مدیریت نظامی

یادگیری، مزیّت رقابتی سازمان ها برای پیشی گرفتن بر رقبا است و سازمان یادگیرنده، سازمانی است که از یادگیری مستمر همة افراد سازمان، برای ایجاد، کسب، تقسیم و به کارگیری دانش استفاده می کند تا نسبت به تغییرات محیطی، واکنش مناسب نشان دهد. برخی از مهم ترین خصوصّیاتی که صاحب نظران برای سازمان یادگیرنده بیان نموده اند، عبارتند از: قابلیّت های شخصی، الگوهای ذهنی، چشم انداز مشترک، یادگیری تیمی، تفکّر نظام مند، رهبری، فرهنگ سازمانی، ساختار و مدیریت دانش و هر یک از این معیارها، با چند شاخص قابل ارزیابی هستند. هدف کلّی این تحقیق، ارائة الگوی مناسب شکل گیری سازمان های یاد گیرنده در ارتش جمهوری اسلامی ایران است. تحقیق حاضر، از نوع کاربردی و به روش موردی زمینه ای است. در این تحقیق ابتدا معیارهای 9 گانة تشخیص سازمان یادگیرنده و شاخص هر یک از معیارها ارائه شد و سپس استادانی که در دانشگاه های آجا مدیریت تدریس می نمایند، مورد پرسش قرار گرفتند و این معیارها تأیید شدند؛ آنگاه یگان های آجا با این شاخص ها مورد سنجش قرار گرفتند و مشخص شد که ارتش می تواند سازمان یاد گیرنده باشد و یگان های ارتش، معیارهای سازمان یادگیرنده را (با بالاترین درصد) بدین شرح دارا هستند: رهبری، تفکّر نظام مند، فرهنگ سازمانی، قابلیّت شخصی، الگوهای ذهنی، یادگیری تیمی، چشم انداز مشترک، ساختار و مدیریت دانش.

پژوهش حاضر به منظور تفکیک انگیزه ها و عوامل رقابت جویی به روش روان سنجی، صورت گرفته است. آزمودنی های پژوهش شامل 400 دانش آموز دختر و پسر (سن 18-14) دبیرستان های دولتی شهر تهران به تعداد مساوی از هر دو جنس به روش تصادفی انتخاب شدند. نتایج حاصل از اجرای پرسشنامة رقابت جویی فرانکن (1995) در هر دو گروه، به صورت مجزا مورد تحلیل عاملی قرار گرفت. در استخراج عامل ها از روش مؤلفه های اصلی، و در چرخش عامل ها از روش های متعامد و متمایل استفاده شد. نتایج تحلیل عاملی مجزا، به استخراج و چرخش هفت عامل با ارزش ویژة بزرگ تر از 1 در گروه پسران، و شش عامل در گروه دختران منجر شد. در گروه پسران سه عامل، و در گروه دختران چهار عامل، قابل تفسیر و معنادار تشخیص داده شدند. دو گروه در دو عامل از عامل های به دست آمده مشترک و مشابه اند، که این عامل ها تحت عناوین «اشتیاق به برنده شدن» و «انگیزش برای تلاش و کوشش در رقابت» نام گذاری شده اند. بین عامل اخیر و پیشرفت تحصیلی، در هر دو گروه، همبستگی مثبت معنادار (پسران 01/0P< و دختران 05/0P<) وجود داشت. اما، بین عامل مربوط به «اشتیاق به برنده شدن» و پیشرفت تحصیلی رابطة معناداری وجود نداشت. در گروه پسران عامل دیگری با نام «خشنودی ناشی از عمل کردن به نحو احسن»، و در گروه دختران دو عامل دیگر تحت عناوین «خشنودی ناشی از حصول بهبود در عملکرد» و «ترجیح دادن تکالیف دشوار» به دست آمد. بنابراین، از نظر تشکیل عوامل رقابت جویی، بین دو گروه برخی تفاوت ها و شباهت ها مشاهده شد. در مجموع، نتایج به دست آمده مؤیّد یافته های پژوهش های گذشته در مورد عوامل رقابت جویی است.

هدف از انجام پژوهش حاضر، بررسی رابطة بین هوش هیجانی فرماندهان و سه متغیّر، تحمل فشار روانی، عزّت نفس و مسئولیّت پذیری است. این پژوهش از حیث هدف، پژوهش کاربردی، از نقطه نظر زمان گردآوری، از نوع پیمایشی و از نظر روش های جمع آوری داده ها و اطلاعات، از نوع میدانی به شمار می آید. پرسشنامة هوش هیجانی شات برای 32 نفر از فرماندهان و تعداد 507 نفر از دانشجویان (آنان که به روش تصادفی طبقه ای انتخاب شده بودند)، توزیع گردید. داده ها، توسط نرم افزار SPSS و به کمک روش های آماری همبستگی پیرسون و روش رگرسیون خطی تحلیل شدند. نتایج حاصل از تحلیل داده ها نشان دادند که بین هوش هیجانی فرماندهان گروهان و تحمل فشار روانی، عزّت نفس و مسئولیّت پذیری آنان رابطه ای مثبت (به ترتیب 353/0r =، 317/0r = و 586/0r =) وجود دارد که در سطح 05/0، این روابط معنادار است. همچنین نتایج حاصل، نشانگر آن است که بین ابعاد ارزیابی و ابراز هیجان و نیز تنظیم و مدیریت هیجان فرماندهان با تحمل فشار روانی، عزّت نفس و مسئولیّت پذیری آنان رابطة مثبت و معنی داری وجود دارد و این در حالی است که بین بُعد بهره برداری از هیجان فرماندهان با متغیّرهای سه گانه پژوهش، رابطة معناداری حاصل نگردید. مقدار ضریب تعیین تعدیل شده (R2adj)، برای تحمل فشار روانی، عزّت نفس و مسئولیّت پذیری، به ترتیب برابر 096/0، 071/0 و 322/0 گزارش شده است؛ این بدان معنی است که ابعاد هوش هیجانی (ارزیابی و ابراز هیجان، تنظیم و مدیریت هیجان، بهره برداری از هیجان)، به ترتیب10% ، 7% و 32% از کل واریانس متغیّرهای وابسته (تحمل فشار روانی، عزّت نفس و مسئولیّت پذیری) را تبیین می کنند. همچنین نتایج نشان دادند که بین هوش هیجانی فرماندهان گروهان با تحمل فشار روانی و عزّت نفس دانشجویان و افراد تحت امر آنان، رابطه ای مثبت (به ترتیب 054/0r =، 008/0=r) و بین هوش هیجانی فرماندهان گروهان با مسئولیّت پذیری دانشجویان رابطه ای منفی(057/0r =-) وجود دارد، لیکن این رابطه، از نظر آماری معنادار نیست.

امروزه یکی از مشکلات کلیدی تمامی سازمان ها و کسب و کارهای جهانی، مدیریت منابع فن آوری اطلاعات و توسعة آن ها در جهت تحقق اهداف کلان سازمان است. هم سو با روند تکامل کسب وکارها در جهان و توسعه ی فن آوری اطلاعات، نگرش ها و راه حل های مدیریتی و سازمانی مختلفی ظهور یافته اند که هدف اصلی تمامی آنان، مدیریت مؤثّر و کارآمد فن آوری اطلاعات در راستای موفّقیت و بقای کسب وکار است. «کتابخانه زیرساخت فن آوری اطلاعات[1]» چارچوبی جامع و جا افتاده در زمینة مدیریت خدمات فن آوری اطلاعات است که بر اساس گردآوری بهترین تجربیّات جهانی تدوین شده است. این الگو، کاملاً فرآیندی بوده و در دو بخش کلّی «ارائة خدمات» و «پشتیبانی خدمات» (در کنار مدیریت نرم افزارهای کاربردی، مدیریت زیرساخت، مدیریت امنیت و دیدگاه کسب و کار) شکل می گیرد و در واقع یک چارچوب راهنما برای مدیران فن آوری اطلاعات در مدیریت و بهینه سازی زیرساخت های فن آوری اطلاعات است و این امکان را برای آنان فراهم می سازد تا از سطح خدمات ارائه شده در سازمان، اطمینان حاصل نموده و بتوانند زیرساخت های مورد نیاز را بر طبق یک برنامة از پیش تعیین شده تأمین نمایند. طراحی مدل بلوغ سازمان مدیریت خدمات فن آوری اطلاعات، بر اساس الگوی بین المللی و ارائة خدمات با کیفیت و مستمر، از نیازهای ضروری مدیریت ارشد سازمان ها به حساب می آید؛ لذا در این تحقیق سعی بر آن است تا با نگرش فرآیندی و با مرور الگوی مطرح و رایج در خدمات فن آوری اطلاعات و اطلاع از کم و کیفیت آن، طرح مناسبی را (که شامل مدل بلوغ سازمان است)، برای مدیریت خدمات فن آوری اطلاعات تهیه و ارائه نمود.

شاهنامه سراسر پند و حکمت است. بدون شک ویژگی های ٍِِِ اخلاقی، کردار و رفتار (منش پهلوانی) در نتیجة جنگ ها تعیین کننده است. گزینش و انتخاب درست فرماندهان برای مسئولیت های گوناگون در پیشبرد اهداف سازمان و موفقیت یا عدم موفقیت فرماندهان یا مدیران نقش اساسی دارد. فردوسی در داستان فرود سیاوشان برخی از صفات نیک و بد فرماندهان و پهلوانان را بیان می کند؛ از سویی این صفات باعث بروز عکس العمل های متفاوتی می شود که نتیجة جنگ را رقم می زند و نشان دهندة ارتباط آن با صدور دستورات نظامی است. این پژوهش به صورت توصیفی و از نوع کیفی است و هدف از آن بیان جنبه های اخلاقی شخصیت های پهلوانان در موقعیت های گوناگون و ارتباط آن با رفتار و اخلاق فرماندهان است. در این مقاله پس از ذکر خلاصة داستان، برخی از این گونه برخوردها و رفتارها را در داستانی از شاهنامه فردوسی و در قالب چند نکتة آموزنده مدیریتی بیان می کنیم.

به دنبال بروز تحولات گسترده در سطح جهان و افزایش هزینه های مادی و معنوی به کارگیری جنگ سخت، امروزه گرایش به بهره گیری از جنگ نرم، در دایرة توجهات قرار گرفته است. لذا پرداختن به موضوع جنگ نرم از اهمیت بالایی برخوردار است. در واقع یکی از عوامل مهم در رسیدن به اقتدار و امنیت و حفظ و استمرار آن، به میزان آگاهی و بهره مندی از دانشجویان (به عنوان افسران عصر جنگ نرم) نسبت به ماهیت و ابعاد مختلف جنگ نرم بستگی دارد؛ چرا که مشکل عدم آگاهی، از مشکلات خطر آفرینی است که سبب تهاجم افکار بیگانگان و دشمنان به حوزة اندیشه، باور و ایمان نیروهای مسلح می گردد. لذا این پژوهش که با هدف بررسی میزان آگاهی و باور دانشجویان دانشگاه افسری امام علی(ع) نسبت به ماهیت و ابعاد مختلف جنگ نرم صورت گرفته است از نظر ماهیت، اهداف و روش جمع آوری داده ها، جزء تحقیقات «توصیفی ـ پیمایشی» محسوب می شود؛ و برای گرد آوری اطلاعات از منابع کتابخانه ای و پرسشنامه ای استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که در وضعیت کلّی «میزان آگاهی و باور دانشجویان دانشگاه افسری امام علی(ع) نسبت به ماهیت و ابعاد مختلف جنگ نرم» در حد خوبی است. به نحوی که 6/60 درصد از پاسخ دهندگان در حد زیاد و خیلی زیاد با ماهیت و ابعاد جنگ نرم آشنایی دارند. «الگوگیری از قرآن و سیرة ائمه»، «ولایت مداری و تبعیت از ولایت فقیه»، « بصیرت دهی وبصیرت یابی» و «ایمان و اخلاق» بیشترین تأثیر را در مقابله با جنگ نرم دشمن به خود اختصاص می دهند. تلویزیون بیشرین تأثیر و کتابخانه و بهره برداری از منابع نوشتاری و مراکز اطلاع رسانی دانشگاه، کمترین نقش را در آگاهی دهی به پاسخ دهندگان، به خود اختصاص داده اند. در این رابطه، مهم ترین رفتاری که از دانشجویان دانشگاه افسری امام علی(ع) انتظار می رود آن است که با استمرار بخشی و بهره گیری هر چه بیشتراز اصول اساسی اسلام و قرآن و الگو قرار دادن پیامبر و ائمة اطهار و تبعیّت از ولایت فقیه و همچنین با افزایش سطح دانش، بصیرت، ایمان و اخلاق در جهت مقابله با جنگ نرم و خنثی کردن تلاش های دشمن، همواره تلاش نموده و سطح آگاهی و باور خود را افزایش دهند.

نظام بین الملل، نظامی است که همه کشورها در آن خواستار افزایش قدرتند و یک کشور نمی تواند قدرتش را افزایش داده و بر همگان غلبه کند. بر اساس منطق حاکم بر نظام بین الملل، قدرت های بزرگ به عنوان صحنه آرای اصلی نمایشنامه های بین المللی، هنجارها و قواعد بازی را می نویسند، به صحنه می آورند و اجرا می کنند و اگر برخلاف منافع ملی آنها باشد، آن را نادیده می گیرند. جوهرة اصلی استدلال نوواقع گرایان این است که دستیابی به قدرت هسته ای از سوی کشورهای کوچک خطرآفرین نیست، بلکه خطر اصلی از ناحیة قدرت های دیرین است که نظام بین الملل را تهدید می کنند. لذا جهان امروز شاهد رفتار دوگانة قدرت های بزرگ با فعالیت های هسته ای ایران و رژیم صهیونیستی است. ایران را از دستیابی به فناوری صلح آمیز هسته ای باز می دارند و رژیم صهیونیستی را در تجهیز به سلاح هسته ای حمایت می کنند. این روند، به ویژه با حمایت آمریکا و مشارکت دیگر قدرت های مطرح، در حال اجرا است. مقالة پیش رو با تمرکز بر این موضوع، تلاش می کند علت این نحوة برخورد را با نگرش به ماهیت نظام بین الملل کنونی بررسی نماید و معتقد است، در بطن نظام بین الملل موجود، کشورهای برتر، افزایش و نمایش قدرت امریکا را به عنوان چالش در مقابل اهداف حیاتی خود تصور نمی کنند؛ بلکه آن را در قالب هنجارها و ارزش هایی می یابند که در بستر آن منافع خود را تأمین شده می بینند.