مطالعات روانشناختی

با توجه به میزان شیوع علائم وسواسی جبری به نظر می رسد باید جهت بهبود علائم اقداماتی انجام شود. از این رو، مطالعه حاضر با هدف تعیین اثربخشی طرح واره درمانی هیجانی بر نشخوار فکری و مسئولیت پذیری افراطی بیماران مبتلا به اختلال وسواسی جبری انجام شد. این پژوهش  نیمه تجربی از نوع پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری پس از سه ماه بوده است. جامعه آماری شامل افراد مبتلا به اختلال وسواس اجباری بودند که به مرکز مشاوره آرتیمان مشهد در سال 1398 مراجعه کرده بودند. از بین آن ها 16 فرد مبتلا به این اختلال به صورت در دسترس انتخاب و به طور تصادفی به یک گروه آزمایش و یک گروه کنترل در انتظار درمان تقسیم شدند. برای جمع آوری داده ها، از مقیاس پرسشنامه سبک پاسخ دهی نشخوار فکریو مسئولیت پذیری کالیفرنیا استفاده شد. نتایج تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر نشان داد که طرح واره درمانی هیجانی بر کاهش نشخوارفکری و مسئولیت پذیری افراطی افراد مبتلا به اختلال وسواسی اجباری مؤثر است. بنابراین،طرح واره درمانی هیجانیمی تواند بر کاهش نشخوار فکری و مسئولیت پذیری افراطی افراد مبتلا به اختلال وسواسی اجباری مؤثر باشد. پیشنهاد می شود با به کارگیری این متغیرها از سوی مراکز درمانی، سایر ارگان ها و سازمان ها ی مرتبط بتوان در راستای بهبود وضعیت سلامت روان افراد گامی مؤثر برداشت.

پژوهش حاضر با هدف مقایسه اثربخشی درمان شناختی-رفتاری و روان درمانی معنوی- مذهبی با تأکید برآموزه های اسلامی برشدت نشانگان وسواس فکری- عملی زنان مبتلا به وسواس شستشو انجام شد. روش این پژوهش نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون- پ س آزم ون همراه ب ا گ روه کنت رل بود. جامعه آماری پژوهش شامل همه زنان مبتلا به وسواس شستشو مراجعه کننده به یکی از مراکز درمانی روان پزشکی و روان شناسی شهر تهران درسال 1397 بودند. از بین آن ها 39 نفر به صورت نمونه گیری هدفمند، انتخاب و به صورت تصادفی در سه گروه 13 نفره (دو گروه آزمایش و یک گروه کنترل) گمارده شدند. درمان شناختی-رفتاری برروی گ روه آزمایش اول و درمان معنوی- مذهبی با تکیه برآموزه های اسلامی برروی گ روه آزم ایش دوم، ب ه ص ورت گروهی، ه ردرم ان، هفته ای 1بار در 8 جلسه 120 دقیقه ای اجرا شد؛ و گ روه کنت رل مداخل ه ای دریافت نکرد. به منظور جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه وسواس فکری– عملی ییل براون، استفاده شد. برای تحلیل داده ها از تحلیل واریانس یک متغیره و آزمون تعقیبی فیشر استفاده شد. یافته ها نشان داد که هر دو روش درمانی شناختی–رفتاری و معنوی- مذهبی با تأکید برآموزه های اسلامی بر کاهش وسواس فکری– عملی اثربخش بودند، اما تفاوت معناداری بین اثربخشی این دو شیوه درمانی بر کاهش شدت نشانگان وسواس فکری- عملی زنان مبتلا به وسواس شستشو به دست نیامد.

هدف از پژوهش حاضر بررسی نقش واسطه ای کمال گرایی و راهبردهای ناسازگارانه تنظیم شناختی هیجان در رابطه بین دلبستگی ناایمن و روان رنجوری با بی خوابی بود. نمونه پژوهش شامل 381 دانشجوی زن و مرد دانشگاه علوم پزشکی لرستان بود که از طریق نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند. شرکت کنندگان به پرسشنامه های سنجش شدت بی خوابی، فرم کوتاه پرسشنامه 5 عاملی نئو، کمال گرایی چندبعدی فراست، سبک دلبستگی بزرگسالان و تنظیم شناختی هیجان پاسخ دادند. داده ها با استفاده از روش الگوسازی معادلات ساختاری تحلیل شدند. نتایج نشان داد که مدل علی از برازش مطلوبی برخوردار بود. بر اساس یافته های این پژوهش روان رنجوری هم به صورت مستقیم و هم با میانجی گری راهبردهای ناسازگارانه تنظیم شناختی هیجان با بی خوابی ارتباط داشت. همچنین، دلبستگی ناایمن اثر مستقیم معناداری بر بی خوابی داشت، ولی اثر غیرمستقیم این متغیر بر بی خوابی از طریق راهبردهای ناسازگارانه تنظیم شناختی هیجان معنادار نبود. علاوه بر این، روان رنجوری و کمال گرایی هر دو از طریق اثر زنجیره ای دو واسطه کمال گرایی و راهبردهای ناسازگارانه تنظیم شناختی هیجان با بی خوابی رابطه داشتند. این پژوهش نشان داد که عوامل بین فردی، شخصیتی و هیجانی/شناختی در تبیین بی خوابی نقش مهمی دارند، بنابراین، در برنامه های پیشگیری و درمانی باید به این عوامل توجه شود. 

هدف از پژوهش حاضر بررسی اثربخشی و تداوم اثر طرح واره درمانی بر دشواری تنظیم هیجان و پرخاشگری در دانش آموزان دختر نوجوان بود. روش پژوهش از نوع شبه آزمایشی با طرح پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری دوماهه با گروه کنترل بود. جامعه آماری پژوهش را کلیه دانش آموزان دختر متوسطه دوم شهر تهران در سال تحصیلی 98-97 تشکیل دادند که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند تعداد 40 نفر از آن ها انتخاب و در گروه های آزمایشی و کنترل (هر گروه 20 نفر) گمارده شدند. به منظور گردآوری اطلاعات از پرسشنامه های دشواری تنظیم هیجان و پرخاشگری، در سه مرحله استفاده شد. گروه آزمایشی تحت طرح واره درمانی (8 جلسه 90 دقیقه ای) قرار گرفتند؛ اما گروه کنترل هیچ گونه مداخله ای دریافت نکردند. داده ها با استفاده از آزمون آماری تحلیل واریانس با اندازه های مکرر تجزیه و تحلیل شد. نتایج پژوهش نشان داد طرح واره درمانی بر کاهش تمام مؤلّفه های دشواری تنظیم هیجان و پرخاشگری دانش آموزان دختر نوجوان اثربخش بود. اما گذشت زمان باعث شد به صورت معناداری این تأثیر در مرحله پیگیری کاهش داشته باشد. درواقع طرح واره درمانی با کار بر روی ابعاد چندوجهی فرد زمینه تغییر را فراهم کرده و اثر بخش است. از آن جایی که دوران نوجوانی فی نفسه با دشواری در تنظیم هیجان و ناهنجاری های رفتاری از جمله پرخاشگری همراه است، می توان طرح واره درمانی را به منظور کاهش دشواری تنظیم هیجان و پرخاشگری نوجوانان به کار برد.

افراد مختلف سطوح متفاوتی از اضطراب را در همه گیری ویروس کرونا-2019 تجربه می کنند که ممکن است زندگی آن ها را تحت تأثیر خود قراردهد. هدف پژوهش حاضر بررسی نقش اضطراب سلامت، حساسیت اضطرابی و تشدید جسمانی حسی در پیش بینی اضطراب کووید-19 در دانشجویان بود. طرح پژوهش توصیفی و از نوع همبستگی بود. جامعه آماری پژوهش شامل دانشجویان دانشگاه گیلان درسال 1399 بود. با روش نمونه گیری در دسترس، 200 دانشجو از طریق فراخوان اینترنتی در پژوهش شرکت کردند. ابزار مورد استفاده پرسشنامه اضطراب کووید-19 ویتن و همکاران، سنجه کوتاه اضطراب سلامت سالکوسکیس و همکاران، شاخص حساسیت اضطرابی تیلور و همکاران و مقیاس تشدید جسمانی حسی بارسکی و همکاران، بود. داده ها با استفاده از آزمون های همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چندگانه تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان داد اضطراب سلامت، حساسیت اضطرابی و تشدید جسمانی حسی با اضطراب کووید-19 همبستگی مثبت و معناداری دارد. نتایج رگرسیون نشان داد که اضطراب سلامت، حساسیت اضطرابی و تشدید جسمانی حسی به طور معناداری توانستند 55 درصد از تغییرات اضطراب کووید-19 را پیش بینی کنند. به نظر می رسد هرچقدر میزان اضطراب کووید-19 در دانشجویان بالاتر باشد، فرد نگرانی و حساسیت بیشتری در رابطه با وضعیت سلامتی خود دارد و علائم جسمانی حسی خود را بزرگ جلوه می دهد. بدین منظور لازم است مراکز خدمات روان شناسی و مشاوره دانشگاه اقداماتی در جهت کاهش اضطراب کووید-19 و افزایش آگاهی دانشجویان انجام دهند.

پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی آموزش ابراز وجود بر حل مسأله اجتماعی و جرأت ورزی دانش آموزان پسر قربانی قلدری در دوره متوسطه اول انجام شد . روش پژوهش شبه آزمایشی با طرح پیش آزمون – پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه دانش آموزان پسر قربانی قلدری دوره اول متوسطه شهر مریوان بود که در سال تحصیلی ۹۸-۹۷ مشغول تحصیل بودند با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای ۶۰ دانش آموز انتخاب و به طور تصادفی در دو گروه آزمایش(۳۰) و کنترل (۳۰) جایگزین شدند. گروه آزمایش به مدت شش هفته و هر هفته دو جلسه (در مجموع ۱۲ جلسه) به صورت گروهی مداخله آموزش ابراز وجود دریافت کردند، اما گروه کنترل در طی انجام پژوهش آموزشی دریافت نکردند. ابزارهای پژوهش شامل پرسشنامه های قربانی قلدری، جرأت ورزی و حل مسأله اجتماعی بود. تحلیل داده ها به روش تحلیل کوواریانس بود. نتایج نشان داد که آموزش ابراز وجود بر میزان جرأت ورزی دانش آموزان قربانی قلدری تأثیر معناداری داشته است، اما بر حل مسأله اجتماعی تأثیری نداشته است. مطابق یافته های پژوهش حاضر می توان نتیجه گرفت که از آموزش مهارت ابراز وجود می توان به عنوان یک روش کارآمد برای افزایش جرأت ورزی دانش آموزان قربانی قلدری استفاده کرد.

پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر نارسایی هیجانی و اجتناب شناختی دانش آموزان با اختلال اضطراب فراگیرانجام شد. روش این پژوهش نیمه آزمایشی از نوع پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری پژوهش را همه دانش آموزان دختر پایه دوم دوره متوسطه دوم شهرستان تایباد در سال تحصیلی 98-1397 تشکیل دادند. پس از ارزیابی اولیه با استفاده از مقیاس اختلال اضطراب فراگیر، 30 دانش آموز دختر به روش نمونه گیری هدفمند، انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش 15نفر و کنترل 15نفر گمارش شدند.برنامه درمانی رویکرد پذیرش و تعهد، در طی 8 جلسه 90 دقیقه ای به صورت گروهی بر روی گروه آزمایش اجرا شد؛ گروه کنترل در لیست انتظار قرار گرفت. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه های نارسایی هیجانی بگبی، پارکر و تیلور و اجتناب شناختی سکستون و داگاس استفاده شد. برای تحلیل داده ها از آزمون تحلیل کوواریانس استفاده شد. یافته های حاصل از پژوهش نشان داد که تفاوت معناداری در میانگین نمرات پس آزمون گروه های آزمایش و کنترل در نارسایی هیجانی و مؤلّفه های آن(دشواری در شناسایی احساسات، دشواری در توصیف احساسات و تفکّر برون مدار) و اجتناب شناختی و مؤلّفه های آن(فرونشانی فکر، جانشینی فکر، حواس پرتی، اجتناب از محرک تهدید کنند، و تبدیل تصاویر به افکار)، وجود داشت. با توجه به نتایج این پژوهش، پیشنهاد می شود تا روان شناسان و روان درمانگران از نتایج این مطالعه در جهت کاهش نارسایی هیجانی و اجتناب شناختی دانش آموزان با اختلال اضطراب فراگیر، بهره ببرند.

پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی روان درمانی پویشی کوتاه مدت فشرده بر کاهش نارسایی هیجانی زنان متقاضی طلاقانجام شد.روش مطالعه نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون- پس آزمون همراه با گروه کنترل بود. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه زنان متقاضی طلاق مراجعه کننده به مراکز مشاوره و مددکاری شهر کرمانشاه در سال 1396 بود که از بین آن ها 30 نفر به روش نمونه گیری مبتنی بر هدف، انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل به نسبت یکسان گمارده شدند. مداخله روان درمانی پویشی کوتاه مدت فشرده بر روی گروه آزمایش به صورت گروهی، هفته ای دو بار در 9 جلسه 60 دقیقه ای اجرا شد؛ گروه کنترل در لیست انتظار قرار گرفت. از پرسشنامه آلکسی تایمیا تورنتو در پیش آزمون و پس آزمون برای جمع آوری اطلاعات استفاده و داده ها با استفاده از آزمون تحلیل کوواریانس یک متغیره تجزیه وتحلیل شد. یافته های حاصل از پژوهش نشان داد که پس از کنترل اثر پیش آزمون، در مرحله پس آزمون بین دو گروه آزمایش و کنترل، در میزان نمرات ناگویی خلقی تفاوت معنادار وجود دارد. با توجه به نتایج تحقیق چنین به نظر می رسد گروه درمانی با رویکرد روان درمانی پویشی کوتاه مدت فشرده بر کاهش نارسایی هیجانی زنان متقاضی طلاق مؤثر است. بنابراین، اجرای چنین درمانی در مراکز مشاوره پیشگیری از طلاق و کلینیک های مددکاری اجتماعی ضروری به نظر می رسد. 

شیوع ویروس کرونا و به دنبال آن، قرار گرفتن افراد در شرایط قرنطینه، تأثیرات اجتماعی، اقتصادی و روان شناختی زیادی در پی داشت. پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش میانجی ناگویی هیجانی و اضطراب ناشی از کرونا در ارتباط بین تاب آوری با تعارضات زناشویی در دوران قرنطینه انجام شد. طرح پژوهش حاضر، همبستگی از نوع الگویابی تحلیل مسیر است. جامعه آماری پژوهش، همه زوجین دانشجوی دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره) قزوین در سال 1399 بود. در این پژوهش 100 زوج به روش نمونه گیری داوطلبانه انتخاب شدند. داده ها با استفاده از پرسشنامه رضایت زناشویی (ثنایی ذاکر)، پرسشنامه ناگویی خلقی تورنتو، مقیاس اضطراب بیماری کرونا (علی پور و همکاران) و پرسشنامه تاب آوری کانر و دیویدسون جمع آوری و با استفاده از مدل معادلات ساختاری تحلیل شد. یافته ها نشان داد ناگویی هیجانی و اضطراب ناشی از کرونا بین تعارضات زناشویی زوجین و تاب آوری نقش میانجی دارد؛ بنابراین، می توان نتیجه گرفت با ارتقاء تاب آوری، توانایی مقابله در برابر عوامل اضطراب زا و تنظیم هیجان افزایش می یابد و به دنبال آن مشکلاتی همچون تعارضات زناشویی کاهش می یابد. از این یافته می توان استفاده از آموزش برنامه های ارتقای تاب آوری در مقابله با اضطراب و مشکلات وابسته را پیشنهاد کرد.

با توجه به مشکلات روان شناختی معلولان جسمی حرکتی به خصوص در سن نوجوانی و اهمیت توجه به آن به منظور افزایش میزان سلامت روان، پژوهش حاضر باهدف بررسی اثربخشی آموزش رویکرد کوتاه مدت راه حل محور بر سرزندگی و تاب آوری دانش آموزان معلول جسمی حرکتی انجام شد. این پژوهش مطالعه ای شبه آزمایشی از نوع پیش آزمون، پس آزمون همراه با گروه کنترل همتا بود. بدین منظور از جامعه دانش آموزان معلول دوره اول و دوم متوسطه شهر اصفهان، تعداد 30 نفر به صورت نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند. پرسشنامه های سرزندگی دسی و تاب آوری کانر و دیویدسون بر روی هر دو گروه اجرا شد و گروه آزمایش ده جلسه45 دقیقه ای هفته ای یکبار، مداخله کوتاه مدت راه حل محور را دریافت کردند. داده ها با استفاده از آزمون تحلیل کوواریانس چند متغیره، تجزیه وتحلیل شد. نتایج نشان داد آموزش گروهی درمان کوتاه مدت راه حل مدار بر سرزندگی و بعد تحمل عاطفه منفی دانش آموزان معلول تأثیر معنا دار دارد و بر تاب آوری کلی معنا دار نیست. به نظر می رسد؛ می توان از رویکرد کوتاه مدت راه حل محور جهت ارتقاء شاخص های روان شناسی مثبت نگر مانند سرزندگی و تحمل عاطفه منفی افراد دچار معلولیت جسمی حرکتی بهره جست.