مطالعات ساختار و کارکرد شهری

وجود امنیت در محیط های شهری یکی از الزامات اساسی کیفیت زندگی محسوب می شود. لذا تخریب کالبدی شهرها و از هم گسیختگی بافت های تاریخی و لزوم توجه به کودکان به عنوان استفاده کنندگان از فضاهای شهری که از توانایی کمتری برخوردار بوده و بیشتر در معرض خطرات قرار دارند از اهمیت زیادی برخوردار است و کودکان نیاز دارند تا در محیطی به دور از خطرات ناشی از محیط به فعالیت بپردازند .لذا در این تحقیق با مطالعات میدانی و کتابخانه ای و با استفاده از روش توصیفی، پرسشنامه ای تهیه گردید که توسط 289 نفر از شهروندان پاسخ داده شد. جهت تحلیل اطلاعات آماری از نرم افزارspss  استفاده و تحلیل آماری داده ها در 2 گروه توصیفی و تحلیلی انجام شد. با توجه به داده های بدست آمده، مقادیر ضریب همبستگی پیرسون برای شهر دوستدار کودک و افزایش حضور کودکان در محله به ترتیب 401/0 و 335/0و سطح معنی داری 000/0 بدست آمده و این داده ها نشان می دهد که هرچقدر امنیت بافت های تاریخی را افزایش دهیم، رابطه مثبت و معنی دار بین عوامل فوق ایجاد می گردد. و سه معیار ایمنی و امنیت ، محیط بدون خشونت و آزادی، تحرک و پویایی به ترتیب با نسبت بخت 208/0، 07/7 و 48/4 بر میزان استفاده کودکان از این محله تأثیرگذار است.

شهر تبریز در طول تاریخ با توجه به موقعیت جغرافیایی خود یکی از مراکز جاذب گردشگران اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، فراغتی و ...، چه در حوزه داخلی و خارجی بوده است. به همین منظور، توجه به زیرساخت های اقامتی یکی از ضرورت های توسعه گردشگری در این شهر است. باوجود نقش محوری ای که موقعیت مکانی هتل ها در چشم اندازهای شهری و  نیز ساخت گردشگری شهری مدرن دارند، این بخش هم در مطالعات شهری و هم در مطالعات گردشگری کمتر موردتحقیق پژوهشگران قرارگرفته است. به همین منظور در این مقاله به صورت کاربردی، با روش توصیفی- تحلیلی در قالب مدل تلفیقی AHP و GIS به تحلیل فضایی و مکان یابی هتل های شهر تبریز پرداخته شده است. نتایج تحقیق نشان داده است، الگوی فضایی منطقه بندی از مکان های مناسب و سازگار هتل های شهر تبریز در نزدیکی مقاصد گردشگری در مجاورت هسته اصلی شهر است. که این الگو، در ادامه این روند بافاصله گرفتن از مرکز شهر به علت تراکم بیشتر کاربری های ناسازگار در مناطق دورتر، کاهش میابد.

امروزه نقش و کارکردهای فناوری اطلاعات و ارتباطات محور بسیاری از تحولات شهری- روستایی شناخته شده است. لذا دستاوردهای فناوری اطلاعات و ارتباطات زمانی حداکثر تاثیرگذاری را در زندگی بشر خواهد داشت که بتواند در تمام زمینه ها و در میان تمام اقشار جامعه رسوخ کند. هدف از این پژوهش بررسی کاربرد و جایگاه فناوری اطلاعات و ارتباطات در شهرستان زنجان    می باشد. نوع تحقیق کاربردی، روش مورد استفاده توصیفی- تحلیلی و برای گردآوری داده ها از روش کتابخانه ای و میدانی (پرسشنامه، مشاهده) استفاده شده است. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آمارهای توصیفی و استنباطی (t تک نمونه ای، فریدمن، همبستگی و تحلیل مسیر) استفاده شده است. یافته های این پژوهش نشان داد که براساس آزمون t تک نمونه ای مبین بالا بودن مقادیر میانگین بدست آمده در مولفه های مورد نظر تحقیق از حد میانگین (3) می باشد. به طوری که، در سطح معناداری و تفاوت آنها از مطلوبیت عددی نیز به شکل مثبت ارزیابی و برآورد شده است. براساس آزمون فریدمن، بیشترین میانگین رتبه ای مربوط به مولفه های اقتصادی و کمترین آن مربوط به مولفه های فرهنگی می باشد. از سوی دیگر، نتایج آزمون اسپیرمن، نشان می دهد که بیشترین همبستگی را مولفه های اقتصادی با 715/0و  کمترین همبستگی را مولفه های فرهنگی با 176/0 دارا می باشد. در نهایت آزمون تحلیل مسیر نشان داد که بیشترین اثر کلی مربوط به متغیر شاخص های اقتصادی با 765/0 می باشد، یعنی با گسترش رابطه شهر و روستا توسعه اقتصادی و افزایش کارهای خدماتی و تا حدودی افزایش عدالت اجتماعی بین شهر و روستا در منطقه مورد مطالعه را به دنبال داشته است.

عصر حاضر عصر آسیب پذیری شهرهاست، زیرا همزمان با پیچیده شدن حیات شهری، شهرها در ابعاد مختلف با مخاطرات طبیعی و بحران تکنولوژیک از یک سو، و بحران های اجتماعی- امنیتی از دیگر سو مواجهند. در این زمینه رعایت الزامات کاربری های شهری با توجه به رویکرد پدافند غیرعامل باید انجام گیرد. در این تحقیق در ابتدا، با توجه به حساسیت کاربری های شهری که از جمله مراکز حساس، مهم و حیاتی شهرها محسوب می شوند و در صدر حمله دشمن قرار دارند که آسیب دیدن آنها باعث فلج شدن شهر و تسلیم آن می شود، مورد بررسی قرار گرفته و در خاتمه آلترناتیو های مناسب برای این کاربری ها در راستای الزامات پدافند غیر عامل ارائه شده است. شهر گرگان به خاطر موقعیت استراتژیک در شمال شرق کشور پیوند دهنده غرب به شرق و دارای شرایط ممتاز اقتصادی و اجتماعی است. پژوهش حاضر به لحاظ هدف توسعه ای- کاربردی و از لحاظ روش، توصیفی- تحلیلی و مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای و بررسی های میدانی است. یافته های پژوهش حاضر نشان می دهد که اصول پدافند غیر عامل شهری در کاربری های شهر گرگان مورد توجه و امعان نظر قرار نگرفته به گونه ای که در نواحی 1 ، 2 و 3 منطقه 3 که در شرق گرگان و نواحی که جاده کمربندی آن را از شهر جدا می کند دارای بیشترین خطرپذیری و نواحی 1 و 2 منطقه 1 که در جنوب شهرگرگان واقع شده شامل محلات گلشهر شمالی، جنوبی، مرکزی، شهرک تالار،میناگل، سروش و زیبا شهر دارای شرایط مساعد تری از لحاظ اصول پدافندغیرعامل شهری می باشد.

امروزه زیست پذیری و سرزندگی، نقشی اساسی در حیات و رشد شهرها و کیفیت زندگی شهروندان دارد. در این میان، شناسایی و درک نیازهای شهروندان و زیست پذیرسازی این   سکونتگاه ها، کیفیت زندگی در نواحی شهری را ارتقا می بخشد و زمینه دستیابی به توسعه پایدار را فراهم می سازد. پژوهش حاضر در این راستا با بهره گیری از روش های توصیفی- تحلیلی و پیمایشی و با استفاده از ابزار پرسشنامه، انجام شده است. جامعه آماری، ساکنان بافت فرسوده محله عامری می باشد که تعداد350 نفر از آنها به روش نمونه گیری احتمالی ارزیابی شدند و اطلاعات گردآوری شده با به کارگیری تحلیل های عاملی، رگرسیون و تحلیل مسیر در محیط نرم افزار spss از لحاظ آماری تجزیه و تحلیل شد. بر پایه نتایج مشخص گردید که بافت محله عامری از لحاظ سرزندگی، ضعیف است؛ آسایش اقلیمی پر اهمیت ترین مولفه و تنوع زمان فعالیت کم اهمیت ترین مؤلفه در ارتقاء سرزندگی در این بافت بوده است. مطابق یافته ها، بیشترین مقدار بارهای عاملی، در زیرشاخص های مدیریتی با مقدار(506. Ee=) دیده می شود. و این شاخص ها، نقش بیشتری در وضعیت زیست پذیری بافت فرسوده محله عامری داشته است. نتایج مدل تحلیل رگرسیونی چند متغیره نشان داد که زیست پذیری بافت فرسوده محله عامری، بیشترین مقدار همبستگی را با شاخص اقتصادی با مقدار(725. R2=) دارد.

انتخاب مسکن همواره منعکس کننده تأثیرات مشترک اولویت ها، شرایط بازار، مقررات، در دسترس بودن، عوامل شخصی و داخلی و خارجی مانند شیوه زندگی و طبقه اجتماعی می باشد. بررسی ترجیحات مسکن مبنای علمی خوبی برای فرآیند برنامه ریزی محیطی های مسکونی است. شناسایی ابعاد کمی و کیفی مسکن، نقش مهمی در تصمیم سازی در برنامه های توسعه شهری، مکان یابی مسکن جدید و پروژه های نوسازی دارد. هدف این پژوهش، ارزیابی تطبیقی ابعاد انتخاب مسکن در مناطق یک و 19 شهر تهران است. در واقع پژوهش به دنبال بررسی این است که کدام یک از شاخص ها در این دو منطقه در انتخاب مسکن اهمیت و اولویت بالاتری دارند تا در فرآیندهای برنامه ریزی و توسعه شهری لحاظ شوند. تحقیق از نظر هدف کاربردی و از نظر روش، توصیفی–تحلیلی است. جامعه آماری ساکنان مناطق یک و 19 شهر تهران می باشند با توجه به فرمول کوکران حجم نمونه 384 به دست آمده است. برای افزایش اعتبار داده ها هر منطقه 200 پرسشنامه به صورت تصادفی بین سرپرست خانوارها توضیح گردید. گردآوری داده ها از طریق پرسشنامه ای با 4 شاخص (اجتماعی-فرهنگی، اقتصادی، کالبدی و محیطی) و 50 گویه انجام شده است که با استفاده از آزمون های فریدمن، میانگین، آنووا و تی با دو نمونه مستقل تحلیل گردیده است. بر اساس نتایج به دست آمده، در منطقه 19، بعد اقتصادی بالاترین میانگین (19/4) را به دست آورده است و بعد از آن شاخص های کالبدی، فرهنگی و محیطی قرار دارند. در منطقه یک، بعد کالبدی با میانگین (92/3)  بالاترین میانگین را دارد و بعد از آن شاخص های اقتصادی، اجتماعی-فرهنگی و محیطی قرار گرفتند.

تراکم کاربری های فرا محله ای به ویژه در مقیاس شهری و فراشهری، به دلیل ماهیت کارکردی متفاوت می تواند کارکردهای محله ای و توسعه محله ها را دچار اختلال کند. مقاله حاضر این مسئله را با رویکرد توسعه پایدار شهری در منطقه 12 کلان شهر تهران موردتوجه قرار داده است. روش پژوهش مبتنی بر رهیافت توصیفی- تحلیلی بوده و داده های موردنیاز به صورت کتابخانه ای و میدانی جمع آوری شده و به کمک آزمون رگرسیون چند متغیره (اثرگذاری متغیرهای پژوهش) تجزیه وتحلیل شده است. جامعه آماری پژوهش شامل جمعیت منطقه 12 کلان شهر تهران است که حجم نمونه با فرمول کوکران برابر با 384 نفر مشخص گردید. یافته های تحقیق بیانگر این است که 30 درصد از کاربری کل منطقه به کاربری مسکونی و 70 درصد به کاربری های غیرمسکونی اختصاص یافته است. کاربری های فرا منطقه ای که ماهیت غیرمسکونی دارند 95/36 درصد از کل سطح منطقه را اشتغال می کنند. همچنین یافته های تحقیق نشان می دهد که تراکم کاربری های شهری و فراشهری بر کارکرد محله ای تأثیر مستقیم و معناداری داشته است. بنابراین یکی از مهم ترین راهبردهای مؤثر در پایداری توسعه محله ای، ایجاد تعادل در تخصیص اراضی به کاربری های با "کارکرد محله ای" و "کارکردهای شهری و فراشهری" است.