محمد توکل

محمد توکل

سمت: دانشیار
مدرک تحصیلی: استاد جامعه شناسی دانشگاه تهران

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۳۰ مورد.
۱.

مسائل نیروی انسانی متخصص؛ چالش های تحصیلی، کار و اشتغال به روایت دانش آموختگان دکتری

نویسنده:
منبع: پژوهش مسائل اجتماعی ایران دوره اول بهار ۱۴۰۱ شماره ۳ 1 - 40

کلید واژه ها: دانش آموختگان دکتری کیفیت رضایت مهاجرت اشتغال

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 701 تعداد دانلود : 389
این پژوهش با هدف شناسایی چالش های دانش آموختگان مقطع دکتری به ویژه در حوزه اشتغال تعریف شد و همچنین مسائل متعدد مرتبط با آموزش، پژوهش، امکانات و انتظارات در دوران تحصیل، پس از تحصیل و اشتغال آنها را مورد کاوش قرار داد. رویکرد نظری در تحلیل داده ها، رویکردی مرتونی است. جمعیت آماری این مطالعه، فارغ التحصیلان شانزده دانشگاه برتر کشور را شامل می شد که از سال 1393 تا 1398 فارغ التحصیل شده بودند. تعداد کل فارغ- التحصیلان دکتری این پنج سال، بالغ بر 16069 نفر بود که رایانامه 12434 نفر قابل دسترس گردید و پرسشنامه های الکترونیک به رایانامه آنان ارسال شد. یکی از یافته های مهم این است که از لحاظ بازار کار، دانشگاه ها بیشترین مصرف کننده نیروی انسانی متخصص با درجه دکترا هستند و بخش های دیگر اقتصادی، صنعتی و خدماتی، پذیرای کافی برای نیروی انسانی با سطح بالای تخصصی نیستند. در زمینه اشتغال، فارغ التحصیلان زن مقطع دکتری، فاصله قابل توجهی در یافتن اشتغال از مردان دارای این مدرک داشته اند (%54 در مقابل 79%)، به ویژه برای شغل های دولتی (%59 در مقابل 69%). در مقوله مهم رضایت از کار، ابراز گسترده پاسخگویان - هم زنان و هم مردان شاغل با مدرک دکترا - از کافی نبودن حقوق و مزایای شغلی وجود داشت (بیش از 75% پاسخگویان). اما نکته هشداردهنده و مهم تر این بود که بیش از 70% از دارندگان مدرک دکتری، تمایل به مهاجرت به خارج از کشور داشته اند.
۲.

سنخ شناسی پیامدهای حمایت اجتماعی در بستر جامعه ایرانی با تأکید بر عنصر سلامت کل نگر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه مددکاری اجتماعی پاییز ۱۴۰۱ شماره ۳۳ 1 - 39

کلید واژه ها: حمایت اجتماعی سلامت سلامت روان سلامت اجتماعی مرور نظام مند

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 637 تعداد دانلود : 37
پراکندگی نتایج مطالعات، ضرورت مرور نظام مند پژوهش های مرتبط با حمایت اجتماعی و سنخ-شناسی پیامدهای آن را با هدف تصویرسازی نسبتاً جامع از آورده ها و چالش ها آشکار می سازد. هدف مطالعه، سنخ بندی پیامدهای حمایت اجتماعی در جامعه ایرانی، و روش آن، مرور نظام مند است. مقالات منتشرشده با موضوع حمایت اجتماعی جامعه آماری پژوهش هستند که با رجوع به پایگاه های علمی ایرانی جستجو شدند. بر اساس معیارهای شمول، 40 مقاله مرتبط انتخاب شدند. برای دستیابی به داده های مقالات،کاربرگ های استخراج داده ها در قالب دوازده شاخص طراحی و ضمن کدگذاری و حاشیه نویسی، تکمیل و متعاقب بررسی و مقایسه آن ها با یکدیگر، تحلیل شدند. بر پایه مرور نظام مند، حمایت اجتماعی به عنوان متغیر مستقل مورد کاوش، در نسبت با 18 متغیر مورد بررسی محققان داخلی قرار گرفته است؛ سایر متغیرهای مرتبط با متغیر حمایت اجتماعی ذیل سنخ های پیامدیِ «جسمانی»، «روان شناختی»، «اجتماعی» و «فرهنگی – نگرشی» مقوله بندی شده اند. سنخ پیامدی روان شناختی، اجتماعی و فرهنگی – نگرشی هر کدام دارای بیشترین فراوانی هستند(5/12%)؛ سنخ پیامدی جسمانی کمترین اهمیت را نزد نویسندگان داشته اند(5/12%). ، «سلامت روان» و «کیفیت زندگی»، ذیل سنخ پیامدیِ روان شناختی، دارای بیشترین فراوانی هستند. به موجب مهم ترین نتیجه مطالعه، اثربخشی حمایت اجتماعی، مستلزم توجه به ابعاد و پیامدهای چندوجهی آن با استعانت از رویکردهای میان رشته ای سلامت و اتخاذ دیدگاه کل نگر، هم در مقام فهم و هم در موضع سیاستگذاری های معطوف به مددکاری اجتماعی خواهد بود. بی توجهی به ذی-وجوه بودن حمایت اجتماعی، غفلت از حمایت اجتماعیِ رسمی و سازمان یافته و امتناع از کاربست روش-های کیفی و تفسیری اساسی ترین نقاط ضعف پژوهش های مورد بررسی هستند.
۳.

واکاوی ذهنیت کنشگران نسبت به فناوری اطلاعات در نظام مالیاتی (با رویکرد نظریه ساخت یابی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جامعه شناسی کاربردی سال سی و سوم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۳ (پیاپی ۸۷) 1 - 28

کلید واژه ها: نظریه ساخت یابی فناوری اطلاعات تحلیل روایت جامعه شناسی فناوری نظام مالیاتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 204 تعداد دانلود : 115
طرح تحول نظام مالیاتی از طرح های محوری اقتصادی است که در اجرای برنامه سوم توسعه، با تأکید بر ایجاد نرم افزار یکپارچه مالیاتی و پایگاه های اطلاعاتی مرتبط با آن تعریف شد. تفصیل اجرای این طرح، ابهام درباره آثار آن و تعارض منافع گروه های دخیل در تغییرات فناورانه، موجب شکل گیری ذهنیاتی متفاوت در کنشگران نظام مالیاتی شده و مقاومت هایی را در برابر تغییرات ایجاد کرده است. شناخت ذهنیات کنشگران، تعارض ها و همسویی احتمالی، طراحی و اجرای برنامه های فناورانه را تسهیل می کند. در مقاله حاضر ذهنیات سیاستگذاران نظام مالیاتی، مؤدیان و مأموران مالیاتی به عنوان کنشگران دخیل در استقرار سامانه های مالیاتی، درباره تغییرات فناورانه در چارچوب نظریه ساخت یابی بررسی شد. برای گردآوری اطلاعات از مصاحبه عمیق و متون خبری و برای تحلیل داده ها از شیوه روایت پژوهی استفاده شد. با توجه به ذهنیات کنشگران، ساختار، بر فناوری اطلاعات، اثر گذاشته است و در مقابل، تحت تأثیر ویژگی های فناوری قرار می گیرد. از سوی دیگر، تغییرات فناوری، ادراک کنشگران را از کیفیت رسیدگی ها و خدمات مالیاتی شکل می دهد و پیامدهایی چون تمکین در مقابل تصمیم های سازمان مالیاتی یا تعارض و مقاومت از سوی مؤدیان و مأموران مالیاتی را در پی دارد.
۴.

روزنامه و اینترنت؛ واکاوی تحولات صنعت روزنامه در فرایند اینترنتی شدن در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات فرهنگی و ارتباطات سال هفدهم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۶۵ 35 - 74

کلید واژه ها: روزنامه اینترنت افول روزنامه شبکه های اجتماعی تبلیغات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 942 تعداد دانلود : 269
با توجه به نقش در حال گسترش اینترنت در فضای رسانه ای مقاله حاضر به واکاوی وضعیت صنعت روزنامه در ایران و جهان و تحولات آن پرداخته است. مبنای مطالعه واکاوی آن جنبه هایی از صنعت روزنامه است که با تغییر فضای رسانه ای از چاپی به مجازی دستخوش تحول شده است؛ از جمله «تغییر رابطه یک طرفه بین سه عامل تولید، مصرف و تبلیغات»، «بازشدن بسته محتوا»، «تغییرات مربوط به دوره ای بودن انتشار»، «استاندارد بودن محتوای خبری» و «مرجعیت رسانه چاپی». مقاله ضمن اشاره به مشکلات ساختاری صنعت روزنامه در ایران و نیز گسترش نفوذ اینترنت در حوزه رسانه های خبری نشان می دهد که هنوز روزنامه چاپی مرجعیت خود را حفظ کرده است. علیرغم آن اینترنتی شدن فضای خبری در ایران به واسطه «باز کردن بسته محتوای روزنامه بخشی از بازار روزنامه را از آن منتزع ساخته و درآمد های انحصاری روزنامه ها را در آن حوزه ها به سوی رسانه های جدید سوق داده است. هر چند روزنامه ها با اقداماتی از جمله برخط شدن و چند رسانه ای شدن در پی رفع مشکلات ناشی از این تغییرات برآمده اند اما موفقیت ها محدود بوده است. گره های ساختاری و خلاء های قانونی موجود به همراه دولتی بودن یا وابستگی بسیاری از روزنامه ها به بخش دولتی و نیز سیاست زدگیِ صنعتِ روزنامه اثر این مشکلات را مضاعف ساخته است. حاصل باعث تضعیف روزنامه نگاری رسمی و کاهش نفوذ آن شده است. محتمل است محدود شدن نفوذ روزنامه ها، فضای کنش سیاسی را از اشکال رسمی و استاندارد به حوزه های غیراستاندارد و غیررسمی براند.
۵.

سازوکار دانش و قدرت در تناسب اندام: مطالعه جامعه شناختی مصرف داروهای نیروزا در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های جامعه شناسی معاصر سال دهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱۸ 303 - 333

کلید واژه ها: قدرت دانش بازار بدن سازی تناسب اندام داروهای نیروزا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 909 تعداد دانلود : 620
مراقبت و اصلاح بر بدن یکی از دست آوردهایی است که امروزه به مُد و سبک زندگی بدل شده است؛ اما آن چه اهمیت دارد چگونگی شکل دادن به بدن ازطریق مصرف برخی از داروهای مکمل در بازار است. شیوع مصرف برخی از داروهای هورمونی در میان ورزشکاران، به سبب گرایش به داشتن بدنی متفاوت، رواج یافته است. مقاله حاضر درپی آن است که بتواند با نشان دادن چگونگی بازتولید چنین مسأله ای، سازوکار و روابطی را شناسایی و تحلیل کند که بدن را هرچه بیشتر در معرض بازار قرار می دهد. برای رسیدن به هدف از مفهوم زیست-قدرت نزد فوکو و مابعد فوکو استفاده و از روش کیفی برای تبیین فعالیت کُنش گران بهره گرفته شده است. داده های این پژوهش حاصل مصاحبه نیمه ساختاریافته با 35 نفر از افرادی است که هم داروهای هورمونی را مصرف کرده و هم در بازار فروش و خرید آن سهیم هستند. براساس یافته های پژوهش، مصرف داروهای هورمونی در بین افراد حاصل گفتمان های تناسب اندام و سبک زندگی معاصر است که نوعی دانش را در این عرصه تولید کرده است. این دانش به واسطه گره خوردن با روابط مبتنی بر سود و بازار داروهای مکمل، موجب شکل دهی و تولید فرم های خاصی از سوژه ها در بازار گردیده است. درحقیقت دست کاری و کنترل بدن ازطریق عادی سازی مصرف داروهای مکمل صورت پذیرفته و سوژه های جدید پزشکی و شبه پزشکی توصیه گر به مصرف چنین داروهایی، موجب بازتولید آن شده اند.
۶.

مطالعه جامعه شناختی گسترش بازار داروهای هورمونی در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران دوره دهم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۳۸) 345 - 377

کلید واژه ها: بازار بدن داروهای هورمونی سیاستگذاری دارو فوکو

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 636 تعداد دانلود : 447
سوءمصرف برخی از داروها در ایران، از جمله داروهای هورمونی از چالش های حوزه داروست. مصرف این داروها خارج از منطق پزشکی، به ایجاد و گسترش بازارهای ثانویه انجامیده است. این مسئله موجب بار اقتصادی در نظام سلامت، اختلال در امور پزشکی و از لحاظ اجتماعی نیز موجب مصرف گرایی و گسترش بازار داروهای قاچاق شده است. رویکرد این پژوهش کیفی است؛ بنابراین قوانین و مصوبات مربوط به دارو، همچنین اسناد بالادستی و گزارش های مختلف بررسی می شود. برای بسط نوعی تحلیل اجتماعی از مصاحبه عمیق با افراد مصرف کننده و ذی نفعان و مسئولان در این حوزه و همچنین تحلیل اسنادی استفاده شده است. چارچوب نظری این پژوهش، ایده های فوکو در پیوند زیست قدرت و مسئله بدن و سلامتی با برخی از سیاست های بازارگرایانه است. یافته های پژوهش بر فرایندی چندوجهی بنا شده است: گسترش بازار داروهای هورمونی با نوعی سیاست گذاری خاص، بسط فرمی تجاری بین بازیگران جدید و عادی سازی مصرف دارو برای بدن. براساس یافته های پژوهش، حوزه های نظارتی تاکنون نتوانسته اند در برابر چنین مسئله ای اقدام مفیدی انجام دهند و هژمونی برخی از تصمیم گیری ها نیز به آن دامن زده است. همچنین الگوهای فرهنگی در جامعه نیز بازار را مستعد چنین تجارتی کرده است.
۷.

نقد دوگانه های متعارف جامعه شناختی با تحلیل ساختار اقتصادی-اجتماعی شرکت های استارتاپی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران دوره نهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳ (پیاپی ۳۵) 587 - 614

کلید واژه ها: آنتروپرونر سرمایه مالی شرکت های استارتاپی سنت-مدرنیته عقلانیت - ناعقلانیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 841 تعداد دانلود : 978
در شرایط فعلی و با وجود اعتراضات و بحران های اجتماعی متفاوت، بیشتر مسئولان و سیاست گذاران اجتماعی و اقتصادی، سیاست هایی را مطرح می کنند که پیش از این بارها اجرا شده و به شکست و نارضایتی های اجتماعی متعددی منجر شده است. حال آنکه با توجه به ادعای این پژوهش، پیچیدگی مسائل کنونی و انتزاع عینی یا ذهنی حاکم بر جامعه سبب شده است که حتی استفاده متعارف از دوگانه های مفهومی جامعه شناختی مانند عقلانیت-ناعقلانیت و سنت-مدرنیته نیز برای نقد روندهای موجود، نابسنده به نظر بیاید. روندهایی که هم اکنون اشکال مختلف سرمایه مالی از جمله استارتاپ ها را جایگزین صنعت و شبکه های اجتماعی و فضای مجازی را جایگزین عرصه عمومی سیاسی و فرهنگی کرده است؛ از این رو در این نوشتار به تبعیت از نظریه آدرنو تلاش شده است تا نابسنده بودن نگاه یک سویه و غیردیالکتیکی به این مفاهیم برای نقد کلیت اجتماعی فعلی و مسائل آن در ساختاری انضمامی، یعنی ساختار شرکت های استارتاپی نشان داده شود. یافته های پژوهش نشان می دهد که این دوگانه ها تنها موضوعاتی معرفت شناختی نیستند که از جانب جامعه شناسان و نظریه پردازان برای تحلیل واقعیت اجتماعی ساخته شده باشند، بلکه سازنده نظم اجتماعی فعلی هستند؛ نظمی که در شرایط بحرانی (ناعقلانی) از جمله شرایط فعلی، میانجی انواع واپس روی به اشکال پیشامدرن سیاست و اجتماع است.
۸.

مرور نظام مند مطالعات ناظر به تعیین کننده های سلامت روان در جامعه ایرانی مورد کاوش: مقالات علمی پژوهشی داخلی 1385-1399(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه مددکاری اجتماعی بهار ۱۳۹۹ شماره ۲۳ 1 - 46

کلید واژه ها: سلامت روان جامعه شناسی بیماری های روانی نهاد سلامت مرور نظام مند حمایت اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 815 تعداد دانلود : 334
پراکندگی نتایج مطالعات، ضرورت مرور نظام مند پژوهش های ناظر به تعیین کننده های سلامت روان را به منظور رسیدن به تصویری نسبتا جامع از آورده ها و چالش های مطالعاتی آشکار می سازد. هدف مطالعه، شناسایی و سنخ بندی متغیرهای معطوف به سلامت روان در جامعه ایرانی است. پرسش اصلی مطالعه این است که در پژوهش های داخلی 1399-1385 موضوع سلامت روان در نسبت با چه متغیرهایی مورد توجه محققان علوم اجتماعی قرار گرفته است؟ مرور نظام مند 30 مقاله پژوهشی منتخب نشان می دهد سلامت روان متاثر از 36 متغیر در چهار سنخ اجتماعی، فرهنگی، زمینه ای و روان شناختی، محصول شرایط اجتماعی و فرهنگی است. متغیرهای اجتماعی در 6/36% موارد بیشترین فراوانی را دارا هستند و متغیرهای روان شناختی در 4/23% موارد کمترین اهمیت را نزد نویسندگان پژوهش های مرورشده داشته اند. این نتیجه نشانگر اهمیت شرایط اجتماعی و موید یافته های علمی جهانیِ ناظر به سهم بیشتر تعیین کننده های اجتماعی – نسبت به تعیین کننده های فردی و روان-شناختی - در سلامت و بیماری و به طور خاص سلامت و بیماری روانی می باشد. متغیرهای فرهنگی و زمینه ای نیز هر کدام به طور جداگانه در 30% پژوهش ها توجه پژوهشگران را به خود جلب نموده اند. عدم راهکار اجرایی در مطالعات، امتناع پژوهشگران داخلی از کاربست روش های کیفی و تفسیری، و بی توجهی به نوع مناسبات میان ساختار و مولفه های سیاسی با سلامت روان از جمله محوری ترین وجوه مغفول در پژوهش-های مرورشده است. این بررسی اهمیت عوامل اجتماعی و نیاز به اقدامات سیاستی و مداخلات جدی برای ارتقاء سلامت روان اعضای جامعه را برجسته می سازد.
۹.

برساخت اجتماعی محصولات تراریخته در ایران: پژوهشی کیفی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات میان رشته ای در علوم انسانی دوره یازدهم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۴ (پیاپی ۴۴) 33 - 67
تعداد بازدید : 275 تعداد دانلود : 783
در دو دهه گذشته، محصولات تراریخته، موضعی برای اختلاف نظر و مناقشه بوده اند. هدف این مقاله، بررسی ادعاهای مطرح شده در این مناقشه و شناسایی کنشگران و مدعیانی است که آن ها را طرح می کنند. مقاله حاضر، یک مطالعه موردی کیفی است که داده های آن از طریق مصاحبه با کنشگران کلیدی و فعال در این حوزه، مناظره های دانشگاهی، و متون مرتبط با این مناقشه، شامل متون تخصصی و غیرتخصصی، گرد آوری شده و برای تحلیل آن ها نیز از روش تحلیل تماتیک استفاده شده است. یافته ها نشان می دهد که دو شبکه موافق و مخالف با تولید این محصولات شکل گرفته است که هریک دربردارنده کنشگرانی است که نقطه اشتراک آن ها دیدگاهی است که در مورد محصولات تراریخته دارند. شبکه موافقان، محصولات تراریخته را در چارچوب های امنیت غذایی، محیط زیست پاک، غذای سالم، و تولید ملی قرار می دهند؛ چارچوب امنیت غذایی برای متقاعد کردن وزارت جهاد کشاورزی، چارچوب محیط زیست پاک برای اقناع و جلب توجه سازمان محیط زیست، و غذای سالم برای جلب حمایت وزارت بهداشت به کار می رود و تولید ملی نیز موردحمایت تمام برنامه ریزان و سیاست گذاران است. اما مخالفان، با برجسته کردن مخاطرات این محصولات که شامل مخاطرات ایمنی زیستی و امنیتی است، در پی جلب حمایت کنشگران ذی ربط هستند. چیرگی هریک از این چارچوب ها، پیامدهای متفاوتی برای مسئله غذا و نظام های مرتبط با آن خواهد داشت.
۱۰.

عوامل و پیامدهای جامعه شناختی تقاضای اجتماعی برای تحصیل در دوره دکتری در دهه اخیر در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش در نظام های آموزشی دوره ۱۳ تابستان ۱۳۹۸ شماره ۴۵ 7 - 25

کلید واژه ها: ادامه تحصیل پیامدهای جامعه شناختی تقاضای اجتماعی دوره ی دکتری عوامل جامعه شناختی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 205 تعداد دانلود : 531
مقاله حاضر به دنبال بررسی عوامل و پیامدهای جامعه شناختی تقاضای اجتماعی برای ادامه تحصیل در دوره دکتری در دهه اخیر در ایران بود. روش به کار گرفته شده کیفی و در چارچوب پدیدارشناسی بود. ابتدا با روش اسنادی، پیشینه تجربی و نظری پژوهش بررسی و عوامل و پیامدهای جامعه شناختی تقاضای اجتماعی برای ادامه تحصیل در مقاطع تحصیلات تکمیلی مرور شد، سپس این عوامل و پیامدها در مصاحبه ای به روش گروه متمرکز با 10 تن از صاحب نظران و مسئولین آموزش عالی، مورد پرسش قرار گرفت. درنهایت یافته های پژوهش در دو بخش عوامل و پیامدهای جامعه شناختی تقاضای اجتماعی برای ادامه تحصیل در دوره دکتری استخراج گردید. عوامل تقاضای اجتماعی به طورکلی عبارت شدند از: «عوامل فردی- خانوادگی» و «عوامل محیطی». عوامل خانوادگی شامل آداب ورسوم و خلقیات شد و عوامل فردی عبارت شدند از ارزشِ تعلق، ارزشِ ذاتی، ارزشِ کارکردی و ارزشِ مبادله ای قائل شدن برای تحصیل در دوره دکتری. عوامل محیطی نیز شامل عوامل تاریخی، عوامل نهادی، عوامل اقتصادی و عوامل اجتماعی- فرهنگی شد. پیامدهایِ این پدیده که در دو دسته مثبت و منفی قرار داده شد نیز شامل پیامدهای علمی- آموزشی، پیامدهای اجتماعی- فرهنگی و پیامدهای اقتصادی شدند. در پایان نیز با توجه به عوامل استخراج شده پیشنهادهایی جهت حل مسئله افزایش تقاضای اجتماعی آموزش عالی در دوره تحصیلات تکمیلی ارائه گردید.
۱۱.

بررسی رابطه توسعه تکنولوژیک با ابعاد توسعه اجتماعی(مطالعه تطبیقی استان های کشور)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم اجتماعی (فردوسی مشهد) سال پانزدهم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 284 تعداد دانلود : 652
چندین دهه بود که مفهوم توسعه یافتگی اقتصادی بعنوان یکی از بنیان های با ثبات، در برنامه ریزی کشورهای در حال توسعه قرارگرفته بود. در کشور ما نیز چه پیش از انقلاب و چه پس از آن رویکرد توسعه صنعتی، راهبرد اصلی دولت های حاکم بوده است. این در حالی است که اکنون سال هاست چه به شکل نظری و چه در عمل ایرادات چنین استراتژی نمایان شده است. بر این اساس در مقابل این رویکرد استراتژی های دیگری از جمله توسعه اجتماعی و توسعه پایدار اهمیت یافته اند.در این تحقیق با توجه به اولویتی که توسعه صنعت و تکنولوژی در تمام مناطق کشور داشته است، به بررسی تأثیرات گسترش تکنولوژی بر ابعاد مختلف توسعه اجتماعی(توسعه اجتماعی توزیعی و انسانی) پرداخته می شود. در این راستا سؤالات اصلی که قصد بررسی آنها را داریم عبارتند از:1) استان های کشور از نظر توسعه تکنولوژیک و توسعه اجتماعی در چه وضعیتی قرار دارند؟ و 2) توسعه تکنولوژیک چه تأثیری بر ابعاد مختلف توسعه اجتماعی در استان های مختلف کشور گذاشته است؟ پژوهش حاضر از نوع تبیینی است، و برای بررسی فرضیات تحقیق از روش«تطبیقی کمی» استفاده شده است. نتایج حاکی از آن است که استان سمنان با بیشترین نرخ توسعه تکنولوژیک بر حسب جمعیت، رتبه نخست را در میان استان های کشور دارا می باشد و پس از آن به ترتیب استان های یزد و قزوین قرار دارند. در میزان توسعه یافتگی اجتماعی در بعد توزیعی،استان یزد بیشترین میزان توسعه یافتگی را داراست. استان فارس نیز رتبه نخست را در میزان سرمایه اجتماعی دارد و بیشترین میزان نابرابری نیز متعلق به استان های گلستان و تهران است.نتایج تحلیل رگرسیونی بیانگر این مطلب است که تقریباً 44 درصد از واریانس و تغییرات بعد توزیعی توسعه اجتماعی توسط توسعه تکنولوژیک تبیین می شود. آماره ها گویای این واقعیت است که متغیر توسعه تکنولوژیک با بتای0.68بطور مستقیم بر بعد توزیعی توسعه اجتماعی تأثیر می گذارد، این بیانگر این مطلب است که متغیر توسعه تکنولوژیک بر میزان توسعه اجتماعی در بعد توزیعی استان ها مؤثر است. همچنین نتایج نشان داد که توسعه تکنولوژیک استان ها بر میزان سرمایه اجتماعی و همچنین میزان نابرابری در استان ها تأثیر معناداری ندارد.
۱۲.

بررسی پتانسیل های فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) در آموزش دانش آموزان و فرایند ادغام آن در مدارس: مطالعه موردی دبیرستان های دخترانه شهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش در نظام های آموزشی دوره ۱۱ تابستان ۱۳۹۶ شماره ۳۷

کلید واژه ها: اصلاح ساختاری آموزشی فرایند ادغام فناوری اطلاعات و ارتباطات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 589 تعداد دانلود : 637
هدف پژوهش حاضر بررسی پتانسیل های فناوری اطلاعات و ارتباطات در فرایند آموزش دانش آموزان دبیرستان و فرایند ادغام آن در مدارس بود که از طریق مطالعه موردی صورت پذیرفت. جامعه آماری پژوهش، کلیه مدیران، دبیران و مسئولین فناوری شاغل در مدارس مقطع متوسطه نظری شهر تهران (دخترانه) در سال 1395 بودند؛ به منظور انجام تحقیق، شش دبیرستان در سطح شهر (چهار دبیرستان دولتی و دو دبیرستان غیرانتفاعی) و از مناطق بالا، متوسط و پایین شهر انتخاب شد و درمجموع با استفاده از نمونه گیری هدفمند با 34 نفر از کادر مدارس مصاحبه عمیق نیمه ساختاریافته به عمل آمد و با استفاده از کدگذاری باز، محوری و گزینشی داده ها مورد تحلیل قرار گرفت. یافته های حاصل از مصاحبه های عمیق نشان داد که پاسخگویان، پتانسیل های فناوری اطلاعات و ارتباطات در آموزش را، اصلاح ساختار آموزشی، تسهیل گری، هدایت گری، ارتباط دهنده و ابزار طراحی و تولید برشمردند. در خصوص فرایند ادغام فناوری، در سطح کلان، تأمین اعتبار هوشمند سازی، تجهیز مدارس، حمایت های تشویقی، تربیت نیروی متخصص، تولید محتوا و تغییر آموزش مبتنی بر کنکور باید موردتوجه قرار گیرد. در سطح میانه، به نظر می رسد نوع مدرسه، نحوه مدیریت و به کارگیری معلمان در فرایند ادغام فناوری اثرگذار باشد. در سطح خرد نیز فرایند ادغام ICT در فرایند تدریس معلمان، در مقولاتی همچون پذیرش، تطبیق، مناسب سازی و ابداع تحلیل و تفسیر شد.
۱۳.

مطالعه اهداف آموزش و پرورش در تحصیل سواد توسعه ای دانش آموزان و امکانات آی سی تی در تحقق آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مجله جهانی رسانه دوره یازدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۲ (پیاپی ۲۲) 131 - 148
تعداد بازدید : 660 تعداد دانلود : 145
به نظر می رسد آموزش و پرورش در ایران در پرورش انسان هایی که فعالانه در توسعه کشور نقش ایفا کنند، با مشکلاتی مواجه است. هدف از این پژوهش، مطالعه چالش های نظام آموزش و پرورش در مجهز ساختن دانش آموزان به چهار سواد توسعه ای (اجتماعی، فرهنگی، علمی و زیست محیطی) در سطح برنامه های قصد شده می باشد و در نهایت قابلیت های آی سی تی2 در جهت رسیدن به این اهداف مورد تحلیل قرار می گیرد. یافته های این پژوهش علاوه بر مطالعه اسنادی اهداف و برنامه های آموزش و پرورش، با تکنیک مصاحبه عمیق نیز به دست آمده اند. مصاحبه شوندگان،34 نفر از کادر آموزشی شش دبیرستان در مناطق بالا، متوسط و پایین در شهر تهران هستند. نتایج پژوهش نشان می دهد اگر چه مصادیق سواد توسعه ای در برنامه های کلان آموزش و پرورش و سند چشم انداز کشور حضور دارند؛ اما برنامه های سطوح اجرایی مدارس مانع از تحقق آن ها شده است. در سطح محتوای آموزشی نیز حضور برنامه درسی پنهان در مدارس یعنی پدیده کنکور نیز از موانع مهم آموزش سواد توسعه ای در مدارس بوده است. راهکارهای برون رفت از مشکلات مرتبط با آموزش سواد توسعه ای با تمرکز بر آی سی تی شامل شکستن ساختارهای سنتی و مشکل آفرین آموزش و پرورش، تسهیل فرایند آموزش، افزایش کیفیت آموزش، یادگیری دانش آموز محور و ایجاد تفکر انتقادی و تغییر نگرش و روش های ارزشیابی از دانش آموزان می باشد.
۱۴.

رهیافت تلفیقی جامعه شناسی علم به مهاجرت نخبگان با تأکید بر جامعه ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سیاست علم و فناوری سال هفتم تابستان ۱۳۹۴ شماره ۲ (پیاپی ۲۶ ) 83 - 92
تعداد بازدید : 136 تعداد دانلود : 542
یکی از کاربردهای جامعه شناسی علم به عنوان شاخه ای تخصصی از جامعه شناسی معرفت، پرداختن به تأثیر و تأثر میان جامعه و علم(به ویژه مسائل جامعه شناختی نهاد علم) است. این مقاله، ضمن مرور برخی آمارهای مرتبط با مهاجرت نخبگان در ایران و جهان و همچنین ارائه سنخ شناسی این مهاجرت ها، تلاش می کند با استفاده از روش پژوهش اسنادی و تحلیل مجدد آماری و با رویکرد تلفیقی جامعه شناسی علم، به تحلیل مسأله مهاجرت نخبگان بپردازد. برخی از مهم ترین یافته های نظری مقاله عبارتند از: 1) علیرغم افزایش سهم تولید علم و پیشرفت های علمی کشور، آمار مهاجرت نخبگان ایرانی همچنان بالاست؛ 2) در پرتو تأثیر متقابل جامعه و نهاد علم، 10 سنخ از مهاجرت نخبگان ایرانی قابل کشف و شناسایی است؛ 3) بر اساس بینش مندرج در جامعه شناسی علم، ضرورت دارد به مصادیق تأثیر هنجارهای اجتماعات علمی بر نخبگان، تأثیر ساختارها و هنجارهای اجتماعی-اقتصادی بر فعالیت های علمی، نقش شبکه های ارتباطی محققان و نقش ساختارهای اجتماعی و شناختی توجه شود. رهیافت تلفیقی در تحلیل خود، همزمان به دو مؤلفه عاملیت و ساختار توجه دارد.   کلیدواژه ها :
۱۵.

شرایط امکان علوم اجتماعی در فلسفه اجتماعی علامه طباطبایی در پرتو مقایسه تطبیقی با فلسفه اجتماعی کانت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نظریه های اجتماعی متفکران مسلمان دوره چهارم بهار و تابستان ۱۳۹۳ شماره ۱ 55 - 86

کلید واژه ها: ازجاکندگی معرفتی اعتباریات ایمانوئل کانت شرایط امکان علوم اجتماعی علامه طباطبایی متافیزیک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 321 تعداد دانلود : 573
در مقاله حاضر، برون رفت علوم اجتماعی از وضعیت پروبلماتیک در تمدن اسلامی به مواجهه نظام معرفتی و متافیزیکی این تمدن با «ازجاکندگی معرفتی» دوران جدید منوط شده است. در تبیین این موضوع، آرای علامه طباطبایی به محک آرای ایمانوئل کانت برده شده است. کانت در مواجهه با پدیده یادشده، با انتقال خدا از حوزه شناخت به حوزه اخلاق و تبدیل انسان به موجودِ «خودآیین» و قرار دادن «دین در محدوده صرفاً خرد»، تحول بزرگی را در متافیزیک مغرب زمین ایجاد کرد که حاصل آن، ارائه دریافتی جدید از جامعه انسانی (جامعه به عنوان هستی خودبنیاد و مستقل) بود و همه این ها به فراهم شدن «شرایط امکانِ» علوم اجتماعی جدید، یعنی امکان «درک منطق پدیده های اجتماعی در استقلال خود» منجر شد. اما علامه در مواجهه با پدیده «ازجاکندگی معرفتی» هر چند با آغاز کردن فلسفه خود با «انسان» و به ویژه با طرح مفهوم «اعتباریات»، قلمرو آفرینش گری عقل انسان را گسترش داد، با «ناقص» دانستن عقل و فطرت انسان، تبدیل شدن انسان به موجودی «خودآیین» را ناممکن و بنابراین، قلمرو دین را محیط بر قلمرو عقل دانست. حاصل این نگاه، ارائه دریافتی از جامعه به عنوان هستی غیرخودبنیاد و غیرمستقل بود. با این حال، وی با ارائه دریافتی عقلایی از کلام و الهیات اسلامی، خطوط کلی اما مقدماتی را برای تحولِ پارادایمی در دریافت از «انسان» و رابطه او با خدا و شکل گیری سنت مستقل علوم اجتماعی در جهان اسلام فراهم کرد. 
۱۶.

ضریب نفوذ ماهواره و ارزیابی شهروندان تهرانی از برنامه های آن: مطالعه ای در جامعه شناسی رسانه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مجله جهانی رسانه دوره هشتم پاییز و زمستان ۱۳۹۳ شماره ۲ (پیاپی ۱۶) 96-123
تعداد بازدید : 866 تعداد دانلود : 766
ماهواره یکی از مهمترین ابزارهای ارتباطی در دنیای کنونی محسوب می شود. دو نقطه نظر اساسی در مورد استفاده از ماهواره وجود دارد یکی بیشتر به جنبه های مثبت و کاربردی آن توجه دارد و دیگری بر اثرات منفی آن تأکید می کند. این مقاله در نظر دارد ضریب نفوذ ماهواره را در شهر تهران مطالعه کرده و با یک رویکرد جامعه شناختی رسانه به تحلیل آن بپردازد. همچنین تحلیل انتقادی عملکرد رسانه ملی و ماهواره از اهداف این پژوهش است. روش پژوهش از نوع پیمایش و در میان شهروندان بالای 18 سال تهرانی است که با روش نمونه گیری ترکیبی، خوشه ای چند مرحله ای و تصادفی ساده انجام گرفته و حجم نمونه 400 نفر است. از یافته های این تحقیق اینکه، در حدود 60 درصد شهروندان تهرانی دارای ماهواره هستند. آنها برنامه های ماهواره ای را جذاب تلقی نموده و معتقدند شبکه های داخلی و رسمی از قابلیت اعتماد پایینی برخوردارند. همچنین پاسخگویان اظهار داشته اند که برنامه های رسانه ملی، نجیب و در جهت ارزشهای مذهبی و ملی است. آنها معتقدند که برنامه های ماهواره ای بر میزان ترویج خشونت و فساد اخلاقی اثر افزایشی دارند. همچنین شهروندان تهرانی از سواد رسانه ای نسبتا مناسبی برخوردار هستند و به خوبی به تأثیر منفی ماهواره آگاهند اما مابه ازای داخلی برای جایگزین کردن آن در دسترس ندارند.
۱۷.

مشکلات در انتخاب موضوع پایان نامه: مطالعه ای کیفی در میان دانشجویان کارشناسی ارشد جامعه شناسی دانشگاه های تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش در نظام های آموزشی دوره ۷ بهار ۱۳۹۲ شماره ۲۰ 15 - 32

کلید واژه ها: انتخاب موضوع پایان نامه کارشناسی ارشد جامعه شناسی نظری ه مبنایی مشکلات علمی مشکلات ساختاری ایده آل گرایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 159 تعداد دانلود : 958
هدف مطالعه حاضر بررسی مشکلات دانشجویان کارشناسیارشد جامعه شناسی در انتخاب موضوع پایاننامه بوده است. بدین منظور، روش نظریه مبنایی انتخاب شد. در نتیجه، با توجه به هدف پژوهش و ماهیت روش نظریه مبنایی، هیچ نظریهای به تحقیق حاضر فیکس ۱ نشده است. در این رابطه با 27 نفر از دانشجویان کارشناسی ارشد جامعه شناسی ( گرایش های پژوهش علوم اجتماعی، جامعهشناسی و مطالعات جوانان ) از دانشگاههای تهران، الزهرا، علامه طباطبایی و تربیت مدرس مصاحبههایی صورت گرفت. نتایج تحقیق نشان دهند ه مشکلات علمی، مشکلات ساختاری و ایدهآلگرایی در انتخاب موضوع پایاننامه بوده است . علاوه بر این موارد، مشکلاتی نیز مشخص شدند که شامل مشکلات شخصی و بی انگیزه شدن دانشجویان در فرایند انتخاب موضوع میشوند.
۱۸.

کم و کیف"سلامت اجتماعی" در پژوهش های آموزشی ایران: یک فراتحلیل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش در نظام های آموزشی دوره ۷ پاییز ۱۳۹۲ شماره ۲۲ 23 - 38

کلید واژه ها: سلامت اجتماعی آموزش پژوهشهای آموزشی ایران فراتحلیل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 269 تعداد دانلود : 481
سلامت اجتماعی از مفاهیم جدید مطرح در علوم اجتماعی است که در یکی دو دهه اخیر در ایران و جهان مورد توجه قرار گرفته است. بسیاری از صاحبنظران مطالعات اجتماعی بر این باورند که نوعی جمع بندی از شرایط اجتماعی جامعه در ذیل ابعاد مختلف این مفهومِ نوپا، مستتر است ، و به جهت گستردگی میتواند شاخص و ابزار تحلیلی خوبی برای جامعه شناسان، آسیب شناسان اجتماعی و برنامه ریزان باشد. از سوی دیگر نظام آموزشی زیرسیستم مهمی از هر جامعه است که هم پوشش دهنده بعضی از شاخصهای سلامت اجتماعی است، هم مرتبط با شاخصهای دیگری از آن است، و هم محور تربیت نیروی انسانی است و بخش مهمی از کم و کیف فرایند اجتماعی شدن نسلهای جدید را شکل می دهد. در ایران معاصر نظام آموزشی دستخوش تحولات زیادی شده است و امروز هم چنان ضرورت بازنگری در بخشهای مرتبط با امر آموزش و پرورش که شامل آموزش ر سمی، آموزش عالی، ضمن خدمت، علمی کاربردی میباشد، احساس می گردد. در این پژوهش، با روش فراتحلیل، تحقیقات و تألیفاتی که به طور توأمان در رابطه با نظام آموزشی و مؤلفه های سلامت اجتماعی هستند، مورد بررسی قرار گرفته اند. فراتحلیل از روشهای کیفی تحقیق رایج در علوم مختلف است که در عصر تورم دانش و اطلاعات، ضرورت و رونق ویژه ای پیدا کرده است . فراتحلیل از یک سو به جمع بندی و پیوند تحقیقات انجام شده و از طرف دیگر به ماحصل کاربردی آن ها م یپردازد و در ترسیم نگرش جامع و ارائه پیشنهاد به برنامه ریزان کاربرد منحصر به فردی دارد. نظر به ضرورت بررسی و ارزیابی تحقیقات و تألیفات آموزشی انجام شده در حوزه سلامت اجتماعی در ایران، در این پژوهش با استفاده از مجموعه مؤلفهها و شاخصهای سلامت اجتماعی که از تحقیقی پیشین به دست آمده، فراتحلیل سلامت اجتماعی در پژوهشهای آموزشی صورت گرفته و نتایج آن بیان شده است.
۱۹.

بکارگیری روش ترکیبی جهت سنجش پیامدهای ورود تکنولوژی و صنعت به مناطق کردنشین جنوب آذربایجان غربی در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های جامعه شناسی معاصر سال اول بهار و تابستان ۱۳۹۲ شماره ۲ 1 - 22

کلید واژه ها: توسعه ی سقط تکنولوژی جامعه ی سنتی ارزش های سنتی و مدرن مناطق کردنشین و جنوب آذربایجان غربی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 905 تعداد دانلود : 972
این مطالعه درصدد بررسی پیامدهای ورود تکنولوژی و صنعت به مناطق کردنشین ایران است. روش های گردآوری اطلاعات، ترکیبی از گروه محوری، مصاحبه ی عمیق، تاریخ شفاهی و پرس شنامه بوده است و شیوه های نمونه گیری، ترکیبی از نمونه گیری نظری، هدفمند و احتمالی می باشد. نوع طرح، ترکیبی متوالی-تبیینی بوده و روش گردآوری داده ها ترکیب میان روشی می باشد. حالا بر اساس روش نظریه ی زمینه ای مدلی برای ترسیم پیامدهای ورود تکنولوژی به جامعه ی سنتی ارائه شد که مفهوم اساسی آن «توسعه ی سقط» است. بستر ورود تکنولوژی به جامعه ی سنتی کردستان به عواملی از قبیل توجه بخش خصوصی و تعاونی به صنعت و ایجاد بنگاه های زودبازده برمی گردد. شرایط تعاملی شامل دو بعد بی اطلاعی- بی تفاوتی و اقبال - پذیرش می باشد. ابعاد پیامدی آن شامل ارزش های مدرن، ارزش های توسعه گرایانه، ارزش های عقلانی، ارزش های برابری طلبانه، ارزش های اخلاقی و ارزش های سنتی می باشد. نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون لوجستیک بیانگر این است که احتمال پذیرش تغییرات ارزشی- هنجاری در نظام کارخانه ای بیشتر است. یافته های مدل دوم تحلیل رگرسیون لوجستیک حاکی است که تفاوت در جنسیت، موجب تفاوت در احتمال پذیرش تغییرات ارزشی- هنجاری است. نکته ی قابل توجه در مدل سوم آن است که خواستگاه مکانی، نمی تواند به تنهایی عاملی تأثیرگذار بر ایجاد تغییرات ارزشی- هنجاری به شمار رود؛ چرا که در مدل سوم با کنترل سایر ویژگی های جمعیتی- اجتماعی تفاوت نظام کارخانه ای و غیرکارخانه ای از نظر احتمال پذیرش تغییرات ارزشی از بین رفته است.
۲۰.

مطالعه جامعه شناختی مشکلات دانشجویان تحصیلات تکمیلی در مسئله یابی پایان نامه (مورد مطالعه دانشجویان کارشناسی ارشد جامعه شناسی دانشگاه های تهران، الزهرا و علامه طباطبایی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آموزش عالی ایران سال پنجم زمستان ۱۳۹۱ شماره ۱ (پیاپی ۱۷)

کلید واژه ها: مسئله یابی پایان نامه کارشناسی ارشد جامعه پذیری پارادایم اجتماع علمی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 600 تعداد دانلود : 102
هدف مطالعه حاضر بررسی جامعه شناختی مشکلات دانشجویان کارشناسی ارشد جامعه شناسی در مسئله یابی پایان نامه بوده است. بررسی مشکلات بر اساس مطالعات کیفی (توصیفی و تبیینی) و با توجه به مصاحبه با سی نفر از دانشجویان و اساتید از دانشگاه های تهران، الزهرا(س) و علامه صورت گرفت. مشکلات دانشجویان در مسئله یابی؛ بر اساس مفاهیم جامعه پذیری، پارادایم و اجتماع علمی تبیین شد. بدین صورت که ضعف در اجتماعات علمی و فقدان پارادایم ها، به عنوان فرضیاتی در نظر گرفته شدند که مشکلات حاصل از آن ها در نهایت باعث مشکلاتی در فرایندهای جامعه پذیری دانشجویان می شود و با توجه به فرضیه مطالعه حاضر باعث مشکلاتی در مسئله یابی پایان نامه می شود. نتایج تحقیق نشان دهنده مشکلاتی مانند نداشتن حوزه مورد علاقه، نداشتن سؤال جامعه شناختی، تردید در مسئله یابی، مشکلاتی در ارتباط با نظام آموزشی مدرسه و دانشگاه، فقدان بحث های علمی در گروه های جامعه شناسی و تعاملات اندک بین اساتید و دانشجویان و اساتید با یکدیگر است.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان