرنجاب در ایران، به منزله ی ناحیه ای ممتاز، قابلیت تبدیل شدن به نمونه ی مرکز توسعه ی پایدار گردشگری ماجراجویانه را دارد. تحقیقات نشان می دهد که عوامل متعددی در تحقق این مهم تأثیرگذار است. پژوهش حاضر با هدف ارائه ی الگویی برای توسعه ی گردشگری ماجراجویانه خلاق و پایدار در کویر مرنجاب انجام شده است. از حیث روش، پژوهشی آمیخته (کیفی - کمّی) و کاربردی است که تحلیل داده ها از طریق دو روش فراترکیب و مدل سازی ساختاری - تفسیری و در دو مرحله انجام شده است. در گام اول، عوامل تأثیرگذار در توسعه ی گردشگری ماجراجویانه با مرور نظام مند شناسایی شدند و 18 متغیر در 10 شاخص و ۴ بعد پایداری اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی و زیست محیطی با نظر محققان انتخاب و تأیید شدند. در گام دوم، کدهای اولیه استخراج و در پرسش نامه ی مدل سازی ساختاری - تفسیری قرار گرفتند تا روابط میان آن ها با بهره مندی از نظر متخصصان و مدیران گردشگری شهر کاشان و آران و بیدگل و فعالان گردشگری ماجراجویانه در کویر سطح بندی و به صورت مدل ارائه شود. نتایج پژوهش بیانگر این امر است که رضایت گردشگر و وفاداری جامعه ی بومی زمانی حاصل می شود که اول سیاست گذاری و برنامه ریزی روشن و جامعی وجود داشته باشد و، بعد از آن، بخش خصوصی با سرمایه گذاری در محیط بتواند شرایط را برای دیگر عوامل مؤثر به ویژه مدیریت منابع زیستی و اجتماعی فراهم کند.
۶۰۳.

تبیین الگوی اثرگذاری ظرفیت تاب آوری شهری بر امنیت غذایی خانوارهای شهری در دوران پاندمی کرونا (مطالعه موردی: شهر ماسال)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و مخاطرات محیطی پاییز ۱۴۰۱ شماره ۴۳ 311 - 333

کلیدواژه‌ها: ظرفیت تاب آوری امنیت غذایی کرونا ماسال

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۴ تعداد دانلود : ۱۷۸
ویروس کرونا سال ها پیشرفت در کاهش فقر،  بهبود گرسنگی، افزایش مراقبت های بهداشتی و کیفیت آموزش را با خطر جدی روبه رو کرد. شیوع ویروس کرونا طبق گزارش های سازمان های بین المللی بر شمار گرسنگان، فقرا و افراد دارای سوءتغذیه افزوده است و جهان را با موجی از ناامنی غذایی روبه رو کرده است. در همین راستا نقش ظرفیت تاب آوری شهری در سطح خانوار و اجتماع، در کاهش اثرات بحران بر کیفیت زندگی و بازیابی توان اولیه و حفظ آن در طول پاندمی قابل توجه است. ظرفیت تاب آوری مجموعه ای از شرایط است که خانواده ها را قادر می سازد در مواجهه با شوک ها به انعطاف پذیری لازم دست یابند. ظرفیت تاب آوری در این مقاله شامل سه جنبه جذبی، تطبیقی ​​و تغییرپذیری و همچنین طیف وسیعی از ظرفیت های خاص می شود. تحقیق حاضر توصیفی-تحلیلی، مبتنی بر پیمایش(زمینه یاب) است؛ همچنین با توجه به واکاوی ارتباط بین متغیرهای مستقل(ظرفیت تاب آوری) و وابسته (شاخص های امنیت غذایی) در زمره تحقیقات همبستگی نیز قرار می گیرد. جامعه آماری تحقیق شامل سرپرستان خانوار در شهر ماسال، روش نمونه گیری، خوشه ای چندمرحله ای و حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران برابر 384 نفر تعیین گردیده است. هدف آن تبیین نقش ظرفیت تاب آوری شهری در حفظ وضعیت شاخص های امنیت غذایی (موجود بودن غذا، دسترسی به غذا، بهره مندی غذایی و پایداری) در طول پاندمی کرونا در شهر ماسال است. برای این کار از نرم افزارهای SPSS و LISREL 8.80  استفاده شده است. نتایج معادلات ساختاری می دهد ظرفیت های سه گانه در حفظ و بهبود شاخص های امنیت غذایی مؤثر بوده اند. همچنین ظرفیت های زیر تأثیر منفی کرونا را بر امنیت غذایی خانوار کاهش داده است: سرمایه اجتماعی، سرمایه انسانی، کسب اطلاعات، دارایی ها، تنوع معیشتی، شبکه های ایمنی، دسترسی به بازارها و خدمات، توانمندسازی زنان، حکمروایی و قابلیت های روانی، قابلیت های اجتماعی.
۶۰۴.

درآمدی بر مفهوم گفتمان ژئوپلیتیک صلح(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های جغرافیای سیاسی سال هفتم بهار ۱۴۰۱ شماره ۲۵ 1 - 27

کلیدواژه‌ها: ژئوپلیتیک صلح ژئوپلیتیک صلح گفتمان کدهای ژئوپلیتیکی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۲ تعداد دانلود : ۳۴۵
ژئوپلیتیک در طول تاریخ خود با مفاهیمی چون جنگ، رقابت و قدرت همراه بوده است؛ در ژئوپلیتیک سنتی حکومت ها به دنبال قلمرو یابی؛ مدیریت سرزمین و دستیابی به قدرت بودند به گونه ای که ژئوپلیتیک سنتی بیانگر دیدگاه های قدرتمندان از جهان بود؛ اما تحولات صورت گرفته در عرصه های مختلف زمینه ساز شکل دهی به مباحث جدید در عرصه مطالعه ژئوپلیتیک گردید. اندیشه حاکم بر ساختارها و نظام بین المللی در زمان معاصر با ظهور و تجلی اولویت های مادی و معنوی جدید ازجمله: نیاز بشریت به زندگی در فضای صلح، اهمیت گام برداشتن به سوی توسعه و کرامت انسانی بر پیشگیری از درگیری های مسلحانه و کاهش خشونت های ناشی از جنگ تقدم یافته است. مطالعه و بررسی علمی نحوه استقرار شیوه های عینیت بخشی به چنین هدفی، امروزه از بنیان های اساسی مفهوم ژئوپلیتیک است. بر این اساس، مقاله حاضر درصدد تبیین فرایند ژئوپلیتیک صلح است. این پژوهش به لحاظ هدف، بنیادی و به لحاظ ماهیت و روش، از نوع تحقیقات توصیفی- تحلیلی است. یافته های پژوهش نشان می دهد شکل گیری هویت های جدید منطقه ای، شکل گیری مجموعه امنیتی منطقه ای، توسعه اجتماعی، ساختارها و کارکردهای نهادهای بین المللی، غالب ساختن گفتمان صلح و عدالت جهانی، مبارزه جهانی با تروریسم، مداخلات بشردوستانه، رعایت مناسبات حقوق بشر و حقوق بین الملل ، گسترش گفت وگوهای بین المللی، تشنج زدایی و اعتمادسازی در کشورها، مناطق و جهان، در حال افزایش است به گونه ای که در رویکردی انسان گرا ؛کاهش رنج های انسان از مهم ترین مزایای ژئوپلیتیک صلح در فضای جغرافیایی به شمار می رود.
۶۰۵.

بررسی نقش ترانزیت ریلی در ارتقای منزلت ژئوپلیتیکی بندر چابهار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ژئوپلیتیک سال هجدهم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۳ (پیاپی ۶۷) 70 - 100

کلیدواژه‌ها: منزلت ژئوپلیتیکی بندرچابهار ترانزیت ریلی اقتصاد ریلی سیاست ریلی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۱ تعداد دانلود : ۲۴۳
بندر چابهار با توجه به توانمندی های ممتاز محیطی و نزدیکی به کشورهای آسیای مرکزی و شرقی در منطقه ی جنوب شرق در مقوله ی کشتیرانی و ترابری دریایی، پیوند با راهگذر شمال- جنوب و مسیر ترانزیتی شرق- غرب موقعیت خاص جغرافیایی را دارد. علی رغم ارزش حیاتی این منطقه، مسئله اصلی این است که اتصال این شبکه به ترانزیت حمل ونقل ریلی داخل و خارج کشور و کریدور شمال-جنوب چه تأثیری بر منزلت ژئوپلیتیکی  بندر چابهار خواهد داشت؟روش تحقیق این پژوهش، توصیفی-تحلیلی است که از طریق مطالعه اسناد و مدارک کتابخانه ای گردآوری و انجام گردید. برقراری ترانزیت ریلی بندر چابهار موجب افزایش تعامل دولت جمهوری اسلامی ایران با سایر دولت ها، جذب سرمایه های خارجی، رونق اقتصادی و افزایش اشتغال و مهاجرت معکوس با تقویت چشم گیر شهرسازی، ایجاد امنیت و ثبات سیاسی در منطقه ی شکننده خاورمیانه، تسریع در احیای راه ابریشم دریایی و اتصال این بندر به هارتلند "مکیندر" و بهره مندی از مزیت ژئوپلیتیکی آن خواهد شد
۶۰۶.

ارزیابی کارایی مدل های دو متغیره در تعیین حساسیت پذیری فرونشست آبخوان دشت کاشان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و مخاطرات محیطی زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴۴ 69 - 98

کلیدواژه‌ها: آب زیرزمینی دشت کاشان روش های دومتغیره فرونشست یادگیری ماشینی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۷ تعداد دانلود : ۱۸۶
فرونشست زمین یکی از مهم ترین مشکلات محیط زیستی است که بر کشاورزی و زیرساخت های شهری تأثیر می گذارد. لذا به منظور برنامه ریزی برای کاهش خطرات ناشی از فرونشست، شناسایی مناطق پرخطر و مستعد وقوع این پدیده در دشت های مختلف ایران ضروری است. هدف اصلی این تحقیق، حساسیت پذیری فرونشست زمین در آبخوان کاشان با استفاده از روش های دمپستر- شفر، وزن دهی شواهد، آنتروپی شانون و نسبت فراوانی است. برای انجام این تحقیق از 14 عامل مؤثر بر وقوع فرونشست شامل ارتفاع، شیب، جهت شیب، انحنای سطح، فاصله از آبراهه، فاصله از گسل، فاصله از جاده، لیتولوژی، کاربری اراضی، انحنای طولی و عرضی، تغییرات سطح ایستابی، فاصله از معدن و تراکم چاه در سطح آبخوان استفاده شد. آنگاه پس از تعیین 108 موقعیت فرونشست و نیز 108 موقعیت عدم فرونشست در سطح آبخوان، این نقاط به صورت تصادفی و به نسبت 30 و 70 درصد به ترتیب به عنوان داده های اعتبارسنجی و داده های آزمون طبقه بندی شدند و برای ارزیابی هرکدام از مدل ها از منحنی تشخیص عملکرد نسبی ( ROC ) استفاده شد. نتایج نشان داد که از بین روش های مورداستفاده بر اساس منحنی ROC و میزان AUC ، روش نسبت فراوانی (آموزش: 84/0 و اعتبارسنجی: 89/0) بهترین عملکرد را داشته است و به عنوان بهترین روش پیش بینی مناطق دارای حساسیت فرونشست در منطقه مطالعاتی معرفی می شود. روش های آنتروپی شانون، دمپستر- شفر و وزن دهی شواهد نیز به ترتیب در رتبه های بعدی قرار گرفتند. نتایج این تحقیق برای کاهش خسارات ناشی از وقوع فرونشست زمین و تعیین مناطق بالقوه فرونشست، قابل استفاده برای مدیران استانی خواهد بود.
۶۰۷.

تبیین روند شکل گیری گفتمان مقاومت در فضای شهری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های جغرافیای سیاسی سال هفتم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲۸ 115 - 133

کلیدواژه‌ها: فضای شهری گفتمان مقاومت فضاسازی قدرت سیاست

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۶ تعداد دانلود : ۱۴۴
شهر، صحنه استراتژیک فهم روندهای بازپیکربندی نظم اجتماعی است. ازنظر لوفور، این فضا همچون ابزار هژمونیک طبقه مسلط، برای بازتولید سلطه خود است. در این صحنه همواره شاهد کشمکش های دو گفتمان مسلط و مقاومت برای تسلط بر فضای جغرافیایی هستیم. شکل گیری گفتمان مقاومت در فضای شهری روندی را طی می کند که هدف اصلی این مقاله تبیین این روند است. روش تحقیق مقاله حاضر توصیفی - تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات کتابخانه ای و مقالات پژوهشی منتشرشده در سایت ها می باشد. نتایج نشان می دهد که اولین جرقه شروع گفتمان مقاومت از نقد سیاست ها و بیان مسئله شروع می شود و تا بحران سیاسی ادامه پیدا می کند. نارضایتی های محلی موجب خروج شهروندان متفاوت از دنیای خصوصی خود و تبادل نظر با دیگران در مورد مسائل موردعلاقه مشترک، ایجاد ایده ها و روایات مشترک در مورد فضای زندگی می شود. جابه جایی و محروم سازی سیستماتیک از فضای زندگی روزانه، موجب تسریع در تجمیع قدرت ساکنان شهر برای دفاع از تولید فضا می شود. مشارکت در مبارزات مکرر حس عاطفی را ایجاد می کند که از طریق آن وابستگی های فردی به جنبش های اجتماعی و جمعی بیشتر می شود. این بسیج محلی عملکردهای حیاتی را به کار می گیرد، زیرا این عملکردها افراد متفاوت را به عرصه عمومی می کشاند و دارایی ها و ابزارهای ارتباطی و عاطفی را ایجاد می کند که فعالان جدید را قادر می سازد تا وقت و منابع خود را برای مبارزه ای با ریسک بالا به کار بگیرند.
۶۰۸.

ارزیابی مناطق مستعد خطر سیلاب با نگرش فازی، مطالعه موردی: پایین دست حوضه آبریز نکا، استان مازندران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مخاطرات محیط طبیعی سال یازدهم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۳۴ 145 - 158

کلیدواژه‌ها: نقشه خطر سیل نگرش فازی رودخانه نکا استان مازندران

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۶ تعداد دانلود : ۱۸۹
سیل از جمله مخاطراتی است که سالانه میلیونها نفر را در جهان تحت تأثیر قرار می دهد. مناطق شمالی ایران هم طی دهه های اخیر با سیلابهای متعددی روبرو بوده اند و خسارات زیادی به نواحی شهری و روستایی این مناطق وارد شده است. این تحقیق با هدف، تهیه نقشه مناطق مستعد سیل با روش فازی و صحت سنجی نقشه های مختلف در پایین دست حوضه رودخانه نکا در شرق مازندران انجام شده است. پس از سیل سال 1397 موقعیت بخشی از مناطقی که دچار سیل شدند به صورت نقطه ای ثبت گردید. داده ها به صورت تصادفی به دو قسمت آموزشی و اعتبارسنجی با نسبت 70 و 30 درصد تقسیم شدند. بر اساس 70 درصد از داده های مشاهده ای، روابط فازی لایه های مختلف اطلاعاتی شامل ارتفاع، شیب، فاصله از رود، بارش، لیتولوژی و کاربری اراضی تعیین شد. پس از فازی سازی لایه ها با استفاده از 9 اپراتور مختلف فازی، همپوشانی لایه ها انجام شد و نقشه خطر سیل بدست آمد. برای صحت سنجی نقشه های حاصله با استفاده از 30 درصد نقاط باقیمانده و همان تعداد نقاط فاقد سیل با روش ROC و شاخص کاپای کوهن اعتبار سنجی صورت گرفت. نتایج نشان داد که روشهای گامای 9/0، 8/0، 7/0 به ترتیب بیشترین دقت را داشته است. براساس نقشه نهایی گامای 9/0، 7/15 درصد از مساحت منطقه در محدوده خطر بسیار زیاد و زیاد قرار دارد و 30 درصد مناطق روستایی و شهری حوضه در این محدوده های خطر قرار گرفته اند.
۶۰۹.

تدوین الگوی خلق مشترک ارزش مقصد گردشگری با تمرکز بر نقش تعدیلگر ویژگی های شخصیتی گردشگر (مطالعه موردی: مقاصد منتخب گردشگری ایران)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: گردشگری و توسعه سال یازدهم بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۳۰) 105 - 127

کلیدواژه‌ها: خلق مشترک ارزش تصویر مقصد دلبستگی به مقصد تجربه مقصد و ویژگی های شخصیتی گردشگر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۲ تعداد دانلود : ۲۳۳
یکی از مهم ترین مشکلات مقاصد گردشگری ایران این است که بخش قابل توجهی از خدمات و محصولاتی که در مقاصد ارائه می شود مطابق خواست و نیاز گردشگران نیست، درحالی که مقاصد گردشگری باید، برای ارائه ارزش بیشتر و کسب مزیت رقابتی بلندمدت، از راه حل های متناسب با تقاضای گردشگران بهره برد. لذا، هدف این پژوهش، تدوین الگوی خلق مشترک ارزش مقاصد منتخب گردشگری با تمرکز بر نقش تعدیلگر ویژگی های شخصیتی گردشگر است. جامعه آماری پژوهش گردشگران داخلی در ایران هستند. به منظور جمع آوری داده ها، ابتدا از نمونه گیری هدفمند برای انتخاب استان ها و شهر های گردشگری و سپس از نمونه گیری غیرتصادفی در دسترس برای پرسش از گردشگران شهرهای منتخب (اصفهان، شیراز، تهران، مشهد، رشت و ساری) استفاده شد. داده ها از خرداد تا اسفند 1398 و به وسیله پرسش نامه محقق ساخته جمع آوری و روایی محتوا (صوری) و پایایی آن (با آلفای کرونباخ 92 درصد) تأیید شد. درنهایت، 495 پرسش نامه قابل قبول برای تجزیه وتحلیل با روش مدل سازی معادلات ساختاری استفاده شد. براساس نتایج، مهم ترین عوامل مؤثر در خلق مشترک ارزش در مقصد شامل تجربه مقصد، دلبستگی به مقصد و تصویر مقصد است. همچنین، ویژگی های شخصیتی گردشگر در رابطه بین دلبستگی به مقصد و خلق مشترک ارزش در مقصد و تصویر مقصد و خلق مشترک ارزش در مقصد نقش تعدیلگر دارد. براساس نتایج، عاملان صنعت گردشگری می توانند، با تعامل مناسب با گردشگران، تجربیات خاطره انگیزی برای آنان خلق کنند و ذهنیت آنان درخصوص مقصد را تغییر دهند.
۶۱۰.

بررسی توسعه صنعت گردشگری ایران با تأکید بر کارایی این صنعت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: گردشگری و توسعه سال یازدهم بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۳۰) 211 - 224

کلیدواژه‌ها: توسعه گردشگری تحلیل پوششی داد ه های فازی ایران کارایی گردشگری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۱ تعداد دانلود : ۲۲۶
توسعه صنعت گردشگری به ویژه برای کشورهای درحال توسعه، که دارای معضلات بسیاری ازجمله بیکاری و اقتصاد تک محصولی هستند، بسیار حائز اهمیت است. در این بین، کشور ایران با سرزمینی چهار فصل و تمدنی چندهزار ساله از نظر جاذبه های تاریخی، مذهبی، فرهنگی، طبیعی و مانند این ها منحصربه فرد است و در رتبه بندی جهانی در ردیف ده کشور نخست گردشگری قرار دارد. بدین منظور، با توجه به قابلیت های چشمگیر کشور در بخش گردشگری، هدف این تحقیق بررسی توسعه صنعت گردشگری به کمک محاسبه کارایی این صنعت در تمامی استان های ایران به تفکیک گردشگران داخلی و خارجی بوده است. برای رسیدن به این هدف، از آمار و اطلاعات سالانه گردشگری استان های کشور طی سال های 1390 تا 1396 استفاده شد و برای برآورد کارایی از روش جدید تحلیل پوششی داده های فازی استفاده شد. نتایج این تحقیق نشان داد که کارایی استان ها در بخش گردشگری داخلی بیشتر از بخش گردشگری خارجی است و فقط چهار استان، گیلان، تهران، مرکزی و کهکیلویه و بویراحمد از بین 31 استان، در طی سال های موردبررسی در بخش گردشگری داخلی، از نظر کارایی در رتبه یک قرار گرفته اند، یعنی از سایر استان ها کاراتر عمل کرده اند. همچنین، هیچ استانی درزمینه گردشگری خارجی در طی هفت سال به کارایی یک نرسیده است. با توجه به نتایج، توسعه بخش گردشگری در هر دو دسته از طریق تحول در زیرساخت ها و تبلیغات گسترده در سطح ملی و بین المللی باید در اولویت متولیان امر قرار گیرد و مسئولان با توجه ویژه به بخش گردشگری خارجی موجب ارزآوری، رشد و توسعه بخش گردشگری شوند
۶۱۱.

ارزیابی و رتبه بندی استان های کشور برای گردشگری پرندگان در مقصدهای تالابی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: گردشگری و توسعه سال یازدهم بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۳۰) 313 - 335

کلیدواژه‌ها: گردشگری پرندگان پرنده نگری ظرفیت برد روش سوارا تالاب

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۷ تعداد دانلود : ۲۵۱
ایران به لحاظ تعداد کل گونه ها و گونه های بومی با برخی کشورها قابل مقایسه نیست. لیکن تنوع بومگانی آن، که متأثر از سه منطقه زیست جغرافیایی کلان جهان (پالئارکتیک، آفریکن، اورینتال) است، در تمام فصول جاذبه هایی را برای پرنده نگرانی از سراسر جهان فراهم می آورد. بیشترین گونه ها را در ایران پرندگان متکی به تالاب ها تشکیل می دهند و با توسعه گردشگری پرندگان، همسو با اهداف توسعه پایدار، می توان در حفاظت از تالاب ها و درآمدزایی برای جامعه محلی نیز مؤثر بود. در ایران، 41 نوع از 42 نوع تالاب مشخص شده در کنوانسیون رامسر، 105 زیستگاه مهم پرندگان از 391 زیستگاه خاورمیانه و 555 گونه پرنده یافت می شود که نشان دهنده ظرفیت توسعه این نوع گردشگری است. هدف از این پژوهش ظرفیت سنجی گردشگری پرندگان در محدوده جغرافیایی کشور ایران از راه شناسایی عوامل مؤثر در انتخاب مقصد گردشگری پرندگان و وزن دهی و  رتبه بندی و تهیه نقشه های پهنه بندی است. وزن دهی معیارهای انتخاب مقصد با روش سوآرا و رتبه بندی مقاصد با فن تاپسیس انجام شده است. در رتبه بندی براساس عامل اهمیت گونه ه ای، استان های گلستان، گیلان، مازندران، سیستان و بلوچستان، فارس، هرمزگان و خوزستان، براساس عامل تنوع گونه ه ای، خوزستان، هرمزگان، سیستان و بلوچستان، فارس، مازندران، گلستان و تهران، براساس عامل دسترسی به زیستگاه های تالابی، آذربایجان غربی و هرمزگان، براساس عامل اهمیت دسترسی به راهنماهای محلی پرنده نگری، تهران، کردستان، آذربایجان غربی و بوشهر و مجموع عوامل مؤثر در انتخاب مقصد، آذربایجان غربی و هرمزگان بالاترین رتبه را داشتند.
۶۱۲.

تلفیق شاخص های زمینی و پوشش گیاهی برای برآورد و شناسایی خطر فرسایش خاک در حوضه آبخیز عموقین اردبیل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحلیل فضایی مخاطرات محیطی سال نهم بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ ۹۶-۷۷

کلیدواژه‌ها: برآورد فرسایش خاک اولویت بندی مدیریت پوشش گیاهی کاربری اراضی شاخص پوشش گیاهی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۴ تعداد دانلود : ۲۱۱
فرسایش خاک یکی از مشکلات محیطی است که تهدیدی برای منابع طبیعی، کشاورزی و محیط زیست به شمار می رود. در این راستا، اطلاعات زمانی و مکانی فرسایش خاک در اقدامات مدیریتی، کنترل فرسایش و مدیریت حوزه های آبخیز نقش مؤثری دارد. امروزه عدم استفاده صحیح از اراضی و تغییرات کاربری اراضی مانند تبدیل جنگل ها و مراتع به اراضی کشاورزی، چرای مفرط، شخم روی شیب های تند، باعث افزایش میزان فرسایش خاک و رسوب شده است. کاربری های مختلف اراضی مقادیر مختلف فرسایش را ایجاد می کنند و مدیریت اراضی نقش به سزایی در جلوگیری از فرسایش دارد. در مطالعه حاضر، هدف تلفیق شاخص های زمینی و پوشش گیاهی برای برآورد و شناسایی خطر فرسایش خاک در حوضه آبخیز عموقین با استفاده از مدل RUSLE است. لایه پارامترهای مدل RUSLE شامل لایه فرسایندگی باران، لایه خاک، لایه توپوگرافی، لایه پوشش گیاهی و عامل حفاظتی خاک هم چنین آمارهای مختلف مربوط به ایستگاه های باران سنجی، هیدرومتری، نقشه های توپوگرافی، و زمین شناسی و نیز بهره گیری از سیستم اطلاعات جغرافیایی GIS و سنجش از دور استفاده شده است. نتایج این مطالعه نشان داد که مقدار متوسط فرسایش سالانه خاک برای کل حوضه در دامنه بین 21/1 تا 53/5 تن در هکتار در سال متغیر است. هم چنین بررسی روابط رگرسیونی بین فاکتورهای مدل RUSLE و مقدار فرسایش سالانه خاک نشان داد که فاکتور توپوگرافی (LS) دارای ارتباط کمی با میزان فرسایش سالانه خاک به وسیله مدل RUSLE دارد. هم چنین در بررسی دیگر بین شاخص های زمینی با مدل RUSLE نتایج نشان داد که عامل پوشش گیاهی با ضریب تعیین 47/0 درصد نسبت به سایر شاخص های مورد مطالعه دارای هم بستگی بیش تری است، شاخص قدرت جریان نیز با ضریب تعیین 07/0 درصد دارای کم ترین هم بستگی بین شاخص های مورد مطالعه است. این تحقیق امکان تلفیق شاخص های موثر توپوگرافی و پوشش گیاهی بر فرسایش و نیز امکان استفاده از سایر شاخص های موثر را تائید می نماید.
۶۱۳.

The Future of the Regional System of the Middle East and the Foreign Policy of the Islamic Republic of Iran(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ژئوپلیتیک سال هجدهم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۶۸) 116 - 150

کلیدواژه‌ها: Future studies scenario building Middle East regional system foreign policy of the Islamic Republic of Iran

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۵ تعداد دانلود : ۲۴۸
This paper seeks to draw scenarios for the future of the Middle East regional system, and considers the actors in the Middle East regional system as: 1. regional powers; 2. failed states in the region; in this paper the three failed states are mentioned: Iraq, Syria and Yemen, 3. active groups inside the failed states, and 4. interventionist powers, such as the United States and Russia, which intervene from an international level in the regional system of the Middle East. In this regard, the constructive variables of the regional system of the Middle East has been studied which include: the problematic, the boundary, the pole, the anarchy, the interaction pattern, the individual and the structure of the international system. The paper argues that every regional system has the problematic and based on the data obtained, the current problematic at the regional level is the existence of the failed states of Yemen, Iraq and Syria. Hence, it is about examining and identifying other variables surrounding the problematic, and ultimately on whether the objectives and actions of the poles of power in the region on the one hand, and the goals and actions of the superpowers on the international level are in line with the resolution of the problematic or conflicting and contradictory to the problematic, provides scenarios for the variables that shape the regional system, and in particular the regional interaction pattern. Based on these scenarios, the future of Iran's foreign policy can be explained.
۶۱۴.

The Role of the Great Game in the Inefficiency of the Formality System of the Iranian Court from 1796 to 1896(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ژئوپلیتیک سال هجدهم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۶۸) 226 - 249

کلیدواژه‌ها: Formalities Iran Britain Russia Qajar

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۹ تعداد دانلود : ۲۲۲
Historically, formalities and diplomatic protocols, as one of the pillars of successful international diplomacy, have played a crucial role in shaping the political currents of the time. This study examines and studies the role and effect of British-Russian rivalries regarding the inefficiency of the Iranian formality system, as well as analyzing the function of these formalities in the relations of this power triangle during the Qajar era, and by means of a historical method and a descriptive-analytical view which is based on documents, travelogues and historical resources of the Qajar era, it seeks to answer the questions of to what extent diplomatic rituals and ceremonies have been effective in the rivalry and emulation of Russian and British governments in Iran? What were the factors that led to the structural weakness of Iran's formalities and its becoming a buffer state in the great game between Russia and Britain? What role did the performance of the Russian and British ambassadors play in Iran's formality relations? It seems that factors such as imitation and competition of the British and Russian ambassadors for Formalities respect caused the role of Formalities in Iran's relations with the Russian and British governments to be not positive and effective. Meanwhile, the performance of the Russian and British ambassadors, the establishment of Formality agreements and the negligence of the Iranian government were not ineffective in shaping formality actions and reactions between the governments
۶۱۵.

الزامات و سازوکارهای توسعه کسب وکارهای سبز در شهرستان ری از دیدگاه زنان روستایی و کارشناسان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های جغرافیای اقتصادی دوره ۳ بهار ۱۴۰۱ شماره ۷ 78 - 93

کلیدواژه‌ها: زنان روستایی توسعه روستایی اشتغال روستایی کسب وکار سبز کارآفرینی روستایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۹
تغییر اقلیم یکی از چالش های اساسی پیشروی بشر کنونی است. درنتیجه، جلوگیری از تغییرات آب و هوایی و تخریب منابع طبیعی از الزامات حفظ کیفیت زندگی نسل های فعلی و آینده است. از راهکارهای تحقق این مهم توجه به توسعه کسب و کارهای سبز و افزایش سطح سبز بودن کسب وکارهای موجود است. کسب وکار سبز شغل شایسته ای است که ضمن تولید کالاها و خدمات، به حفظ و احیاء کیفیت محیط زیست و بهبود اقتصاد روستا کمک می نماید. نظر به اهمیت زنان روستایی در کسب وکارهای روستایی، تحقیق حاضر به برسی الزامات و سازوکارهای توسعه کسب وکارهای سبز در بین زنان روستایی پرداخته است. جامعه آماری شامل زنان روستایی دارای کسب وکار در شهرستان ری (246 نفر) و کارشناسان این حوزه (80 نفر) بود. از این میان 202 زن روستایی و 50 کارشناس به عنوان نمونه مطالعه شدند. نمونه ها به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. ابزار جمع آوری داده دو عدد پرسشنامه محقق ساخته بود و برای تجزیه وتحلیل داده ها علاوه بر آماره های توصیفی از ضریب تغییرات و تحلیل عاملی اکتشافی استفاده شد. مقایسه کارشناسان و زنان روستایی نسبت به الزامات توسعه کسب وکارهای سبز در میان زنان روستایی نوعی تفاوت آشکار ادراکی نسبت به این موضوع را در میان این دو گروه نشان می دهد، به گونه ای که از دیدگاه زنان روستایی آنچه در اولویت بوده و از اهمیت بیشتری برخوردار است دارا بودن برخی ویژگی های فردی و شخیتی نظیر روحیه کارآفرینی و تمایل جهت ورود به کسب وکارهای سبز است. حال آنکه از نگاه کارشناسان وجود امکانات و زیرساخت های اطلاعاتی و ارتباطی ازجمله مهم ترین الزامات توسعه کسب وکارهای سبز برای زنان روستایی تشخیص داده شد. بر اساس نتایج تحلیل عاملی الزامات توسعه کسب وکارهای سبز در شش عامل اصلی گروه بندی شده اند که روی هم رفته حدود 76 درصد واریانس کلیه نشانگر ها را تبیین کردندکه حد مطلوب و مناسبی است . نتایج این تحقیق نشان داد که توسعه کسب وکارهای سبز روستایی مستلزم توجه به مؤلفه های اطلاعاتی و ارتباطی،آموزشی و ترویجی، بازاری و مدیریتی، فرهنگی و نگرشی، دانشی و انگیزشی و در نهایت مالی و اقتصادی است. همچنین، سازوکارهای این مهم شامل توسعه بستر و زیرساخت های حمایتی، تسهیل ارتباطات و شبکه سازی، توانمندسازی اجتماعی- اقتصادی و در نهایت توسعه شایستگی های حرفه ای است.
۶۱۶.

تحلیلی مکانی بر تاب آوری کالبدی - زیرساختی شهر چمستان در برابر سیلاب(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مخاطرات محیط طبیعی سال یازدهم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۳۲ 37 - 56

کلیدواژه‌ها: تحلیل مکانی تاب آوری کالبدی - زیرساختی سیلاب شهر چمستان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۹ تعداد دانلود : ۲۵۵
این پژوهش با هدف تحلیل روابط بین شاخص های مؤثر بر تاب آوری کالبدی - زیرساختی شهر چمستان در برابر سیلاب های شهری انجام شده است. شاخص های سنجش تاب آوری کالبدی - زیرساختی باتوجه به منطقه مطالعاتی، شامل دسترسی، بنا و سازه و دوری از محیط مخاطره آمیز طبیعی بوده که در قالب 12 زیرشاخص موردبررسی قرار گرفتند. پس از استانداردسازی زیرشاخص ها با توابع عضویت فازی، جهت انجام همپوشانی آن ها و تهیه سه شاخص یادشده، از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی و نظرهای کارشناسی استفاده شد. دسترسی به مراکز بهداشتی - درمانی (374/0) مهم ترین زیرشاخص دسترسی، کیفیت بنا (647/0) اثرگذارترین متغیر شاخص سازه و بنا و فاصله از رودخانه (643/0) مهم ترین زیرشاخص دوری از محیط مخاطره آمیز طبیعی است. باتوجه به نقشه نهایی پهنه بندی تاب آوری کالبدی - زیرساختی، بیشتر مساحت شهر چمستان، بخش های مرکزی و شمالی شهر، در سطح تاب آور یا نسبتاً تاب آور کالبدی - زیرساختی در برابر سیلاب قرار دارد. بخش شمالی شهر که هسته اصلی چمستان می باشد، در رده های عدم تاب آوری و تاب آوری پایین کالبدی - زیرساختی قرار گرفته است که مجاورت با رودخانه واز و اراضی با شیب بالا، از مهم ترین دلایل پایین بودن سطح تاب آوری یا عدم تاب آوری کالبدی - زیرساختی شهر در مقابل سیلاب است. در این خصوص و به جهت افزایش تاب آوری کالبدی، رعایت حریم رودخانه، عدم تغییر کاربری اراضی، عدم انجام فعالیت های برداشت شن و ماسه از بستر رودخانه، دیواره سازی مهندسی در سواحل رودخانه و ایجاد کانال های فرعی جهت هدایت سرریز جریان آب رودخانه در مواقع سیلابی، می تواند مؤثر باشد.
۶۱۷.

بررسی تأثیر کیفیت زندگی کاری در رفتار سازمانی کارکنان هتل مطالعه موردی کارکنان هتل پنج ستاره همای تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: گردشگری و توسعه سال یازدهم بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۳۰) 191 - 209

کلیدواژه‌ها: صنعت هتل داری کیفیت زندگی کاری رفتار سازمانی ثبات شغلی به روزبودن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۵ تعداد دانلود : ۲۲۲
سرمایه های انسانی نقش حیاتی در صنعت هتل داری دارند. افزایش بهره وری در عملکرد هر هتل به مدیریت کیفیت زندگی کاری کارکنان آن وابسته است که موجب ارتقای اثربخشی و کارایی رفتار سازمانی می شود و در کاهش ترک خدمت کارکنان و جلب رضایت مندی شغلی آن ها، وفاداری میهمانان، ارتقای برند و سودآوری به ویژه در هتل های پنج ستاره تأثیر معناداری می گذارد. چند نظریه علوم اجتماعی، به ویژه نظریه های مبادله اجتماعی هومنز، تناسب فرد محیط نی و همکاران و مدل والتون در بخش نظری و تدوین مدل مفهومی این پژوهش مورد استفاده قرار گرفته است.پژوهش با روش پیمایشی صورت گرفته و نوع پژوهش کاربردی و توسعه ای است. جامعه آماری پژوهش دربردارنده کارکنان گروه هتل هما و نمونه آماری دویست نفر از مدیران و کارکنان هتل همای تهران بوده است. داده ها به روش نمونه گیری تمام شماری با ابزار پرسش نامه بر حسب مقیاس طیف پنج گزینه ای لیکرت گردآوری شده است.آزمون کلموگروف اسمیرنوف برای بررسی نرمال بودن داده های آمار استنباطی و ضریب آلفای کرونباخ (0/87) برای سنجش پایایی ابزار سنجش به کار گرفته شده است. آزمون فرضیه های پژوهش و تجزیه وتحلیل داده ها با آزمون های هم بستگی پیرسون و رگرسیون چندمتغیره به کمک نرم افزار اس پی اس اس22 انجام شده است.یافته ها نشان می دهد که مؤلفه های «ثبات شغلی»، «توجه به فرایند نوآوری ها» در صنعت هتل داری، «به روزبودن» و «احساس امنیت و آرامش» به ترتیب در زیرمجموعه کیفیت زندگی کاری بیشترین اثرگذاری را در رفتار سازمانی کارکنان هتل دارند و هرچه کیفیت زندگی کاری کارکنان بیشتر شود، رفتار سازمانی مثبت آن ها نیز افزایش می یابد
۶۱۸.

قزاقستان و کمربند اقتصادی جاده ابریشم؛ فرصت ها و چالش ها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ژئوپلیتیک سال هجدهم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۳ (پیاپی ۶۷) 199 - 227

کلیدواژه‌ها: ابتکار کمربند-راه قزاقستان کمربند اقتصادی جاده ابریشم چین سیاست خارجی قدرت های بزرگ

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۷ تعداد دانلود : ۲۶۲
قزاقستان در قلب اوراسیا بوده و به دلیل داشتن منابع انرژی و مزیت ترانزیتی و لجستیکی از نقاط مهم ارتباطی جهان و دارای اهمیت ویژه در محاسبات استراتژیک قدرت های بزرگ است. همچنین در مسیر اصلی کمربند اقتصادی جاده ابریشم جدید چین قرار دارد. این مقاله به بررسی مزایا و چالش های این طرح برای کشور قزاقستان و نوع مواجهه این کشور در قالب برنامه «راه روشن» می پردازد. این مقاله با بهره گیری از منابع کتابخانه ای و با روش توصیفی-تحلیلی و استفاده از تحلیل کیفی به بررسی تاثیر متغیرها بر یکدیگر می پردازد. یافته ها نشان می دهد توسعه و تعمیق روابط تجاری اقتصادی با منطقه، توسعه خطوط انرژی و ترانزیت از فرصت هایی است که طرح مذکور برای قزاقستان ایجاد می نماید. از سوی دیگر تشدید رقابت روسیه، هند، آمریکا در منطقه، افزایش حساسیت های ناسیونالیسیتی ناشی از نفوذ فرهنگی چین، عدم تعادل بخش تجاری و خطر بدهی خارجی از چالش های اساسی همکاری در قالب این طرح برای قزاقستان است.
۶۱۹.

تحلیل فضایی عوامل اقتصادی، اجتماعی مؤثر بر سوء مصرف مواد مخدر درسکونتگاههای روستایی، مطالعه موردی: روستای دیزج آباد (شهرستان زنجان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحلیل فضایی مخاطرات محیطی سال نهم بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ ۱۲۸-۱۱۵

کلیدواژه‌ها: استان زنجان اعتیاد بزهکاری سوء مصرف مواد مخدر سکونتگاه روستایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۳ تعداد دانلود : ۲۴۷
پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه بین اعتیاد و سوء مصرف مواد مخدر با عوامل اقتصادی – اجتماعی در روستای دیزج آباد شهرستان زنجان انجام شده است و به لحاظ نوع، کاربردی و از نظر ماهیت، توصیفی- تحلیلی می باشد. روش گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای و میدانی(مشاهده، مصاحبه و پرسشنامه) است. پرسشنامه اساسا از سوالات بسته(در مقیاس های اسمی و نسبی) و با پاسخ های در طیف لیکرت پنج مقیاس تشکیل شده است. روایی شاخص های تحقیق توسط کارشناسان مورد بررسی و اصلاح قرار گرفت و مقدار پایایی براساس آلفای کرونباخ 784/0 محاسبه گردید. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون های همبستگی، یومن ویتنی و تی دو گروهی استفاده شده است. در محیط نرم افزار آرک جی آی اس از آزمون های تحلیل نقاط داغ و شاخص محلی انسلین موران و برای تحلیل خوشه ای و وزن دهی از رگرسیون وزن دهی شده جغرافیایی بهره گرفته شده است. نتایج آزمون ها نشان می دهد که افراد با تحصیلات پایین دارای اعتیاد بالاتری نسبت به سایر افراد بوده اند و گویه های شغل با مقدار 730/- و سطح معناداری 465/0، سطح درآمد با مقدار 594/- وسطح معناداری 553/0 هیج رابطه معناداری با اعتیاد و سوء مصرف مواد مخدر با توجه به آماره Z را ندارند.
۶۲۰.

مشخصه های جغرافیایی-همدیدی واچرخند عربستان در روزهای بارش سنگین برروی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحلیل فضایی مخاطرات محیطی سال نهم بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ ۱۶۸-۱۵۱

کلیدواژه‌ها: بارش شدید واچرخند عربستان پرفشار جنب حاره سامانه های همدید جنوب غرب آسیا

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۶ تعداد دانلود : ۲۶۱
واچرخند عربستان از جمله مهم ترین ارکان گردش جو منطقه جنوب غرب آسیا و موثر بر بارش ایران است. در این تحقیق ویژگی های جغرافیایی (موقعیت) و همدید آن (شدت، شکل و ارتباط با دیگر سامانه ها) در ارتباط با بارش های سنگین دوره سرد و بارشی ایران (اکتبر تا مارس) بررسی شد. به این منظور از داده های تحلیل مجدد ERA interim تراز 850 هکتوپاسکال (2010-1981) استفاده گردید. ابتدا بارش های سنگین (بیش از 30 میلیمتر) استخراج شد. سپس ویژگی های واچرخند (ذکر شده در بالا) در روزهای بارشی مشخص شد. نتایج نشان داد که موقعیت استقرار مراکز واچرخند عربستان در تراز 850 هکتوپاسکال پراکنده بوده و محدوده طول جغرافیایی50 تا 74 درجه شرقی را دربرگرفته است. بیشترین فراوانی تمرکز مراکز واچرخند در دو محدوده ساحل جنوب شرق شبه جزیره عربستان و دریای عرب مشاهده شد. شکل گسترش (جهت) مراکز واچرخندی بیشتر شرقی-غربی (10 مرکز) بوده است. این الگوی استقرار و گسترش واچرخند، مناسب ترین شرایط برای بارش به ترتیب در جنوب غرب و غرب بوده است. گسترش شرقی-غربی واچرخند و استقرار بر روی دریای عرب و جنوب شرق شبه جزیره عربستان و اندرکنش آن با سامانه های چرخندی بادهای غربی که بیشتر برروی عراق دیده می شوند، باعث افزایش عمق ناوه و ایجاد گرادیان شدید فشاری به سمت شمال و در ادامه ناپایداری های مناسب برروی ایران می شود. محرز گردید که علاوه بر شدت واچرخند، موقعیت قرارگیری و گستره فعالیت آن و وجود سیستم کم فشار در منطقه می تواند به عنوان عوامل تاثیرگذار در میزان بارش دریافتی ایران باشد. مادامی که واچرخند عربستان با زبانه های پرفشارسیبری و تبت تلفیق شده، گستره و شدت بارش ها در ایران افزایش یافته است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان