درخت حوزه‌های تخصصی

شاخص های زمین ریختی به دلیل هزینه کم و سهولت نسبی استفاده به طور گسترده در تحقیقات زمین ریخت شناسی زمین ساختی مورد استفاده قرار می گیرند. منطقه مورد مطالعه در استان لرستان واقع شده و بخشی از کمربند چین خورده- رانده زاگرس است. کمربند چین خورده- رانده زاگرس به عنوان یکی از فعال ترین مناطق زمین ساختی جهان، از تاقدیس هایی با روند شمال غرب-جنوب شرق تشکیل شده که به صورت عمودی و جانبی در حال رشد هستند. هدف اصلی این مقاله بررسی فعالیت های زمین ساختی در منطقه مورد مطالعه می باشد. با استفاده از 6 شاخص زمین ریخت شناسی (شاخص های گرادیان طول رودخانه (SL)، عدم تقارن حوضه زهکشی (Af)، نسبت شکل حوضه زهکشی (Bs)، انتگرال هیپسومتری (Hi)، نسبت پهنای کف بستر به ارتفاع دره (Vf)، و پیچ وخم رودخانه (S)( 19 حوضه زهکشی در منطقه مورد مطالعه مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت. به منظور بدست آوردن شاخص فعالیت نسبی زمین ساختی (Iat)، این پارامترها با استفاده از نرم افزار GIS ترکیب شدند. میانگین این 6 شاخص زمین ریختی محاسبه شده و برای ارزیابی توزیع فعالیت نسبی زمین ساختی در منطقه مورد مطالعه استفاده شد: رده 1 فعالیت زمین ساختی بسیار بالا (23.47%). رده 2 فعالیت بالا (52.22%)؛ رده 3 فعالیت متوسط (21.38%); و رده 4 فعالیت کم (2.93%). مقادیر Iat نشان دهنده فعالیت زمین ساختی بالا در نواحی شرقی و مرکزی منطقه مورد مطالعه است. نتایج تحلیلی بیانگر انطباق قابل قبولی بین نقشه پهنه بندی بدست آمده با شواهد ساختاری، زمین ریختی و داده های لرزه ای در منطقه مورد مطالعه می باشد.

هدف از پژوهش حاضر، بررسی ارتباط حس مکان و سطح امنیت اجتماعی بر یکدیگر است. روش پژوهش حاضر با توجه به موضوع پژوهش، از نظر ماهیت توصیفی- تحلیلی و از نظر هدف نوع آن کاربردی و از نظر نوع داده کمی است. جامعه آماری تمام ساکنین بخش غربی محله آبشوران (سبزه میدان تا مدرس) شهر کرمانشاه بوده که مطابق سرشماری سال 1395 کرمانشاه کل جمعیت این بخش از محله 290 نفر معادل 73 خانوار است. در این میان 166 نفر به عنوان حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران و با نمونه گیری تصادفی انتخاب شده اند. جهت تجزیه وتحلیل داده ها از دو روش آمار توصیفی و آمار استنباطی با توجه به ماهیت و نوع داده استفاده شده است. به این صورت که با به دست آوردن فراوانی و درصد، متغیرهای موردمطالعه توصیف می گردند و درزمینه آمار استنباطی از نرم افزار Spss در قالب آزمون آماری همبستگی پیرسون جهت سنجش ارتباط متغیرها بر همدیگر و آزمون رگرسیون چندمتغیره برای ارزیابی چگونگی این ارتباط استفاده شده است. یافته های آزمون پیرسون حاکی از آن است که میان ابعاد حس مکان و ابعاد امنیت اجتماعی همبستگی و رابطه متوسطی وجود دارد. به طوری که نتایج آزمون رگرسیون نشان می دهد 0.42 از تغییرات مؤلفه های اجتماعی مربوط به ابعاد حس مکان است. یافته های پژوهش گویای رابطه دو سویه میان ابعاد حس مکان و امنیت اجتماعی است به گونه ای که هرچه حس مکان افزایش یابد امنیت اجتماعی بیشتر می گردد و بالعکس هرچه امنیت اجتماعی بیشتر شود حس مکان نیز افزایش می یابد.

این پژوهش با هدف تحلیل وضعیت محلات منطقه یک مشهد به لحاظ رویکردهای رشد هوشمند و پدافندغیرعامل، به تحلیل و رتبه بندی محلات پرداخته است. این پژوهش به لحاظ هدف از نوع کاربردی است و با استفاده از روش توصیفی_تحلیلی انجام شده است. اطلاعات مورد نیاز به روش اسنادی و میدانی گردآوری شده است. در این پژوهش با بهره گیری از نظرات 20 کارشناس امور شهری و پدافند غیرعامل با استفاده از تکنیک MACBETH، شاخص های مورد نظر در هر رویکرد (7 شاخص از 10 شاخص رشد هوشمند و 8 شاخص پدافند غیرعامل)، وزن دهی گردیده و بوسیله مدل تصمیم گیری چند معیاره ELECTRE، به تحلیل و رتبه بندی محلات منطقه یک شهر مشهد بر اساس هر دو رویکرد پرداخته شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد  که محله ی گوهرشاد در میان محلات از منظر رشد هوشمند دارای بیشترین امتیاز است، در حالی که در رویکرد پدافندغیرعامل در مراتب آخر قرار گرفته است. در محله ی بهشتی اصول رشد هوشمند کمتر از سایر محلات رعایت شده است در صورتی که از لحاظ رعایت اصول پدافند غیرعامل در جایگاه نسبتاً مطلوبی قرار دارد. از این رو جهت ارتقاء اصول این دو رویکرد در محلات مورد مطالعه، اصلاح مکان یابی مراکز مهم مانند بیمارستان ها، پراکنش مناسب، مقاوم سازی تأسیسات زیربنایی و خدمات روبنایی مهم، افزایش سرانه و سطوح کاربری های خدماتی و فضای سبز، افزایش دسترسی به حمل و نقل عمومی و همچنین به کارگیری کاربری های مختلط پیشنهاد می شود. همچنین لازم است در مدیریت شهری نیز اقداماتی جهت یکپارچه سازی عملکردی، برنامه ای و سیاستی میان موضوعات پدافند غیرعامل، رشد هوشمند و طرح های توسعه شهری انجام گیرد.

کارآفرینی به عنوان یکی از مهمترین تلاشهای توسعه روستایی شناخته شده است. کارآفرینی در بافت روستایی متوجه ایجاد فرصت های شغلی جدید در مناطق روستایی و ایجاد کارهای مخاطره آمیز جدید می باشد و گستردگی و تنوع زیادی دارد. یکی از عوامل مؤثر در توسعه روستایی، کارآفرینی است؛ زیرا، کارآفرینی می تواند با خلق فرصتهای جدید اشتغال و درآمد، نقش مؤثری در بهبود وضع اقتصادی و معیشتی روستاها داشته باشد. به همین دلیل، سنجش میزان کارآفرینی روستاییان و تلاش برای توسعه و تقویت کارآفرینی در فرایند توسعه روستایی، از طریق فراهم کردن زمینه های اولیه آن، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. هدف از این تحقیق بررسی جایگاه و اهمیت کارآفرینی روستایی در توسعه پایدار است این پژوهش که از نوع توصیفی و مطالعات کتابخانه ای است،. به همین منظور در این پژوهش سعی گردیده با استفاده از روش اسنادی اطلاعات مورد نیاز تحقیق جمع که توصیف این مطالعه بیانگر این است که با متنوع سازی فعالیت های اقتصادی توسط کارآفرینان به اهداف راهبردی توسعه روستایی؛ افزایش رفاه انسانی، جلوگیری از مهاجرت روستاییان به شهرها، فقر زدایی و عدالت اجتماعی و... خواهد شد.

زمینه و هدف: با توجه به کمبود مطالعات نظری در حیطه چیستی صلاحیت حرفه ای بازاریابی گردشگری، در این مقاله به بررسی تأملی آینده پژوهانه در صلاحیت حرفه ای بازاریابی گردشگری با نگاهی بر توسعه پایدار پرداخته شده است.روش شناسی: داده های مورد نیاز از دو بخش ادبیات پژوهش به منظور شناسایی شاخص های صلاحیت حرفه ای (بازاریابی) گردشگری و نیز نظرات 9 تن از مدیران ارشد سازمان های دولتی و شرکت های معتبر گردشگری برای شناسایی ساختار بومی شاخص ها گرداوری گردید. برای شناسایی شاخص ها، از ابزار تحلیل محتوای استقرائی و به منظور ارائه مدل بومی از ابزار تحلیل مضمون در نرم افزار مکس کیو دی ای استفاده شده است.یافته ها: نتایج نشان داد که صلاحیت حرفه ای فعالان در صنعت گردشگری را می توان مبتنی بر 88 شاخص مهارتی، دانشی، ویژگی های شخصیتی، نگرشی، انگیزشی و عمومی مورد ارزیابی قرار داد. همچنین نتایج نشان دادند که نظام صلاحیت حرفه ای بازاریابی گردشگری کشور در بردارنده شش بعد مهارت ها، دانش و اطلاعات، شاخص های رفتاری، شایستگی های عام، قابلیت های مدیریتی و عوامل افزاینده کمکی بوده است.نتیجه گیری و پیشنهادات: صنعت گردشگری و بازاریابی گردشگری عملاً بدون وجود افرادی که توانمند در نشان دادن انعطاف رفتاری بوده و سطح اعتمادبه نفس و خلاقیت بالایی داشته باشند قادر نخواهد بود تا بر رفتارها و تصمیمات مشتریان اثرگذار باشد. ضمن این که توانمندی رهبری به وجود قابلیت های کاریزماتیک در فرد اشاره داشته و عملاً وجود چنین قابلیت ها و ویژگی هایی به معنای توانمندی در اثرگذاری عمیق بر دیگران می باشد.نوآوری و اصالت: مسأله صلاحیت حرفه ای در صنعت گردشگری امری به شدت حیاتی محسوب می گردد. علی رغم این اهمیت، بررسی ها نشان می دهد که توجه نظری چندانی به مسأله صلاحیت حرفه ای بازاریابی گردشگری و شاخص های مؤثر سنجش چنین صلاحیتی در کشور وجود ندارد که مطالعه حاضر به دنبال رفع این شکاف تحقیقاتی در میان مطالعات داخلی می باشد.

صنعتی شدن برخی شهرها به ویژه شهرهای ساحلی، شرایط و محیط جدیدی برای کسب وکار ایجاد می کند و اثرات آن در تمامی بخش های اقتصاد احساس می شود؛ بنابراین علاوه بر جابه جایی منابع مالی، جابه جایی و تحرک مکانی جمعیت را نیز به همراه دارد. هدف این مقاله مطالعه پایداری و ماندگاری جمعیت مهاجر در مناطق صنعتی-ساحلی با توجه به میزان انطباق (اجتماعی و طبیعی) است؛ از این رو با توجه به مفهوم ماندگاری در نظریات مهاجرت و نیز چارچوب نظری انطباق، ماندگاری مهاجران مورد تحلیل قرار می گیرد.تحقیق حاضر به روش پیمایش انجام شده است. حجم نمونه مورد مطالعه شامل 654 نفر مهاجر است که به روش نمونه گیری طبقه ای متناسب با حجم انتخاب شده اند.  براساس نتایج متغیرهای چندمتغیری حاصل از رگرسیون لجستیک، در ماندگاری طولانی مدت یعنی تا پایان عمر، افرادی که انطباق بالایی در زمینه محیط طبیعی و اجتماعی دارند، ماندگار تر هستند و عوامل محیطی و اجتماعی اثرگذاری بیشتری در ماندگاری طولانی مدت افراد دارد. نتایج به دست آمده بر تعامل نظری و مفهومی ماندگاری، انطباق، عوامل اقتصادی- اجتماعی براساس نظریه های انطباق و دیدگاه های اقتصادی حوزه مهاجرت تأکید دارد.

گردشگری خوراک گونه ای از گردشگری است که مواد غذایی را یکی از عوامل ایجاد انگیزه برای سفر به شمار می آورد. استان گیلان در این زمینه قابلیت های منحصربه فرد و فراوانی دارد و می تواند با بسیاری از کشورهای مطرح در این صنعت رقابت کند؛ اما متأسفانه این مهم تا به امروز کمتر در استان گیلان مورد توجه قرار گرفته است. هدف پژوهش حاضر شناسایی اثر گردشگری خوراک بر خلق فرصت های کارآفرینی در شهرهای شرق استان گیلان است. شهرهای شرقی استان گیلان جغرافیای تغذیه مخصوص به خود را دارند. تنوع گسترده با منشأ گیاهی و نقش رنگ های مختلف غذا در بازارهای محلی ازجمله برجسته ترین ویژگی های عناصر فضایی در سفره غذایی شرق گیلان است. روش تحقیق مبنی بر دو بخش کیفی و کمّی است که در بخش کیفی از طریق مصاحبه با خبرگان و در بخش کمّی با استفاده از پرسشنامه تحلیل یافته ها انجام شد. به منظور بررسی روابط بین متغیرها از روش معادلات ساختاری استفاده شد. تحلیل داده های پژوهش با استفاده از نرم افزار LISREL، SPSS صورت گرفت. نتایج پژوهش نشان می دهد که گردشگری خوراک بر خلق فرصت های کارآفرینی اثر مستقیمی دارد. در بین متغیرهای وابسته بیشترین تأثیرگذاری بر فرصت های کارآفرینی در حوزه اقامتی، پذیرایی است (P≤ 0/05). خلق فرصت کارآفرینی در حوزه سیاحتی، فرهنگی با ضریب بتا 72/0 در رتبه دوم و ایجاد مراکز تجاری، اداری با ضریب مستقیم 162/0 در مقام سوم قرار دارند؛ بنابراین نتیجه گیری براساس نتایج رویکرد مدل سازی معادلات ساختاری بیانگر تأثیرپذیری گردشگری خوراک بر خلق فرصت های کارآفرینی به ترتیب از چهار مؤلفه اقامتی، پذیرایی-سیاحتی، فرهنگی-تجاری، اداری و حمل ونقل عمومی بوده است. با توجه به بیشترین تأثیر گردشگری خوراک بر ایجاد کارآفرینی در حوزه اقامتی، پذیرایی، لزوم سرمایه گذاری بیشتر در این حوزه پیشنهاد می شود.

در دهه های اخیر، مردم در سراسر جهان تلفن های هوشمند و فناوری های آن را پذیرفته اند. برنامه های کاربردی در این دستگاه ها از جنبه های عملکرد و کاربری آسان شده اند. پروژه های علمی شهروندی که تلاش می کنند داده های ارزان و مقرون به صرفه را از افراد با پیشینه های مختلف جمع آوری کنند، نیازمند طراحی کاربرپسند و استفاده از فناوری با کاربری آسان است. در این پژوهش سعی شد تا با مرور جزییات مراحل طراحی یک برنامه علمی شهروندی در زمینه اقلیم و هیدرولوژی، به ملاحظات و ضرورت طراحی و انتشار یک برنامه کاربردی علمی شهروندی پرداخته شود. این برنامه که توسط نگارندگان طراحی شده است، با نام پایش یار معرفی می شود و با هدف پایش سه متغیر دما، بارش و تراز سطح آب رودخانه در روستاهای مرزی و دورافتاده استان گلستان طراحی شد. به منظور کسب تجربیات کافی، پس از قرار دادن ابزارهای سنجش ساده و ارزان قیمت در دسترس داوطلبان، به مدت پنج ماه (دی ماه 1400 تا اردیبهشت ماه 1401) از طرق مختلف از جمله پیامک، تماس تلفنی، فرم های کاغذی و شبکه های مجازی داده های مورد نیاز جمع آوری شد. پس از آن بازخوردها و نکات لازم ثبت گردید و مطابق با تجربیات کسب شده نسخه اولیه برنامه کاربردی پایش یار طراحی شد. بعلاوه در این پژوهش با مقایسه داده های جمع آوری شده از طریق این برنامه طی هشت ماه (خردادماه 1401 تا دی ماه 1401) و مقایسه آن با سایر روش های جمع آوری داده، نقاط ضعف و قوت آن برشمرده شد و کارایی آن مورد ارزیابی قرار گرفت. در انتها ارزیابی کارایی، مزایا، معایب، محدودیت ها و چالش های پایش یار نشان داد که یک برنامه کاربردی قابل نصب و اجرا در گوشی های هوشمند با طراحی خوب، جریان اطلاعات از کاربران به پایگاه های اطلاعاتی و محققان مربوطه را تسهیل می کند و به نظر می رسد برای ترویج و گسترش سامانه های پایشی و نظارتی بلندمدت علوم شهروندی ضروری است. به هرحال مسیرهای ارسال داده های اقلیمی و هیدرولوژی به سامانه های علمی شهروندی، زمینه ای است که به پژوهش های بیشتری نیاز دارد.

شاخص های تعیین کننده ی پیشرفت یک اجتماع، کیفیت زندگی است که در برگیرنده مهم ترین عواملی است که بیانگر چگونگی زیستن افراد در یک جامعه و رفاه شخصی افراد است. بهبود کیفیت زندگی در هر جامعه ای، یکی از مهم ترین اهداف سیاست های عمومی آن جامعه است. قرن ها است که مردم به دنبال زندگی خوب بوده اند و انسان ها پیوسته برای بهبود شرایط زیست خود، کوشیده اند تا از استعدادها و توانمندی های محیط زیست خود، به بهترین نحو بهره ببرند. اما مسئله اصلی این است که: زندگی مطلوب چیست؟ پژوهش حاضر به دنبال پاسخگویی به این سؤال است که روستاهای شهرستان دهگلان تا چه اندازه از شاخص های کیفیت زندگی مطلوب برخوردار هستند؟ به منظور ارزیابی کیفیت زندگی در این پژوهش از شاخص های بعد عینی (44 گویه در4 مقوله اقتصادی، اجتماعی، زیربنایی و سیاست گذاری (کشاورزی و عمران روستایی) و بعد ذهنی (23 گویه، در 6 قلمرو آموزش، سلامت و امنیت، اجتماعی، اوقات فراغت، محیط مسکونی، شغل و درآمد) بهره گرفته شد. هر یک از شاخص های تحقیق در دو بعد مورد بررسی پس از اعمال وزن نهایی با استفاده از روش تقریبی میانگین حسابی وزن دار شدند و با استفاده از روش ویکورتلفیق شدند. نتایج نشان داد که در بعد عینی کیفیت زندگی از دیدگاه جامعه محلی، شاخص های مربوط به مؤلفه های زیربنایی و سیاست گذاری برنامه ریزی از اهمیت بالاتری برخوردارند. همچنین بررسی شاخص های بعد ذهنی توسعه از دیدگاه مردم محلی نیز نشان داد که شاخص های مربوط به مؤلفه سلامت، امنیت، درآمد و شغل از اهمیت بیشتری برخوردارند.

زمینه و هدف: تغییرات آب و هوای جهانی، که توسط انتشار گازهای گلخانه ای، به ویژه دی اکسید کربن تشدید شده است، تهدیدی عظیم برای زندگی انسان، محیط زیست و توسعه پایداری ایجاد می کند. در نتیجه، کاهش انتشار گازهای گلخانه ای و بهبود شرایط محیطی در حال حاضر یک اولویت جهانی برای ترویج رشد پایدار و جلوگیری از پیامدهای نامطلوب گرمایش جهانی و تغییرات آب و هوایی است و کشور ایران هم از این امر مستثنی نیست. بنابراین درک عوامل تعیین کننده و ارائه راهکار برای کاهش انتشار دی اکسید کربن مهم تلقی می شود. بر این اساس هدف از مطالعه حاضر بررسی اثرات رشد اقتصادی و گردشگری بر انتشار گاز دی اکسید کربن می باشد.روش شناسی: در پژوهش حاضر با استفاده از رویکرد اقتصاد سنجی و مدل اتورگرسیون غیر خطی (NARDL) به ارزیابی تاثیرات گردشگری و رشد اقتصادی بر انتشار دی اکسید کربن در کشور ایران طی دوره زمانی 1399-1387 پرداخته شده است. یافته ها: طبق برآوردها، افزایش یک واحدی گردشگری و رشد اقتصادی به ترتیب در کوتاه مدت موجب افزایش 042/0 و 449/0 واحدی انتشار دی اکسید کربن شده است و در بلندمدت موجب افزایش 177/0 و 902/0 واحدی آن شده است، در حالی که کاهش یک واحدی گردشگری و رشد اقتصادی به ترتیب در کوتاه مدت موجب کاهش 016/0 و 714/0 واحدی انتشار دی اکسید کربن شده است و در بلند مدت موجب کاهش 067/0 و 025/0 آن شده است. نتایج برآورد کوتاه مدت و بلند مدت با هم سازگار است با این حال، اندازه تأثیرگذاری در بلندمدت بیشتر از کوتاه مدت است.نتیجه گیری: بر اساس یافته های پژوهش، اتخاذ سیاست هایی نظیر استفاده از سوخت های جایگزین پاک و فناوری های نوین به ویژه در خدمات حمل ونقل و صنایع تولیدی پیشنهاد می شود.اصالت/ نوآوری:  پژوهش حاضر از جنبه متعیرهای به کار رفته، روش شناسی و دوره زمانی مورد بررسی، دارای نوآوری است. 

ارزیابی میزان پایداری و موفقیت جنگلکاری ها، استراتژی و راهنمای مناسبی را جهت مکان یابی صحیح عملیات های توسعه و احیای جنگل ها فراهم می کند. در این مطالعه وضعیت پایداری جنگلکاری های مانگرو در 7 رویشگاه سواحل استان سیستان و بلوچستان ایران در دوره زمانی 1374 تا 1390 ارزیابی شده است. فرایند ارزیابی از طریق بررسی کمّی شاخص های تغییرات سطح، تغییرات تراکم، رشد ارتفاعی و زادآوری جنگل به انجام رسید. در این خصوص از تفسیر چشمی تصاویر ماهواره ای و روش نمونه برداری تصادفی با قطعات نمونه 1 آری دایره ای شکل استفاده شد. مطابق این بررسی در بازه زمانی 16 ساله، 5 میلیون و 457 هزار اصله نهال حرا در سواحل استان کاشته است که عمدتا فاصله کشت آنها 3×3 متر بوده است. نتایج نشان داد 1170 هکتار عرصه از سواحل استان به جنگلکاری حرا اختصاص داده شد که این میزان در سال 1390 به 303/9 هکتار کاهش پیدا کرده است. همچنین مطابق این بررسی رویشگاه های پزم و تنگ در وضعیت ناپایداری خیلی زیاد، رویشگاه های تیس و گالک در وضعیت ناپایداری زیاد، رویشگاه های ناصرآباد و بیردف در وضعیت گرایش به ناپایداری و تنها رویشگاه راشدی در وضعیت پایداری بسیار بالا قرار دارد. بر اساس این مطالعه در مجموع میزان موفقیت جنگلکاری های انجام شده 25/9 درصد است. نتایج ارزیابی پایداری نشان داد به جز رویشگاه راشدی، همه خورهای جنگلکاری شده در وضعیت ناپایداری قرار دارند. مکان یابی نامناسب و وقوع طوفان گونو در سال 1386 دلیل اصلی عدم موفقیت 74/1 درصدی عملیات جنگلکاری در منطقه است. 

مقاله ی حاضر با هدف بررسی تأثیرات توریسم بر سرمایه ی اجتماعی انجام شده است.امروزه گردشگری فراگیر شده وبه یک علم تبدیل شده است و همین فراگیر شدن آن باعث به وجود آمدن اثرات ومشکلات عمیقی می شود. از طرفی هم سرمایه ی اجتماعی لازمه ی توسعه برای هرکشوری است. وهر کشور و جامعه ای برای این که بتواند راه های توسعه و تکامل فرهنگی و اقتصادی را بپیماید نیاز به برنامه ریزی در زمینه ی سرمایه ی اجتماعی نیز دارد. سرمایه ی اجتماعی نیز متأثر از عواملی است که یکی از این عوامل گردشگری است. در این پژوهش از روش مصاحبه از نوع نیمه رهنمودی استفاده شده است. جامعه ی آماری ما مردم شهرکاشان و حجم نمونه ی ما افراد 15تا60 سال ساکن یا شاغل در مناطق فین ونیاسر هستند. نتایج به دست آمده مبین آن است که سرمایه ی اجتماعی وگردشگری دارای رابطه ی معناداری هستند وسرمایه ی اجتماعی در برخی از مؤلفه ها از گردشگری متأثر بوده است. مقاله ی حاضر با هدف بررسی تأثیرات توریسم بر سرمایه ی اجتماعی انجام شده است.

امروزه بحث در زمینه پایداری توسعه در سکونتگاه های روستایی به عنوان زیرنظام تشکیل دهنده نظام سرزمین از اهمیت قابل توجهی برخوردار است. چرا که پایداری ابعاد مختلف توسعه در سکونتگاه های روستایی می تواند در توسعه منطقه ای و ملی نیز مفید واقع گردد. در این راستا پژوهش حاضر که پایداری توسعه در نواحی روستایی شهرستان جیرفت و عوامل فضایی مؤثر بر آن را مورد بررسی قرار می دهد، از نظر هدف، کاربردی و به لحاظ ماهیت و روش انجام، توصیفی- تحلیلی می باشد. محدوده مورد مطالعه شامل 38 روستای نمونه دارای سکنه واقع در شهرستان جیرفت است و حجم نمونه، سرپرستان خانوار و متخصصان حوزه برنامه ریزی روستایی را شامل می گردد. جهت بررسی پایداری توسعه در سکونتگاه های روستایی و تحلیل داده های حاصل از پرسشنامه سرپرستان خانوار از تکنیک CoCoSo و تحلیل خوشه ای K و جهت تحلیل داده های حاصل از پرسشنامه متخصصان در ارتباط با اولویت بندی عوامل فضایی اثرگذار بر پایداری توسعه از آزمون فریدمن در محیط نرم افزار SPSS استفاده گردید. براساس تکنیک CoCoSo، روستاها با توجه به مقدار (Ki) رتبه بندی و سطح بندی شده اند. نتایج حاصل از پژوهش بیانگر آن است که روستاهای عباس آباد، دره رود و حیشین سفلی در وضعیت «پایداری ضعیف یا ناپایدار» قرار دارند و در مقابل، بیشترین میزان پایداری مربوط به روستاهای دولت آباد اسفندقه، دولت آباد مرکزی، دریاچه، فردوس، سغدر، پشتلر و حسین آباد دهدار می باشد. در شکل گیری این وضعیت، عوامل فضایی چون: سرمایه گذاری دولت، جمعیت روستا و فاصله روستا از مرکز شهرستان بیشترین تأثیر را دارند.

پیشینه و هدف: پژوهش حاضر، ضمن بررسی الگوی توزیع فضایی جزایر گرمایی تهران در بستر ویژگی های اجتماعی (رفتاری) این شهر، به برنامه ریزی و توسعه شهری بر اساس تاثیر الگوهای رفتاری جهت افزایش آسایش اقلیمی نیز می پردازد. در این پژوهش، با بررسی محله های مناطق ده و یازده و دوازده تهران (محله های منتخب حاصل از همپوشانی نقشه های GIS کیفیت شهری با تصاویر ماهواره ای گرمایش شهری)، شامل محله های مرتضوی و سلیمانی در منطقه ده، محله های جمهوری و عباسی در منطقه یازده و محله های هرندی و تختی در منطقه دوازده هستند، به یافتن رابطه تحلیلی پیوستگی و همبستگی میان الگوی توزیع جزایر گرمایی و الگوهای رفتاری شهروندان در محله های مذکور با تحلیل استنباطی پرداخته شده است. مواد و روش ها: پژوهش حاضر جهت ارائه راهکارهای برنامه ریزی شهری بر اساس الگوهای رفتاری متناسب با آسایش اقلیمی در شهر تهران، به الگوهای غالب رفتاری ساکنین و مراجعه کنندگان در بافت های شهری پرداخته است و با بسط این تحلیل ها در رابطه پیوستگی و همبستگی میان الگوی توزیع جزایر گرمایی و الگوهای رفتاری شهروندان در محله های مذکور به تحلیل استنباطی (SPSS) واریانس انوا و ضریب همبستگی اسپیرمن، راهکارهای شهرسازانه ای به صورت مدل منسجم شهری حاصل از این تحلیل ها ارائه می دهد. روش پژوهش حاضر توصیفی - تحلیلی است و برای گردآوری داده ها، هر دو شیوه اسنادی و میدانی به کاررفته است. در روش اسنادی بیشتر از کتب علمی و نشریه های علمی- پژوهشی، استفاده شده است. نقشه های GIS اولیه تراکم جمعیت، قیمت مسکن و کیفیت زندگی برگرفته از سامانه ملی داده های کاربردی با تصاویر ماهواره ای که از ماهواره های لندست ۸ و مادیس تهیه شده در تاریخ های شهریورماه و بهمن ماه ۱۳۹۴ توسط خود نگارنده، مورد همپوشانی قرار گرفته تا مناطقی از تهران که عامل به وجود آمدن جزایر گرمایی در آنها، ناشی از کمبود کیفیت شهری در تهران است، مشخص شود. چراکه ازجمله روش های نوین محاسبه جزیره حرارتی شهری و نقش کاربری های مختلف، استفاده از علم سنجش ازدور و تصاویر ماهواره ای است. در ادامه جهت دستیابی به الگوهای غالب رفتاری ساکنین و مراجعه کنندگان در بافت های شهری محله های مذکور، ازجمله (زمان حضور، دلایل حضور، تناوب حضور و میزان تراکم جمعیت) با روش میدانی و توزیع پرسشنامه به ارزیابی ذهنی و ادراکی افراد در محیط و تحلیل توصیفی آن پرداخته می شود. حین انجام مطالعات میدانی، تحلیل کیفی بر اساس مشاهدات رفتاری و معنایی نیز صورت گرفته است. جهت یافتن رابطه تحلیلی پیوستگی و همبستگی میان الگوی توزیع جزایر گرمایی و الگوهای رفتاری شهروندان تحلیل استنباطی انجام شده است. یافته ها و بحث: حضور پذیری در محله های متفاوت، نمودهای متفاوتی دارد. با ایجاد دعوت کنندگی در سایر فضاهای فعالیتی با تقویت فعالیت های با سرریز فعالیتی، تعریف فضاهای مکث و حرکت در فضای خیابان های اصلی در حاشیه و داخل بافت محله، کنترل ورود و خروج وسایل نقلیه به محله با تعریف ورودی برای خیابان های اصلی و غیره، آسایش اقلیمی محله بیشتر خواهد شد. همچنین، توجه به ساعات کم ترافیک هر محله و مدیریت عوامل جزایر گرمایی مانند عبور و مرور جهت انبارداری و حمل کالا و ... در این ساعات است. در نهایت با بسط تحلیل هایی که در این پژوهش انجام گرفته است، در نظام شهری راهکارهای شهرسازانه ای جهت رفع معضل جزایر گرمایی با الگوهای رفتاری انجام خواهد پذیرفت.نتیجه گیری: محله های مورد مطالعه، به دلیل وجود کاربری های مختلط و تداخلات ترافیکی، نابسامانی مدیریت و غیره، آسایش اقلیمی خود را ازدست داده و تبدیل به جزایر گرمایی شدند. فعالیت های موجود در این محله ها، به لحاظ معنایی در سطح شهر شناخته شده اند ولی فاقد قواعد اجرایی مناسب، می باشند. بنابراین این قسمت ها پتانسیل لازم برای تبیین و ارائه الگوهای رفتاری جهت کاهش اثرات جزایر گرمایی را دارند. جهت تبیین و ارائه اصولی کاهش اثرات جزایر گرمایی و افزایش میزان رضایت عمومی، کنترل حضور پذیری در محله ها، و توجه به ساعات کم ترافیک هر محله و مدیریت آن، از مهم ترین عوامل کاهش جزایر گرمایی با الگوهای رفتاری هستند.

امروزه در چارچوب رویکردهای نوین مدیریت شهری، برپارادایم مدیریت مطلوب شهری تاکید می گردد واین مدیریت به عنوان الگوی مناسب جهت پاسخگویی به نیازهای روزافزون شهروندان و مشکلاتی که شهرها با آن مواجه اند، دیده می شود. بررسی جامعه شهری کلانشهرتهران نشان می دهد به علت عدم توجه به اصول سازمان دهی سیاسی فضا و مدیریت سیاسی ناکارآمد فضا، تهران در حال حاضر گرفتار مشکلات شهرنشینی شده است.در این پژوهش ، متغیرهای اثرگذار که برمدیریت سیاسی فضا در کلانشهر تهران شامل شاخص سیاسی – امنیتی، جغرافیایی – ارتباطی، اجتماعی – فرهنگی و قانونی به تجزیه و تحلیل و آزمون نحوه مدیریت سیاسی فضا در کلان شهر تهران پرداخته شده است. این پژوهش با توجه به هدف کاربردی و از نظر روش ازنوع ،تحقیقات توصیفی – تحلیلی می باشد. متغیر ها با استفاده از روش های آزمون T، همبستگی پیرسون و رگرسیون خطی مورد آزمون قرار می گیرد. تعدادی از پرسش ها بر اساس طیف لیکرت طراحی شده اند وتعدادی به صورت دو تا چند گزینه ای می باشند. در واقع سعی شد سوالات جهت دهی شده نباشند و نظر محقق در آنها القاء نشده باشد. در نهایت تعداد 84 پرسشنامه تکمیل گردید.جامعه آماری این پژوهش مدیران شهرداری تهران، مدیران دولتی و مدیران رده های میانی درگیر در امر سازمان دهی سیاسی فضا و نیز نخبگان دانشگاهی ومتخصصان حوزه مدیریت سیاسی فضا می باشند.این تحقیق به دنبال پاسخ به این پرسش است که متغیرهای اثرگذار بر مدیریت سیاسی فضا در کلانشهر تهران کدامند؟ نتایج حاکی از آن است که بین متغیر های سیاسی امنیتی، جغرافیایی ارتباطی، اجتماعی فرهنگی و قانونی با مدیریت سیاسی فضا درکلانشهر تهران ارتباط معنادار وجود دارد. همچنین متغیر سیاسی امنیتی دارای بیشترین اهمیت و بعد ازآن متغیر جغرافیایی ارتباطی، شاخص اجتماعی فرهنگی و شاخص قانونی در رتبه های بعدی قراردارند.

در دهه های گذشته با توجه به تمرکز بیش از حد جمعیت در شهرهای بزرگ و مشکلاتی که گریبان گیر این شهرها شده و همچنین با توجه به اهمیت تعاملات سکونتگاه های روستایی و شهری به منظور ایجاد یک نظام برنامه ریزی هماهنگ سرزمینی، ایجاد سکونتگاه های روستا- شهری به عنوان یکی از راهکارها و سیاست های مهم مدنظر قرار گرفته است. برهمین اساس در سال های اخیر سکونتگاه های روستایی زیادی به نقاط شهری تبدیل شده اند. یکی از موارد مورد توجه در این تغییر، تغییرات صورت گرفته در کیفیت زندگی ساکنان است. در این راستا، هدف از پژوهش حاضر، بررسی رضایتمندی ساکنان شهر مصیری از کیفیت زندگی خود بعد از ارتقای سکونتگاه است. برای این منظور مجموعه شاخص های اجتماعی، آموزش، اقتصادی، مدیریت،بهداشت و درمان و کالبدی- فضایی استفاده شد. داده های پژوهش به صورت میدانی و با استفاده از پرسشنامه گردآوری شد. برای تجزیه و تحلیل داده های پژوهش از روش های آماری همچون آزمون تی تک نمونه ای، همبستگی پیرسون، رگرسیون خطی چندگانه و کای اسکوئر استفاده شد. نتایج پژوهش نشان می دهد ارتقای سکونتگاه نتوانسته است تغییرات مطلوبی در زندگی ساکنان ایجاد کند، با توجه به نتایج، ساکنان از کیفیت زندگی خود در ابعاد مورد بررسی رضایت پایینی دارند. به اعتقاد آن ها با توجه به اهمیت عملکرد مدیریت شهری و همچنین تغییرات شاخص های اقتصادی در بهبود وضعیت کنونی، نیاز است این دو شاخص و عوامل تاثیرگذار در بهبود آن ها در اولویت رسیدگی و برنامه ریزی قرار گیرد. در آخر پیشنهاد می شود؛ استفاده از ظرفیت موقعیت ارتباطی درون و برون استانی، بهبود تجهیزات شهری و بسترسازی رشد اقتصادی با تاکید بر بخش کشاورزی و صنایع کوچک بیش تر مورد توجه قرار گیرد.

پیشینه و هدف: کشت پاییزه چغندرقند در استفاده بهینه از نزولات آسمانی و افزایش بهره وری مصرف آب حائز اهمیت است و سودمندی اقتصادی بیشتری نسبت به کشت بهاره آن دارد. اما به دلایل مختلف، مانند شرایط اقلیمی، کشت پاییزه آن در بسیاری از مناطق دنیا و ایران دارای محدودیت است. بنابراین شناخت پهنه های جدید مستعد کشت پاییزه چغندرقند جهت تامین پایدار شکر، ضروری است. در حیطه جغرافیایی مناطق خشک کشور، شناسایی پهنه های جدید مستعد کشت پاییزه این محصول ضروری است. از اینرو هدف این پژوهش بررسی امکان کشت پاییزه تاخیری سه رقم چغندرقند در استان بوشهر است و نوآوری آن، در راستای راستی آزمایی اهداف پایداری و مدیریت به زراعی، تعیین تاریخ کاشت و رقم مناسب برای استان بوشهر در زنجیره تامین قند است.مواد و روش ها: این آزمایش در دو مزرعه شخصی با خصوصیات خاک و آب متفاوت به عنوان نماینده اراضی زراعی استان بوشهر اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل محل مزرعه به صورت مستقل در دو سطح (مزرعه شماره 1 و 2) و هر کدام از مزارع با دو تیمار ارقام در سه سطح (پالما، SBSI 061 و شریف) و تاریخ های مختلف کاشت در دو سطح (20 و 28 آبان) به عنوان تاریخ کاشت اول و دوم بودند که در 3 تکرار اجرا شد. در تاریخ 9 اردیبهشت ماه، یعنی حدود 170 روز پس از تاریخ کاشت اول و 162 روز پس از تاریخ کاشت دوم نمونه برداری و عملیات برداشت در سطح هر دو مزرعه انجام شد. اجزای عملکرد کمی و کیفی چغندرقند پس از نرمال سازی داده ها با تجزیه و تحلیل آماری چند متغیره و مقایسات زوجی حداقل معنی داری با استفاده از نرم افزار Xlstat2020 مورد ارزیابی قرار گرفت.یافته ها و بحث: یافته های پژوهش نشان داد، اثرات متقابل سه گانه رقم، تاریخ کاشت و مزرعه بر تمامی اجزای عملکرد چغندرقند معنی دار است. بیشترین عملکرد ریشه و عملکرد شکر سفید به ترتیب با 111350 و 9127، کیلوگرم در هکتار در (رقم پالما، تاریخ کاشت 20 آبان در مزرعه 1) و (رقم پالما، تاریخ کاشت 20 آبان در مزرعه 2) و کمترین عملکرد ریشه و شکر سفید به ترتیب با 47450 و 3044، کیلوگرم در هکتار در (رقم SBSI 061، تاریخ کاشت 20 آبان در مزرعه 2) و (رقم شریف، تاریخ کاشت 28 آبان در مزرعه 1) بدست آمد. همچنین بیشترین درصد قند، شکر قابل استحصال و ضریب استحصال شکر به ترتیب با (1/19، 9/16 و 5/88 درصد) در (رقم پالما، تاریخ کاشت 28 آبان در مزرعه 2) بدست آمد. کمترین میزان ناخالصی های ریشه شامل میزان سدیم و پتاسیم به ترتیب با (87/0 و 34/4 میلی اکی والان در 100 گرم خمیر ریشه) و کمترین میزان قند ملاس (61/1 درصد) در (رقم پالما، تاریخ کاشت 28 آبان در مزرعه 2) بدست آمد و کمترین میزان نیتروژن مضره (80/0 میلی اکی والان در 100 گرم خمیر ریشه) در (رقم پالما، تاریخ کاشت 20 آبان در مزرعه 2) بدست آمد.نتیجه گیری: نتایج نشان داد مزرعه شماره 1 که دارای خاک و آب با هدایت الکتریکی بالا ولی بافت خاک مناسب بود دارای عملکرد کمی بیشتر و مزرعه شماره 2 که دارای خاک و آب با هدایت الکتریکی پایین تر ولی بافت خاک نامناسب تر بود، دارای خصوصیات کیفی برتری بود. علیرغم معنی دار شدن اثر تاریخ کاشت در برخی از صفات مورد بررسی، نمی توان به صورت کلی بیان نمود که کدام تاریخ کاشت دارای برتری است و هر دو تاریخ کاشت، قابل توصیه است. میانگین اجزای عملکرد رقم پالما در سطوح کیفیت خاک توجیه پذیر است و در هیچ کدام پدیده نامطلوب ساقه روی و سایر چالش های کشت پاییزه مشاهده نگردید. بنابراین کشت پاییزه تاخیری چغندرقند با دوره رشد کوتاه 162 و 170 روز، امکان ورود به بوم نظام زراعی استان بوشهر را دارا است و از نظر زیست محیطی پتانسیل پایداری دارد.

مخاطرات محیطی همواره با خسارات جانی و مالی زیادی همراه هستند و همین مسئله سبب شده است تا بررسی مخاطرات و شناسایی مناطق مخاطره آفرین دارای اهمیت زیادی باشد. با توجه به اهمیت موضوع، در این پژوهش به شناسایی مناطق مستعد وقوع مخاطرات طبیعی در محدوده شهری رودهن پرداخته شده است. در این پژوهش به منظور دستیابی به اهداف مورد نظر از مدل رقومی ارتفاعی 30 متر، نقشه زمین شناسی 1:100000 و نقشه توپوگرافی 1:50000 منطقه و همچنین لایه های اطلاعاتی مختلف (لایه کانون های زمین لرزه، کاربری اراضی، خطوط ارتباط و خطوط گسلی) به عنوان اطلاعات تحقیق استفاده شده است. ابزار اصلی تحقیق شامل نرم افزار ArcGIS 10.2 و مدل های مورداستفاده در تحقیق نیز شامل مدل منطق فازی و مدل ANP بوده است. روش کار به این صورت بوده است که ابتدا بر اساس پارامترهای مختلف و مدل تلفیقی منطق فازی و ANP، مناطق مستعد وقوع مخاطره سیلاب و حرکات دامنه ای و همچنین مناطق آسیب پذیر در برابر زمین لرزه شناسایی شده است و در ادامه بر مبنای نتایج حاصله، نقشه مخاطرات محدوده شهری رودهن تهیه شده است. نتایج تحقیق بیانگر این است که شهر رودهن پتانسیل بالایی جهت وقوع مخاطرات طبیعی دارد و به صورت کلی بخش های غربی و شمالی شهر رودهن به دلیل نزدیکی به خطوط گسلی، کانون های زلزله و شیب زیاد، مستعد وقوع حرکات دامنه ای و همچنین دارای پتانسیل آسیب پذیری بالا در برابر زمین لرزه هستند. بخش های میانی منطقه به دلیل نزدیکی به رودخانه، ارتفاع و شیب کم مستعد وقوع سیلاب هستند، همچنین این مناطق نیز پتانسیل آسیب پذیری بالایی در برابر زمین لرزه دارند.

یکی از اصلی ترین عوامل مؤثر در توسعه مناطق، برخورداری از زیرساخت ها است. بنابراین، پژوهش حاضر با هدف ارزیابی توسعه یافتگی استان های کشور بر اساس شاخص های زیربنایی انجام شد و بر اساس 20 شاخص، 31 استان رتبه بندی شدند. ابتدا شاخص ها گردآوری شدند، سپس با استخراج وزن به روش تحلیل مؤلفه های اصلی، تلفیق شاخص با روش تاپسیس انجام شد و شاخص ترکیبی توسعه زیربنایی استان ها محاسبه شد. به منظور بررسی نابرابری منطقه ای از ضرایب تغییرات و ویلیامسون استفاده شد. همچنین پهنه بندی استان ها انجام گرفت. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزارهای SPSS، Excel و Arc GIS انجام شد. براساس نتایج بیشترین نابرابری مربوط به زیرساخت های مرتبط با حمل و نقل کشور و کمترین نابرابری مربوط به شاخص های مرتبط با زیربنای روستاها بوده است. یافته های شاخص های ترکیبی نشان داد، استان های تهران، خراسان رضوی، اصفهان، گیلان و همدان بهترین وضعیت در حالی که سیستان و بلوچستان، هرمزگان، کهگیلویه و بویراحمد، خراسان جنوبی و البرز به ترتیب پایین ترین رتبه را داشتند. براساس نتایج پهنه بندی استان های تهران، خراسان رضوی، اصفهان، گیلان و همدان در سطح اول توسعه، بیشتر استان های شمالی، مرکزی و جنوبی در سطح دوم، استان های جنوبی و جنوب شرقی در سطح سوم قرار گرفتند. همچنین براساس تحلیل خوشه ای سلسله مراتبی استان ها به سه گروه برخوردار، نیمه برخوردار و غیر برخوردار تقسیم شدند. بنابراین می توان نتیجه گرفت که الگوی پراکنش فضایی توسعه زیربنایی در بین استان های ایران متعادل نیست و لازم است در هرگونه تصمیم گیری برای سرمایه گذاری در بخش زیربنایی، استان های غیربرخوردار و کم برخوردار مورد توجه بیشتر قرار گیرند.