مطالعات ساختار و کارکرد شهری

مطالعات ساختار و کارکرد شهری

مطالعات ساختار و کارکرد شهری دوره 10 بهار 1402 شماره 34 (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

بررسی و تحلیل الگوی گسترش کالبدی شهر قائم شهر با رویکرد رشد هوشمند شهری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: رشد هوشمند محلات بیست گانه مدل هلدرن تکنیک MOORA شهر قائم شهر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۲ تعداد دانلود : ۶۰
پراکنده رویی شهری، به طور کلی نوعی شهرنشینی با رشد افقی و نامناسب را نشان می دهد. این امر به گسترش کنترل نشده ی مناطق شهری، مناطق سکونتگاهی پراکنده و توسعه ی کم تراکم مربوط می شود. هدف رشد هوشمندانه شهری، حل مشکلات در روند توسعه ی شهری به منظور ارتقاء توسعه شهر و تبدیل زمین های شهری به کاربری های منطقی تر و کارآمدتر است. هدف اصلی این پژوهش، بررسی و تحلیل الگوی گسترش کالبدی شهر قائم شهر با رویکرد رشد هوشمند شهری است. برای دستیابی به این هدف در محلات ۲۰ گانه شهر، از 8 شاخص کاربری مختلط، توسعه فشرده، وضعیت شبکه معابر و دسترسی، ریخت و کالبد و مورفولوژی شهر، کیفیت حمل ونقل شهری، کیفیت و تنوع مسکن، تمرکز فعالیت ها در محلات، ایجاد نواحی جذاب استفاده شده است. روش تحقیق به صورت توصیفی – تحلیلی است. برای تجزیه وتحلیل داده ها از مدل هلدرن، داده های GIS و داده های مرکز آمار ایران استفاده شده است. همچنین برای تعیین وزن معیارها از پرسش نامه و برای رتبه بندی محلات بیست گانه بر اساس شاخص های رشد هوشمند شهری از تکنیک MOORA استفاده شده است. نتیجه ی مطالعات نشان داد که بر اساس مدل هلدرن، طی دوره 1380 تا 1395 حدود 56 درصد از رشد مساحت شهر با رشد جمعیت هماهنگ بوده و 44 درصد باقی مانده دارای رشدی ناموزون، افقی و اسپرال شهری بوده است. همچنین محاسبات انجام گرفته در تکنیک MOORA بیانگر آن است محله های 6، 12، 14 و 2 محله های توسعه یافته محسوب می شوند و محله های 1، 13، 11، 10، 9، 7 محله های محروم محسوب می شوند. همچنین محله های 4، 5، 20، 3، 18، 19، 8، 15، 16، 17 رتبه های پنجم تا چهاردهم را به دست آوردند و در حد متوسط توسعه قرار دارند.
۲.

تحلیل عوامل ریخت شناسانه ی شبکه ی دسترسی در ارتقای کارکرد نمادین مساجد محلی (منطقه دو و سه شهر قزوین)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: ریخت شناسی شبکه دسترسی مساجد محلی قزوین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۱ تعداد دانلود : ۴۹
تحلیل ریخت شناسی یا ساختار شکل شهر الگوی پخشایش کاربری و نظام دسترسی را تفسیر و فرایند توسعه در سطح خرد یعنی شبکه ی درون محلات شهری را سمت وسو می دهد. تحلیل نظام دسترسی مبتنی بر هم خوانی فرم و کارکرد است. به این معنا که نحوه اثرگذاری شکل شبکه بر ارتقای کارکرد مکان ها مطلوبیت الگوهای ریخت شناسی را مورد ارزیابی قرار می دهد. در این راستا پژوهش حاضر با هدف تحلیل کیفیت اثرگذاری عوامل ریخت شناسانه ی نظام دسترسی های شهری بر ارتقای کارکرد نمادین مساجد محلی انجام گرفته است. سؤال تحقیق آن است که شیوه پیکربندی شبکه ی دسترسی چه اثرات مثبت یا منفی بر کارکرد نمادین مساجد محلی دارد. کدام عوامل ریخت شناسانه در شبکه ی دسترسی محلی بر کارکرد نمادین ابنیه ی شاخص (مساجد) مؤثر است. روش تحقیق شامل ترکیبی از راهبرد کیفی به صورت تحلیل و تفسیر اطلاعات کتابخانه ای پیرامون شاخص های رویکرد ریخت شناسی شهری و کیفیات دسترسی و نیز راهبرد کمی/کیفی و نرم افزاری برمبنای مطالعه ی موردی است که به صورت مشاهده و تحلیل با ابزار Space Syntax و نرم افزار تخصصی UCL Depthmap جهت بررسی چیدمان فضایی هشت نمونه بافت شهری منتخب و متمایز به لحاظ شکلی، درون دو منطقه از شهر قزوین (منطقه 2و3) انجام گرفته است. نوع داده ها با توجه به مشاهدات میدانی و تحلیل نرم افزاری از دو نوع کمی و کیفی و خروجی تحلیل شامل نقشه های شبیه سازی و مقادیر عددی است. عوامل ریخت شناسانه ی شبکه ی دسترسی مؤثر بر ارتقای کارکرد نمادین مساجد محلی از طریق بررسی تطبیقی و روش استدلال منطقی ارزیابی و استنتاج شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که از بین 4 گونه شبکه ی دسترسی مورد مطالعه ی هندسه آزاد، شبکه متراکم و انسداد معابر فرعی متعدد منجر به حداقل مقادیر شاخص های نمایانی و درمقابل، هندسه نسبتاً منظم و معابر مستقیم و متوالی منشعب از محور اصلی موجب بالاترین حد خوانایی و نفوذپذیری خواهد بود. همچنین جهت گیری و هندسه معابر بافت زمینه و تعداد گذرهای ارتباطی بین میدان و بافت، عامل تعیین کننده در مقادیر شاخص هاست.
۳.

تبیین اکتشافی مسیرهای دوچرخه سواری و تأثیر آن بر احیای بافت تاریخی شهرها (نمونه ی موردی: خیابان فرخی در شهر یزد)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: احیای بافت تاریخی خیابان فرخی شهر یزد مسیرهای دوچرخه سواری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۳ تعداد دانلود : ۶۲
یکی از برنامه هایی که با اجرای عملی و صحیح آن می توان تا حد قابل توجهی آرامش را به سیستم حمل ونقل شهری بازگرداند، توسعه ی حمل ونقل انسان محور به ویژه دوچرخه سواری است. بنابراین هدف از اجرای این پژوهش تبیین اکتشافی مسیرهای دوچرخه سواری و تأثیر آن بر احیای بافت تاریخی شهر محدوده موردمطالعه است. این تحقیق ازنظر هدف کاربردی- توسعه ای و ازنظر ماهیت و روش، توصیفی از نوع پیمایشی است. جمع آوری اطلاعات در این پژوهش به شیوه ی کتابخانه ای، اسنادی و پیمایشی بوده است. جامعه ی آماری پژوهش شهروندان شهر یزد است. برای برآورد حجمم نمونه از روش تخمین شخصی استفاده شده است که 120 نفر به عنوان حجمم نمونه در نظر گرفته شده است. در این پژوهش از روش های هدفمند (گلوله برفی و متواتر نظری) برای گردآوری اطلاعات استفاده شده است. برای تجزیه وتحلیل داده ها از روش های آماری AHP (تابع ترجیحی گاوسی)، پرومته و رگرسیون (آنوا) بهره گرفته شده است. نتایج پژوهش حاکی از آزمون AHP (تابع ترجیحی گاوسی)، مشخص شد که شاخص های سادگی و کوتاه بودن مسیر و وجود دوچرخه ی اشتراکی باید در اولویت اول قرار گیرند و همچنین شاخص های اتصال مسیرهای دوچرخه به ایستگاه های حمل ونقل همگانی و تسهیل امکان جابه جایی دوچرخه بر روی وسایل نقلیه ی همگانی باید در اولویت آخر قرار گیرد. در ادامه با استفاده از روش پرومته، به اولویت بندی معیارها و شاخص های پژوهش پرداخته شد، مشخص شد که معیار دسترسی با رتبه بندی نهایی 359/0 در رتبه ی اول و معیار پیوستگی با رتبه بندی نهایی 118/0 در رتبه ی آخر قرار دارد. در نهایت، با استفاده از آزمون رگرسیون (آنوا) مشخص شد که بین تقویت قابلیت مسیر دوچرخه سواری خیابان فرخی با احیای بافت تاریخی شهر یزد همبستگی معناداری وجود دارد. بنابراین تقویت قابلیت مسیر دوچرخه سواری خیابان فرخی می تواند به احیای بافت تاریخی شهر یزد منجر شود.
۴.

تأثیر چیدمان فضایی ساختمان های بلندمرتبه در ارتقای کیفیت زندگی ساکنان (مورد پژوهی- منطقه 9 شهرداری مشهد)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ساختمان های بلندمرتبه چیدمان فضایی کیفیت زندگی منطقه 9 مشهد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۸ تعداد دانلود : ۶۷
توسعه ی شهرنشینی در قرن بیستم منجر به استفاده ی زمین های شهری به صورت متراکم و فشرده شده است که تأثیر آن بر کیفیت محیط های شهری بسیار حائز اهمیت است. لذا بررسی و طراحی ساختمان های بلندمرتبه قبل از اجرا می تواند کمک های شایانی در ایجاد فضاهای شهری سرزنده و پویا کند. یکی از روش هایی که بر پایه ی استفاده از روش های علمی در مطالعات شهری به کار گرفته شده است، روش چیدمان فضا است که این روش تا حدودی توانایی سنجش و تحلیل فضاهای شهری را انجام دهد. لذا هدف از پژوهش حاضر ارتقای کیفیت زندگی ساکنان از طریق تحلیل چیدمان فضایی ساختمان های بلندمرتبه در منطقه 9 شهرداری مشهد است. پژوهش حاضر با توجه به هدف، کاربری و ازنظر ماهیت بر پایه ی مطالعات کتابخانه ای، تحقیقات اسنادی، مقالات علمی و دیتابانک های طرح های توسعه ی شهری، به جمع آوری اطلاعات پرداخته است. در این راستا تحلیل اطلاعات با استفاده نرم افزارهای UCL Depthmap و ArcGIS Desktop10.8 شبیه سازی شده است. به منظور تحلیل ساختارمند به شناسایی 3 نوع تیپولوژی موجود در منطقه 9 پرداخته شده است و تحلیل اثرگذاری مؤلفه های ساختمان های بلندمرتبه با مقیاس محلی R3 بر کیفیت زندگی ساکنان به صورت گزاره بیان شده است. نتایج پژوهش حکایت از آن دارد که تنها در بخش جنوبی منطقه ی 9 بافت ارگانیک است، هم پیوندی پایین همراه با عمق بالا وجود دارد. در محله کوثر بخش کوچکی دارای تیپولوژی شبکه ای است که در مقایسه با بافت ارگانیک وضعیت بهتری ازنظر هم پیوندی دارد و در قسمت های دیگر منطقه که همگی از بافت شطرنجی پیروی کرده اند دارای هم پیوندی بالا و عمق پایین هستند که در مقایسه با دو بافت بیان شده در ارائه ی خدمات به شهروندان و سطح کیفی زندگی ساکنان بهتر عمل کرده است. بنابراین با شناخت نوع چیدمان بافت می توان سطح کیفی محدوده را بررسی کرد و با توجه به مجموعه ای از شاخص های کیفیت می توان در رابطه با ایجاد و یا عدم ایجاد ساختمان های بلند تصمیم گیری کرد.
۵.

تحلیلی بر الگوی مسیریابی بهینه ی خطوط اتوبوس رانی تندرو شهر شیراز(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تحلیل شبکه مسیر یابی اتوبوس رانی تندرو شیراز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۷ تعداد دانلود : ۶۱
توسعه ی حمل ونقل همگانی به عنوان یکی از شیوه های کاهش عوارض منفی حمل ونقل شهری همواره از اهمیت بسیاری برخوردار بوده است. هدف اصلی از انجام این پژوهش ارائه ی الگوی مسیریابی بهینه ی خطوط اتوبوس رانی تندروی شهر شیراز با استفاده از روش بهینه سازی ازدحام به منظور ارائه ی راه حل برای ارتقای عملکرد سامانه ی حمل ونقل همگانی در این شهر است. پژوهش حاضر به لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ ماهیت توصیفی- تحلیلی است که تدوین مبانی آن مبتنی بر روش کتابخآنهای است و داده های آن از روش میدانی جمع آوری شده است. شاخص های موردپژوهش این مقاله شامل صرفه جویی در هزینه، کاهش زمان سفر، بهبود ایمنی، کاهش آلودگی صوتی و هوا، افزایش راحتی، کاهش استهلاک خودرو، تنوع در گزینه های حمل ونقل، ارتقای مدیریت ترافیک، اشتغال، هزینه و کاهش احداث پارکینگ است. در این مقاله با توجه به این شاخص ها سناریوهای مرتبط با ارتقای عملکرد سامانه ی حمل ونقل همگانی با استفاده از روش بهینه سازی ازدحام بررسی و اولویت بندی شد و در ادامه مناسب ترین مسیر سامانه های تندرو از طریق تحلیل آنالیز شبکه  (Network Analys) در محیط نرم افزار ArcGis تهیه و موقعیت ایستگاه ها و پایانه ها ارائه شد. بر اساس نتایج به دست آمده پرترافیک ترین مسیرها و مهم ترین مراکز هدف و مقصد سفر در شهر شیراز دو مسیر حدفاصل بلوار کریم خان زند تا چهارراه گمرک و ورودی پنجم  (بلوار استقلال) تا خیابان ملاصدرا است. از دیگر نتایج مهم این پژوهش شناسایی 24 مسیر بهینه برای ایستگاه اتوبوس تندرو برای شهر شیراز است که با توجه به استانداردهای موجود و مقصدهای سفر نهایی مسافران تعیین شد.
۶.

تحلیل کارکرد ساختارهای اجتماعی-فرهنگی محرک و توسعه دهنده ی شهر خلاق موسیقی، مطالعه ی موردی: شهر سنندج(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ساختارهای اجتماعی - فرهنگی شهر خلاق موسیقی سنندج گسترش و توسعه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۹ تعداد دانلود : ۵۲
نیروها و امکانات مختلف شهر خلاق با پرورش و بهره برداری از قابلیت های شهر به وجود می آیند که در ابعاد گوناگون توسعه شهری را به دنبال خواهند داشت. شهر خلاق سنندج با وجود اینکه در حوزه ی فرهنگ و هنر و به ویژه موسیقی، از دیرباز فعال بوده و در چند سال اخیر نیز ثبت جهانی شده است ولی کارکرد آن نسبت به شرایط مطلوب فاصله دارد و دامنه ی فعالیت های آن در سطح بین المللی فراگیر نشده است. ضعف بخش هایی از ساختارهای اجتماعی-فرهنگی می تواند زمینه ی کاهش پرورش و بهره برداری از قابلیت های شهر خلاق سنندج را به دنبال داشته باشد. از این رو، در پژوهش حاضر با هدف تبیین پیشنهادات کاربردی برای توسعه شهر خلاق موسیقی سنندج، به بررسی کارکرد مؤلفه های اجتماعی-فرهنگی و عوامل محرک و توسعه دهنده آن پرداخته می شود. روش پژوهش به لحاظ هدف کاربردی است. از آزمون فرض تی تک نمونه ای و مدل رگرسیون چندگانه برای بررسی و تحلیل داده ها استفاده شده است. یافته ها نشان می دهند که شهر خلاق موسیقی سنندج بر مبنای اکثر شاخص های مشاهده پذیر مؤلفه های قابلیت و استعداد سرمایه ی انسانی، تنوع فرهنگی-اجتماعی، سرمایه ی اجتماعی محرک و جاذبه های گردشگری ساختار اجتماعی-فرهنگی از کارکرد مناسب و قابل قبولی برخوردار است. شاخص های با کارکرد مناسب به سرمایه ی انسانی و اجتماعی و همچنین هویت شهر سنندج مربوط می شوند که پیشران ها و کلان روند های مؤثر بر توسعه ی امورات و فعالیت های هنری را به وجود آورده اند و با وجود محدودیت های مختلف، زمینه ی پیدایش شهر خلاق موسیقی سنندج را فراهم نموده اند. به منظور ارتقای کیفیت ها و کمیت های وابسته به امر میزبانی شهر سنندج در فرایند برگزاری رویدادها و همچنین برای گسترش و توسعه ی آتی شهر خلاق موسیقی سنندج، افزایش مطلوبیت و فعالیت مؤسسات و مکان های گردشگری، فعالیت نخبگان، فرهیختگان و مشاهیر بومی، حمایت رسانه های اجتماعی، فعالیت انجمن ها و مراکز علمی، آزادی های فردی و اجتماعی و زمینه سازی برای تولید موسیقی باید در اولویت های برنامه ریزی قرار گیرند.
۷.

تأثیر کیفیت های محیط مصنوع بر سرزندگی و انسجام اجتماعی (نمونه موردی: محلات شهر سنندج)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: محیط مصنوع انسجام اجتماعی سرزندگی شهری معادلات ساختاری محلات شهر سنندج

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۱ تعداد دانلود : ۴۹
هدف اصلی این پژوهش بررسی ارتباط بین کیفیت های محیط مصنوع، سرزندگی و انسجام اجتماعی است. انسجام اجتماعی دربرگیرنده پویایی بین فردی و احساس ارتباط بین افراد است. الگوی ساخت کالبدی و مولفه های کیفیت محیط مصنوع نیز از راه های دستیابی و ارتقای انسجام و همبستگی اجتماعی در سطح محلات است و تعاملات اجتماعی موجود در محلات مؤثر ترین عامل در جهت افزیش انسجام اجتماعی است. این در حالی است که اهمیت این موضوع و نقش آن در توسعه و همچنین تأثیرگذاری کالبدی محلات شهری سهم به سزایی در شکل گیری روابط اجتماعی دارند و تبیین نقش آن به عنوان یکی از عوامل مؤثر در ارتقای توسعه است. روش مورد استفاده در این پژوهش، توصیفی تحلیلی و از نوع کاربردی است. داده های این پژوهش به دو روش مطالعات کتابخانه ای و پرسش نامه تهیه شده اند. جامعه آماری این پژوهش 383 نفر از ساکنین 28 محله مختلف شهر سنندج است. برای تجزیه وتحلیل داده ها، آزمایش مدل مفهومی تحقیق و رسیدن به هدف پژوهش از مدل سازی معادلات ساختاری و AMOS استفاده شده است. نتایج کلی نشان داده اند که فاصله از مرکز شهر، سرزندگی شهری ارتباط مستقیمی با کیفیت های محیط مصنوع نظیر تراکم، دسترسی به خدمات و تسهیلات، دسترسی به فضاهای سبز دارد. در نهایت راهبرد ها و سیاست های اجرایی در جهت ارتقای کیفیت ساختار کالبدی و افزایش انسجام اجتماعی در سطح محلات ارائه شده است.
۸.

کاربست اصول نوشهرگرایی و حس مکان در بازآفرینی محله ی آبشوران کرمانشاه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: بازآفرینی بازآفرینی حس مکان نوشهرگرایی محله آبشوران کرمانشاه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲ تعداد دانلود : ۶۲
بافت قدیمی شهر کرمانشاه از حیث ابعاد مختلف بخش جدا یی ناپذیر از شهر موجود است که بخش قابل توجهی از تاریخ شهر در کالبد این بافت تجلی یافته است. این بافت امروزه به علت تحولات و تغییرات ساختاری- اجتماعی مختلف (تحولات ساختاری- کالبدی عصر پهلوی، فرسایش شدید کالبدی شهر قدیم و گسترش بخش مخروبه در این شهر و تداوم بی توجهی به شهر قدیمی، گسترش بی رویه ی شهر در اراضی اطراف در سال های بعد از انقلاب، اقدامات و مداخله ی بی برنامه و غیر تخصصی در سال های اخیر) دچار تحولات اجتماعی و نه صرفا کالبدی در بافت قدیم شده است به گونه ای که این تحولات، تغییرات ساختاری در بافت اجتماعی و محلات قدیمی را موجب شد و روابط اجتماعی که قرن ها در شهر قدیم شکل گرفته بود تضعیف شده و از بین رفته است. بر این اساس محله ی آبشوران (قدیمی ترین و ابتدایی ترین محله ای که شهر از آن شروع به رشد کرده است) در بافت قدیم شهر کرمانشاه و تحولاتی که نیز در ادوار مختلف در آن صورت گرفته آن را با مشکلاتی اعم از فرسودگی کالبدی، عدم استحکام بناهای موجود در مقابل زلزله، عدم انطباق بافت قدیم با نیازهای روز، عدم تناسب فرهنگی- اجتماعی بافت و فقدان حس مکان و ... مواجه کرد.  همین مسأله سبب شده است تا وضعیت بحرانی در دوره ی حاضر، خود را به مثابه یکی از چالش های پیش روی شهر کرمانشاه و محله نشان دهد. به علت وجود این مشکلات، ضرورت بازآفرینی محله ی شهری برمبنای نوشهرگرایی که بر توسعه پایدار و بازگشت به سنت ها و احیا ساختار محله و هویت شهر استوار است؛ ایجاب می کند تا به یکی از رویکردهای این نحله ی فکری از قبیل نوشهرگرایی تمرکز نمود. از این رو هدف پژوهش حاضر، بازآفرینی (کالبدی و عملکردی) حس مکان، بر اساس اصول ده گانه ی منشور نوشهرگرایی محله ی آبشوران شهر کرمانشاه است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و نوع آن کاربردی است. همچنین، از مطالعات اسنادی، مشاهده ی میدانی و ابزار پرسش نامه جهت گردآوری اطلاعات بهره گرفته شده است. جامعه آماری تمام ساکنین بخش غربی محله ی آبشوران (سبزه میدان تا مدرس) شهر کرمانشاه است که در این میان 166 نفر به عنوان حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران انتخاب شده اند. جهت تجزیه وتحلیل داده ها نیز از نرم افزار SPSS نسخه ی ۲۴ در قالب آزمون های آماری همچون روش همبستگی اسپیرمن و آزمون رگرسیون چندمتغیره استفاده شده است. نتایج حاکی از آن است که هر ده اصل منشور نوشهرگرایی بر بازآفرینی حس مکان محله ی آبشوران شهر کرمانشاه مؤثرند و از طرف دیگر توجه به عناصر کالبدی و عملکردی در بازآفرینی تأثیر مستقیمی بر حس مکان دارند و می توانند منجر به ارتقای مکان و حیات دوباره ی محله ی آبشوران گردند.
۹.

تأثیر فرم شهری بر وقوع جرائم سرقت در کلان شهر مشهد(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: فرم شهری بافت شهر جرائم سرقت شهر مشهد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۶ تعداد دانلود : ۷۱
رفتار انسان در فضا و مکان های متفاوت با شکل و فرم خاص و نیز با عملکرد نهفته در آن، متفاوت بوده و در بسیاری موارد فضا محرک انسان در بروز رفتار مجرمانه است. به همین منظور مطالعه ی حاضر با هدف بررسی تأثیر فرم شهری بر وقوع جرائم سرقت در کلان شهر مشهد انجام گرفته است. شیوه ی پژوهش توصیفی-تحلیلی و مبتنی بر مدل های تحلیل فضایی همچون ماتریس فضایی، پیکره بندی فضایی و خودهمبستگی فضایی است. جامعه ی آماری شامل جرائم سرقت شهر مشهد در بازه ی زمانی 1400-1390 است. متغیرهای پژوهش شامل جرائم سرقت، بافت شهر، کاربری اراضی، شبکه ی معابر و فرم شهر است. به منظور تجزیه وتحلیل داده ها از نرم افزارهای ArcGIS، Geoda و Depth map بهره گرفته شد. نتایج تحقیق حاکی از آن است که میزان وقوع جرائم سرقت در بافت های ستاره ای به دلیل پیوند اجزای خیابانها با یکدیگر از طریق سیستم شبکه ی معابر مرکزی و نیز یک طرفه بودن برخی معابر در محلات بخش مرکزی شهر مشهد نسبت به بافت های ارگانیک و شطرنجی کمتر است. بین وقوع جرائم سرقت با شاخص پیکره بندی فضایی یک ارتباط مثبت برقرار است، به طوریکه با افزایش سطح هم پیوندی معابر وقوع جرائم سرقت کاهش یافته و جداافتادگی فضاها و عدم ادغام و یکپارچگی فضایی درون بافت محلی موجب افزایش سرقت ها در محلات شمالی و شرقی مشهد شده است. همچنین نتایج نشان داد که با افزایش سطح اختلاط کاربری ها در محلات، وقوع جرائم سرقت کاهش می یابد اما در محلات پیرامون حرم مطهر رضوی با وجود اختلاط کاربری ها جرائم سرقت بالا است که دلیل اصلی آن تراکم و شلوغی جمعیت است که شرایط مساعدی را برای گریز سارقان فراهم نموده است. در نهایت یافته ها نشان داد که وقوع سرقت ها در الگوی فرم پراکنده به سبب وجود منازل مسکونی ویلایی، کاربری های تک عملکردی و وجود فضاهای باز و بی دفاع شهری نسبت به الگوی فرم فشرده بیشتر است.
۱۰.

امکان سنجی اجرای طرح خیابان کامل در منطقه ی 6 کلان شهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: شهر تهران خیابان خیابان شهری خیابان کامل منطقه 6 تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۲ تعداد دانلود : ۸۵
وقوع انقلاب صنعتی، گسترش شتابان شهرنشینی و حرکت از مراکز شهری به سمت حومه های شهری سبب ایجاد دید اتومبیل محور به معابر شد و عابرین پیاده به عنوان مالکان اصلی خیابان به فراموشی سپرده شدند. این شرایط در کلان شهری چون تهران نیز به تناسب اتفاق افتاد. مرکزیت فضایی وجود فعالیت های عملکردی (حکومتی، اداری و تجاری) در منطقه ی شش تهران باعث افزایش جذب سفرهای اتومبیل محور شده که فراتر از توان شبکه ی حمل ونقلی این منطقه است. این عوامل نیاز منطقه به مناسب سازی ظرفیت پذیری معابر را آشکار می سازد. در پاسخ به این شرایط، برنامه ریزان و طراحان ، ایده ی خیابان کامل را که نمونه ای از اقدامات معاصر برای مبارزه با پارادایم خودرومحور است ارائه دادند. فلسفه ی رویکرد خیابان کامل برقراری ارتباط بین نیازهای مردم، طراحی، پیاده سازی، بهره برداری و نگهداری از شبکه های حمل ونقل در پاسخ گویی به نیازهای ایمنی و دسترسی کاربران در تمام سنین و توانایی ها است. پژوهش حاضر با هدف شناسایی مناسب ترین خیابان جهت ایجاد خیابانی کامل در منطقه ی 6 شهر تهران انجام گرفته است. این پژوهش به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ روش توصیفی-تحلیلی بوده و برای تجزیه وتحلیل داده ها از مدل کمی- کیفی AHP-TOPSIS بهره گرفته شده است. در این پژوهش 4 معیار اصلی و 31 زیرمعیار به عنوان ویژگی های خیابان کامل در نظرگرفته شد. نتایج نشان داد هریک از معیارهای پیاده روی، دوچرخه سواری، حمل ونقل عمومی و اتومبیل شخصی به ترتیب وزن های 56/0 ، 26/0 ، 12/0 و 05/0 را به خود اختصاص داده اند. همچنین نتایج مدل تاپسیس نشان داد که از بین ده خیابان نمونه در منطقه ی شش تهران، بلوار کشاورز دارای بهترین ظرفیت ها برای طراحی و اجرای یک خیابان کامل بوده است. این خیابان می تواند مهم ترین اهداف خیابان کامل را یعنی بازگرداندن انسان به حیات شهری و برنامه ریزی انسان محور، افزایش سلامت شهروندان، کاهش استفاده از خودروی شخصی و کاهش آلودگی های زیست محیطی را محقق گرداند.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۳۹