روسی

فرهنگ نویسی درکشورهای مختلف سابقه ای طولانی دارد ، و در کشور ما نیز از جایگاه ویژه ای برخوردار است . محققین شروع تاریخ فرهنگ نگاری توسط ایرانیان را از اوایل قرن 9 میلادی می دانند که در مقایسه با کشورهای اروپایی از سابقه طولانی آن حکایت می کند . فرانسویها از قرن 16 ، انگلیسیها از قرن 17 و روسها از قرن 18 بدین امر همت گمارده اند . هدف این پژوهش مقایسه اجمالی فرهنگهای به چاپ رسیده و پر کاربرد دو زبانه روسی به فارسی و فارسی به روسی و ارائه قابلیتها و ویژگی های یک فرهنگ خوب می باشد .

زبان موجودی پویا و زنده است که همواره در حال دگرگونی، رشد و گسترش است. یکی از اصلی ترین شاخص های پویایی زبان پذیرفتن وام واژه هایی است که تحت تأثیر روابط سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی و . . . از زبان های دیگر به آن زبان وارد می گردد. زبان فارسی نیز با وجود توان بالقوه در داشتن واژگان، از این امر مستثنی نبوده و شاهد حضور وام واژگان عربی، انگلیسی، فرانسوی، ترکی و روسی و . . . در آن هستیم. ایرج میرزا، شاعر دوره قاجار، یکی از شاعرانی است که در شعر خویش از وام واژگان فراوانی بهره برده است. وی بیشتر از زبان و فرهنگ عربی تأثیر پذیرفته است . با مطالعه شعر وی می توان به وضوح وام واژگان فرانسوی و روسی را در شعر وی مشاهده نمود. وی از واژگان فرانسوی مانند آژان، ژاندارمری، تلفن، پودر و . . . و نیز وام واژگان روسی مانند: اسکناس، چمدان و اتو و . . .استفاده نموده است. پژوهش حاضر برآنست با روش توصیفی- اسنادی و با بهره گیری از فرهنگ لغت های مختلف و ریشه یابی کلمات، وام واژگان فرانسوی و روسی در شعر وی را برای خوانندگان تبیین و بررسی نمایند.

گویشها و لهجه ها در بسیاری از زبانها وجود داشته و علاوه بر تنوع بخشی به هر زبانی در بر دارنده مفاهیم و نکات بسیاری در مورد آن زبان و حتی نزدیکی به زبانهای دیگر می باشند. مسئله اصلی این پژوهش، در اصل یافتن انطباق مناسب بین چند اصطلاح رایج زبانشناسی در حوزه گویشها و لهجه ها بین دو زبان روسی و فارسی، بر اساس نظریات زبانشناسان هر دو زبان می باشد. در راستای طرح این مسئله، سعی می شود تا ویژگیهایی از گویشها و لهجه های دو زبان بررسی شده و در صورت امکان، طبقه بندی آنها و نیز مقایسه آنها با یکدیگر صورت پذیرد. هدف اصلی پژوهش بازگشایی مفاهیم موجود در قالب هر یک از اصطلاحات مطرح شده از نظر زبانشناسان مطرح هریک از دو زبان برای معادلیابی صحیح و در ادامه پایه ریزی طرح تحقیق در زمینه گویش و لهجه شناسی می باشد. روش تحقیق به صورت بررسی مفهوم اصطلاحات در آراء و نظرات زبانشناسان به صورت جزء به جزء به همراه تجزیه و تحلیل و در انتها نتیجه گیری در مورد این نظریات و انتخابی مناسب و تطبیق اصولی آنها در زبان دیگر در بخش اول بوده و در بخش دوم سعی در ارائه ویژگیهای گویش ها و زبانها می باشد. در قسمت نتیجه گیری، بعد از ارائه تعاریف و معادلهای مناسب، به اهمیت بررسی گویشها و لهجه ها برای درک نزدیکی بیشتر بین دو زبان بخصوص در زمینه هایی مثل آموزش زبان اشاره می گردد.

مقاله حاضر به بررسی بازتاب فرهنگی هویت زن و زنانگی در ضرب المثلهای فارسی و روسی می پردازد. مثلها به عنوان یکی از ذخایر فرهنگ معنوی، دیرینه ترین سبک خلاقیت شفاهی هر ملت است. بسیاری از مثلها ریشه در تاریخ داشته و حیات خود را پیش از خط و کتابت آغاز کرده اند. هدف از پژوهش پیش رو گزینش نمونه های هر دوزبان و بازتاب مقوله های های فرهنگی، زبانشناسی جنسیتی، زبانشناسی اجتماعی، در مورد هویت زن و یا زنانگی به طور عام و واکاوی آنها در میان مثلهای فارسی و روسی است. روش پیش گرفته در این پژوهش بررسی متون ادبی که بی شک محل کاربرد چنین ساختارهای زبانی هستند و دیگری فرهنگهای ضرب المثل است که به عنوان منابع بررسی و ریشه یابی واژگان و بسامد کاربرد آنها در سالیان دور و نزدیک در زبان نوشتار و گفتار گویشوران دو زبان مورد استفاده قرار گرفته اند. در بین مثلهای بررسی شده با موضوع هویت زنانه تقریبا حدود 2287 مثل یافت گردید. در نتیجه گیری با توجه به تفاوت اقلیم و فرهنگ جامعه روسیه به تشابهات بسیار نزدیک آنها در مورد هویت زنانه با نمونه های ایرانی روبرو شدیم ولی درعین حال در هر دو زبان شاهد برخی تفاوتها بودیم به طوری که اگرچه گاه بر نادیدن ارزش زنان در دوجامعه اشاره می کند لکن همزمان به زن به عنوان نیم دیگر جامعه احترام گذاشته می شود.

در این جستار برآنیم تا با رویکرد تحلیل گفتمان از دو منظر ساختاری و موضوعی پیکره لطیفه ها را در زبان فارسی و زبان روسی مبتنی بر آرای رابرت لیو1 با تقسیم بندی به دو دسته زبان شناختی و غیرزبان شناختی و نظریه کاراسیک2 مبنی بر دسته بندی تحلیل معنایی و نشانه شناسی3 با روش استقرایی4 موردبررسی قرار دهیم. هدف از انجام این پژوهش شناسایی زبان ابزارهای تولید لطیفه ها با توجه به تفاوت ساختار واژگانی زبان روسی به عنوان زبان تصریفی5 و زبان فارسی به عنوان زبان پیوندی 6 (گفتنی است که این دو زبان در سطح نحو به پیوندی و تحلیلی نیز شناخته می شوند) است. فرضیه پژوهش مبتنی بر وجود تنوع زبان ابزارهای تولید لطیفه روسی با نسبت بیشینه در برابر زبان فارسی به دلایل پیش تر گفته شده در دسته بندی زبان شناختی و تأثیر مؤلفه های فرهنگی و ارزشی در تولید لطیفه های غیرزبان شناختی است. این پرسش مطرح می شود که با توجه با ساختار هر یک از زبان ها کدامین ابزار مشترک و کدام اختصاصی است؟ بیشینه و کمینه هر کدام از آن ها در این دو زبان کدام است؟ در انتهای بررسی پیکره های طنزآمیز، زبان ابزارهای دستوری (زبان شناختی) و در دسته غیرزبان شناختی مقوله های جنسیت زدگی، قومیتی و سیاسی در دو زبان شناسایی شدند. بسامد نمونه های زبان شناختی به طور معناداری در دو زبان کم تر از دسته غیرزبان شناختی است و نمونه های جنسیت زده و سیاسی از بیشینه آشکاری در برابر سایر زیرگروهای معنایی لطیفه ها برخوردارند.