مدیریت نظامی

زیربنای الگوی فرماندهی مطلوب، یکی از عوامل اساسی اداره کشور و یکی از مهمترین عوامل رسیدن به سند چشم انداز جمهوری اسلامی ایران در افق 1404 ه. ش. است. هدف اصلی این تحقیق، ارائه الگوی مطلوب فرماندهی از منظر اسلام و بیانات رهبری (مدظله العالی) می باشد. شناسایی عوامل اساسی و تعیین کننده در کاربردی بودن تحقیقات حوزه فرماندهی و مدیریت اسلامی، جزء پژوهش هایی است که انجام آن ضروری به نظر می رسد. اولین گام در این راستا، بررسی و تجمیع تحقیقات انجام گرفته در زمینه فرماندهی مطلوب است. تحقیق حاضر نیز با هدف شناخت وضع موجود تحقیقات گذشته و با استفاده از روش کیفی فراترکیب و روش آنتروپی شانون صورت گرفته است. بدین منظور، 68 مقاله ارائه شده در همایش پیشین «تبیین الگوی فرماندهی مطلوب از منظر اسلام و بیانات مقام معظم فرماندهی کل قوا(مدظله العالی)» که در دانشگاه امام علی (ع) برگزار شد، مورد استفاده قرار گرفت و از بین تمامی مقالات، تعداد پنج مقاله برتر انتخاب و  تحلیل شد. شیوه تحلیل داده ها بر اساس کدگذاری باز می باشد. بعد از تحلیل 84 کد، کدهای مشابه در 34 مقوله طبقه بندی شد. در نهایت 34 مقوله در چهار طبقه اصلی قرار گرفت که عبارتند از: مؤلفه های معنوی، مدیریتی، نظامی، رفتاری و فردی. نتایج تحلیل نشان می دهد که بعد معنوی، مؤثرترین عامل در فرماندهی و مدیریت مطلوب مطرح است و سه طبقه دیگر در مراتب بعدی قرار دارند.

امروزه دشمنان اسلام به روش های مختلف و با طرح شبهاتی چون جنگ طلبی، نژادپرستی، تشکیل گروه های تروریستی به دنبال خدشه دار کردن چهره اسلام و پیامبر اعظم(ص) هستند و با اقدامات خود موجب اسلام هراسی در بین ملتها و جلوگیری از گسترش اسلام می شوند. با مطالعه مبانی و منابع روایی ملاحظه می شود که نبی مکرم اسلام در طول ده سال حکومت در مدینه، حدود 85 غزوه و 34 سریه را مدیریت و فرماندهی کرده که در همه آنها سپاهیان خود را به رعایت حقوق بشر دوستانه و حفظ کرامت انسانی امر نموده است. لذا در این تحقیق به دنبال پاسخگویی به این سوال هستیم: «اصول بنیادین حقوق بشر دوستانه از منظر سیره نظامی پیامبر اعظم (ص) کدامند؟» این تحقیق از نظر هدف بنیادی و از نظر روش توصیفی- تحلیلی و از نظر ماهیت کیفی است. روش جمع آوری داده ها به صورت کتابخانه ای و فیش برداری از منابع و آثار روایی معتبر می باشد. همچنین جهت تجزیه و تحلیل داده ها در این تحقیق از روش تحلیل محتوا استفاده شده است. در پایان، اصول بنیادین حقوقِ بشردوستانه از منظر سیره نظامی پیامبر اعظم(ص) در 52 زیر مقوله، 22 مقوله و 10 اصل در قالب یک الگوی مفهومی در دو بعد مادی و معنوی ارائه گردید.

آب وهوا یکی از مهمترین عوامل جغرافیایی تأثیرگذار بر امور دفاعی و نظامی است که طراحان حوزه دفاعی و نظامی در انتخاب دکترین ها، تاکتیک ها و حتی در انتخاب نوع نیروهای نظامی، تجهیزات نظامی، البسه، آماد، تعمیر و نگهداری، ساخت تأسیسات باید همواره مدنظر قرار دهند. یکی از دغدغه های فرماندهان راهبردی برای برنامه ریزی درازمدت، آگاهی از تقویم اقلیم نظامی مناطق مختلف است. در این پژوهش به منظور ارزیابی و پهنه بندی شرایط اقلیمی استان سیستان و بلوچستان از نظر فعالیت های نظامی، تمامی ایستگاه های سینوپتیک موجود در منطقه مطالعه شد. از بین آن ها، هفت ایستگاه، که دارای دوره آماری بالای 30 سال بودند، انتخاب و داده های اقلیمی مربوط به پارامترهای دما، رطوبت نسبی، سرعت و جهت باد، ابرناکی، میدان دید، بارش باران و برف در دوره روزانه و ماهانه از سازمان هواشناسی دریافت گردید. سپس آستانه های عناصر اقلیمی تأثیرگذار در عملیات نظامی تعیین و احتمالات وقوع پارامترهای تأثیرگذار بر عملیات نظامی محاسبه گردید. در ادامه با استفاده از روش دمای معادل فیزیولوژیک آسایش اقلیمی و تنش های سرمایی و گرمایی تأثیرگذار بر نیروهای نظامی در طول ماه های مختلف سال ارزیابی گردید. همچنین بر اساس شاخص اقلیم نظامی، وضعیت منطقه ازلحاظ میزان مطلوبیت شرایط اقلیمی برای انجام عملیات مختلف نظامی در طول سال مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که مطلوبیت اقلیم نظامی در منطقه جنوب شرق کشور در ماه های گرم سال و فصل تابستان، نسبت به ماه های سرد و معتدل سال پایین است؛ به گونه ای که کمترین میزان مطلوبیت برای عملیات نظامی در سطح منطقه مربوط به ماه های تیر و مرداد می باشد. در بین ایستگاه های استان نیز کمترین مطلوبیت اقلیم نظامی مربوط به منطقه زابل و زهک است که تحت تأثیر بادهای 120 روزه سیستان قرار می گیرند. همچنین بیشترین مطلوبیت اقلیم نظامی در سطح استان مربوط به ماه های آبان، مهر و اسفند است. در بین ایستگاه های استان نیز ایستگاه های چابهار و سراوان در این ماه ها از مطلوبیت اقلیم دفاعی بیشتری نسبت به بقیه برخوردار می باشند.

نیروی انسانی و مدیریت آن از مولفه های غیر فیزیکی موثر بر توان رزمی نیروهای مسلح به شمار می رود. بر این اساس،این تحقیق به شناسایی و اولویت بندی اقدامات مدیریت منابع انسانی موثر بر هویت یابی سازمانی جهت افزایش توان رزمی نیروهای مسلح می پردازد. این پژوهش از نظر هدف، توصیفی- پیمایشی و از نظر نوع استفاده، کاربردی است. جامعه آماری پژوهش، شامل کارکنان یکی از واحدهای صنعتی دفاعی در شهر تهران بود که با استفاده از نمونه گیری تصادفی ساده تعداد 350 نفر از آنان انتخاب گردیدند. پس از طراحی و تعیین روایی و پایایی ابزار، برای تجزیه و تحلیل داده ها از الگوی معادلات ساختاری استفاده شد. نتایج تحقیق نشان داد که خط مشی های هویت ساز، سبک های اخلاقی رهبری، ابزارها و مهارت های هویت ساز و سیاست های هویت ساز از اقدامات مدیریت منابع انسانی موثر بر هویت یابی سازمانی هستند. همچنین، یافته ها نشان داد که هویت یابی سازمانی بر عوامل غیر فیزیکی توان رزمی تاثیر دارد. بر این اساس، مدیران و فرماندهان باید از طریق مشارکت کارکنان، توانمند سازی، توسعه گروه های کاری، سبک های اخلاقی رهبری، ارتباطات رضایت بخش موجب هویت یابی سازمانی شده و توان غیر فیزیکی رزمی نیروهای مسلح را افزایش دهند.

امروزه برای هوشمندی بیشتر، تعاملات معنایی بالاتر، انتقال هدفمند اطلاعات و دانش نظامی و ایجاد زبانی مشترک میان نیروها، نیازهای فزاینده ای در حوزه سامانه های نظامی وجود دارد. در همین راستا، هستان شناسی در حوزه فناوری اطلاعات و هوش مصنوعی، به ابزاری نوین برای مدل سازی دانش نظامی تبدیل شده است. در این مقاله با استفاده از روش شناسی نوینی که ترکیبی از تکنیک های مهندسی دانش و روش های خودکار استخراج اطلاعات است و با هدف مدل سازی دانش نظامی برای ایجاد زیرساخت معنایی مشترک و توسعه سامانه های فرماندهی و کنترل و ایجاد زبان مشترک میان نیروها؛ هستان شناسی صحنه نبرد در قالب سه زیر هستان شناسی نظامی، جغرافیایی و ملاحظات غیرنظامی، توسعه یافته و در محیط نرم افزار Protégé  با زبان OWL اجرایی شده است. در نهایت هستان شناسی توسعه یافته با طرحی همه جانبه مورد آزمون قرار گرفت و خبرگان صحت و پوشش محتوای آن را تأیید کردند. محصول توسعه یافته، نخستین هستان شناسی بومی نظامی است که به عنوان زیرساخت معنایی سامانه های گوناگون فرماندهی وکنترل صحنه نبرد، قابلیت کاربرد دارد.

دانشجویان خلبانی و مهندسی نگهداری و تعمیر ملزم به طی دوره زبان تخصصی هوانوردان هستند. این دوره ها در مرکز آموزش هوانیروز ارتش جمهوری اسلامی ایران، توسط مدرسان زبان انگلیسی و معلمان زبان انگلیسی که متخصص هوانوردی نیستند، تدریس می شود. مطالعه حاضر به مقایسه دیدگاه ها و عملکردهای این دو گروه مدرسان در خصوص تدریس زبان هوانوردی برای اولین بار در ایران می پردازد. دیدگاه ها و عملکرد هشت مدرس این دوره ها (دو خلبان، دو مهندس نگهداری و تعمیر و چهار مدرس زبان انگلیسی) با بهره گیری از مصاحبه و مشاهده کلاسی مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشانگر عدم یکنواختی در تدریس زبان انگلیسی در بین دو گروه مدرسان این دوره ها بود. همچنین نتایج آزمون های T مستقل نشان داد که در بین دو گروه مدرس، از نظر طول مدت زمان کار گروهی/زوجی، استفاده از زبان مادری فراگیران و مدت زمان اختصاص داده شده به صحبت مدرس تفاوت معنا داری وجود دارد. برای بررسی انواع سوال مورد استفاده در کلاس زبان هوانوردی، انواع بازخورد های آموزشی و چرخه تدریس مهارت های زبانی، نخست داده های جمع آوری شده از نظر نرمال بودن توزیع توسط آزمون کولموگورو-اسمیرنف بررسی شد. از آنجایی که مشخص شد که توزیع داده ها نرمال نیست، آزمون مان-ویتنی U اجرا گردید و یافته ها نشانگر تفاوت معنادار بین دو گروه مدرس از همه جنبه ها بود. نتایج این تحقیق می تواند در انتخاب مدرسان اصلح با توجه به آخرین دستاوردها در امر آموزش زبان انگلیسی برای اهداف ویژه مفید واقع شود.