درخت حوزه‌های تخصصی

در پژوهش حاضر قصد داریم آن دسته از ضرب المثل های فارسی و انگلیسی را که در آن ها از اندام واژه ها استفاده شده است، مورد تحلیل و بررسی قرار دهیم. اندام واژه ها یکی از حوزه های واژگانی محسوب می شوند که در مطالعات رده شناختی مورد توجه قرار می گیرند. در پژوهش حاضر نیز از شیوه معنی شناختی طبیعی فرازبانی (ویرزبیکا، 2007) که یک نظریه رده شناختی است به عنوان چارچوب نظری استفاده شده است. در این نظریه، اندام واژه ها به صورت رده شناختی مورد بررسی قرار گرفته و در قالب دو دسته از جهانی های مطلق و تقریبی اندام واژه ها در زبان های دنیا معرفی شده اند. در پژوهش حاضر با مبنا قرار دادن این دو جهانی رده شناختی، فرضیه ای مبنی بر اینکه بسامد جهانی های مطلق اندام واژه های نظریه ویرزبیکا (2007) در ضرب المثل های فارسی و انگلیسی بالاتر از جهانی های تقریبی اندام واژه های این نظریه است و از طرف دیگر، بسامد مجموع جهانی های این نظریه نیز در ضرب المثل های این دو زبان بالاتر از بسامد سایر اندام واژه ها خواهد بود، شکل گرفته است. چنین فرضیه ای بر این مبنا شکل گرفته است که عناصر بی نشان، اصلی و جهانی در هر زبانی بیشتر کاربرد عام یافته و در فرهنگ کشور نفوذ می کنند؛ در نتیجه، جهانی های مطلق بیش از جهانی های تقریبی اندام واژه ها و مجموع این جهانی ها بیش از سایر اندام واژه ها در ضرب المثل های هر زبانی نفوذ می کنند. نتایج پژوهش در بخش ضرب المثل های فارسی نشان می دهد که فرضیه پژوهش مبنی بر بیشتر بودن میزان کاربرد جهانی های مطلق از جهانی های تقریبی اندام واژه ها در ضرب المثل های رد می شود چراکه نتایج به گونه ایست که نمی-توان تمایز مشخصی میان میزان کاربرد جهانی های مطلق و تقریبی در ضرب المثل های فارسی قائل شد. نتایج مربوط به بررسی داده های انگلیسی نیز نتایج مشابهی را در پی دارد. نتایج بررسی مقابله ای دو زبان نیز حاکی از آن است که در انگلیسی همانند فارسی تمایز چشمگیری میان میزان کاربرد جهانی های مطلق و تقریبی (ویرزبیکا، 2007) وجود ندارد و هر دو جهانی ذکر شده تقریبا به گونه ای مساوی در هر دو زبان به کار رفته اند. از طرف دیگر، نتایج حاصل نشان داد که کاربرد جهانی های مطلق و تقریبی اندام واژه ها در ضرب المثل های هر دو زبان لزوما بیش از سایر اندام واژها نیست.

محرک های محیطی مختلف قادرند تا حالت هیجانی انسان را تحت تأثیر قرار داده و آنرا تغییر دهند. گفتار به دو طریق کلامی بواسطه ی واژگان و نحو و همچنین غیرکلامی بواسطه ی لحن و آهنگ گفتار، تغییرات حالت هیجانی را بیان می کند. لحن و آهنگ گفتار داری نقش پیرازبانی هستند و معنای گفتار را دستخوش تغییر می کنند. پردازش و مطالعه ی کمّی هیجان نخستین بار با مفهوم محاسبات عاطفی در علوم کامپیوتر مطرح شد. ایده ی اصلی این بود که ماشین بتواند حالت هیجانی انسان را بازشناسی و تفسیر کند و مطابق با آن پاسخ یا رفتار مناسب ارائه کند. مطالعه ی کمّی گفتار هیجانی با عنوان بازشناسی گفتار هیجانی شناخته می شود. بازشناسی یا دسته بندی گفتار هیجانی بدین معناست که بتوان حالت هیجانی گوینده را با استفاده از تحلیل انجام شده بر روی سیگنال گفتار مشخص کرد. نخستین گام برای انجام این گونه از مطالعات داشتن مجموعه ی دادگان غنی، استاندارد، با کیفیت و البته به تعداد مناسب برای ارزیابی الگوریتم های بازشناسی هیجان گفتار است. انواع گسترده و استاندارد مجموعه ی دادگان گفتار هیجانی به زبان های مختلف وجود دارند. عدم دسترسی پژوهشگران این حوزه به چنین پایگاه داده ای سبب شده است تا دانش ما پیرامون الگوهای هیجانی و تأثیر آن در زبان فارسی به وضوح آشکار نباشد. این نکته ضرورت وجود تهیه و تولید مجموعه ی دادگان گفتار هیجانی به زبان فارسی را نشان می دهد. در این مقاله قصد داریم فرآیند طراحی، تهیه و تولید مجموعه ی دادگان گفتار هیجانی فارسی معیار مشابه با مجموعه ی دادگان گفتار هیجانی برلین که قابلیت استفاده در مطالعات بازشناسی گفتار هیجانی را داراست تشریح کنیم.

هدف مقاله پیش رو این بود تا از منظر مبانی نقد فرهنگ که از سوی مالکیل (۱۹۹۳) مطرح شد و نیز با اتخاذ رویکردی پیکره بنیاد، پنج فرهنگ یک زبانه زبان آموزِ انگلیسی و فارسی معتبر یعنی فرهنگ انگلیسی معاصر لانگمن (LDOCE)، فرهنگ پیشرفته زبان آموز آکسفورد (OALD)، فرهنگ پیشرفته زبان آموز کمبریج (CALD)، فرهنگ همایندهای آکسفورد (OCD) و فرهنگ زبان آموز پیشرفته فارسی (عاصی، ۱۳۹۸) را از نظر شیوه عرضه اطلاعات (معیار سوم مالکیل) مورد واکاوی قرار دهد. برای این منظور، مدخل هایی به همراه زیرمدخل هایشان از فرهنگ های انگلیسی فوق به عنوان نمونه مطرح و سپس بر مبنای داده های موجود در پیکره انگلیسی امریکایی معاصر (COCA) به بوته نقد گذاشته شدند. سپس ضمن برشمردن ایراداتی در هشت دسته، به علت بروز آنها اشاره شد. نهایتاً ضمن طرح پیشنهاداتی برای ارتقای کیفیت این فرهنگ ها، نقش زبان شناسی پیکره ای و شیوه بهره مندی از آن در ارتقای فرهنگ های یک زبانه زبان آموز انگلیسی و فارسی و متعاقباً کاهش خطاهای فرهنگ نویسی مطرح شد.

کتاب های فرهنگ لغت، یکی از اسباب ارتباط زبان ها و ملت ها با یکدیگر است. همسایگی ایران و روسیه و ارتباط تاریخی این دو کشور باهم، مردم هریک را نیازمند آموختن زبان قوم آن دیگر کرده است. توسعه روایط دو کشور، لزوم توسعه فرهنگ نویسی اثبات کرده است و تلاش ها در این زمینه، هم در ایران و هم در روسیه و اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی با جدیت دنبال شده است. مطالعات نشان می دهد که پژوهشی دقیق دربارهٔ فرهنگ نویسی روسیه و اتحاد شوروی ( فرهنگ نویسی ای که شامل ده ها فرهنگ لغت فارسی به روسی و روسی به فارسی است) تا کنون انجام نشده است. این مقاله، کوششی است در شناخت و معرفی فرهنگ های لغت فارسی به روسی و روسی به فارسی که از 250 سال پیش تا به امروز در روسیه و اتحاد شوروی تألیف شده است، راه های توسعه این حوزه، مسائلِ آن و پیشنهاد در حل مشکلات آن است.

کاریکلماتور، سبکی در نوع ادبی طنز است که مطلبی فکاهی، جدی یا حکیمانه را در قالب جمله ای کوتاه انتقال می دهد. هدف این نوشتار، مطالعه ساختاری دسته ای از کاریکلماتورهاست که از طریق ابهام آفرینی بوجود می آیند. از جمله تکنیک های دخیل در خلق کاریکلماتور، ابهام آفرینی است که در بافت های گفتمانی متفاوت و به کمک کلمات همنام یا چندمعنا در سطح واژگان، و عبارت های اصطلاحی در سطح جمله، بوجود می آید. تحلیل ارائه شده در این مطالعه، مبتنی بر نظریه شناختی «آمیختگی مفهومی» فوکونیه و ترنر می باشد. در قالب شبکه تلفیقی که ساخت معنا را به تصویر می کشد، بافت های گفتمانی متفاوت، در فضاهای عام متمایز نمود می یابند و فضاهای عام متمایز، زمینه نگاشت های میان-فضایی متنوعی را بین عنصر موجود در فضای دروندادی اول و عناصر موجود در فضای دروندادی دوم فراهم می کنند و بدین ترتیب معانی مختلفی در فضاهای آمیخته شکل می گیرد. وجود فضاهای عام متفاوت و به تبع آن نگاشت ها و فرافکنی های متمایز را ناگزیر، بوسیله ترسیم دو شبکه تلفیقی متفاوت برای هر کاریکلماتور باید به تصویر کشید. وجود دو شبکه تلفیقی مجزا، با فضای دوندادی اول یکسان اما فضاهای دروندادی دوم، فضاهای عام و فضاهای آمیخته و نگاشت های میان-فضایی متفاوت، توجیه گر معانی متفاوتی است که بطور همزمان در یک کاریکلماتور نمود پیدا می کند.

دستور ساخت به مجموعه ای از رویکردهای نظری متفاوت ولی مرتبط در درک زبانی اطلاق می شود که در آن ها تعمیم هایی درباره ساخت زبانی بر حسب ساخت (همسانی صورت و معنی) صورت بندی می شود. درحالی که مبانی مفهومی دستور ساخت را می توان مستقیماً به دستور حالت فیلمور منتسب کرد، انواع مختلفی از رویکردها در چارچوب دستورساخت (با جهت گیری شناختی قوی تر) برای تدوین و توسعه این دستور به عنوان مدلی که می تواند مقام ساخت های زبانی را توصیف، تحلیل و تعمیم دهد، ظاهر شده اند. مهم ترین رویکردهای دستورساخت شامل دستورساخت برکلی، دستور ساخت بدنمند، دستور شناختی لنگاکر، دستورساخت گلدبرگ، دستور ساخت بنیادی کرافت، دستور ساخت معنایی-قالبی بوآز، دستور ساخت نشانه-بنیاد ساگ و دیگران، دستور ساخت سیال و مدل ساخت واژگانی می شود که در سه مقوله صورت گرایی، کاربرد-بنیاد و محاسباتی قرار می گیرند.تمام مدل های زبانی دستور ساخت بر این نکته تأکید دارند که ساخت ها واحدهای نمادینی از صورت معنی/کاربرد هستند و امکانات و شرایطی را نشان می دهند که دستورساخت می تواند در فهم تولید دانش و معنی در ذهن گویشور زبان آشکارسازی کند. اما در عین حال، این نحله ها در یک نکته اساسی دارای اختلاف هستند: ساخت چیست؟ درک صحیح مبانی و روش شناسی هرکدام از این مدل های ساخت بنیاد، نکات مشترک و تفاوت آن ها پیرامون همگانی بودن ساخت های زبانی، کمیت و نوع آن ها، ترکیب و معناشناختی ساخت، داده های کاربرد زبانی و مشخص سازی نظام های نمادگذاری در کتاب دستور ساخت : ساختار زبان انگلیسی اثر توماس هافمن با اثبات قدرت تبیینی دستور ساخت در تمام سطوح زبان انگلیسی، انجام مطالعات همزمانی و درزمانی و معرفی رویکردهای ساختاری مختلف، که یکی از برجسته ترین دستاوردهای دستور ساخت است درنظر گرفته شده است .در این کتاب ، این ادعا که دستور ساخت حوزه مطالعاتی جامع نظریه پردازی دستوری می باشد، مورد بررسی قرار می گیرد تا نشان داده شود که آیا رویکرد کل گرایانه به واحدهای زبانی می تواند واقعیت فعالیت ذهنی را بازنمایی کند. افزون بر این، در این کتاب نشان داده می شود که دستور ساخت به روش های مختلفی از داده های زبانی واقعی استفاده می کند و این داده ها می توانند شامل تحلیل های تجربی، شواهد کاربردی و نمونه های متنی باشند. در این کتاب می توان به فهم عمیق تری از نحوه تعامل صورت و معنی در زبان های طبیعی رسید و نقش دستور ساخت را در تحلیل زبان بهتر درک کرد.

خواندن و درک مطلب یکی از اهداف آموزشی هر برنامه درسی است که راهبردهای مختلفی برای تدریس آن به کار گرفته می شوند. سامانده های ترسیمی، یکی از این راهبردها هستند که ریشه در نظریه طرحواره ها دارند و هدف آنها سازماندهی و ارائه دانش است. پژوهش حاضر، به منظور تعیین تأثیر راهبرد سامانده های ترسیمی بر پیشرفت مهارت خواندن و درک مطلب فارسی آموزان خارجی انجام گرفت. این پژوهش از نوع کمی و شیوه گردآوری اطلاعات آن نیز به صورت میدانی است. آزمودنی های این پژوهش شامل 15 نفر از فارسی آموزان سطح میانی و فوق میانی بود که در نیمسال دوم سال تحصیلی 98_97 در مقطع کارشناسی ارشد رشته آموزش زبان فارسی به غیرفارسی زبانان در دانشگاه علامه طباطبایی مشغول به تحصیل بودند. ابزارهای مورد استفاده در این پژوهش متون آموزشی، آزمون های درک مطلب و سامانده های ترسیمی بود. برای اجرای این پژوهش، ابتدا یک متن فارسی به روش سنتی به آزمودنی ها تدریس شد و سپس آزمون درک مطلب از آنها گرفته شد. پس از آشناسازی آزمودنی ها با راهبرد سامانده های ترسیمی، متن دوم، که سطح دشواری آن مشابه متن اول بود، با استفاده از این سامانده ها به آنها تدریس شد و آزمون درک مطلب برای بار دوم از آنها گرفته شد. داده های به دست آمده با استفاده از آزمون t زوجی تجزیه و تحلیل شد. نتایج حاصل از آزمون t زوجی نشان داد که تفاوت معناداری بین میزان درک مطلب فارسی آموزان در روش سنتی و روش سامانده های ترسیمی وجود دارد؛ به بیان دیگر هنگام استفاده از سامانده های ترسیمی زبان آموزان درک مطلب بهتری از متن داشتند.