مطالعات راهبردی ناجا

هر اندیشه تمدنی بر شالوده بنیان های فکری استوار می گردد که این بنیان ها، پایه های اساسی تمدن سازی را فراهم ساخته و براساس آنها انسان ها به مثابه عوامل تمدن ساز، قواعد آن را تنظیم و فرآیند آن را شکل می دهند. فهم بنیان های مذکور، ماهیت تمدن سازی را آشکار ساخته و امکان شکل گیری تمدن بر پایه آن بنیانها را فراهم می سازد. هر یک از اندیشمندان مسلمان از جهتی خاص تمدن اندیشی و تمدن گرایی را مورد توجه قرار داده اند؛ در این بین، حضرت آیه الله خامنه ای به عنوان یکی از متفکران و از رهبران برجسته جهان، به تمدن اسلامی و مبانی و ارکان آن اهتمام ویژه ای ورزیده و درصدد تحقق تمدن نوین اسلامی هستند. با اذعان به نقش مبانی اندیشه ای در تحقق تمدن نوین اسلامی، این نوشتار مؤلفه ای مهم در تمدن پژوهی را در کانون توجه خود قرار داده است تا با شناختی صحیح نسبت به این موضوع، بهره برداری از آن را در برنامه ریزی های دولت سازی و جامعه سازی با رویکرد تمدنی امکان پذیر کند. هدف اصلی مقاله، تبیین بنیان های فکری تمدن نوین اسلامی در اندیشه حضرت آیت الله خامنه ای است؛ بر این اساس، پرسش اصلی مقاله عبارت است از اینکه بنیان های فکری تمدن نوین اسلامی در اندیشه مقام معظم رهبری چیست؟ در پژوهش حاضر، از روش تحلیل محتوای کیفی استفاده شده است و برای گردآوری داده ها از روش اسنادی و کتابخانه ای بهره برده است تا مهم ترین بنیان های فکری تمدن نوین اسلامی را از دیدگاه مقام معظم رهبری با استناد به مجموعه آثار گفتاری و نوشتاری ایشان استخراج و ارائه نماید. یافته های پژوهش نشان می دهد که تمدن نوین اسلامی در اندیشه حضرت آیت الله خامنه ای از لحاظ هستی شناسی بر توحید محوری استوار است و در مبانی معرفت شناسی، توأمانی نقل و عقل، در انسان شناسی، کرامت انسانی و در بحث غایت شناسی، سعادت طلبی و وصول به سعادت در دنیا و آخرت را مورد توجه قرار می دهد.

فرهنگ سازمانی موضوعی است که به تازگی در علوم اجتماعی به معنای عام آن (اعم از جامعه شناسی، روانشناسی، مدیریت، اقتصاد و...) و در قلمروی رفتار سازمانی راه یافته است. این موضوع در نظام جمهوری اسلامی ایران از اهمیتی چشمگیر برخوردار است؛ چراکه در این نظام، فرهنگ از شأنی والا و جهت دهنده برخوردار است. این فرهنگ، فرهنگی هدفمند و هدایت کننده است و مهم ترین منبع انرژی برای سایر سطوح قلمداد می شود؛ بر همین اساس نیز طبیعی است تا نسبت به نوع فرهنگ سازمانی حاکم بر سازمان به ویژه در سازمانی همچون ناجا، حساس و دغدغه مند بود. این مقاله با هدف تدوین راهبردهای توسعه فرهنگ سازمانی در ناجا با تأکید بر الگوی ایرانی اسلامی نگاشته شده است. روش گردآوری داده های این مقاله با استعانت از روش های کمی و کیفی و به صورت ترکیبی احصاء شده است. شناسایی وضعیت موجود فرهنگ سازمانی در ناجا، نقاط قوت و قابل بهبود آن و همچنین، شناسایی فرصت ها و تهدیدهای پیش روی موضوع در سازمان از جمله گام های طی شده در این مطالعه بوده است. نتایج نشان داد که روح حاکم بر فرهنگ سازمانی ناجا، فرهنگ مکتبی می باشد. سازمان در مرتبه دوم، متأثر از الگوی فرهنگ سازمانی قانونگرا است و الگوی فرهنگ آرمان گرا نیز در سازمان قابل مشاهده است اما ناجا با الگوهای فرهنگ سازمانی تعالی گرا و تحول گرا، فاصله دارد. راهبردهای شناسایی شده برای ارتقای فرهنگ سازمانی پیرامون سه محور شناسایی شد؛ 1) تمرکز بر فعالیت های ترویجی، تربیتی و آموزشی، 2) بهسازی فرآیندی؛ 3) بهسازی ساختارها.

بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی متنی است که در سال1397 هم زمان با چهلمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی توسط مقام معظم رهبری منتشر شد. با توجه به هدف گذاری راهبردی ناجا بر مبنای استقرار نظم و امنیت و تأمین آسایش عمومی و فردی و پاسداری از دستاوردهای انقلاب اسلامی در قانون تأسیس ناجا، پژوهش در زمینه نقش نیروی انتظامی در برآوردن اهداف بیانیه گام دوم، امری ضروری است. در این تحقیق، محتوای دیدگاه های مقام معظم رهبری در بیانیه گام دوم انقلاب بر مبنای شاخص های کیفی و با استفاده از روش تحلیل محتوا صورت گرفته است. داده های موردنیاز برای این پژوهش در پنج مقوله "نظام انقلابی"، "تمامیّت ارضی"،"امنیت اقتصادی"،"مدیریت جهادی" و"تمدن نوین اسلامی" طبقه بندی شده اند. در مرحله دوم، زیرمقوله ها با استفاده از بیانات مقام معظم رهبری در سالهای 1368 تا1398 در قالب 453 فیش به دست آمده و داده های حاصل با استفاده از نرم افزار Maxqda10 و با روش کدگذاری تحلیل شدند. در مرحله سوم، با بررسی 447 سخنرانی مقام معظم رهبری درباره نیروی انتظامی، زیرمقوله های به دست آمده با نگاهی آینده پژوهانه برای بازسازی معماری ناجا، بر اساس این سخنرانی ها شاخص بندی شده و منظومه معنایی آن بر اساس الگوی فرکلافشناسایی شده است. در انتها، معماری ناجا بر اساس این شاخص ها برای ایفای نقش موثر در تمدن نوین اسلامی، با روش های معماری سازمانی TOGAF وE2AF  بازسازی و پیشنهاداتی برای چگونگی اجرای بازسازی معماری ناجا بر مبنای بیانیه گام دوم انقلابارائه شده است.

زمینه و هدف: مرزها در هر کشوری به دلیل وجود نقش ها و کارکردهای متفاوت خود از قبیل کارکردهای اقتصادی، نظامی، اجتماعی و سیاسی و نیز نقش جداکنندگی، یکپارچه سازی و ارتباط با سایر کشورها از اهمیت فراوانی برخوردار می باشند؛ بر این اساس، ضروری است که مدیریت این بخش از کشور به طور دقیق مورد توجه قرار گیرد. همچنین، مرزها در هر کشوری تحت تأثیر شرایط فرهنگی، اجتماعی و سیاسی آن کشور قرار دارند و روشن است که الگوی مدیریت مرزها هم می بایست بر اساس یک الگوی بومی و متأثر از شرایط فرهنگی و اجتماعی آن کشور طراحی شود؛ از این رو، هدف پژوهش حاضر، تدوین یک الگوی مدیریت جهادی در مدیریت مرزها می باشد تا بتوان با استفاده از این الگو، شرایط را برای مدیریت هرچه بهتر مرزها فراهم نمود. روش: روش تحقیق مورد استفاده در این پژوهش، روش ترکیبی(شامل دو طیف مطالعه کیفی و کمی) با رویکرد متوالی اکتشافی است. در رویکرد متوالی اکتشافی، ابتدا داده های کیفی و سپس داده های کمی جمع آوری و تحلیل می شوند و اولویت در این روش، معمولا با فاز کیفی است و داده های کمی برای تقویت داده های کیفی مورد استفاده قرار می گیرند. یافته ها و نتایج: بررسی ها در پژوهش حاضر حاکی از آن است که میزان اهمیت ابعاد از نظر خبرگان به ترتیب اهمیت، بعد دانشی، بعد اکتسابی، بعد سازمانی، بعد مأموریتی و بعد زمینه ای است؛ بدین ترتیب، بعد دانشی در رتبه اول و بعد زمینه ای در رتبه پنجم قرار می گیرد. در نهایت، مهم ترین شاخص (از نظر خبرگان) در بعد مأموریتی متعلق به شاخص ساختارهای مشورتی، در بعد اکتسابی متعلق به شاخص سیره مدیران جهادی، در بعد سازمانی متعلق به شاخص برخورداری از روحیه کار گروهی و در بعد زمینه ای متعلق به شاخص وجدان کاری است.

جرم سازمان یافته یکی از مهم ترین آسیب های اجتماعی فراملی است که جوامع بشری را در عصر کنونی تهدید می کند. این نوع جنایت ها توسط گروه های جنایی صورت می پذیرد که دارای3 عضو یا بیشتر هستند و معمولا دارای سلسله مراتب، تقسیم کار و فعالیت های مجرمانه مستمر می باشند و به منظور نیل به هدف غایی خود که همان تحصیل نفع مالی و مادی است، به هر وسیله ای تمسک می جویند. بر این اساس، می توان گفت که تنها وجه تمایز این نوع فعالیت ها از فعالیت های تروریستی، هدف غایی آنها یعنی تحصیل منافع مادی است.توجه به عبارت های قانون گذار در ماده130 قانون مجازات اسلامی مؤید این نکته است که برای تحقق سردستگی باید حتما جرمی واقع شود اما لزوم ارتکاب این جرم به طور حتم توسط سردسته ضروری نیست؛ پس شروع به سردستگی قابل تصور نمی باشد و به همین دلیل، می توان ادعا نمود که سردستگی رفتار مجرمانه از عمل دیگری عاریه گرفته می شود و وجود گروهی متشکل از حداقل 3 نفر برای شکل گیری گروه مجرمانه، از لحظه تشکیل گروه مجرمانه تا زمان ارتکاب جرم ضروری است. چنانچه سردسته به غیر از اعمال مادی تشکیل دهنده سردستگی، در راستای اهداف گروه مرتکب رفتار مجرمانه ای شود، در چنین حالتی، مجازات سردسته بر اساس قاعده تعدد جرم تعیین خواهد شد. 

یکی از عوامل بروز تخلفات و حوادث ترافیکی،بی‌توجهی به مقررات راهنمایی ‌و ‌رانندگی است که با توجه به بافت فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و جغرافیایی جوامع، میزان و نوع آن متفاوت خواهد بود. آمار بالای تخلفات ترافیکی و حوادث ناشی از آن در کشور، باعث بروز صدمات جبران‌ناپذیری می‌گردد که در این میان، عوامل انسانی اصلی‌ترین عامل بروز تخلفات قلمداد می‌گردد. هدف این تحقیق، تحلیل راهبردی تخلفات رانندگان و بررسی ارتباط آن با مشخصات فردی آنان و مراکز صدور گواهینامه با رویکرد داده‌کاوی می‌باشد. این تحقیق از نظر هدف، کاربردی و از نوع تحلیل محتوا است. جامعه آماری تحقیق، اطلاعات پایگاه داده صدور گواهینامه و اجرائیات و حجم نمونه اطلاعات این پایگاه‌ها در سال‌های 1395 و 1396 شهر تهران است. شیوه تحلیل داده‌ها، کشف قوانین انجمنی است. نتایج حاصل از اهم قوانین استخراج‌شده بدین شرح است: 1. بین سن و تحصیلات رانندگان و تخلفات رانندگی آنان رابطه معنی‌داری وجود دارد؛ به‌نحوی که بیشترین تکرار تخلفات در قوانین کشف‌شده مربوط به رانندگان مرد با مدرک دیپلم و سن 20 سال است؛ 2. بیشترین تکرار تخلف انجام شده، تخلف ورود ممنوع می‌باشد؛ 3. بین برخی تخلفات رانندگان و برخی آموزشگاه‌های رانندگی قوانین رانندگی ارتباط وجود دارد. اغلب قوانین کشف شده موردتأیید کارشناسان راهور است و نتایج حاصل از قوانین، با نظریه‌های مربوط به دلایل بروز کج‌رفتاری‌ها و تخلفات انطباق دارد. تحقیق حاضر، متغیرهای موثر در تخلفات رانندگی را در نظر گرفته‌است؛ بنابراین، می‌توان شیوه ارائه آموزش به متقاضیان گواهینامه را با توجه به قوانین حاصل، برنامه‌ریزی و از بروز افزایش تخلفات پیشگیری نمود.