درخت حوزه‌های تخصصی

پرسشنامه ابزاری است علمی برای اندازه گیری و جمع آوری نوع خاصی از اطلاعات. اگر مراحل منطقی تحقیق علمی را به سه مرحله: تجسس، توصیف و اثبات یا تفسیر تقسیم کنیم، پرسشنامه در مرحلة تجسس قرار می‌گیرد و اگر با نگاهی دیگر مراحل اصلی تحقیق را بشرح زیر ببینیم: طرح مساله تهیه و تنظیم فرضیه جمع آوری اطلاعات طبقه بندی اطلاعات حاصله مطالعه اطلاعات و تشخیص روابط علت و معلول تعیین اعتبار و نقد فرضیه

ارتباطات کلامی و غیرکلامی عصاره تعاملات انسانی هستند. انسان ها در پهنه ارتباطات بهینه خود می توانند بقای خود را بهینه سازند. در دیدگاه های روانشناسی مبنای پردازش اطلاعات و ارتباطات انسانی طرحواره ها و شناخت ها محسوب می شوند. طرحواره ها توصیف کننده الگوهایی از تفکر، رفتار، تعامل و ارتباط انسانی هستند که مقوله های شناخت و اطلاعات فردی را سازماندهی نموده و ارتباطات بین شناخت های مختلف را در نواحی مغز برقرار می سازند. فراشناخت نظام نظارت و توجه مغز بر اصلاح طرحواره های ذهنی افراد و در حقیقت شیوه ای برای مدیریت طرحواره های انسانی است. نظریه فراشناختی در حال حاضر به شکل نظریه ای برای تحلیل، مدیریت و درمان طرحواره های تفکر، عمل و ارتباط انسان بکار می رود. با توجه به نبود مقالات مروری مدون در این حوزه و نیاز روزافزون به تدوین مبانی نظری مستحکم برای پژوهش های تجربی و مقایسه ای، در نوشتار مروری حاضر به معرفی نظریه فراشناختی، زیربناهای پژوهشی و نظری، حوزه های کاربردی و عملی و نیز کاربرد آن در ارتباطات انسانی پرداخته شده است.

برای تبیین سیاستگذاری رسانه ای دو رویکرد وجود دارد، رویکرد اول که رویکرد سنتی به سیاستگذاری رسانه است، رسانه ها را نهادهایی قابل سیاستگذاری می داند و در این راستا بیشتر نقش دولت ها و حاکمیت ها را پر رنگ می کند که چطور دولت ها برای حفظ منافع عمومی دست به سیاستگذاری رسانه ای می زنند. رویکرد دوم رویکردی است که به لحاظ پیشرفت های تکنولوژیک حوزه ارتباطات و ظهور رسانه های نوین عرصه رسانه را عرصه ای غیرقابل سیاستگذاری می داند. طبق این چارچوب نظری می توان مدلها و نظریه های موجود در حوزه سیاستگذاری رسانه ای را در قالب این دو رویکرد از یکدیگر مجزا کرد. با اتکا به رویکرد نظری اول، این پژوهش، با روش نظریه زمینه ای تلاش دارد فرایند سیاستگذاری خبری در سیمای جمهوری اسلامی ایران را در قالب یک مدل ارائه کند. نظریه حاصل نشان می دهد که پدیده اصلی چنین فرایندی مضمونی تحت عنوان "" اهمیت دادن سردبیر خبر به سوژه محوری یا اصالت ارزش رویداد در اخبار سیما"" است که تحت تأثیر متغیرهایی، سیاستگذاری خبری اثربخش را تبیین می کند. بنابراین براساس تحلیل داده های بدست آمده از روش مصاحبه نیمه ساختار یافته و مدل به دست آمده از تحقیق، می توان نتیجه گرفت که فرایند سیاستگذاری خبری در سیمای جمهوری اسلامی ایران بایستی رویکرد خود را در ارائه اخبار از مصلحت اندیشی به سوژه محوری تغییر داده تا بتواند در زمان های حساسی همچون انتخابات مخاطب را جذب و سیاست های کلان سازمان را تحقق بخشد.

حمایت از حقوق ارتباطی، اندیشه حقوقی جدیدی در حوزه ارتباطات است. در مقاله حاضر کوشش شده است اندیشه نو پای «حقوق ارتباطی» مطرح شده در جهان، با عمری کمی بیش از یک دهه معرفی شود. بنابراین، تمرکز آن بر بحث و بررسی ابعاد مفهومی «حقوق ارتباطی» و ارائه یک مطالعه اسنادی درباره این مفهوم است و در کنار آن به عنوان روش مکمل، پژوهشی میدانی در قالب روش کیو اجرا شده است تا مشخص شود برخی از مسائل مهم در این حوزه مانند دسترسی، توانمندی و کاربری در خصوص اطلاعات، تا چه میزان مورد توجه و مداقه ایرانیان (کارشناسان و روزنامه نگاران) قرار دارد. بر اساس یافته های به دست آمده، دیدگاه های گروه افراد ایرانی مورد تحقیق درباره حقوق ارتباطی با دیدگاه های مطرح شده در عرصه جهانی شباهت قابل توجهی نشان می دهد.

در یکی از شماره های گذشته، انواع نقشه های مورد استفاده در صنایع، طبقه بندی شد و اولین گروه از این نقشه ها (نقشه های ساختمانهای صنعتی) به اجمال مورد بررسی قرار گرفت. روش ساده ای نیز برای بیان کدگذاری اینگونه نقشه ها پیشنهاد شد. در این بخش به سایر انواع نقشه‌ها پرداخته و مختصراً در زمینه کدگذاری و طبقه بندی آنها توضیحاتی داده می شود. در شماره های آینده شرایط محیط، تجهیزات و روشهای بایگانی برای انواع نقشه ها و همچنین تکثیر و بازیابی آنها از طریق تهیه انواع فهرستها توضیح داده خواهد شد. کاربرد نقشه های صنعتی نیز بحث جداگانه ای را تشکیل می دهد.

بسیارى از صاحب نظران علت موفقیت و شکست نهادها را در تفاوت مدیریت آنها مى دانند، چرا که به واقع مدیریت عضو حیات بخش هر سازمان محسوب مى شود. امروزه با گسترش روزافزون نهادهاى رسانه اى به ویژه، مطبوعات که یکى از اثرگذارترین سیستم هاى فرهنگى جامعه محسوب مى شوند، وجود مدیران لایق و کارآمدى را مى طلبد که بتوانند موفقیت این نهادها را تضمین نمایند. از آنجایى که یکى از علل اصلى توسعه نیافتگى رسانه ها و خصوصأ مطبوعات کشور ما نیز به نوع ساختار سازمانى و شیوه نامطلوب مدیریت آنها بازمى گردد، لذا وجود پژوهشى بنیادى و کاربردى که بتواند با آسیب شناسى جریان مدیریت مطبوعات، به طرح نقایص، کاستى ها پرداخته و حداقل زمینه را براى اصلاح این نماد کلیدى جامعه فراهم آورد، ضرورى می نماید. مقاله حاضر چکیده تحقیقی است که بدین منظور در قالب یک رساله دکتری تدوین شده است . فرضیه اساسی تحقیق این است که اثبات کند ساختار و شیوه مدیریت روزنامه ها درایران ، فاقد ویژگی های اثر بخشی است . هدف از این تحقیق آن است که در ضمن بررسی ساختار با الگوهای نظری موجود ، نحوه مدیریت آنها مورد ارزیابی قرار داده و در عین حال ، رابطه و تعامل بین مدیریت مطبوعات را با مالکیت آنها بسنجد و در نهایت ، با بررسی ضعفها و مشکلات موجود در مالکیت و مدیریت سازمانهای مطبوعاتی کشور ، را ه حل های کاربردی و مناسب ، به منظور اصلاح ساختار سازمانی و شیوه مدیریت مطبوعات و در جهت نزدیکتر ساختن آنها به استانداردهای مدیریت مطلوب ، ارائه نماید . روش مورد استفاده در بخش میدانی این تحقیق ، روش دلفی است. روش دلفی ، روش پیش بینی رخدادهای آینده از طریق جمع آوری قضاوت گروهی از متخصصان و کارشناسان می باشد . به عبارت دیگر ، روشی است که از مصاحبه و پرسشنامه چند مرحله ای استفاده می شود .

در این پژوهش با استفاده از روش کتابسنجی، کلیه مقالات مجله علوم و فناوری اطلاعات در یک دوره 5 ساله (از سال 1380 تا 1384) مورد تحلیل قرار گرفت. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که در این دوره 5 ساله 67 مقاله تألیفی، 29 مقاله ترجمه‌ای و 7 مورد گزارش به چاپ رسیده است. همچنین 115 مولف و مترجم این مقالات را به چاپ رسانده‌اند. «احمد شعبانی» با چاپ 5 مقاله تألیفی فعال‌ترین مؤلف، و همچنین با چاپ 4 مقاله ترجمه‌ای فعال‌ترین مترجم می‌باشد. از نظر سازمانی، پژوهشگران پژوهشگاه اطلاعات و مدارک علمی ایران با داشتن 20 مؤلف در رتبه اول چاپ مقاله قرار دارند. استان تهران با داشتن 46 مؤلف در رتبه اول تولید مقاله در بین استان‌ها قرار می‌گیرد. یافته‌ها همچنین نشان می‌دهد که مردان در مقایسه با زنان، مشارکت بیش‌تری درچاپ مقاله داشته‌اند.

به منظور کشف و درک عوامل ایجادکننده احساس اجحاف در میان کارمندان دولت به طرح تحقیقی حاضر پرداخته شد. به سبب حساسیت و ناشناخته بودن موضوع و این که به نظر می رسید گرد آوری اطلاعات درخور اعتماد به صورت تحقیق سنتی و کمّی امکان پذیر نباشد تحقیق به روش کیفی انجام شد. به این ترتیب، روش نمونه گیری، از کارمندان دولت در سطح تهران، مفهومی و شیوة گرد آوری اطلاعات عمدتاً مصاحبه و تا حدی مشاهده بود. پس از تجزیه و تحلیل و مقوله بندی و مفهوم پردازی های لازم نتایجی بدین شرح به د ست آمد. مشخص شد که عوامل ایجادکنندة احساس اجحاف یا آگاهانه و عمدی است، که در آن عالماً و عامداً در حق افراد در سازمان اجحاف می شود، و یا ناآگاهانه و غیر عمدی است که آن عوامل به چهار دسته اند: 1. عوامل ناشی از ناهوشمندی سیستم که مواردی را شامل می شود که سیستم حساسیت کافی نسبت به تنوع شرایط ندارد و خود به دو گونه تقسیم می شود: الف) انعطاف ناپذیری بیش از حد؛ ب) انعطاف پذیری قوانین؛ 2. شرایط تبعیض آمیز ناخواسته که مواردی را شامل می شود که تبعیض هایی به دلایل شرایط کاری یا شرایط ساختاری رخ می دهند که الزاماً عمدی نیست؛ 3. اجرای نامنظم قوانین و اعمال ملاحظات که مواردی را شامل می شود که به دلیل انسجام نداشتن در اعمال و اجرای قوانین رخ می دهند این مورد گاهی برای کمک و یا از روی خیر خواهی انجام می شود؛ و 4. رفتار ها و گفتار های غیر مسئولانة مدیران که مواردی را شامل می شود که مدیران ناخواسته و نادانسته کارهایی می کنند یا حرف هایی می زنند که توقع ایجاد می کند، ولی نمی توانند آن ها را بر آورد کنند.

مقاله حاضر تاثیرات فناوری های نوین ارتباطی بر مدیریت رسانه را با روش اسنادی مورد بررسی قرار داده است. پنج خصوصیت دیجیتالی شدن محتوا، تعاملی بودن، شخصی سازی، آنی بودن و مستقیم بودن به عنوان ویژگی هایی شناسایی شدند که متاثر از فناوری های نوین به میزان متفاوتی در هر یک از رسانه ها ایجاد می شوند. سپس با عطف توجه به مدیریت رسانه ملی، مدلی برای تعامل مدیریت رسانه ملی با تحولات ناشی از فناوری های جدید پیشنهاد گردید که در آن آمیخته رسانه ای شامل رسانه های همگانی همچون تلویزیون، رادیو و رسانه های نوین مانند اینترنت و تلفن همراه، که برای چهار نوع متفاوت مخاطب یعنی مخاطب انبوه، مخاطب انبوه محدود با نیاز به دسترسی به رسانه سیال، مخاطب خاص با نیاز به اطلاعات شخصی شده و سرانجام مخاطب مشخص با نیاز به دسترسی دائم، همراه با چهار نوع محتوا یعنی محتوای همگانی، محتوای کاربرساخته، محتوای قطعه قطعه و محتوای پیشتاز در نظر گرفته شده است که هر یک از آنها توسط بخشی از آمیخته رسانه ای مورد توجه قرار می گیرند. سرانجام سیاست های کلان رسانه و نیز سودآوری اقتصادی، کلیت تعامل را تحت تاثیر قرار می دهند تا مدیریت رسانه منطبق با الزامات ناشی از فناوری های نوین اجرا شود.

این مقاله بر پایه رهنمودهای «انجمن خدمات مرجع و کاربران» (روسا)[1] پیشنهادهایی را در مورد عملکرد رفتاری متخصصان خدمات مرجع و برای اطلاع‌رسانی مصاحبه مرجع پیوسته مؤثر، مطرح می‌کند. همچنین مشاهداتی کلی در باره محیط‌های چتِ مبتنی بر متن و فضاهای پیام‌رسانی فوری ارائه می‌دهد و سپس به مجازات و جریمه‌هایی اشاره می‌کند که وقتی بدرفتاری به سطحی از مزاحمت و اختلال می‌رسد که تذکرهای کلامی‌ از سوی دیگر کاربرانٍ روی خط، در کنترل این بدرفتاری مؤثر واقع نمی‌شود، در این محیط‌ها قابل اجرا هستند. در ادامه مجموعه‌ای از دستورالعمل‌های رفتاری برای کتابداران به منظور ارائه خدمات مرجع بی‌درنگ از طریق چت بیان می‌شود. کلیدواژه‌ها:خدمات مرجع، مصاحبه مرجع، خدمات مرجع پیوسته، خدمات مرجع دیجیتالی، خدمات مرجع بی‌درنگ، گروه‌های پیوسته چت.

در حالیکه ارتباط بازاریابی سنتی نوعی ارتباط بازاریاب- مصرف کننده است، تبلیغات ویروسی نوعی ارتباط مصرف کننده- مصرف کننده است. بازاریابان معتقدند اگر پیام تبلیغاتی توسط یک دوست یا یکی از اعضای شبکه اجتماعی توصیه شود به احتمال زیاد مورد استقبال قرار می گیرد. این تحقیق با هدف بررسی ویژگیهای تبلیغ ویروسی انجام شد. استراتژی پژوهش از نوع تجربی بود. دانشجویان دانشگاه مازندران جامعه آماری این تحقیق بودند که 374 نفر با روش نمونه گیری خوشه ای به عنوان نمونه انتخاب شدند و بطور مساوی به دو گروه آزمایش و کنترل تقسیم شدند. چهار تبلیغ ویروسی برای گروه آزمایش و چهار تبلیغ معمولی برای گروه کنترل به نمایش درآمد. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه بوده که پایایی آن با آزمون آلفای کرونباخ برآورد شد. روش ها و تکنیک های آماری که برای توصیف و تجزیه و تحلیل داده ها مورد استفاده قرار گرفتند عبارتند از: آمار توصیفی، آزمون آلفای کرونباخ، آزمون کولموگروف اسمیرنوف، آزمون t با دو نمونه مستقل، آزمون میانگین t تک نمونه ای و آزمون همبستگی اسپیرمن. نتایج تجزیه و تحلیل نشان می دهد بین میانگین محتوای احساسی تبلیغ ویروسی و تبلیغ غیرویروسی تفاوت معنادار وجود دارد. همچنین بین محتوای احساسی و قصد انتقال تبلیغ همبستگی مثبت و معنادار وجود دارد.

مقاله حاضر ضمن معرفی نظریه ها و دیدگاه های مربوط به شکل گیری و پیشبرد جامعه اطلاعاتی و شرایط جدیدی که اطلاعاتی شدن در عرصه جهانی پدید آورده است، ویژگی های جامعه اطلاعاتی و جوامع معرفتی مطرح و با یکدیگر مقایسه شده است. مطالعه ادبیات موجود، نشان می دهد که انقلاب اطلاعات دو چالش مهم را مطرح کرده است؛ یکی پر کردن شکاف دیجیتال و دیگری ضمانت آینده آزادی بیان. همچنین برای درک بهتر روند جهانی ارتباطات به بررسی سیاست های جهانی ارتباطات در دوره معاصر پرداخته شده و اجلاس جهانی سران درباره جامعه اطلاعاتی در ژنو و تونس به طور اجمال مورد بررسی قرار گرفته است. همچنین با معرفی دو شاخص جهانی «آمادگی الکترونیک» و «فرصت دیجیتال»، به بررسی و مقایسه جایگاه کشورها در جهان و وضعیت شکاف دیجیتال پرداخته شده است. نتیجه این بررسی نشان می دهد هر چند که ایران در سال 2008 در رتبه هفدهم کشورهای دارای بیشترین کاربران اینترنت قرارگرفته ولی از نظر رتبه آمادگی الکترونیک، روند صعودی نداشته است.

ظهور فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی در دهه های اخیر، نه تنها تحولات چشمگیری را در جوامع ایجاد کرده، بلکه زمینه ساز مطالعات نظری و تحقیقات تجربی فراوانی نیز بوده است. در این مقاله رابطه متقابل فناوری و جامعه مورد توجه قرار گرفته است و نخست، دو جریان فکری عمده مربوط به فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی، که یکی، فناوری را عامل اصلی دگرگونی های اجتماعی معرفی می کند و دیگری، عناصر و ساختارهای اجتماعی را دلیل این تحولات می داند، و سپس نظریه های مربوط به جامعه شناسی استفاده از فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی، بویژه، سه رهیافت مشهور نوآوری، اشاعه و تصاحب معرفی و تجزیه و تحلیل شده اند. افزون بر این، تلاش شده است به کمک پژوهش هایی که در حوزه جامعه شناسی استفاده از فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی در فرانسه و امریکای شمالی صورت گرفته اند، جایگاه و نقش استفاده کنندگان از این فناوری ها به بحث گذاشته شود. تجزیه و تحلیل مکاتب فکری مربوط به فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی نشان می دهد، هیچ کدام از این دو جریان فکری، به تنهایی قادر نیستند عملکرد یک فناوری را به طور دقیق بررسی کنند. در نتیجه، بررسی و تجزیه و تحلیل متون این حوزه، ظهور مکتب فکری جدیدی را نوید می دهد که بیانگر نوعی تغییر نگرش به استفاده کنندگان فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی و پیدایش تفکر استفادکننده فعال به جای منفعل است.

مقاله حاضر، به بررسی نظر مردم تهران درباره مصرف گرایی و ضرورت اصلاح الگوی مصرف و همچنین نقش صداوسیما در این زمینه پرداخته است. در این تحقیق که به شیوه پیمایش صورت گرفته است. 849 نفر از شهروندان 18 سال به بالای تهرانی به روش خوشه ای چند مرحله ای به عنوان نمونه تحقیق انتخاب و برای سنجش نظر آنان درباره الگوی مصرف و موضوعات مرتبط با آن از پرسشنامه ای محقق ساخته استفاده شد. یافته ها نشان داد که 5/84 درصد از افراد نمونه، میزان تجمل گرا بودن و همچنین 93درصد ضرورت اصلاح الگوی مصرف را در حد «زیاد و خیلی زیاد» دانسته اند. از نظر پاسخگویان مهم ترین دلیل تجملاتی شدن شیوه زندگی مردم، چشم و همچشمی و مهم ترین پیامدهای اصلاح نشدن الگوی مصرف، هدر رفتن امکانات و کمبود منابع و همچنین مشکلات اقتصادی (گرانی و تورم) است. به اعتقاد پاسخگویان، آب، برق و سوخت بیشتر از امکانات دیگر به شیوه نادرست مصرف می شود، همچنین فرهنگ سازی و آموزش مردم از مهم ترین پیشنهادهای آنان به دست اندرکاران صداوسیما برای اصلاح الگوی مصرف است.