علوم اجتماعی (علامه طباطبایی)

علوم اجتماعی (علامه طباطبایی)

علوم اجتماعی (علامه طباطبایی) سال هفدهم پاییز 1389 شماره 50 (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

هویت ملی در ایران فرا تحلیل مقاله های فارسی موجود(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
تعداد بازدید : ۱۰۳ تعداد دانلود : ۷۳
این فراتحلیل دربرگیرنده 50 مقاله فارسی موجود درباره هویت ملی در ایران است، که در کتاب شناسی هویت اجتماعی چاپ 1388 ذکر شده اند. برای انجام این فراتحلیل با بینش تلفیقی، فرمی جامع تهیه شد. به واسطه این فرم تمام اطلاعات هر مقاله در ارتباط با 22 متغیر تعریف شده، استخراج و با روش های کمی و کیفی تحلیل و بر اساس آن گزارش فراتحلیل مشتمل بر یک مقدمه و 8 بخش تنظیم شد. نتایج به دست آمده نشان می دهد که بیشتر مقاله ها جنبه تبیینی دارند. ولی در 90 درصد آن ها مرور منابع و متون یا صورت نگرفته و یا بسیار سطحی است. پارادایم های غالب بر این مقاله ها جنبه تقلیل گرایانه دارند. روش های مورد استفاده بیشتر کیفی ساده و غیر منتظم اند. در تعریف هویت ملی به وجود عناصر مشترک و آگاهی افراد از این عناصر و احساس تعهد در برابر آن ها اشاره شده است. یافته های توصیفی برخی از مقاله ها ناظر به اصیل، قدیم و ذاتی بودن هویت ایرانی - اسلامی است. ولی در بیشتر آثار هویت ملی در ایران پدیده ای نوظهور است که همزمان با آشنایی ایرانیان با مدرنیته، گسترش جهانی شدن و تشکیل دولت مدرن در ایران شکل گرفته است. امروز این هویت ملی دچار بحران شده و در حال تحول است. در تبیین این بحران و تحول هویت ملی در ایران هر دسته از مقاله ها روی عواملی خاص تاکید داشته اند که عمدتاً جنبه تقلیل گرایانه دارد. مقاله ها با وجود نقاط ضعفی چون توصیفی بودن، تقلیل گرایی نظری و روشی از نقاط قوتی هم برخوردارند که اهم آن ها توجه به ابعاد تاریخی، فرهنگی، دینی، اجتماعی و به ویژه سیاسی هویت ملی، تشریح وضعیت گذشته، حال و سعی در تبیین فرایند تحول آن در ایران می باشد.
۲.

ارزیابی توسعه پایدار شهر بوشهر از منظر عوامل اجتماعی- اقتصادی با استفاده از شاخص EF(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۶۲ تعداد دانلود : ۵۰
ناپایداری توسعه جوامع بشری در دو قرن اخیر و پیامد های زیان بار آن، که تابعی از متغیرهای جمعیت، سرانه و الگوی مصرف می باشد، رهیافت توسعه پایدار را به عنوان مهمترین موضوع دهه آخر قرن بیستم، مطرح می سازد. پایداری شهری نیز به عنوان شاخه ای مهم در این مفهوم، پدیده ای با ابعاد گسترده و پیچیده است که در رشد و تکوین شهرها عوامل اقتصادی، اجتماعی، جمعیتی را مورد توجه قرار می دهد. با گسترش مفهوم توسعه پایدار در سطح بین المللی، دانشمندان مدل های کمی و کیفی فراوانی برای اندازه گیری توسعه پایدار جوامع و شهرها ارائه نمودند. یکی از مدل های کمی مهم، روش جای پای بوم شناختیاست. این پژوهش در پی این است تا تأثیر عوامل اجتماعی- اقتصادی و جمعیتی را بر اجزاء جای پای بوم شناختی مورد ارزیابی قرار دهد. جامعه آماری این مطالعه250 نفر از ساکنان شهر بوشهر هستند که با استفاده از تحلیل رگرسیونی به بررسی داده ها پرداخته شده است. نتایج به دست آمده نشان می دهد که پارامترهای متغیر مستقل، حدود 84% بر اجزاء EF در شهر بوشهر تأثیر دارند.    
۳.

بررسی نظری در شناخت طبقه متوسط(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۱۲۷ تعداد دانلود : ۶۰
اساس مقاله حاضر بررسی نظری ساختار طبقه متوسط (با تأکید بر طبقه متوسط جدید) [1] در ایران است، و به لحاظ روش شناسی از نوع مطالعه تحلیلی می باشد که برای جمع آوری اطلاعات از روش اسنادی استفاده شده است.چارچوب نظری انتخابی برای تحلیل طبقه، براساس نظریات ماکس وبر و آنتونی گیدنز می باشد. زیرا در نظریات این دو صاحبنظر از سه ملاک ثروت، منزلت و قدرت (موقعیت اقتصادی، اجتماعی در  کنار توانمندی و تخصص) برای تمییز دادن طبقات و اقشار اجتماعی استفاده شده است و از آنجایی که عمدتاً طبقه متوسط (جدید) را گروه بوروکرات ها تشکیل می دهند، هرچند بعضی از این افراد از لحاظ اقتصادی و درآمدی ضعیف هستند، ولی در مجموع، این افراد از نظر تحصیلات و تخصص در سطح بالایی می باشند و به همین جهت در طبقه متوسط قرار می گیرند. اما مفهوم طبقه متوسط جدید در ایران حاصل ارتباط با غرب است و مراحل صنعتی و بطئی را مانند جوامع غربی نگذرانده است، تا مفهوم طبقه متوسط بدان معنا که در غرب است، باشد. یعنی طبقه متوسط حاصل نوسازی و مدرنیزاسیون است که از جوامع غربی وارد کشور شده و این طبقه از جنبش مشروطه به این طرف رشد داشته است. در مجموع طبقه متوسط جدید با محوریت روشنفکری شکل گرفته است، چون گفتمان روشنفکران، گفتمان دموکراسی است.  
۴.

ارزیابی مشارکتی مدیریت فاجعه در روستاهای زلزله زده بم(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۱۱۹ تعداد دانلود : ۸۱
موضوع این مقاله ارزیابی مشارکتی مدیریت فاجعه در روستاهای زلزله زده بم (مطالعه موردی روستای درب باغ از توابع دهستان خواجه عسگر بخش مرکزی شهرستان بم) می باشد و هدف آن ارزیابی مشارکتی روستاییان از نحوه مدیریت جامعه محلی درسوانح طبیعی و چگونگی عملکرد مدیریت دولتی و غیردولتی بحران است. در ارزیابی مشارکتی جامعه جلب مشارکت روستاییان در ارائه نقطه نظرات و راه کارهای پیشنهادی برای بازسازی مناطق زلزله زده از اصول مهم مطالعه به شمار می آید. در این مطالعه برای آنکه چارچوب عملیات میدانی  مشارکتی سانحه  براساس مفاهیم کلی مدیریت فاجعه طراحی شود، نخست براساس مبانی نظری موجود مدیریت فاجعه به مراحل مختلف آمادگی (تخفیف فاجعه) و مراحل امداد، ترمیم و بازسازی (پاسخ به فاجعه) تقسیم شد و سپس در هر یک از مراحل نقش مردم محلی و چگونگی مدیریت فاجعه توسط آنان در تمام مراحل سازماندهی، هماهنگی و برنامه ریزی مورد بررسی قرار گرفت. سپس برای عملیاتی کردن پژوهش طی جلسات متعدد با گروه تسهیل گران، ابتدا اهداف عمده در اختیار آنها قرار گرفت و از آنها خواسته شد با توجه به چارچوب اهداف پژوهش، مباحث اصلی، سئوالات مربوط و تکنیک های مناسب برای پاسخ به سئوالات را طی مباحثات گروهی خود مشخص سازند. برنامه میدانی این مطالعه طی یازده روز نشست مشارکتی با تسهیل گران و سپس اهالی روستای درب باغ شکل گرفت. نتایج تحلیل جامعه محلی از چگونگی مدیریت فاجعه وارزیابی آن ها از عملکرد نهادهای درگیر در حادثه زلزله در این روستا از موضوعات این مقاله می باشد.
۵.

بررسی رابطه بیگانگی سیاسی و اجتماعی با مشارکت سیاسی و اجتماعی دانشجویان دانشگاههای دولتی شهر تهران در سال های 87-86(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
تعداد بازدید : ۹۶ تعداد دانلود : ۶۰
از آن جایی که اهمیت نقش مشارکت نهادینه شده در روند توسعه، دموکراسی و مشروعیت بخشی حکومت ها در کاهش یا افزایش ضریب امنیت ملی موثر است، اعتماد مردم به حکومت باعث افزایش مشارکت و قوام حکومت، ایجاد توسعه و افزایش ضریب امنیت ملی می شود. از دیدگاه اسلامی، نقش آفرینی مردم صرفاً در مشروعیت بخشی خلاصه نمی شود، بلکه مردم در عینیت بخشی و کارآمدی حکومت نقش اساسی دارند. لذا پژوهش حاضر تحت عنوان "بررسی رابطه بیگانگی سیاسی، اجتماعی با مشارکت سیاسی - اجتماعی دانشجویان سال های 87-86 در مقطع کارشناسی و ارشد" برای رسیدن به اهدافی همچون : 1) سنجش میزان بیگانگی سیاسی، اجتماعی و مشارکت سیاسی - اجتماعی 2) شناخت نوع همبستگی میان متغیرهای بیگانگی سیاسی - اجتماعی و مشارکت سیاسی - اجتماعی 3) شناخت نوع رابطه متغیرهایی نظیر سن ، جنس ، مذهب ، قومیت ، تأهل ، مقطع تحصیلی ، درآمد و نوع دانشگاه با بیگانگی سیاسی - اجتماعی و مشارکت سیاسی - اجتماعی. پرسش های این پژوهش عبارتند از: 1) میزان بیگانگی سیاسی – اجتماعی و میزان مشارکت سیاسی - اجتماعی در جامعه مورد پژوهش چقدر است؟ 2) آیا همبستگی بین متغیرهای بیگانگی و مشارکت برقرار است؟ 3) آیا رابطه ای بین سن، جنس، مذهب، قومیت و... با بیگانگی و مشارکت وجود دارد؟  برای دست یابی به پاسخ هایی جهت پرسش های مذکور، فرضیه هایی برای آزمون همبستگی بین متغیرهای بیگانگی و مشارکت و آزمون رابطه بین متغیرهای فردی با بیگانگی و مشارکت تهیه و تنظیم شد. نتایج تحقیق نشان دهنده آن است که مؤلفه های بیگانگی سیاسی و اجتماعی در ارتقاء یا کاهش مشارکت سیاسی و اجتماعی مؤثرند، و در صورت عدم مشارکت سیاسی و اجتماعی به دلیل ظهور بیگانگی سیاسی و اجتماعی در جامعه، امنیت ملی کشور دچار آسیب می شود.  لذا مقامات تصمیم گیرنده برای تدوین استراتژی سیاسی، اجتماعی کشور می توانند از نتایج این تحقیق استفاده نمایند
۶.

کارورزی یادگیرنده محور؛ تطبیق روشهای نوین یادگیری و آموزش در مددکاری اجتماعی(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۱۳۷ تعداد دانلود : ۷۹
نظریه رشد شناختی ویگوتسکی که به نظریه اجتماعی- فرهنگی رشد شهرت دارد، یکی از نظریه های سازنده گرایی است که بر تأثیر قابل توجه کنش متقابل میان یادگیرنده و محیط اجتماعی اش در رشد شناختی تأکید می نماید. از سوی دیگر روش یادگیرنده محوری که نظریه ویگوتسکی زیربنای تئوری آن را تشکیل می دهد، مهمترین نوع آموزش مبتنی بر نظریه های سازنده گرایی شناخته می شود. در این مقاله پس از مرور نظریه سازنده گرایی و روش آموزشی یادگیرنده محور، روش کنونی انجام کارورزی مددکاری اجتماعی در ایران به صورت اجمالی مرور شده است. سپس مدلی برای آموزش دانشجویان مددکاری اجتماعی در محیط کارورزی با تأکید بر جنبه های کاربردی نظریه ویگوتسکی و روش یادگیرنده محور ارائه شده است. در این مدل چگونگی بکارگیری یادگیری مبتنی بر مسئله، خودسامان گری، شاگردی شناختی و سنجش تکوینی- عملکردی در کارورزی مددکاری اجتماعی تبیین شده است.  مدل پیشنهادی با مبنا قرار دادن الگوی عمومی آموزشی گیج و برلاینر (1988) فرایند آموزش- یادگیری مددکاران اجتماعی را تشریح می کند. سنجش آغازین(تعیین ویژگی های ورودی یادگیرندگان و گزینش و تدوین هدف های آموزشی)، تعیین روشها و فنون آموزشی، انتخاب منابع و مواد آموزشی، تعیین فعالیت ها و تکالیف یادگیری و تعیین روشها و فنون سنجش و ارزشیابی مهمترین مواردی هستند که در مدل به آنها پرداخته شده است.  
۷.

نمایش ویژگی های انتسابی افراد در برنامه "جمعه ایرانی" رادیو ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۸۱ تعداد دانلود : ۷۶
رادیو نقش مهمی در نحوه نمایش افراد و گروه های مختلف دارد. در این تحقیق 11 ساعت و 37 دقیقه از 6قسمت از برنامه "جمعه ایرانی" بررسی شد تا به سه سؤال پاسخ داده شود. ویژگی های انتسابی افراد، در برنامه جمعه ایرانی چگونه نشان داده می شود؟ بازنمایی ویژگی های انتسابی در مورد اقلیت ها به چه صورت است؟ آیا از اقلیت ها، کلیشه های رایج در مورد آن ها ترسیم می شود، یا واقعیت های موجود در زندگی آن ها؟. روش تحقیق تحلیل محتوای کیفی از نوع نشانه شناسی است. طبق نتایج تحقیق، این برنامه در بازنمایی های خود، بی طرفانه عمل نمی کند و خواسته یا ناخواسته به برخی گروه ها توجه بیشتر و به برخی بی توجه است و بازنمایی اقلیت ها بیشتر مبتنی بر کلیشه های رایج است تا واقعیت های موجود زندگی آن ها.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۸۹