مطالعات راهبردی ناجا

هدف این مقاله، تدوین الگوی پیاده سازی اسناد راهبردی در سازمان ها و نهادهای انقلابی با مطالعه موردی سند راهبردی تصویر مطلوب سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است. این تحقیق به لحاظ هدف، کاربردی و به لحاظ روش، آمیخته از نوع اکتشافی به شمار می آید. پس از مرور مبانی نظری، پیشینه شناسی و مطالعات اکتشافی، الگوی مفهومی تحقیق تدوین گردید و با انجام مصاحبه (داده های کیفی) و تکمیل پرسش نامه (داده های کمی) توسط 72 نفر از خبرگان حوزه مدیریت راهبردی بخش دفاعی و امنیتی، داده های تحقیق گردآوری شد و با روش معادلات ساختاری تجزیه و تحلیل و مدل نهایی تکمیل و ارائه گردید. الگوی پیاده سازی اسناد راهبردی از 5 بُعد محتوایی، فرآیندی، رفتاری، زمینه سازمانی و زمینه محیطی تشکیل شده است و هر یک از ابعاد دارای مولفه ها و شاخص هایی می باشند که در مجموع، 15 مولفه و 48 شاخص است. الگوی ارائه شده در این تحقیق می تواند به عنوان مبنایی برای پیاده سازی و تحقق اهداف و انتظارات اسناد راهبردی در سازمان ها و نهادهای انقلابی مورد استفاده قرار گیرد.

این نوشتار با موضوع شایستگی های فرمانده مؤثر در تحقق امنیت پایدار از یک سو، متأثر از نقش امنیت پایدار در تحقق سعادت دنیوی و اخروی انسان، بهینه کردن منابع در فرآیند تحقق اهداف و دفع تهدیدات در ابعاد اعتقادی، اقتصادی، اجتماعی، انتظامی، امنیتی، سیاسی، فرهنگی و نظامی است و از سوی دیگر، متأثر از نقش شایستگی های فرمانده در بسیج و تمرکز منابع، وحدت فرماندهی، ایجاد انگیزه، کنترل و هدایت مطلوب و... در فرآیند تحقق رسالت می باشد. این نوشتار از حیث هدف، کاربردی است و از حیث سطح تحلیل آمیخته، برخوردار از ماهیتی توصیفی تحلیلی و از حیث رویکرد و طبقه بندی کیفی، متکی به مصاحبه و مطالعه و از حیث کمی، متکی به پرسش نامه است. براساس تجزیه و تحلیل صورت گرفته، آماره کای دو233/182 و درجه آزادی 23 و سطح معناداری000/0 تعیین گردید. نظر به نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده ها، میانگین رتبه شایستگی ها به ترتیب اطاعت پذیری53/16، رازداری5/16، روحیه جهادی47/16، حُسن تدبیر5/15، قاطعیت4/14، خطرپذیری 25/14، بصیرت مداری 28/13 اشراف اطلاعاتی 85/10 می باشد و بر اساس نتایج، با نهادینه سازی الگوی فوق، طیف کاملی از گزینه های یک دفاع لایه بندی شده در پنج سطح امنیت(سیاسی، اعتقادی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی) با رویکرد امنیت پایدار برای نظام اسلامی ایجاد خواهدشد.

قوه مجریه به جهت برخورداری از اختیارات قابل توجه و گستردگی وظایف در عرصه های مختلف اقتصادی، سیاسی و فرهنگی از نقش فوق العاده ای در استحکام و انتظام بخشی ساخت حقیقی و حقوقی برخوردار می باشد؛ از همین رو، بخش قابل توجهی از تدابیر و رهنمودهای رهبر معظم انقلاب برای استحکام و انتظام بخشی اقتدار ملی، متوجه دولت به عنوان قوه مجریه است. این پژوهش در مقام پاسخ به این سوال است که براساس اندیشه های مقام معظم رهبری، دولت (قوه مجریه) چگونه می تواند در استحکام و انتظام بخشی ساخت حقیقی قدرت و امنیت جمهوری اسلامی ایران نقش داشته باشد. برای دستیابی به پاسخ این سوال در تحقیق حاضر از روش داده بنیاد بهره گرفته شد و یافته ها حاکی از آن است که نقش دولت در ساخت درونی اقتدار ملی در بعد داخلی، شش حوزه اساسی اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، علمی و معنوی را متأثر می سازد و در بعد خارجی، با فعال سازی و بهره مندی از منابع معنوی قدرت و امنیت، بهره گیری از توانمندی مادی قدرت و امنیت، دیپلماسی فعال و انقلابی، اعتماد به نفس و قاطعیت در بیان اصول، اهداف، روش عملی نظام و عزت حکمت و مصلحت، می تواند چهره ای مقتدارانه از نظام اسلامی در افکار عمومی جهان ارائه دهد. در این تحقیق، مقوله های اولیه و ثانویه مرتبط با موضوع، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. مقوله های اولیه شامل باورهای ملی، باورهای ایمانی، باورهای انقلابی، ارزش های تحکیمی، ارزش های تحذیری، رفتار حکیمانه، رفتار همدلانه و هم زمانی بین خود و دیگران، رفتار مردمی، رفتار عادلانه، جهت حرکت آرمانی و رفتار مقاوم و با عزت است و مقوله های ثانویه به طورکلی، شامل باورها، ارزش ها و مقوله رفتاری می باشند و بررسی بیانات رهبری نشان داد که محکم کردن ساخت حقیقی قدرت، حیاتی ترین راهبرد نظام است.

سازماندهی و تخصیص بهینه مشمولان خدمت سربازی به عنوان یکی از مهم ترین وظایف سازمان وظیفه عمومی ناجا، نیازمند اتخاذ راهبردهایی آینده نگر است؛ بنابراین، طرح روش عملیاتی تدوین راهبردهای خدمت سربازی در افق آینده از اهمیت بسزایی برخوردار می باشد. تحقیق حاضر در چهار مرحله، راهبردهای بهینه خدمت سربازی را تدوین و اولویت بندی می نماید. در این تحقیق، ابتدا با به کارگیری روش مدیریت راهبردی، از ماتریس SWOT استفاده و نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدیدهای خدمت سربازی شناسایی شد و سپس با استفاده از نظرات خبرگان، غربال و راهبردهای ابتدایی پردازش شدند. در مرحله دوم، با به کارگیری الگوی ترکیبی AHP-SWOT راهبردهای بهینه خدمت سربازی رتبه بندی شدند و در ادامه، با هدف انتخاب راهبردهای آینده نگر، معیارهای جدید توسط خبرگان مورد پردازش قرار گرفتند. در مرحله چهارم نیز با استفاده برنامه ریزی تخصیص خطی فازی (FLAP) در شرایط تعارض تصمیم گیرندگان، راهبردهای عملی طی 11 گام اولویت بندی شدند. یافته ها نشان می دهد که دو راهبرد با اولویت بالا به ترتیب عبارتند از: 1.طراحی سامانه هوشمند تخصیص بهینه؛ 2. به کارگیری کارآمد مشمولان خدمت سربازی. درحقیقت، نتایج حاصل از این تحقیق، راهکارهای مناسبی را در اختیار برنامه ریزان جهت تصمیم گیری درخصوص راهبردها و اجرای مناسب طرح های بهینه انجام خدمت سربازی قرار خواهد داد. در آخر، با هدف مراوده استراتژیک و براساس عنصر نفوذ عملی، طرح هایی در راستای عملیاتی نمودن راهبردهای منتخب پیشنهاد گردیده است.

موضوع ارتقای مهارت برای سازمان پلیس به لحاظ وظایف مهم و حساس آن به عنوان مجری قانون و تأمین کننده نظم و امنیت، از اهمیت دوچندانی برخوردار است. پژوهش حاضر با هدف طراحی الگوی ارتقای مهارت مدیران مجتمع های آموزشی حوزه مرکزی ناجا انجام شده است. روش پژوهش از نوع کیفی می باشد و به منظور انجام مصاحبه های عمیق با خبرگان و صاحب نظران، از فرآیندی هدفمند به روش گلوله برفی استفاده شده است و تجزیه و تحلیل داده های مصاحبه و تحلیل محتوا نیز به کمک نرم افزار مکس کیودا انجام شده است. روش تجزیه و تحلیل داده ها جهت اهمیت و رتبه بندی مهارت ها، روش وزن دهی شانون می باشد. یافته های تحقیق شامل 3 مضمون در حوزه مهارت های فردی، سازمانی و محیطی می باشد که شامل 7 مقوله اصلی و 23 مقوله فرعی است. بر اساس مدل کیفی تحقیق، مهارت های فردی شامل مقوله های اصلی مهارت های عمومی، خودشناسی، مهارت های اجتماعی و روانشناختی می باشد و مهارت های سازمانی، شامل مقوله های اصلی توسعه منابع انسانی و توانمندسازی کارکنان است. مدل کیفی مهارت های محیطی شامل محیط خرد و کلان می باشد. همچنین، نتایج نشان داد که مهارت های فردی با ضریب اهمیت 0.3400 از بیشترین اهمیت نسبت به مهارت های سازمانی و محیطی برخوردار می باشند.

مدیریت جهادی مقوله ای است همزاد انقلاب اسلامی که آثار آن در مراحل مختلفی از انقلاب اسلامی ظهور و بروز پیدا کرده است ولی مرزهای مفهومی آن در مجامع علمی تبیین نشده است و بین اندیشمندان دانشگاهی نیز به تعریف جامع و معینی دست نیافته است؛ بر این اساس، در این تحقیق سعی گردیده است که با بررسی مکاتب غربی مدیریت و نیز غور در دستورات دین اسلام در زمینه مملکت داری، تجارت و مسائل عمومی مدیریت، الگوی جدیدی از مدیریت که با نام "مدیریت جهادی" توسط مقام معظم رهبری معرفی گردیده است، تبیین گردد. هدف از پژوهش حاضر، شناسایی و بررسی شاخص های نهادی سازی سازمان با بهره گیری از الگوی مدیریت جهادی می باشد و بدین لحاظ، می توان گفت که پژوهش حاضر در شمار تحقیقات بنیادین است؛ در این پژوهش، به منظور گردآوری داده ها در زمینه مدیریت جهادی در سازمان ها، از روش پژوهش آمیخته استفاده شده است. جامعه آماری این پژوهش کیفی را خبرگان حوزه سیاستگذاران، مدیران، محققان و خبرگان فعال در زمینه مدیریت جهادی تشکیل می دهند و به منظور ایجاد الگوی پیشنهادی، از روش کیفی نظریه تحلیل محتوا استفاده شده است و نمونه گیری نیز با استفاده از روش های نمونه گیری قضاوتی هدفمند صورت گرفته است. در این پژوهش، پس از مصاحبه با 10 نفر از خبرگان حوزه مدیریت جهادی در سازمان های دولتی، تصویری کامل از الگوها، مفاهیم، مقوله ها، ویژگی ها و ابعاد مربوط به الگوی پژوهش تبیین گردیده است. طبق نتایج پژوهش، تدوین خط مشی، شفافیت قوانین، ساختار مدیریت نامتمرکز، ظرفیت سازی، کنترل، حذف مقررات زائد، ارزش محوری، فرهنگ سازی، جو سازمانی، برابرسازی فرصت ها، نظام جبران خدمت، تسهیل HRMS، درونی سازی و تعهد سازمانی به عنوان سازه های اصلی شاخص های نهادی سازی سازمان با الگوی جهادی شناخته شده است.