مطالعات راهبردی ناجا

پژوهش حاضر با هدف کلی معرفی رویکرد گفتمان سازی امنیت اجتماعی انجام شده است. گفتمان به یک مفهوم و یک معرفت همه گیر در برهه ای از زمان در یک جامعه اطلاق می شود و گفتمان سازی بر اساس تعریف گفتمان، به فرایند همه گیرسازی این معرفت اشاره دارد. با توجه به اینکه مفهوم گفتمان سازی را برای اولین بار مقام معظم رهبری مطرح کردند، این مقاله درصدد معرفی این رویکرد نظری و کاربرد آن در حوزه امنیت اجتماعی است. روش انجام این پژوهش به صورت مطالعه اسنادی و کتابخانه ای است و جامعه آماری آن کلیه بیانات و فرمایشات مقام معظم رهبری است که از طریق سایت دفتر تنظیم و نشر آثار معظم له منتشر شده است. نتایج این تحقیق نشان داد که به منظور گفتمان سازی امنیت اجتماعی باید شش گام اصلی را که به شرح زیر است، برداشت: تبیین مفاهیم و مبانی پایه امنیت اجتماعی؛ بازتولید امنیت در قالب ارائه گزارش ها و مصاحبه ها؛ درگیر کردن نخبگان نظامی و دانشگاهی در حوزه فعالیت های ناجا؛ عمومی و فراگیر کردن گفتمان از طریق رسانه های جمعی، نهادسازی و ساختارسازی؛ بازتولید مفاهیم متناسب با نیازهای روز.

برای انتخاب سبکی از زندگی که با معیارهای اسلام همگونی داشته باشد، مطالعه سیره بزرگان دینی ضرورت دارد. از این رو مطالعه سبک زندگی حضرت زهرا(س) که نمونه تمام عیار یک زن مسلمان تعالی یافته هستند، برای زنان مسلمان ضروری می نماید.  این مقاله با بهره گیری از روش کتابخانه ای و با مراجعه به متون دینی و نیز بیانات مقام معظم رهبری در پی پاسخ به این سؤال اصلی است که سبک زندگی حضرت فاطمه زهرا(س) چه ویژگی هایی دارد و زنان شاغل در نیروهای مسلح چگونه می توانند با الگوپذیری از ایشان به تعالی معنوی برسند؟ بدین منظور پس از ارائه تعریفی از مفاهیم معنویت، سبک زندگی و سبک زندگی اسلامی، به دیدگاه مقام معظم رهبری درباره لزوم سبک زندگی اسلامی پرداختیم و با بررسی سبک زندگی حضرت فاطمه(س) و ارائه مصادیقی از ابعاد مختلف زندگی ایشان، چگونگی تعالی معنوی کارکنان زن نیروهای مسلح بر اساس سبک زندگی فاطمی را مورد واکاوی قرار دادیم. روش های همسرداری و تربیت فرزند، رعایت حجاب و عفاف، چگونگی تعالی معنوی با رعایت موازین شرعی در محل کار و نیز عبادت و بندگی توام با کار و زندگی از موضوعات دیگر مورد بررسی بوده اند. در پایان پیشنهادهایی برای بسترسازی لازم توسط سازمان به منظور تعالی زنان در نیروهای مسلح و اقداماتی که زنان شاغل در این نیروها باید انجام دهند، ارائه کردیم.

موضوعات امنیتی در سال های پس از جنگ سرد تحت تأثیر نهادگرایی راهبردی قرار گرفته است. هرگونه تحول در ابزارهای امنیتی تأثیر خود را بر فرایندها و سازوکارهای کنش بازیگران در محیط داخلی، منطقه ای و بین المللی به جا می گذارد. در سال های پس از جنگ سرد نشانه هایی از چندجانبه گرایی بین المللی ظهور یافته است که در الگوی کنش دولت ها، نهادهای امنیتی و پلیس به چشم می خورد. پلیس بین الملل نیز در شرایط چندجانبه گرایی امنیتی تلاش دارد وظایف و اهداف خود را برای احساس امنیت و همچنین ایجاد زمینه های اجتماعی کنش بدون خشونت سازماندهی کند. در عصر نهادگرایی و چندجانبه گرایی بین المللی مهم ترین دغدغه نهادها و سازمان های بین المللی از جمله پلیس بین الملل آن است که زمینه های لازم را برای چندجانبه گرایی امنیتی به وجود آورد. اگرچه اینترپل در زمره سازمان های پلیسی با اهداف امنیت ساز در سطح بین المللی محسوب می شود، نهادهای بین المللی فراگیر به ویژه شورای اجتماعی و اقتصادی سازمان ملل تلاش دارند کمیته هایی برای کنترل سازوکارهای اجرایی گروه های تبهکار و مافیا به وجود آورند. هدف اصلی آن است که امنیت سازی ماهیت پیشگیرانه داشته باشد؛ یعنی زمینه های اجتماعی و سازمانی کنترل جرایم بین المللی به عنوان محور اصلی برنامه ریزی امنیت اجتماعی مورد توجه کشورها و نهادهای بین المللی امنیتی از جمله اینترپل قرار گیرد. در این مقاله از رهیافت «نهادگرایی بین المللی» برای تبیین امنیت پیشگیرانه در فضای چندجانبه گرایی بین المللی استفاده می شود. در این فرایند، پلیس دارای نقش اجتماعی بوده و در نتیجه لازم است زمینه های کنترل اجتماعی در چارچوب امنیت پیشگیرانه و از طریق چندجانبه گرایی بین المللی در دستور کار قرار گیرد. مفروض مقاله آن است که در سال های پس از جنگ سرد، جرایم سازمان یافته و نیروهای گریز از مرکز زمینه شکل گیری جرایم سازمان یافته و نیروهای گریز از مرکز در حوزه های مختلف جغرافیایی را اجتناب ناپذیر کرده است. سؤال اصلی مقاله بر این موضوع تأکید دارد که «در سال های پس از جنگ سرد، مقابله با تهدیدها و جرایم امنیتی در چه فرایندی انجام می گیرد؟». طبق فرضیه مقاله «در فضای چندجانبه گرایی بین المللی در سال های پس از جنگ سرد، جرایم امنیتی را می توان در قالب امنیت پیشگیرانه کنترل کرد». در این مقاله، چندجانبه گرایی بین المللی متغیر وابسته و امنیت پیشگیرانه متغیر مستقل تلقی می شود.

خاستگاه و تحول سازمانی که در حال حاضر «پلیس» نام دارد، در طول تاریخ کشورها و ایران نشان از مسئولیت سنگین این نیروی چندوجهی و چندکاره اگر نگوییم همه کاره دارد. پلیس از ابتدا در عرصه مدیریت شهر و روستا و حفاظتِ بندری ظهور یافته و در طول تاریخ، جنبه های مختلف مذهبی، سیاسی، نظامی و شبه نظامی به خود گرفته است. امور تحت پوشش مسئولیت پلیس بسیار متنوع بوده و گاه گستره ای محدودناشدنی داشته است. در جوامع اسلامی افرادی با عناوینی مثل محتسب و شرطه عهده دار مسئولیت هایی بوده اند که با مسئولیت های پلیس در تاریخ سایر کشورها تا حدی قرابت داشته است. در ایران پیش از اسلام نیز پلیس نیرویی منظم و تأثیرگذار بوده و در طول تاریخ نام های مختلف یافته است. شکل گیری اولین نیروهای انتظامی، از جمله با تشکیل «ژاندارمری خزانه» (پلیس اخذ مالیات و عوارض زیر نظر خزانه دار) در کنار «ژاندارمری دولتی» همراه بوده است. در یک دسته بندی بسیار کلی، وظایف نیروی انتظامی در ایجاد و حفظ و ارتقای نظم و امنیت و آسایش خلاصه می شود که تحقق آنها مستلزم فراهم آوردن زمینه های ذهنی و عینی و مقابله و برخورد با فعالیت های غیرمجاز ضمن ملاحظه امور مرتبط است. از سوی دیگر، این نیرو ضابط عام دادگستری است که درباره کلیه جرایم صلاحیت اقدام دارد و وظایف و اختیاراتش محدود به جرایمی معین یا شرایطی خاص نیست و یکی از وارثان نظام حسبه اسلامی به شمار می رود. به تأکید، این مقاله درصدد همه کاره جلوه دادن یا افزایش خارج از معمول وظایف و مأموریت های نیروی انتظامی در حال حاضرِ جمهوری اسلامی ایران نیست. با وجود این،  عرصه اقتصاد و انتظام برنامه ریزی شده و هوشمندانه آن در دوران فشارهای فزاینده خارجی، ناکارامدی های اجرایی و فسادانگیزی های فراتر از انتظار داخلی و تأکید مقام معظم رهبری بر تحقق ناگزیر اقتصاد مقاومتی، عرصه ای است که به هر صورت باید در آن جایگاهی شایسته برای نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران تعبیه کرد که پیشینه تاریخی چنین جایگاهی از آن بیگانه نیست و کارکردهای قانونی اش به خوبی ظرفیت آن را دارد.

پلیس به عنوان یک نهاد، وظیفه خدمت به عموم مردم را برعهده دارد؛ با تأکید بر این نیاز، پلیس باید پاسخگو به نیازهای مردم باشد، با توجه به این که آن ها وظایف خود را از طرف مردم انجام می دهند. با این حال، ممکن است مشکل در تعریف مردم و نیازها در بسیاری از کشورها باشد، گروه های مختلف اجتماعی ممکن است انتظارات مختلف در مورد چگونگی پاسخ پلیس در شرایط خاص را داشته باشند.  هدف تحقیق فوق بررسی رتبه بندی عوامل مؤثر در پاسخگویی پلیس است. روش پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی، از نظر داده ها، کمی و از نظر نوع مطالعه توصیفی، پیمایشی است. ابزار سنجش این پژوهش با بهره گیری از سنجش نظرات نمونه های آماری کارشناسان خبره با ابزار اندازه گیری متغیر های زبانی فازی و روش TOPSIS فازی صورت گرفته است. در این تحقیق نظرات خبرگان در خصوص اهمیت هر یک از گزینه ها یعنی هر یک از عوامل پاسخگویی شناسایی شده، در نزد هر یک از معیارها(ابعاد پاسخگویی)، در قالب تابع عضویت متغیرهای زبانی جمع آوری گردیده و میانگین حسابی فازی محاسبه شده است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که شایستگی های فردی بالاترین رتبه است و همچنین به ترتیب اولویت آموزش سازمانی، هوش هیجانی افراد، معنویت در محیط کار، احساس عدالت سازمانی، احساس تعهد سازمانی، رضایت شغلی و احساس اعتماد سازمانی رتبه های بعدی را شامل می شوند.

در هر سازمانی، رشد فزاینده پایگاه داده ها به کارگیری ابزارهای جدید و قدرتمند تحلیلی در امر پردازش و بهره برداری از داده ها را ضروری کرده است.علم داده کاوی یکی از ابزارهای مورد نیاز در تحلیل داده های حجیم می باشد که این حوزه را به عنوان یکی از مهم ترین حوزه های پژوهشی مطرح نموده است. یکی از عرصه های مهم کاربرد داده کاوی حوزه جرم شناسی است. نیروی انتظامی به عنوان یکی از سازمان های فعال در عرصه نظم و امنیت، با توجه به ماهیت مأموریتی، با حجم، تنوع و گستره فراوانی از فرایند ذخیره سازی و به کارگیری بانک های داده ای انبوه در حوزه های گوناگون اجتماعی، امنیتی، اقتصادی و فرهنگی در ارتباط است. از این رو، ضروری است برای اجرا و تحقق مأموریت های محوله، استخراج الگوهای مفید و کاربردی از پایگاه داده ای، با کمک علم داده کاوی، از اولویت های اصلی این سازمان می باشد. در این مقاله پس از معرفی روش های داده کاوی و الگوریتم های آن به بیان مدلی کاربردی در آماده سازی و پیش پردازش داده های جمع آوری شده مواد مخدر، شامل ویژگی های شخصیتی و دیگر اطلاعات جمع آوری شده از این مجرمان، به خوشه بندی در پنج دسته پرداخته شده است. هدف نهایی در این نگاشته آشنایی مدیران عالی برای درک اهمیت راهبردی علم داده کاوی در اقدامات آتی پلیس است. گفتنی است، این مقاله بخشی از کار عملی بوده که نگارندگان آن در حوزه پردازش اطلاعات انجام داده اند و مثال های آن واقعی و اطلاعات سیستمی آن موجود است و به همین دلیل، نگاه کتابخانه ای و ارجاع به منابع در آن کمتر دیده می شود.