اندازه گیری تربیتی

در نظام آموزشی ایران، هدایت تحصیلی دانش آموزان به منظور ارتقا آمادگی تحصیلی/شغلی و دست یابی به موفقیت ، از وظایف مشاوران مدرسه است. مطالعه حاضر با هدف پدیدارشناسی تجارب زیسته 10 نفر از مشاوران مدارس شهر تهران، در سال تحصیلی 99-1398 به روش نمونه گیری دردسترس انجام شد. تحلیل مضامین و کدگذاری مصاحبه ها به روش کلای زی صورت پذیرفته و حاصل آن استخراج 160 مضمون، 54 مقوله فرعی و 24 مقوله اصلی بود. مقولات اصلی در چهاربخش تحت عناوین؛ 1- ضرورت ها و الزامات برنامه هدایت تحصیلی، 2- شایستگی های مورد نیاز دانش آموزان، 3- عوامل مرتبط با مدرسه و خانواده، و 4- چالش های هدایت تحصیلی موجود، دسته بندی شدند. دو بخش؛ ضرورت ها و الزامات برنامه، و شایستگی های مورد نیاز با پژوهش های مشابه خارجی هم-سو بوده اما در رابطه با پژوهش های داخلی، این دوبخش جنبه نوآوری دارند. بخش های 3و4 که به عوامل مرتبط و چالش هاپرداخته اند، با پژوهش های داخلی و خارجی هم سو می باشند.

هدف این پژوهش بررسی ویژگی های روانسنجی نسخه 20 گویه ای مقیاس کمال گرایی معنوی/مذهبی (SRPS-20) در جامعه دانشجویان و گروه سنی بزرگسالان بود . روش این پژوهش از نظر هدف توسعه ای- کاربردی و از نظر جمع آوری اطلاعات میدانی است. در این پژوهش، ساختار عاملی مقیاس کمال گرایی معنوی/مذهبی از طریق تحلیل عاملی اکتشافی و تاییدی در دو مطالعه بررسی شد. جامعه آماری در مطالعه اول، دانشجویان دختر و پسر مقطع لیسانس و فوق لیسانس دانشگاه تهران در سال تحصیلی 98-1397 بودند که از بین آنها به روش نمونه گیری در دسترس یک نمونه 368 نفری انتخاب شدند. جامعه آماری در مطالعه دوم جمعیت عمومی بزرگسالان از ساکنان شهر تهران در سال های 1397 و 1398 بودند که از بین آنها به روش در دسترس یک نمونه ا انتخاب شد. روایی همگرا و تشخیصی (افتراقی) مقیاس SRPS-20 از طریق رابطه آن با شاخص های استحکام من، سلامت روانی و عواطف مثبت و منفی به ترتیب بر اساس مقیاس استحکام من (بشارت، 1395)، مقیاس سلامت روانی (ویت و ویر، 1983) و فهرست عواطف مثبت و منفی (واتسون، کلارک و تلگن، 1988) بررسی شد. همسانی درونی و پایایی بازآزمایی مقیاس SRPS-20 به ترتیب بر اساس ضرایب آلفای کرونباخ و پایایی بازآزمایی سنجیده شد. نتایج تحلیل های عاملی اکتشافی و تاییدی، یک عامل کلی را برای مقیاس SRPS-20 تایید کردند. ضرایب همبستگی میانگین نمره شرکت کنندگان در هر دو نمونه در مقیاس SRPS-20 با شاخص های استحکام من، بهزیستی و درماندگی روانشناختی و عواطف مثبت و منفی معنادار بود. این نتایج روایی همگرا و تشخیصی (افتراقی) مقیاس SRPS-20 را تایید کردند.

پژوهش با هدف بررسی جایگاه رویکرد پژوهش محوری در کتاب تفکر و پژوهش پایه ششم ابتدایی با استفاده از تکنیک آنتروپی شانون انجام پذیرفت. پژوهش توصیفی، از نوع تحلیل محتوا با بکارگیری روش آنتروپی شانون است. جامعه آماری شامل کلیه متن، تصویر، خودآزمایی و فعالیتها کتاب تفکر و پژوهش پایه ششم ابتدایی است. نمونه آماری بصورت کل شماری است. ابزار پژوهش، چک لیست تدوین شده تحلیل محتوی بود که این چک لیست براساس مولفه های پژوهش محوری تدوین شده توسط اردکانی، ملکی، صادقی و درتاج(1396) و شامل 14 مولفه بود که مولفه شامل؛ پژوهشگری، تشریک مساعی، حل مساله، خلاقیت، مهارت ارتباطی، تفکر انتقادی، تعاون و همکاری، یادگیری مستقل، فراشناخت، کنجکاوی، مسئولیت پذیری، انعطاف پذیری، استقلال و سعه صدر می باشند. نتایج نشان داد که در کتاب تفکر و پژوهش پایه ششم ابتدایی بیشترین توجه به مولفه پژوهشگری و کمترین توجه به مولفه سعه صدر شده است و سایر مولفه ها به ترتیب اهمیت شامل؛ تشریک مساعی و حل مساله خلاقیت، مهارت ارتباطی، تفکر انتقادی، تعاون و همکاران، یادگیری مستقل، فراشناخت، کنجکاوی، مسئولیت پذیری، انعطاف پذیری، استقلال میباشند. در این بین دو مولفه کنجکاوی و مسئولیت پذیری به یک اندازه مورد توجه قرار گرفته اند.

کنجکاوی، مهم ترین سرمایه ی ذاتی کودکان است که در جستجوی دانش و کسب علم، از آن استفاده می شود. هدف از پژوهش حاضر، بررسی ویژگی های روان سنجی مقیاس کنجکاوی معرفتی کودکان علاقه/محرومیت در بین کودکان 5 تا 9 ساله ی ساکن تهران و مشغول به تحصیل در مدارس آموزش و پرورش یا مهدکودک ها در سال تحصیلی 1398-1399 بود. پژوهش حاضر یک مطالعه توصیفی پیمایشی از نوع مقطعی بود و تعداد 985 کودک با روش نمونه گیری طبقه ای-خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. در ابتدا، نسخه اصلی "مقیاس کنجکاوی معرفتی علاقه/محرومیت برای کودکان(پیوترووسکی و همکاران، 2014)"به زبان فارسی برگردان و نسخه فارسی مقیاس کنجکاوی معرفتی کودکان علاقه/محرومیت به دست آمد. این مقیاس به فرم گزارش والدین و دارای دو نوع علاقه و محرومیت است. تحلیل گویه های نسخه فارسی مقیاس بر پایه محاسبه ضریب آلفای کرونباخ برای نوع علاقه، نوع محرومیت و کل کنجکاوی معرفتی به ترتیب، 708/0، 795/0 و 734/0 بود که حاکی از همسانی درونی خوب آن بود. نتیجه ی بررسی پایایی آزمون- باز آزمون نیز، بیانگر ثبات مقیاس بود. همچنین، نتایج تحلیل عاملی تأییدی، تأیید کننده ی برازندگی خوب و مناسب مدل دو عاملی مقیاس با داده ها بود. به طور کلی، نتایج پژوهش انجام شده، بیانگر این است که نسخه فارسی مقیاس کنجکاوی معرفتی کودکان علاقه/محرومیت از ویژگی های روان سنجی مناسبی در نمونه کودکان 5-9 ساله ایرانی برخوردار است.

پژوهش پیش رو با هدف بررسی ویژگی های روان سنجی پرسشنامه حس عاملیت دانشجویان در آموزش به شیوه مجازی انجام شده است. جامعه ی آماری شامل کلیه ی دانشجویان دانشگاه اصفهان در سال تحصیلی 1400-1399 بود (16500 نفر). بر اساس فرمول کوکران، نمونه ای برابر با 367 نفر بر اساس روش تصادفی چندمرحله ای انتخاب شد. ابزار گردآوری داده ها شامل پرسشنامه حس عاملیت تاپال و همکاران (2017) و شکفتگی دینر و بیسواس (2008) بود. برای تحلیل داده ها از همبستگی پیرسون و تحلیل عاملی تأییدی استفاده شد. در بخش یافته ها، پایایی پرسشنامه بر اساس آلفای کرونباخ برای مقیاس کلی و ابعاد آن تأیید گردید. روایی محتوایی پرسشنامه بر اساس دیدگاه متخصصان روان شناسی و روایی ملاکی آن بر اساس میزان همبستگی برابر با 0 /62با شکفتگی مورد تأیید قرار گرفت. بر اساس تحلیل عاملی تأییدی، گویه های پرسشنامه حس عاملیت بار عاملی مناسب و معنادار داشت و حس عاملیت از دو عامل حس مثبت و حس منفی تشکیل شده است. شاخص های برازش نشان داد که مدل اندازه گیری پرسشنامه حس عاملیت از برازش مناسب برخوردار است. روی هم رفته، نتایج گویای این بود که پرسشنامه حس عاملیت تاپال و همکاران (2017) با اندازه گیری دو بعد مثبت و منفی، ابزاری معتبر برای تعیین میزان برخورداری افراد از این ویژگی توانمندساز است و به همین سبب، به راحتی مورد استفاده پژوهشگران و متخصصان در عرصه روشان شناسی و علوم اجتماعی قرار گیرد.

تاب آوری به عنوان فرایند سازگاری مثبت در مواجهه با منابع قابل توجه استرس، دارای انواعی است و یکی از انواع آن که جدیداً مورد توجه قرار گرفته است، تاب آوری شناختی است. هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی ویژگی های روان سنجی نسخه فارسی مقیاس تاب آوری شناختی (CRS) در نمونه ای از جامعه ایرانی بود. جهت انجام پژوهش، ابتدا کار ترجمه و بازترجمه نسخه انگلیسی CRS انجام شد و نسخه فارسی مقیاس تهیه شد. تعداد ۳۶۱ نفر آزمودنی، CRS، پرسشنامه انعطاف پذیری شناختی (CFI) و مقیاس تاب آوری کانر-دیویدسون (CD-RISC) را تکمیل کردند. روایی محتوایی مقیاس تاب آوری شناختی بر مبنای نظرات ۱۰ متخصص بررسی شده و مورد تأیید قرار گرفت. بررسی خصوصیات روان سنجی CRS با استفاده از روش تحلیل عاملی تأییدی و اکتشافی نشان داد که از ویژگی های روان سنجی مناسبی برخوردار است. روایی همگرا از طریق محاسبه ضریب همبستگی پیرسون CRS با CFI و CD-RISC مورد بررسی قرار گرفت که نشان دهنده وجود همبستگی مثبت معنادار میان آنها بود. پایایی با روش آلفای کرونباخ و بازآزمایی به دست آمد. فرم فارسی CRS در نمونه ایرانی دارای روایی و پایایی کافی است.