انواع ادبی

نمایش ۱٬۴۴۱ تا ۱٬۴۶۰ مورد از کل ۵٬۶۴۵ مورد.

۱۴۴۱.

بررسی و تحلیل اشعار اشیا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: اصغر اسماعیلی

منبع: فرهنگ و ادبیات عامه سال سوم زمستان ۱۳۹۴ شماره ۷ «ویژه نامه آواها و نواها و اشعار عامه در فرهنگ مردم ایران»

کلیدواژه‌ها: زیبایی شناسی محتوا وزن ادبیات عامه اشعار اشیا

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی ادبیات انواع ادبی ادبیات شفاهی

تعداد بازدید : ۱۰۸۶ تعداد دانلود : ۷۴۰

بررسی فرهنگ و ادبیات عامه نقش مهمی در شناخت جامعه دارد و نکته های پنهان تاریخی و اجتماعی را آشکار می کند و فلسفة آداب و رسوم و آیین ها را تبیین می سازد. کتیبه های نقش بسته بر اشیا، نوشته های سردرِ بناها و سنگ نبشتة مزارها از گونه های ادبیات عامه اند که بررسی و تحلیل آن ها بیانگر نکته های ادبی و اجتماعی ارزشمندی است. در نوشتار حاضر، با بررسی گونة نوشتارهای موجود بر روی اشیای منقول، با استفاده از سه مأخذ مکتوب، و پژوهش در وزن و زیبایی شناسی این گونه، درون مایه اشعار اشیا در 11 دسته طبقه بندی می شود: توصیف شیء یا کارکرد آن، تعلق شیء به فرد خاص، دربرگیری نام عامل (سازندة) آن شیء، تشویق به شادی و خوش باشی، مضامین اخلاقی، دعا، تعلق آن شیء به مکان خاص، اشیا محملِ روابط و گفت وگوهای عاشقانه، مدح و ماده تاریخ. نکتة مهم در این بررسی تناسب اشعار و سخنان منظوم روی اشیا با آن شیء است که نشان دهندة ذوق و لطافت طبع عامه مردم و سازندگان و مخاطبان آن است. البته تغییر و تحریف و برخی اشکالات وزنی نیز در اشعار بررسی شده دیده می شود.

۱۴۴۲.

بررسی و تحلیل مکتب اکسپرسیونیسم در رمان ارمیا از رضا امیرخانی

نویسنده: عبدالله حسن زاده میر علی

منبع: مطالعات داستانی سال سوم بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۳ (پیاپی ۱۱) 77 - 92

کلیدواژه‌ها: اکسپرسیونیسم ادبیات داستانی انسان مبارز ارمیا رضا امیرخانی

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی ادبیات انواع ادبی ادبیات روایی و داستانی

تعداد بازدید : ۱۲۴۹ تعداد دانلود : ۵۲۲

هنر قرن بیستم را به گونه ای عام اکسپرسیونیسم نامیده اند که در سال های جنگ جهانی اول به اوج خود رسید. در این مکتب نویسنده بر آن است تا احساسات درونی خود را در پاسخ به واقعیت بیرونی منعکس کند. هسته مرکزی داستان های اکسپرسیونیستی انسان است. انسانی که در جست وجوی بهشت گمشده خویش، در مقابل ظلم و تجاوز می ایستد. این مبارزه و پایداری می تواند آثار اکسپرسیونیستی را تحت عنوان ادبیات مقاومت قرار دهد. رضا امیرخانی، نویسنده جوانی است که آثار وی در حوزه ادبیات مقاومت قرار دارد. در آثار وی همچون داستان های اکسپرسیونیستی انسان مبارز هسته مرکزی داستان است. این آثار که در قالب رمان مدرن نگاشته شده اند و نویسنده با درهم شکستن برخی از قراردادهای سنتی داستان نویسی ایرانی، از تکنیک های مدرن در پیشبرد داستان بهره برده است. در رمان ارمیا، شخصیت جوان و جویای عدالت داستان به کمک هم رزمانش در پی مبارزه با ظلم و دگرگونی دنیای فعلی است تا بتواند جامعه ایده آل مدّنظر اکسپرسیونیسم را پایه ریزی کند. مخالفت با نسل گذشته (پدر و مادر)، رد عقاید مادی گرایانه اطرافیان و نفی مدرنیته و قالب های سنتی با هم، بیان احساسات درونی شخصیت ها و فشار اجتماعی حاکم بر زندگی آنها در رمان ارمیا، همگی نشان دهنده تأثیر پذیرفتن امیرخانی از مکتب اکسپرسیونیسم است.

۱۴۴۳.

تحلیل مقایسه ای کاریکلماتورهای پرویز شاپور با تنی چند از کاریکلماتورنویسان(سهراب گل هاشم، حوریه نیکدست، عباس گلکار و ...)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: لیلا درویشعلی پور آستانه علی صفایی

منبع: زبان و ادب فارسی (دانشگاه تبریز) سال ۶۸ پاییز و زمستان ۱۳۹۴ شماره ۲۳۲

کلیدواژه‌ها: بازتحلیل بینامتنیت کاریکلماتور پرویزشاپور پیروان شاپور

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی ادبیات انواع ادبی ادبیات طنز کاریکلماتور

تعداد بازدید : ۱۳۷۹ تعداد دانلود : ۹۴۰

یکی از راه های کشف سیر تحول پدیده های ادبی روش تحلیل بینامتنی است که ارتباط عمودی بین متون را برجسته می سازد و از دیرباز با نام توارد، انتحال ، سلخ و المام مورد توجه محققان ادبی بوده است. براساس منطق مکالمة باختین، هیچ اثری منحصراً از قلم و فکر یک نویسندة خاص تراوش نکرده است و فقط انسان اسطوره ای توانست با اولین سخنش به دنیایی بکر و بیان ناشده نزدیک شود. اگر این دیدگاه را مبنای بحث قرار دهیم، دیگر نمی توا ن گفت تنها پرویز شاپور (78 1302) پدر کاریکلماتور در ایران و دهة چهل بوده است؛ زیرا ردّپای کاریکلماتور در طنزهای عبارتی گذشتگان، مثل برخی ضرب المثل ها، رسالة تعریفات عبید زاکانی، لطیفه ها، جملات قصار و اشعار برخی شاعران نیز دیده می شود و خود شاپور هم به همان میزان برکاریکلماتور نویسان پس از خود از قبیل سهراب گل هاشم، مهدی فرج اللهی، عباس گلکار، حوریه نیکدست و ابوالفضل لعل بهادر اثرگذار بوده است که این اثر پذیری را می توان در سه محورِ بازنویسی، تقلید از تکنیک و اندیشه و جهان بینی در آثار پیروان شاپور بررسی کرد. جستار حاضر می کوشد با رویکرد توصیفی مقایسه ای، ضمن معرّفی پیشینه و پسینة کاریکلماتورنویسی در ایران، با بررسی مجموعة « قلبم را با قلبت میزان می کنم» از پرویز شاپور و پنج تن از کاریکلماتورنویسان مذکور، به آسیب شناسی روش کار شاپور و پیروانش نیز بپردازد.

۱۴۴۴.

بررسی ساختار شناختی مقامات حمیدی و گلستان سعدی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: اسماعیل شفق علی آسمند جونقانی

منبع: فنون ادبی سال هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۱ (پیاپی ۱۲)

کلیدواژه‌ها: ساختار شناسی گلستان سعدی مقامه عناصر داستانی مقامات حمیدی پیرن

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۳۲۲۳ تعداد دانلود : ۱۴۰۶

مقامه نویسی یکی از پیچیده ترین و متکلف ترین سبک نوشتاریِ فنی و مصنوع بوده که به عنوان یک نوعِ ادبیِ مستقل ، با مقامات بدیع الزمان همدانی پذیرفته شده است. مقامه تحت تاثیر سبک نثر مصنوع به اوج خود رسید و با افول نثر مصنوع، رواج خود را از دست داد. با این همه – به عنوان یک نوع ادبی – برخی از نویسندگان در دوره های بعد تحت تاثیر سبک مقامه نویسی قرار گرفته اند. سعدی در گلستان از جمله کسانی است که اگر چه از مقامات حمیدی تاثیر پذیرفته است ، ولی به هیچ وجه نمی توان او را مقلد قاضی بلخی دانست. گلستان و مقامات حمیدی در برخی از جنبه ها مشترکاتی با هم دارند و این امری طبیعی است . زیرا در آثار روایی رعایت بعضی از اصول حاکم بر این گونه آثار ، فرض و لازم بود. در این پژوهش هر دو اثر گرانقدر مقامات و گلستان از منظر ساختار شناختی مورد بررسی قرار گرفته اند.و عناصراصلی در ساختار داستانها، از قبیل زاویه دید، عنصر شخصیت ، راوی، طرح یا پیرنگ ، زمان و مکان، ملاک و میزان بررسی بوده است.

۱۴۴۵.

بررسی انتقادی ساقی نامه در فهرست های نسخ خطی و منابع تذکره ای و کتاب شناسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: هادی بیدکی

منبع: جستارهای ادبی تابستان ۱۳۹۴ شماره ۱۸۹

کلیدواژه‌ها: ساقی نامه پیمانه میخانه نسخ خطی منابع تذکره ای و کتاب شناسی

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی ادبیات انواع ادبی ادبیات غنایی ساقی نامه

تعداد بازدید : ۱۱۳۳ تعداد دانلود : ۷۵۵

هدف از نوشتن این مقاله بررسی ساقی نامه های سروده شده تا پایان سده 12 است. در این راستا پس از طرح مسأله، سابقه تحقیق، تعریف ژانر ساقی نامه و ملاحظات تاریخ ادبیاتی درباره آن در درآمد، به بررسی انتقادی فهرست های نسخ خطی و منابع تذکره ای و کتاب-شناسی پرداخته شده است. در بخش بررسی انتقادی فهرست های نسخ، روشن خواهد شد که برخی فهرست نویسان اشعاری را اشتباهاً به عنوان ساقی نامه به برخی از شاعران نسبت داده و یا ساقی نامه های واحدی را به چند شاعر منسوب کرده اند. سپس به ساقی-نامه های نویافته ای پرداخته شده که در دو تذکره میخانه و پیمانه به آن ها اشاره نشده است. در بخش بررسی انتقادی منابع تذکره ای و کتاب شناسی، به بررسی کامل تری از ساقی نامه-هایی پرداخته شده که گلچین معانی آن ها را در مقدمه پیمانه مختصراً معرفی کرده؛ همچنین در این بخش منابع تذکره ای و کتاب شناسی که به ساقی نامه پرداخته اند، بررسی شده است. بنابراین این مقاله دو هدف اصلی دارد: 1- تکمیل و اصلاح اطلاعات مربوط به برخی از ساقی نامه ها 2- معرفی و بررسی برخی از ساقی نامه های نویافته و نامذکور در دو تذکره میخانه و پیمانه.

۱۴۴۶.

تحلیل و مقایسه عناصر موسیقایی در غزلیات سعدی و رهی معیری(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده: حسین آقاحسینی شهرزاد نیازی

منبع: مطالعات زبان و ادبیات غنایی سال پنجم زمستان ۱۳۹۴ شماره ۱۷ 7 - 24

کلیدواژه‌ها: سعدی رهی معیری غزلیات عناصر موسیقایی

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی ادبیات انواع ادبی ادبیات غنایی

تعداد بازدید : ۴۲۳ تعداد دانلود : ۲۴۶

رهی معیری از شعرا و ترانه سرایان معروف معاصر است که با مطالعه غزلهای سعدی، حافظ، مولوی و عراقی خود را از چشمه فیاض شعر پیشینیان سیراب کرد و یکی از غزل سرایان مشهور معاصر ایران شناخته شد. روانی، انسجام و خیال انگیزی سخن او آن گونه است که شعر او به سبک سخن سعدی نزدیک می شود؛ از این رو در این پژوهش کوشش شده است عناصر موسیقایی غزلیات این دو شاعر با توجه به موسیقی بیرونی، کناری، درونی و معنوی با ارائه میزان کاربرد آنها در یک تحلیل مقایسه ای بررسی گردد. با مطالعه و تحقیق انجام شده این نتیجه حاصل شد که سعدی و سپس رهی با بهره گیری از عناصر موسیقی افزای سخن بر زیبایی و شیوایی و تأثیر کلام خود افزوده اند؛ اگرچه اختلافاتی در شیوه بیان و کاربرد عناصر موسیقایی از نظر ساختار و شکل سخن دیده می شود.

۱۴۴۷.

شخصیت پردازیِ زنان در دو نمایشنامه از علیرضا نادری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: بهروز محمودی بختیاری فاطمه احتشامی فر

منبع: ویژه نامه نامه فرهنگستان (ادبیات انقلاب اسلامی) دوره اول پاییز ۱۳۹۴ شماره ۲

کلیدواژه‌ها: زن یونگ شخصیت پردازی کهن الگو نمایشنامه جنگی علیرضا نادری

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی ادبیات انواع ادبی ادبیات روایی و داستانی گونه های معاصر نمایشنامه و تعزیه

تعداد بازدید : ۱۴۶۵ تعداد دانلود : ۷۱۶

این مقاله به بررسی شخصیت پردازی زنان در دو نمایشنامه 31/6/77 و سه پاس از حیات طیّبه نوجوانیِ نجیب و زیبا، نوشته علیرضا نادری، در چارچوب نظریات یونگ می پردازد. در این پژوهش، ابتدا مروری خواهیم داشت بر نظریات یونگ درباره کهن الگوها و، پس از ذکر خلاصه ای از طرح داستانیِ دو نمایشنامه مزبور، به بررسی شخصیت پردازیِ زنان در آن دو نمایشنامه با استفاده از کهن الگوها خواهیم پرداخت. مقایسه شخصیت پردازیِ زنان در دو نمایشنامه مزبور و ذکر مشابهت ها و تفاوت های شخصیتیِ آنان دیگر بخش های این پژوهش را در بر می گیرد.

۱۴۴۸.

نقد و بررسی نارسایی های موجود در پی رنگ داستان «رستم و سهراب»

نویسنده: محمود رضایی دشت ارژنه بهاره الله بخش زاده

منبع: ادبیات پهلوانی (ادبیات حماسی سابق) سال دوم بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۳ ۴۷-۷۳

کلیدواژه‌ها: پی رنگ روایت شاهنامه رستم و سهراب

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی ادبیات انواع ادبی ادبیات حماسی

تعداد بازدید : ۸۹۹ تعداد دانلود : ۵۸۸

یکی از عناصر مهم تشکیل دهنده ی داستان، پِی رنگ و توجّه به روابط منطقی میان رویدادها در داستان است که توجّه و باریک بینی نسبتاً قابل تأمّل فردوسی به این مقوله و دقّت در روابط علّی و معلولی حوادث داستانی در شاهنامه، یکی از جنبه های درخشان حماسه ی ملی ایران است. امّا با ژرف نگری در برخی از داستان های شاهنامه از جمله «رستم و سهراب»، روشن می شود که پیرنگ آن در بسیاری از موارد نااستوار و سست است و پرسش های بسیاری در بخش های مختلف این داستان، بی پاسخ می ماند. با توجه به دقت خارق العاده ی فردوسی به پیرنگ در دیگر داستان های شاهنامه، سستی پیرنگ در داستان رستم و سهراب یا ناشی از تحریف های پی درپیی است که در گذر زمان به این داستان راه یافته است تا ضمن گنجاندن آن در چارچوبی اخلاقی، بر جاذبه و دلاویزی آن بیفزایند و یا ناشی از حذف-های مکرر آگاهانه یا ناآگاهانه ای است که باعث شده است که بسیاری از خطوط محوری و بنیادین داستان مورد بحث از میان برود و درنتیجه پیرنگ آن سست نماید.

۱۴۴۹.

تحول شخصیت های زن در آثار سیمین دانشور و غزاله علی زاده

نویسنده: بیتا قنبری مرتضی محسنی امین دایی زاده جلودار

منبع: مطالعات داستانی سال سوم پاییز و زمستان ۱۳۹۴ شماره ۴ (پیاپی ۱۲) 47 - 64

کلیدواژه‌ها: مناسبات اجتماعی تجربه زیسته تعیلم و تربیت تحول شخصیت سیمین دانشور غزاله علی زاده

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی ادبیات انواع ادبی ادبیات روایی و داستانی

تعداد بازدید : ۷۸۳ تعداد دانلود : ۶۷۳

شخصیت یکی از مهم ترین عناصر داستان است. شخصیت های داستانی آفریده ذهن زمانمند نویسنده و بافته ای در تاروپود واقعیت و خیال است. شخصیت های داستان می توانند متأثر از برهم کنش ساختار اجتماعی و ساختار ذهنی نویسنده باشند. داستان موفق داستانی است که شخصیت های آن پویا هستند و در روند داستان متحول می شوند و به رشد و پویایی جامعه کمک می کنند. در زمینه تحول شخصیت ها در جهان داستان عواملی گوناگونی چون زمینه و مناسبات اجتماعی - فرهنگی، برخورداری از سرمایه اجتماعی، تحصیلات عالیه و رشد آگاهی، باور شخص به تحولات فردی و اجتماعی و ... تأثیر گذارند. در این مقاله شخصیت های داستان های سیمین دانشور و غزاله علی زاده از منظر متحول شدن مورد بررسی قرار گرفته است. دستاورد پژوهش این است که با توجه به دنیا و تجربه زیسته دو نویسنده شخصیت های داستان های آنان شباهت ها و تفاوت هایی دارند. دو نویسنده شخصیت های خود را از دو طبقه متوسط و تحصیل کرده و پایین و ستمدیده انتخاب کرده اند. شخصیت های گزینش شده از طریق مناسبات اجتماعی، تجربه زیسته و آموزش و یادگیری متحول شده اند. شخصیت های آفریده دانشور آرام آرام، مصلحت اندیشانه و محتاطانه متحول می شوند؛ اما شخصیت های داستان علی زاده با تغییر و تحول درونی، صاحب روحیه انقلابی و خطرپذیری شده و شرایط اجتماعی را دگرگون می کنند یا برخی نیز تسلیم شرایط سخت جامعه می گردند.

۱۴۵۰.

جلوه های ادبیات مقاومت در شعر آمال زهاوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: رضا افخمی عقدا محسن غلامحسین کهوری

منبع: ادبیات پایداری سال هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۱۲

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی ادبیات انواع ادبی ادبیات حماسی ادب جنگ و مقاومت

تعداد بازدید : ۱۱۲۳ تعداد دانلود : ۶۱۳

۱۴۵۱.

تحلیل و معنایابی کارنواها در تالشی جنوبی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: فیروز فاضلی فرشته آلیانی

کلیدواژه‌ها: مردم شناسی ترانه قوم تالش کارنوا

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی ادبیات انواع ادبی ادبیات فولکلور و عامیانه

تعداد بازدید : ۱۱۲۴ تعداد دانلود : ۷۰۶

ترانه های کار نسخة خوانای احساسات و عواطف مردم ساده دل روستایی و بیانگر آمال و آرزوها، امیدها، شادی ها، غم ها، عشق و تنهایی های آن هاست. به ترانه های کار «کارنوا» نیز گفته می شود که با اهداف متعدد و معمولاً برای توصیف نوع کار، هماهنگی بین افراد، ایجاد محیط شاد در فضای کار، تقلیل سختی های کار سروده می شوند. این ترانه ها به زیر شاخه های مختلفی تقسیم می شود: ترانه های کشاورزی، شیردوشی، چوپانی و جز این ها.با بررسی، تحلیل و معنایابی ترانه های کار در هر جامعه ای به راحتی می توان به فضای اجتماعی و فرهنگی آن جامعه پی برد. در این مقاله ضمن بررسی خصوصیات زیبایی شناختی و هنری انواع کارنواها در قوم تالش، به تحلیل مردم شناسی آن ها می پردازیم تا بدین وسیله برخی از مسائل فرهنگی، آداب و رسوم و روحیاتِ جامعة قومی تالش را معنا یابی و تحلیل کنیم. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و شیوة گردآوری اطلاعات، میدانی- کتابخانه ای است. در این بررسی حدود 20 ترانة کار تالشی تحلیل شده است. یافته های این پژوهش نشان می دهند که بسیاری از خصوصیات و ویژگی های فرهنگی، اجتماعی و آداب و رسوم، باورها، ارزش ها، عاشقانه ها، غم ها، نقش زنان در کار و امور اقتصادی، اهمیت تعاون و همیاری در نزد قوم تالش در این کارنوا ها بازتاب یافته اند؛ ضمن اینکه بیشتر ترانه های کار در تالش جنوبی، ترانه های کشاورزی و چوپانی است که بیانی عاشقانه دارند.

۱۴۵۲.

سبک مرثیه های خاقانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: علیرضا شانظری

منبع: فنون ادبی سال هفتم پاییز و زمستان ۱۳۹۴ شماره ۲ (پیاپی ۱۳)

کلیدواژه‌ها: همدلی مرثیه خاقانی سبک ردیف

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی ادبیات انواع ادبی ادبیات غنایی مرثیه

تعداد بازدید : ۱۶۰۷ تعداد دانلود : ۷۷۱

مرثیه بر اشعاری اطلاق می شود که در ماتم گذشتگان سروده شده باشد. از لحاظ نوع ادبی، مرثیه را جزء اشعار غنایی به حساب می آورند. مرثیه ممکن است در هر قالبی سروده شده باشد؛ اما قالب قصیده پرکاربردترین قالب برای سرودن مرثیه است. خاقانی علاوه بر اینکه در سرودن مدح، هجو، حبسیه و هجو تبحّر فراوانی داشته، در سرودن مرثیه هم، توانایی خود را به اثبات رسانده است. مرثیه های خاقانی، اغلب در قالب قصیده و در بحر رمل سروده شده است. خاقانی به تناسب فرد متوفّی، برای هر کدام از مرثیه های خود، لحن و سبک خاصی بکار می برد. مرثیه هایی که در رثای رجال حکومتی و مذهبی است، عمدتاً، با ذکر مقدمه ای در ناپایداری جهان و بی وفایی روزگار شروع می شود. خاقانی بعضی از مراثی را با ذکر مقدمه ای در احوال ناگوار و داغدار خود آغاز می کند؛ این مورد، غالباً در اشعاری که شاعر در رثای همسر خود سروده، نمود پیدا می کند. شاعر در رثای فرزند خود با دعوت از همه به گریستن، آنها را به همدلی فرا می خواند. همچنین متناسب با شخص متوفّی از صفات و تشبیهات متناسب او استفاده می کند.

۱۴۵۳.

لیکو شعر شفاهی بلوچی، هایکو شعر ژاپنی: یک بررسی مقابله ای(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: آزیتا افراشی هانیه خورشیدی

منبع: پژوهش های ادبیات تطبیقی دوره سوم بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۱ (پیاپی ۵)

کلیدواژه‌ها: هایکو لیکو هوکو های کای نو رنگا فصل واژه

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۷۳۹ تعداد دانلود : ۹۳۰

در این مقاله، «لیکو»، شعر شفاهی و محلی بلوچی و «هایکو»، شعر کوتاه ژاپنی را ازلحاظ ساختاری و محتوایی مقایسه کرده ایم. لیکو شعر تک بیتی بلوچی با وزن هجایی است، مصرع های آن هم قافیه هستند، فی البداهه سروده می شود و موضوع آن ملموس و درمورد اتفاقات روزمره است. هایکو قطعة آغازین شعر بلندی به نام «های کای نو رِِنگا»بوده است. این قطعة آغازین که «هوکّو» نام دارد، تا اوایل قرن بیستم باعنوان هایکو شناخته نمی شد و در اوایل قرن بیستم به طور کامل از های کای نو رِنگا مستقل شد. هایکو قالب شعری کوتاهی است که از هفده هجا، به صورت پنج- هفت- پنج هجا، تشکیل شده است. هایکو نیز مانند لیکو فی البداهه سروده می شود و درمورد وقایع و پدیده های ملموس است و وزن هجایی دارد. برخی ویژگی های ساختاری و محتوایی برای مقایسة هایکو و لیکو در این مقاله، عبارت اند از: تعداد هجا، جایگاه درنگ، انتخاب واژگان، هنجارگریزی سبکی، اسامی خاص، وام واژه ها، واژگان فرهنگی، تشبیهات، هنجارگریزی معنایی، بازنمود نگرش های قومی و واقع گرایی. این بررسی نشان داد که هایکو و لیکو به جز در یک مورد، یعنی هنجارگریزی معنایی، در همة ویژگی ها مشترک هستند.

۱۴۵۴.

موتیف النخلة والزیتونة فی شعر سمیح القاسم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: کبری روشنفکر حامد پورحشمتی

منبع: اضاءات نقدیه سال پنجم زمستان ۱۳۹۴ شماره ۲۰

کلیدواژه‌ها: سمیح القاسم الموتیف الشعر الفلسطینی المعاصر النخلة الزیتونة

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۰۹۳ تعداد دانلود : ۱۹۷۳

تحتلّ بعض الأفکار والأحداث مکانة مرموقة فی معیشة البشر ومثلما تتحوّلان إلی جزء من هواجسه الّتی تدفعه إلی المزید من الإلحاح والتکریر، حتّی انّها تظلّ له میسما ذاتیّا ملازما قدیصوّرها متعمّدا أو عفوالخاطر، ولکن تکرار هذه الصورة المعبّرة عن الهواجس علی التوالی یدلّ علی أنّه ینهض بما لایُطّلع علی واقعه بحکم العادة؛ فقد یظهر هذا التکرار- بالرغم من أنّه ظاهرة نقدیّة لغویّة - موتیفا یعتبر عنصرا بنائیّا فی النص الشعریّ متجلّیا فی العلامات والدلالات اللتین یوظّف من خلالهما الشاعر الرموز والصور الشعریّة لیضفی علی شعره میسم الجمال والخلابیّة. إنّ الموتیف فی الشعر سمیح القاسم یحظی بأهمّیة بالغة ویمنح المتلقّی مفتاحا یفتح به الفکرة الکامنة فی نصّه وسواء أیکون اسما أو فعلا أو جملة، یتبدّل إلی نقطة مرکزیّة یحوم حولها شعره؛ ففی بعض الأحیان لینال رؤیة معیّنة یتمسّک بالتکرار الّذی یرافق الإلحاح علی هاجسته اللحظویّة مثل توظیفه موتیفی النخل والزیتون اللذین بلغ تکرارهما علی الترتیب 51 و69 مرّة فی أشعاره متناسبا مع الأهداف المقاومیّة الّتی یطالب بها المقتضی الشعریّ حیث یحمل الأول منهما رموزا للإستقامة، والنشاط، والحیاة الجدیدة ویوحی الثانی بالتجدّد، والعمران، وتراث الشاعر الدینیّ الّذی انعقد بأحاسیسه الوطنیّة. تحاول هذه الدراسة تسلیط الضوء علی توظیف موتیفی النخلة والزیتونة فی شعر سمیح القاسم مع الإشارة إلی المعطیات الإحصائیة من تکرارهما فی الأشعار، والإعتماد علی الطریقة الوصفیّة- التحلیلیّة الّتی تساعد علی تحلیل النصوص الأدبیّة وفکّ الرموز ودلالات فیها.

۱۴۵۵.

مروری بر تاریخچه ادبیات غنایی در ایران(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده: فرشته ناصری

منبع: مطالعات زبان و ادبیات غنایی سال پنجم بهار ۱۳۹۴ شماره ۱۴ 67 - 82

کلیدواژه‌ها: انواع ادبی غنا ادب و شعر غنایی ادبیات غنایی منظومه های عاشقانه داستان سرایی

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی ادبیات انواع ادبی ادبیات غنایی

تعداد بازدید : ۳۱۸۴ تعداد دانلود : ۱۰۲۸

نوع غنایی کهن ترین شکل شعر است که سروده شده و بی گمان، اولین بشری که پیرامون شعر و سخن آهنگین لب به سخن گشوده است و آن را با کلام دلپذیر همراه داشته، در پی بروز احساسات و عواطف درونی خود بوده و قطعه شعری که بر زبان جاری ساخته، از نوع شعر غنایی بوده است. لذت ها و شادی های شاعر و یأس و ناامیدی از دست نیافتن به آرزوها و دنیای آرمانی تمام اندیشه هایی است که فحوای شعر غنایی را می سازد. آنچه که عناصر اصلی یک کلام آهنگین را فراهم می آورد عبارت است از: زبان، موسیقی و تصویر همین کاربرد موسیقی در نظام واژه ها توسط شاعر که در نهایت به خلق شعر و کلام تأثیرگذار می انجامد برای شنونده مایه شگفتی و لذت است. در این پژوهش مضامین ادب غنایی نظیر: واژه غنا، شعر و ادب غنایی، محتوا و درون مایه ها، ویژگی ها و عناصر، قالب ها و انواع شعر غنایی در ادب فارسی و اروپا مورد توجه قرار گرفته است و در نهایت به سیر تحول انواع غنایی تا رسیدن به مرحله پختگی و کمال و روند تکاملی ادبیات غنایی در ایران پرداخته شده است

۱۴۵۶.

بررسی و تحلیل داستان «بند» محمود دولت آبادی بر پایه اصول مکتب رئالیسم

نویسنده: عبدالعلی اویسی کهخا طیبه فرهادی

منبع: مطالعات داستانی سال سوم پاییز و زمستان ۱۳۹۴ شماره ۴ (پیاپی ۱۲) 7 - 24

کلیدواژه‌ها: داستان بند توصیف رئالیسم شخصیت پردازی محمود دولت آبادی

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی ادبیات انواع ادبی ادبیات روایی و داستانی

تعداد بازدید : ۱۳۷۹ تعداد دانلود : ۵۰۸

رئالیسم جنبش ادبی است که در اواخر نیمه اول قرن نوزدهم آغاز شد و هنوز هم قدر و اعتبار ویژه ای در ادبیات جهان و رمان نویسی نوین دارد. این مکتب ادبی که در برابر رمانتیسم شکل گرفت با تکیه بر دنیای واقع و عینیت گرایی، ارکان اصلی نظام فکری رمانتیسم ها را در هم نوردید. بالزاک را می توان پیشوای مسلم رئالیست دانست که با انتشار مجموعه آثار خود با عنوان کمدی انسانی تأثیر ژرفی بر عالم ادب گذاشت. یکی از پیروان این مکتب ادبی در ایران، محمود دولت آبادی است. در این پژوهش، داستان کوتاه «بند» از مجموعه داستان ادبار و آینه به شیوه توصیفی- تحلیلی، براساس اصول و معیارهای مکتب رئالیست به ویژه با تأکید بر سه عنصر موضوع، توصیف و شخصیت پردازی تحلیل و بررسی شده است تا پاسخی برای این پرسش بیابیم که آیا این داستان نیز در شمار داستان های واقع گرای نویسنده قرار گرفته است یا خیر؟ یافته های پژوهش نشان می دهد که دولت آبادی در این اثر با نمایش برشی خاص و واقعی از زندگی اجتماعی و افراد آن و رابطه دو سویه بین آنها، داستانی رئال آفریده است. نویسنده در این داستان به دنبال رابطه درونی بین پدیده هاست و ریشه رفتارهای شخصیت های داستانی را در شرایط اجتماعی، اقتصادی آن روزگار می جوید. در این اثر مطابق با اصول رئالیست، توصیف ها، گفت و گوها و کنش های شخصیت ها در خدمت شخصیت پردازی، پرورش قهرمان داستان و فضاسازی اثر است و عناصر چندان زائدی در داستان مشاهده نمی شود.

۱۴۵۷.

بررسی سنجشی نمادهای پایداری در شعر فدوی طوقان و قیصر امین پور(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: صابره سیاوشی مولا شکاری میر

منبع: کاوش نامه ادبیات تطبیقی سال پنجم پاییز ۱۳۹۴ شماره ۱۹

کلیدواژه‌ها: ادبیات تطبیقی محمدعلی جمال زاده رویکرد اجتماعی یحیی حقی راه آب نامه قندیل ام هاشم

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۹۲۳ تعداد دانلود : ۷۹۴

پژوهش حاضر بر آن است تا با روش توصیفی - تحلیلی و با تکیه بر نظریه ادبیّات تطبیقی اسلامی به بررسی نمادهای همسان و مشترک در شعر مقاومت فدوی طوقان و قیصر امین پور به عنوان دو نماینده از ادبیّات پایداری ایران و فلسطین بپردازد تا گوشه ای از زوایای ناشناخته میراث ادبی دو کشور مقاوم را به ادبیّات جهانی بشناساند. اطّلاعات لازم برای سنجش نمونه ها به شیوه کتابخانه ای و بررسی مستقیم متون، حاصل شده است. یافته های پژوهش نیز گویای این واقعیّت است که در شعر این دو شاعر، شب و شخصیّت های تاریخی متجاوز، نماد دشمن و جنگل نماد وطن است. رنگ های سرخ، سیاه، آبی، سبز و زرد به ترتیب نمادی جهت تصویرپردازی مفاهیم متنوّعی، چون شهادت، ماتم و خفقان، آرامش و امیدواری، شادابی و بالندگی، جدایی و اندوه هستند. این موارد، نمادهای کاملاً همسان در شعر مقاومت این دو شاعر به شمار می آیند.

۱۴۵۸.

سودای بازی و براندازی: نگاهی به برهم کنشِ پارودیکِ تصویر و واژه در کتاب تصویری داستانیِ منم موش گرسنه/ می خورمت درسته(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: عطیه فیروزمند

منبع: مطالعات ادبیات کودک سال ششم بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۱ (پیاپی ۱۱)

کلیدواژه‌ها: پارودی مرتضی خسرونژاد برهم کنش تصویر و واژه کتاب تصویری داستانی منم موش گرسنه/ می خورمت درسته علی مفاخری

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۲۳۹ تعداد دانلود : ۸۱۰

هدف این جستار، بازنگری مفهوم و کارکرد پارودی در کتاب تصویری داستانی منم موش گرسنه/ می خورمت درسته است. با چنین نگرشی و در کنار معنای کلاسیک پارودی، امکان پارودی شدن متن واژگانی توسط متن تصویری و برعکس، در این اثر به آزمون برده شده؛ هم چنین جایگاه پارودی در تغییر ساختار قدرت نهادینه شده در ادبیات کودک به بحث گذاشته می شود. پژوهش گر ابتدا بر پایه ی روش قیاسی به بررسی شگردهای پارودی پردازی در کتاب یادشده با الگوبرداری از شگردهای مطرح شده ی دن هریس در فیلم پارودی می پردازد؛ سپس بر پایه ی بازخوانیِ رویکردهای پری نودلمن و لورن جِی. کوئیسترا پیرامونِ برهم کنش های آیرونیک و پارودیک تصویر و واژه در کتاب های تصویری داستانی و با روش استقرایی خوانشی دوباره از این کتاب ارائه می دهد. در این مطالعه، به پارودی در ۵ سطح اشاره می شود ولی تمرکزِ پژوهش گر بر نگاهِ تحلیلی به گونه های برهم کنش پارودیک در یک اثر – بدونِ دیالوگ های بینامتنیِ آن با پیش متن- است. در فرایند پژوهش، امکان بررسی پارودی در کتاب های تصویری داستانی بر پایه ی شگردهای مطرح شده از سوی دن هریس در سینما، تأیید و در همان حال بازنگری و نقد شده؛ برهم کنش های پارودیک در کتابِ بررسیده در سه سطحِ ۱.تصویر و واژه؛ ۲.تصویر و تصویر؛ ۳.واژه و واژه؛ بخش پذیر شدند که هر یک شگردهای گوناگونی را دربر دارند. پژوهش گر در برایند چنین خوانشی ترکیبی، بستر ادبیات کودک را در بازی ِ براندازانه ی چینش ِ افسون ساز تصویر و واژه در کتاب های تصویری داستانی کودکان، پارودیک و در فرایندِ آفرینش/چینش/خوانشِ اثر می بیند؛ آن را برای کودکان نه تنها تشخیص دادنی که لذت بخش می داند؛ و برای جابه جایی اقتدارهای ناگزیر در این گونه ی ادبی، ضروری می پندارد.

۱۴۵۹.

غلبه تیپِ مذهبیِ مزوّر، نمودی از فهم ناروا از دین در رمان اجتماعی (با تامّل در نمونه های برجسته)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمدرضا عابدی

منبع: زبان و ادب فارسی (دانشگاه تبریز) سال ۶۸ پاییز و زمستان ۱۳۹۴ شماره ۲۳۲

کلیدواژه‌ها: واقع گرایی رمان اجتماعی تیپ مذهبی ریاکار

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۹۴۲ تعداد دانلود : ۶۴۲

رمان های اجتماعیِ پس از مشروطه، محصول جامعه دوره گذر از سنت به تجدد و میل به رهایی مطلق از سنت های گذشته بود. در غالب این رمان ها دین به عنوان شالوده سنن گذشته، آماج بیشترین انتقادها قرار گرفت. رمان نویسان این دوره در پی آن بودند که فرد را در جامعه، نزدیک به آنچه در عالم واقع اتفاق می افتد، به تصویر بکشند؛ اقتضای واقع گرایی ارائه تصویری است که خوبی ها و هنجارها را نیز در کنار ناروایی ها و پلشتی ها بنمایاند. مسئله این است که نویسندگان در تصویری که از طیف مذهبی جامعه در قالب داستان بازنموده اند، صرفا بر روی بخشی از این طیف، یعنی شخصیت های منفی و متظاهر تمرکز کرده و عملاً خصوصیات آنها را به دیگر تیپ های مذهبی تعمیم داده اند. آنها در این بین تیپ مذهبیِ دین دارِ راستین را تقریباً نادیده انگاشته اند. در قریب به اتفاقِ مواردی که شخصیتی مذهبی در رمان های اجتماعی حضور دارد، کانون تمرکز، رفتارهای منفی، گناه آلود و ریاکارانه اوست؛ از این رهگذر آثار مذکور غالبا از نوعی پیش داوری نسبت به مذهب رنج می برد. به نظر می رسد، در پدید آمدن چنین ذهنیتی تأثیر نوع نگاه غربی به دین در مفهومِ کلیسایِ خردگریز و علم ستیزِ قرونِ وسطایی که دین را در هیئتی منفور و تیره می دید، نمی تواند بی تأثیر باشد؛ نگارنده با مطالعه آثار داستان نویسان بزرگ نیمه نخست سده حاضر، تیپ های مذهبی شاخص را انتخاب کرده و در قالب چهار تیپِ روحانی، مذهبی غیر روحانی، زنان مذهبی و تیپ های غیر مذهبی متظاهر به مذهب، به صورت تحلیلی بررسی کرده است. بررسی مولفه های شخصیتی تیپ های مذکور نشان داد که نگاه منفی به تیپ های مذهبی و تعمیم صفات تیپ مذهبی ریاکارِ گناه آلود به دیگر طیف های مذهبی، تقریباً در همه داستان های این دوره، با اندکی تفاوت در شدت و ضعف، یک امر شایع است.

۱۴۶۰.

انعکاس آموزه های تعلیمی در خمسه نظامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمدحسین خان محمدی حجت الله همتی

منبع: پژوهشنامه ادبیات تعلیمی سال هفتم پاییز ۱۳۹۴ شماره ۲۷

کلیدواژه‌ها: نظامی فضایل اخلاقی ادبیات تعلیمی خمسه نظامی

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی ادبیات انواع ادبی ادبیات تعلیمی

تعداد بازدید : ۱۹۲۶ تعداد دانلود : ۸۱۶

حوزة ادبیات تعلیمی فارسی نه تنها در قالب و شیوة بیان بسیار رنگارنگ و متنوع می نماید، که در محتوا نیز پهنة وسیعی درنوردیده و از فردیترین عرصة خود سازی و آموزش و تزکیة درون در آثار صوفیانه و حتی آثار غنایی تا برونیترین حوزة انسانی، یعنی آثار سیاسی و اجتماعی را در بر می گیرد. ادب تعلیمی، همچنان که از نام آن برمی آید، ادبیاتی است که در خدمت ارشاد و تعلیم باشد. هدف اصلی سراینده در این نوع از اشعار، تشریح و تبیین مسائل اخلاقی و اندیشه های مذهبی، حکمی و مضامین پند واندرزی است.اشعار تعلیمی گاهی به صورت منظومه ها و داستان ها و قطعاتی مستقل و جداگانه و گاه در میان موضوعات دیگر ادبی به تعلیم و پند و اخلاق و مفاهیم حکمی، مذهبی، پندواندرز می پردازد. نظامی گنجوی، هرچند بیشتر به عنوان شاعری تغزّلی و غنایی شهرت دارد؛ اما بررسی دقیق آثار وی، نشانگر سیمای خردورزانه و تعلیمی آثار وی، در پسِ سخن پردازی های هنرمندانه اوست. نظامی با بهره گیری از آموزه های اخلاقی شعر خود را ارزش و غنای بیشتری بخشیده است. شعر او پیام جامع و جهانی دارد و مختص به تاریخ یا فرهنگ خاصی نیست. این مقاله درون مایه های تعلیمی منظومه های نظامی گنجوی را می کاود تا ارزش واعتبار هنری آثار او در همراهی با آموزه های تعلیمی و اخلاقی را نشان دهد واز طریق همین آموزه ها گرایش های اخلاقی، سلایق رفتاری و جهان بینی او را بررسی نماید.

درخت حوزه‌های تخصصی