مدیریت نظامی

تاکنون در خصوص عناصر سازمان جهادی، تحقیق منسجمی صورت نگرفته است و تبیین و تئوریزه کردن اجزا و عناصر این نوع سازمان در سطوح کلان، میانی، و خرد شایان توجه است. بنابراین، هدف این تحقیق شناسایی عناصر سازمان جهادی از یک طرف و تعیین ارتباط این عناصر با اثربخشی سازمانی از طرف دیگر است. در همین راستا، ابتدا از طریق تحلیل محتوای کیفی و بر محوریت اندیشه مقام معظم فرماندهی کل قوا، و منابع علمی و اسلامی، عناصر سازمان جهادی در سه مقوله انسانشناختی، ساختاری، و سیاستگذاری شناسایی شد و سپس اجزای این 3 مقوله از طریق اجرای پنل دلفی در بین 8 متخصص علوم اجتماعی  و در دو مرحله شناسایی شد. در خصوص اعتبار یافتههای تحقیق باید گفت که در کل فرآیند اجرای مرحله دلفی سعی شد علاوه بر پنل، از تعدادی خبره حوزه مدیریت جهادی در کنترل سؤالات اولیه استفاده بهعمل آید. روایی و پایایی مرحله کمی تحقیق هم به ترتیب با اتکا به خبرگان و ضریب الفای کرانباخ بوده است.  مساعدت نظری تحقیق، شناسایی و دستهبندی ابعاد انسانشناختی، ساختاری، و سیاستی سازمانهای جهادی و تعیین ارتباط آنها با اثربخشی سازمانی است. بر اساس یافتههای تحقیق، 16 مفهوم /مضمون مرتبط با انسانشناسی،13 مفهوم /مضمون مرتبط با ساختارها و 11 مفهوم /مضمون مرتبط با سیاستگذاری، شناسایی و دستهبندی شد. در مرحله دوم تحقیق از طریق مدلسازی معادلات ساختاری و نمونهگیری تصادفی از یکی از مراکز نزاجا میزان تأثیر عناصر سازمان جهادی بر اثربخشی سازمان مورد آزمون قرار گرفت. بر اساس یافتههای تحقیق، تأثیر سازمان جهادی بر اثربخشی سازمانی مثبت و معناداری میباشد. همچنین تأثیر ساختار سازمان جهادی و انسانشناسی سازمان جهادی بر اثربخشی مثبت میباشد و بالأخره، در این تحقیق تأثیر سیاستگذاری بر اثربخشی معنادار نبود.  نتیجه نهایی این است که انسانِ جهادی با سیاستگذاریهای خوب در بستر ساختارهای پویا میتواند اثربخشی سازمانی را ارتقاء دهد.

بیتردید فرماندهی رکن رکین نیروهای مسلح است. فرماندهی مهمترین عامل تداوم حیات و استمرار موفقیت یک سازمان نظامی محسوب شده و نقش بسیار مهم و حیاتی در رشد، بالندگی و پیشرفت آن را بر عهده دارد. این فرماندهی و مدیریت شایسته است که میتواند همواره مشوق و حامی پیشرفت و تحول در یک سازمان دفاعی اثربخش باشد. هدف از ارائه مقاله حاضر تبیین الگوی فرماندهی و مدیریت از منظر امام علی (ع) است که بهعنوان الگویی اخلاقی و اسلامی همیشه بایستی مدنظر سیاستگذاران و فرماندهان سازمانهای دفاعی باشد. بر همین اساس از روش کیفی و استراتژی تحلیل مضمون بهره گرفته شد. دادههای پژوهش با استفاده از نرمافزارهای تحلیل کیفی مکس کیودا مورد تجزیهوتحلیل قرار گرفت. نتایج کیفی پژوهش مبین آن است که 66 مضمون فرعی بر اساس بیانات امام علی (ع) درباره فرماندهان و ویژگیهای آنها از نهجالبلاغه استخراج شد که در 9 طبقه منش فرماندهی، اخلاق نظامی، معیارهای شخصیتی، گزینش نظامیان، حقوق حاکم بر نظامیان، شیوه جنگاوری، رهبری نیروها، گزینش فرماندهان، حقوق نظامیان بر حاکم، طبقهبندی شدند.

فضای سایبری، دامنهای سراسری در محیط اطلاعاتی است که شبکههای درهمتنیده شامل اینترنت، شبکههای مخابراتی، سیستمهای کامپیوتری، پردازندهها و کنترلرها را در برمیگیرد. با توجه به نفوذ روزافزون فناوری اطلاعات و ارتباطات در حوزههای مختلف جوامع، سازمانها و کسب وکارها، حفظ و ارتقای امنیت فضای سایبری از اهمیت بسیار قابلتوجهی برخوردار است. در این امتداد، با توجه به نقش و جایگاه سازمانهای فعال در بخش دفاع، این مهم اهمیتی صدچندان مییابد، چراکه بهطور مستقیم بر امنیت ملی کشور مؤثر است. آمارهای ارائهشده از منابع معتبر ملی و بینالمللی، نشاندهنده عدم یکپارچگی فعالیتهای این حوزه، عدم همراستایی و همگرایی اهداف و سیاستها و بهطورکلی، عدم توجه کافی به امنیت فضای سایبری و درنتیجه، آسیبپذیری جدی کشور در این حوزه است. بر این اساس، دغدغه اصلی پژوهش حاضر، ارائه الگوی حکمرانی خوب امنیت فضای سایبری در سازمانهای دفاعی است. رویکرد پژوهش، استقرایی و نحوه انجام آن، ترکیبی (کیفی و کمی) است که از طریق تحلیل محتوای اسناد و مدارک مرتبط، مصاحبهها با خبرگان و توزیع پرسشنامه با راهبرد نظریهپردازی داده بنیاد انجامشده است و الگوی نهایی بر اساس مدل پارادایم ارائه شده است. بر اساس یافته های پژوهش، حکمرانی خوب امنیت سایبری در سازمانهای دفاعی مستلزم توجه به مضامین مدیریت استراتژیک سرمایه انسانی، طراحی و پیادهسازی چارچوب بومی معماری امنیت سایبری، تطبیقپذیری و انعطافپذیری در حوزه امنیت فضای سایبری، مدیریت ریسک امنیت فضای سایبری، بازمهندسی ساختار و فراگردهای سازمانی، مدیریت پروژههای مرتبط با توجه به استانداردها و متدلوژیهای مناسب و توسعه و استقرار فرهنگ سازمانی تعالیگرا است.

مهمترین عنصرِ نیروهای مسلح که موجب کارایی و حرکت به جلو سازمان می گردد، فرماندهی نظامی است. فرماندهی نظامی، حرف های تخصصی و ترکیبی از علم، هنر و تجربه است که علاوه بر مدیریت، جوهره اصلی آن را رهبری تشکیل داده و فکر، دل و جسم فرمانبران را تحت ولایت و هدایت خود قرار میدهد؛ همچنین نوعی اداره همه جانبه و امانتی از جانب خداوند، مردم و نظام اسلامی جهت خدمت گزاری، مجاهدت، هدایت و تربیت نیروهای تحت فرمان، اقامه ی حق و عدل و دفع باطل و ستم است که با بصیرت و آمادگی، امانتدار برترین ارزشها و آرمانهای نظام می باشد. در نظام اسلامی، رفتار علوی به عنوان الگوی فرماندهی، تجلّی اخلاص و صداقت، فداکاری و پاکدستی، کار خستگی ناپذیر و سعی در تعالی هر چه بیشتر علم و عمل در نیروهای مسلح می باشد؛ ازاینرو داشتن الگویی از سیره امیرالمؤمنین (ع) برای فرماندهی نظامی نیروهای مسلح، ضروری است. این مطالعه با هدف ارائه الگوی فرماندهی نظامی راهبردی، درصدد پاسخ به این سؤال است که «آیا آموزه های امام علی (ع)، می تواند به الگوی فرماندهی نظامی رهنمون شود؟». سطح مطالعه، راهبردی و گردآوری اطلاعات، به روش داده بنیاد بوده که با روش تحلیل محتوای متن، مورد سنجش قرار گرفته است. نتایج تحقیق گویای آن است که فرماندهی نظامی امیرالمؤمنین (ع) در سطح راهبردی، دارای 14 بُعد، شامل: رهبری، هدایت، ارتباط، انگیزش، اقتدار، مدیریت، شایسته گزینی، برنامه ریزی، هماهنگی، ارزیابی، کنترل، نظارت، پیگیری و تحکیم و تقویت می باشد. از پیوستگی 320 مفهوم که به روش مطالعه موردی-زمینهای از نهج البلاغه استخراج گردیده، 60 مؤلفه شکل گرفته و ترکیب مؤلفه ها نیز این ابعاد را به دست داده اند.

پژوهش حاضر با هدف بررسی مقایسهای بروز رفتارهای شهروندی سازمانی بین دانشجویان خدمت رفته و دانشجویان خدمت نرفته صورت گرفته است. این پژوهش از نوع پژوهشهای آمیخته تشریحی بوده و جامعه آماری شامل دانشجویان پسر دانشگاه تهران بود که از این میان تعداد 350 نفر (216 نفر خدمت نرفته و 134 نفر خدمت رفته) بهعنوان نمونه در بخش کمی انتخاب گردید. جهت گردآوری دادههای کیفی تعداد 15 نفر از دانشجویان خدمت رفته انتخاب و با آنها مصاحبه به عمل آمد. در بخش کمی از پرسشنامه استاندارد رفتار شهروندی سازمانی پودساکف و همکاران (1990) و در بخش کیفی از مصاحبه بدون ساختار جهت گردآوری دادهها استفاده شد. یافتههای بخش کمی پژوهش نشان داد دانشجویانی که خدمت سربازی را گذراندهاند نسبت به سایر دانشجویان رفتارهای شهروندی سازمانی بیشتری را بخصوص در ابعاد جوانمردی، وجدان کاری و آداب اجتماعی از خود نشان میدهند. تحلیل دادههای کیفی نشان داد دوره خدمت سربازی باعث پرورش خصیصههای مثبتی مانند تحمل سختیها، مسئولیتپذیری، پختگی شخصیتی، افزایش خودکنترلی، تقویت باورهای دینی، وقتشناسی و نظمپذیری میشود. همچنین نتایج حاصل از تطابق همگونی یافتهها، بیانگر مطابقت یافتههای بخش کمی با یافتههای بخش کیفی پژوهش بود که خود تبیین کافی جهت بالاتر بودن سطح رفتارهای شهروندی دانشجویان خدمت رفته را ارائه داد.

توجه به تابآوری زنجیره تأمین در کنترل ریسک سازمانهای پروژه محور، از اهمیت بالایی برخوردار است. ازآنجاکه هدف هر سازمان تولیدی و خدماتی انعطافپذیری در شرایط ریسک میباشد؛ هدف، از این پژوهش ارائهی مدلی برای پیادهسازی زنجیره تأمین تابآور در سازمانهای پروژه محور است. پژوهش حاضر ازنظر هدف، کاربردی و ازنظر نحوه گردآوری دادهها، توصیفی- تحلیلی و پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش شامل کارشناسان منتخب باسابقهی مدیریتی بالا در قرارگاه سازندگی خاتمالانبیاء(ص) میباشد. نمونه آماری شامل 35 نفر از پنج شرکت قرارگاه است که به این منظور از روش نمونهگیری خوشهای هدفمند استفاده شده است. تائید روایی پرسشنامه توسط ده نفر از خبرگان منتخب جامعه آماری و همچنین پایایی آن با محاسبهی ضریب آلفای کرون باخ استفاده شد. برای تجزیهوتحلیل دادهها از نرمافزارهای SPSS و EXCEL استفاده گردید. بر اساس مبانی نظری و نتایج تحقیقات انجامگرفته شده و همچنین نظر خبرگان، ابتدا مؤلفههای زنجیره تأمین تابآور سازمانهای پروژه محور تعیین و سپس با انجام آزمون t قطعی گردیدند؛ در ادامه با استفاده از روش دیمتل روابط بین این مؤلفهها احصاء و بهمنظور بررسی برازش مدل بهدستآمده و اعمال اصلاحات از آزمون تحلیل عاملی تأییدی تحت نرمافزار AMOS استفاده شد و در نهایت، مدل نهایی ارائه شد که نشان میدهد ارتباط چابکی، مدیریت منابع انسانی و بومیسازی با تابآوری بالاترین میزان ضریب همبستگی و ارتباط مستقیم را دارند. درعینحال مؤلفهی امنیت از طریق این سه مؤلفه اثرات خود را بر روی تابآوری اعمال میکنند. قرارگاه سازندگی خاتمالانبیاء(ص) برای تابآور بودن زنجیره تأمین خود باید توجه ویژهای به مؤلفههای با ارتباط مستقیم داشته باشد.