ولی الله رستمعلی زاده

ولی الله رستمعلی زاده

مدرک تحصیلی: استادیار جامعه شناسی توسعه مؤسسه مطالعات و مدیریت جامع و تخصصی جمعیت کشور.
پست الکترونیکی: v.rostamalizadeh@gmail.com

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۳۴ مورد.
۱.

مهاجرت، انطباق و ماندگاری جمعیت در شهرستان های صنعتی- ساحلی ایران؛ مطالعۀ موردی: شهرستان کنگان استان بوشهر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و توسعه بهار ۱۴۰۲ شماره ۷۰ 225 - 248

کلید واژه ها: مهاجرت صنعتی شدن بوشهر ماندگاری و پایداری جمعیت انطباق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۷ تعداد دانلود : ۹۴
صنعتی شدن برخی شهرها به ویژه شهرهای ساحلی، شرایط و محیط جدیدی برای کسب وکار ایجاد می کند و اثرات آن در تمامی بخش های اقتصاد احساس می شود؛ بنابراین علاوه بر جابه جایی منابع مالی، جابه جایی و تحرک مکانی جمعیت را نیز به همراه دارد. هدف این مقاله مطالعه پایداری و ماندگاری جمعیت مهاجر در مناطق صنعتی-ساحلی با توجه به میزان انطباق (اجتماعی و طبیعی) است؛ از این رو با توجه به مفهوم ماندگاری در نظریات مهاجرت و نیز چارچوب نظری انطباق، ماندگاری مهاجران مورد تحلیل قرار می گیرد.تحقیق حاضر به روش پیمایش انجام شده است. حجم نمونه مورد مطالعه شامل 654 نفر مهاجر است که به روش نمونه گیری طبقه ای متناسب با حجم انتخاب شده اند.  براساس نتایج متغیرهای چندمتغیری حاصل از رگرسیون لجستیک، در ماندگاری طولانی مدت یعنی تا پایان عمر، افرادی که انطباق بالایی در زمینه محیط طبیعی و اجتماعی دارند، ماندگار تر هستند و عوامل محیطی و اجتماعی اثرگذاری بیشتری در ماندگاری طولانی مدت افراد دارد. نتایج به دست آمده بر تعامل نظری و مفهومی ماندگاری، انطباق، عوامل اقتصادی- اجتماعی براساس نظریه های انطباق و دیدگاه های اقتصادی حوزه مهاجرت تأکید دارد.
۲.

تعیین کننده های زمینه ای و ساختاری تمایل به مهاجرت از کشور در بین جوانان: مطالعه ای در شهر بوشهر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نامه انجمن جمعیت شناسی ایران سال ۱۸ پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۳۶ 265 - 304

کلید واژه ها: تمایل به مهاجرت بین المللی نسل جوان تعیین کننده های ساختاری- زمینه ای مدل نظری تمایل/ توانایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸ تعداد دانلود : ۶۳
هدف مطالعه حاضر سنجش تمایل مهاجرتی نسل جوان (15-29 ساله) و بررسی نقش عوامل ساختاری و زمینه ای در شکل گیری خواست مهاجرتی آنان است. روش تحقیق مطالعه، پیمایش با استفاده از تکنیک پرسشنامه ساخت یافته است. جامعه آماری مطالعه 20656 نفر از جوانان 29-15 ساله شهر بوشهر و حجم نمونه شامل 378 نفر است. یافته های مطالعه بیانگر این است که تمایل مهاجرتی مردان، افراد متأهل، افرادی که در خانواده های پرجمعیت حضور دارند و همچنین اشخاصی که درآمد بالاتری دارند در مقایسه با دیگر افراد بالاتر است. براساس نتایج تحلیل رگرسیونی، متغیر های ساختاری و متغیر های زمینه ای 66 درصد از خواست مهاجرتی نسل جوان را تبیین می کنند. با توجه به مدل نظری تمایل/توانایی کارلینگ و مدل نهایی رگرسیون، متغیر های محیطی (نابرابری، امید به آینده) و مجرد بودن به عنوان یک متغیر زمینه ای و سطح خرد بالاترین أثرگذاری را در تبیین تمایل به مهاجرت نسل جوان دارند و در مجموع نابرابری مهم ترین تبیین کننده است. به طورکلی متغیر های ساختاری و محیطی نقشی تعیین کننده در شکل گیری تمایل به مهاجرت در نسل جوان داشته است.
۳.

مقایسه تغییرات هزینه های خوراکی خانوارهای استان گیلان با کل کشور طی سال های 1384 تا 1399: چالش های اجتماعی و سیاستی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تداوم و تغییر اجتماعی سال ۲ پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۲ 231 - 248

کلید واژه ها: هزینه خوراکی امنیت غذایی خانوار سیاست اقتصادی تغییر اجتماعی گیلان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶ تعداد دانلود : ۴۸
مقدمه و هدف: با توجه به اهمیت هزینه های خوراکی خانوارها در تأمین امنیت غذایی افراد، این پژوهش  به مقایسه تغییرات هزینه های خوراکی خانوارهای استان گیلان با کل کشور پرداخته و در ضمن تلاش دارد  ابعاد اجتماعی و سیاستی آن را نیز مورد بحث قرار دهد. روش و داده ها: روش پژوهش، تحلیل ثانویه با رویکرد تحلیلی است. جامعه آماری، استان گیلان و داده های مورد نیاز از سامانه بانک مرکزی و مرکز آمار ایران برگرفته شده و برای تحلیل داده ها از آزمون مقایسه میانگین ها و تحلیل رگرسیون استفاده شده است. یافته ها: یافته ها نشان داد میانگین هزینه خوراک داخل منزل در کل کشور و در استان گیلان طی سال های 99-1392 به صورتی معنی دار پایین تر از دوره 92-1384 بود. در دوره  زمانی 92-1384، تفاوت آماری معنی داری بین میانگین هزینه خوراک داخل منزل کل کشور و استان گیلان وجود نداشت. براساس یافته ها، اثر دوره بر هزینه خوراک داخل منزل و هزینه خوراک خارج منزل معنی دار بود. بحث و نتیجه گیری: سهم هزینه خوراکی از هزینه کل خانوارهای استان گیلان در طی سال های 99-1392 نسبت به سال های 92-1384 و در مقایسه با کل کشور بیشتر بوده است. طی سال های 99-1392، توان خرید خوراک خارج از منزل در میان خانوارهای گیلانی متناظر با کل کشور، کاهش یافته و همچنین، متغیر دوره در تغییرات هزینه های خانوارهای استان گیلان مؤثر بوده است. پیام اصلی: اختصاص یارانه ها بر روی اقلام ضروری و کنترل سطح قیمت ها به ویژه کالاهای خوراکی جهت بهره مندی خانوارها از کیفیت زندگی مطلوب، لازم و ضروری است. انجام اقدامات مذکور، مستلزم هم افزایی و حمایت نهادها و سازمان های ذیربط و اجرای بهینه سیاست های تدوین شده می باشد.
۴.

تحلیل تفاوت های اجتماعی و اقتصادی مناطق مرزی و غیر مرزی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات اجتماعی ایران سال ۱۷ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۴ 53 - 78

کلید واژه ها: تفاوت های جمعیتی - اجتماعی تفاوت های اقتصادی مناطق مرزی شهرستان های مرزی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴ تعداد دانلود : ۱
در این مطالعه با رجوع به ادبیات توسعه به بررسی تفاوت استان ها و شهرستان های مرزی و غیر مرزی در شاخص های جمعیتی- اجتماعی و اقتصادی پرداخته شده است. روش مطالعه تحلیل ثانویه داده های حاصل از سرشماری و سالنامه های آماری سال 1395 است. نتایج تحقیق نشان می دهد از نظر متغیرهای اقتصادی- اجتماعی، در هر دو سطح استانی و شهرستانی، تفاوت معنی دار و تایید شده ای بین مناطق مرزی و غیر مرزی وجود دارد. در هر دو سطح مطالعه، مناطق مرزی دارای نسبت باسوادی و نسبت افراد دارای تحصیلات عالی کمتری از مناطق غیرمرزی هستند. در کنار این دو متغیر، درصد بیکاری به ویژه بیکاری جوانان نیز در مناطق مرزی بیشتر از غیرمرزی است. نتایج مطالعه همچنین نشان می دهد از لحاظ ویژگی های جمعیتی مانند نسبت شهرنشینی، میزان مهاجرت و میانگین سنی نیز تفاوت های آشکاری بین دو منطقه وجود دارد. کمبود فرصت های شغلی، ضعف و عدم دسترسی به امکانات آموزشی، تمرکز منابع و تسهیلات در مناطق مرکزی موجب جریان مهاجرت از سوی مناطق مرزی به سمت مناطق مرکزی شده است.  
۵.

تأثیر نابرابری ها در مهاجرت از مناطق مرزی ایران؛ چشم اندازی سیاست گذارانه

نویسنده:
منبع: پژوهش مسائل اجتماعی ایران دوره دوم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۵ 101 - 134
تعداد بازدید : ۱۷۶ تعداد دانلود : ۱۷۵
نقش نابرابری های منطقه ای و فضایی در مهاجرت از مناطق مرزی کشور کمتر مورد توجه قرار گرفته است. در صورتیکه مناطق مرزی ایران دارای اهمیتی استراتژیک از جنبه های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی هستند و بی توجهی به این مناطق می تواند پیامدهای جبران ناپذیری به همراه داشته باشد. این مقاله به دنبال بررسی این موضوع است که مناطق مرزی ایران به لحاظ نابرابری های فضایی در چه وضعیتی قرار دارند و این نابرابری ها چه تأثیری بر مهاجرت از این مناطق دارند. برای سنجش نابرابری فضایی در بین شهرستان های مرزی از آمار سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1395، سالنامه های آماری استان ها در سال 1395 و داده های سازمان هواشناسی در دوره 1395-1390 استفاده شده است. برای وزن دهی و ترکیب مؤلفه ها و ساخت شاخص نابرابری از روش تحلیل عاملی استفاده شده است.برای پهنه بندی و سطح بندی شهرستان ها از نرم افزار ArcPro و برای تحلیل رابطه بین نابرابری و مهاجرت، از روش آماری GWR استفاده شده است. نتایج نشان می دهد که نابرابری در شهرستان های شرق و جنوب شرقی در مقایسه با دیگر نقاط بیشتر است. همچنین، 66 درصد از شهرستان های مرزی دارای موازنه مهاجرتی منفی در دوره 1395-1390هستند. بر اساس مدل رگرسیون فضایی وزنی، 67 درصد از تغییرات متغیر خالص مهاجرت به وسیله متغیرهای مستقل تبیین شده و همچنین بر اساس مقدار میانگین ارائه شده، عامل های ساختار جمعیت و اقتصادی بیشترین اثرگذاری را بر خالص مهاجرت در شهرستان های مرزی دارند. بنابراین، نابرابری در شهرستان های مرزی یک عامل مهم در میزان خالص مهاجرت است و عوامل مختلف اجتماعی، اقتصادی، جمعیتی و محیطی اثر متفاوتی بر هر کدام از شهرستان ها دارند.
۶.

تحولات پژوهش های شهریِ شهر تهران در قرن اخیر؛ با تاکید بر مطالعات اجتماعی و برنامهریزی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اقتصاد و برنامه ریزی شهری دوره ۳ تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲ 54 - 69

کلید واژه ها: پژوهش شهری تحولات مطالعات شهری تهران مطالعات شهری شهر تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۲ تعداد دانلود : ۱۳۶
در این پژوهش به بررسی تحولاتی که در یکصد سال اخیر در پژوهشهای شهری تهران بهخصوص در حوزههای اجتماعی و مدیریت و برنامهریزی صورت گرفته، پرداخته شده است. روش پژوهش، مرور سیستماتیک بوده است. تحولات پژوهشهای شهری تهران در شش دوره قابل تقسیم است: 1) دوره دهههای 1300 تا 1320 که دوره شکلگیری نهادی و فعالیتهای اجرایی در شهر تهران است. 2) دوره دوم، شامل دهههای 1320 و 1330 است. در این دوره مطالعات محدود شهری از تهران وجود دارد و اغلب نیز توسط مستشاران و مشاوران خارجی انجام گرفته و دولت راهبر اصلی مطالعات است. 3) دوره دهههای 1340 و 1350، دوره شکلگیری پژوهشهای شهری به معنای واقعی کلمه در تهران است. 4) دوره چهارم، شامل مطالعات دهه 1360 است. این دوره، تداوم مطالعات دوره قبلی است و در آن مسائل و مشکلات شهری همچون مهاجرت، حاشیهنشینی، معضلات شهری، حملونقل و ترافیک همچنان مطرح هستند. اما بحث عمران و طرحهای عمرانی با غلظت بیشتری مطرح است. سه دوره قبلی، دورههای نگاه مهندسی یا تکنوکراتیک به شهر و معضلات شهری است. 5) دوره پنجم دهه 1370 را شامل میشود. این دوره، دوره تغییر پارادایمی در مطالعات شهری تهران است. در این دهه ما شاهد توجه به مردم، مشارکت، رضایت و نگرش آنها و همچنین، حرکت به سمت مردم در برنامهریزیهای شهری تهران هستیم. 6) دوره ششم، دهههای 1380 و 1390 را شامل میشود. در این دوره، توسعه انسانمحور به معنای واقعی کلمه مطرح میشود و به نوعی ما با توسعه انسانی و توسعه پایدار روبهرو هستیم. 
۷.

الزامات قانونی-سیاستی بازتوزیع فضایی جمعیت مهاجران افغانستانی در پهنه سرزمینی کشور(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جمعیتی دوره ۸ بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۱۵) 237 - 285

کلید واژه ها: مهاجرت آمایش سرزمین الزامات سیاستی-قانونی مهاجران افغانستانی جدایی گزینی مهاجران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳ تعداد دانلود : 0
امروزه پویایی های پیچیده فضا و زمان باعث افزایش مهاجرت های درون کشوری و فراملی شده است. هدف این پژوهش، بررسی الگوی پراکنش مهاجران افغانستانی در ایران و شناخت الزامات قانونی و سیاستی مرتبط با آمایش جمعیت  آنان در کشور است. با استفاده از روش های کمی و  کیفی و با بهره گیری از نرم افزار Arc GIS، نقشه های مربوط به توزیع فضایی جمعیت مهاجران افغانستانی در کشور ترسیم شد. همچنین، به منظور بررسی الزامات سیاستی–قانونی توزیع جمعیت آنها از روش تحلیل مضمون استفاده گردید. یافته ها نشان می دهد که توزیع جمعیت آنان عمدتاً بر اساس مناطق مجاز و ممنوعه برای اقامت مهاجران است. الگوی توزیع جمعیت مهاجران افغانستانی در کشور تحت تأثیر سه عامل مهم الف) اقتصادی-محیطی، ب)گرایش مهاجران به زندگی در محلات مهاجرنشین و طرد فضایی آنها و ج) قوانین و سیاست ها ی ناکارآمد برای آمایش جمعیت مهاجران است. توزیع درون استانی مهاجران در مناطق مجاز، عمدتاً تحت تأثیر عوامل اقتصادی و دسترسی به فرصت های شغلی است. در مقیاس کوچک تر و محلی، توزیع و تراکم فضایی جمعیت مهاجران افغانستانی تحت تأثیر عواملی همچون طرد فضایی و تراکم مهاجران در محلات خاص به دلیل قیمت پایین اجاره و یا حضور بالای جعیت مهاجران مستقر است. بنابراین، مهمترین الزامات سیاستی-قانونی و مدیریتی آمایش جمعیت مهاجران افغانستانی در کشور از منظر خبرگان عبارتست از: تعیین سیاست ها ی کلان و بلندمدت و توجه به جایگاه آنها در برنامه های آمایش سرزمین، اتخاذ قوانین و مقررات آمایش جمعیت و اقتصاد اتباع خارجی، و مدیریت و نظارت بر توزیع جمعیت از طریق شناخت ظرفیت های محلی و هماهنگی بین دستگاهی.
۸.

مطالعه ویژگی های محله خوب در شهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران دوره یازدهم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۳ (پیاپی ۴۳) 625 - 653

کلید واژه ها: تعلق به محله زیست پذیری محله سرزندگی محله شهر تهران محله خوب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۱ تعداد دانلود : ۸۹
هدف اصلی این تحقیق، بررسی ویژگی ها و ابعاد محله خوب در شهر تهران است. این تحقیق به شیوه کیفی تحلیل مضمون انجام شده و داده های مربوط به آن با استفاده از فنون مصاحبه و مشاهده از هشت محله شهر تهران با نام های کیانشهر، یافت آباد، شمیران نو، کارون شمالی، نارمک مرکزی، باغ فیض، نیاوران و سعادت آباد جمع آوری شده است. مشارکت کنندگان در این تحقیق 59 نفر بودند. همچنین داده های جمع آوری شده با روش تحلیل مضمون تحلیل شده اند. یافته های این تحقیق نشان می دهد که ویژگی های محله خوب عبارت اند از: «وجود آدم های خوب و اخلاق مدار»، «بهداشت و تمیزی محله»، «وجود امکانات تفریحی، فرهنگی و ورزشی»، «دسترسی آسان به ملزومات زندگی و وسایل نقلیه عمومی»، «ساکت، خلوت و کم جمعیت بودن محله»، «وجود فضای سبز، پارک و آب وهوای خوب»، «معماری و ظاهر خوب محله»، «دخالت نکردن در سبک زندگی دیگران»، «تعامل سالم و خوب با همسایگان»، «نبود ناهنجاری های اجتماعی و وجود امنیت و سلامت اجتماعی» و «محیط تربیتی مناسب برای فرزندان». افراد در تعریفشان محله خوب را جایی می بینند که دارای سه بعد مهم «سلامت اجتماعی»، «فضای کالبدی و محیطی مناسب» و «دارای امکانات و تسهیلات زندگی» باشد.
۹.

تأثیر نابرابری ها در مهاجرت از مناطق مرزی ایران؛ چشم اندازی سیاست گذارانه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش انحرافات و مسائل اجتماعی دوره ۲ پاییز ۱۴۰۱ شماره ۵ 101 - 134

کلید واژه ها: نابرابری منطقه ای نابرابری فضایی مناطق مرزی مهاجرت مهاجرت داخلی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳ تعداد دانلود : ۴
نقش نابرابری های منطقه ای و فضایی در مهاجرت از مناطق مرزی کشور کمتر مورد توجه قرار گرفته است. در صورتیکه مناطق مرزی ایران دارای اهمیتی استراتژیک از جنبه های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی هستند و بی توجهی به این مناطق می تواند پیامدهای جبران ناپذیری به همراه داشته باشد. این مقاله به دنبال بررسی این موضوع است که مناطق مرزی ایران به لحاظ نابرابری های فضایی در چه وضعیتی قرار دارند و این نابرابری ها چه تأثیری بر مهاجرت از این مناطق دارند. برای سنجش نابرابری فضایی در بین شهرستان های مرزی از آمار سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1395، سالنامه های آماری استان ها در سال 1395 و داده های سازمان هواشناسی در دوره 1395-1390 استفاده شده است. برای وزن دهی و ترکیب مؤلفه ها و ساخت شاخص نابرابری از روش تحلیل عاملی استفاده شده است.برای پهنه بندی و سطح بندی شهرستان ها از نرم افزار ArcPro و برای تحلیل رابطه بین نابرابری و مهاجرت، از روش آماری GWR استفاده شده است. نتایج نشان می دهد که نابرابری در شهرستان های شرق و جنوب شرقی در مقایسه با دیگر نقاط بیشتر است. همچنین، 66 درصد از شهرستان های مرزی دارای موازنه مهاجرتی منفی در دوره 1395-1390هستند. بر اساس مدل رگرسیون فضایی وزنی، 67 درصد از تغییرات متغیر خالص مهاجرت به وسیله متغیرهای مستقل تبیین شده و همچنین بر اساس مقدار میانگین ارائه شده، عامل های ساختار جمعیت و اقتصادی بیشترین اثرگذاری را بر خالص مهاجرت در شهرستان های مرزی دارند. بنابراین، نابرابری در شهرستان های مرزی یک عامل مهم در میزان خالص مهاجرت است و عوامل مختلف اجتماعی، اقتصادی، جمعیتی و محیطی اثر متفاوتی بر هر کدام از شهرستان ها دارند.
۱۰.

عوامل بازدارنده مشارکت اقتصادی زنان از سوی خانواده در جامعه محلی (مطالعه موردی زنان در روستای بهده شهرستان پارسیان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زن و جامعه سال یازدهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۴۱) 53 - 78

کلید واژه ها: مشارکت اقتصادی ساختار قدرت خانواده کلیشه های جنسیتی نقش های مادری و همسری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۶ تعداد دانلود : ۳۰۸
پژوهش حاضر به تشریح عوامل بازدارنده مشارکت اقتصادی زنان از سوی خانواده در جامعه محلی می پردازد. این پژوهش در میان دو گروه از زنان شاغل و غیر شاغل متأهل سنین بین 25 تا 45 سال ساکن در روستای بهده از توابع شهرستان پارسیان انجام شده است. داده ها به شیوه کیفی و با اتخاذ رویکرد نظریه بنیانی و با استفاده از فنون مصاحبه و بحث گروهی جمع آوری شده است. تحلیل داده ها بر اساس کدگذاری باز، محوری و انتخابی انجام گرفته و تا مرحله اشباع نظری ادامه یافته است. یافته های این تحقیق نشان می دهد که ارزش ها و نگرش ها (تفاسیری که زنان از سنت ها دارند)، باورها و اعتقادات (باور به برتری و سرپرستی مردان)، کلیشه های جنسیتی (تفکیک فضای عمومی و خصوصی، زنانه و مردانه)، نوع مالکیت و اختیارات (تصمیم گیری در خصوص درآمد و هزینه ها و مالکیت بر دارایی ها) و نوع تصمیم گیری و انتخاب (انتخاب شغل، مهاجرت، ازدواج و طلاق)، از مولفه های تاثیرگذار در مشارکت اقتصادی زنان بودند. به طور کلی کلیشه های جنسیتی در همه ابعاد زندگی زنان و مردان باعث می شود آن ها خود را برای پذیرش نقش هایی آماده کنند که در مسیر جامعه پذیری توسط نهادهای خانواده و آموزش پرورش به آن ها تعلیم داده شده است.
۱۱.

گونه های پس انداز و پیامدهای توسعه ای آن در میان زنان شهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زن در توسعه و سیاست دوره ۱۸ پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳ 357 - 380

کلید واژه ها: پس انداز پیامدهای پس انداز شهر تهران گونه های پس انداز زنان مصرف پس انداز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۸ تعداد دانلود : ۷۲
هدف اصلی این تحقیق، گونه شناسی پس انداز زنان و پیامدهای آن بین زنان شهر تهران است. رویکرد روش شناسی این مقاله کیفی بوده و با توجه به اهداف پژوهش، با استفاده از مصاحبه به جمع آوری اطلاعات پرداخته شده است. در این مطالعه، از 40 مشارکت کننده زن به منظور جمع آوری اطلاعات استفاده شده است. داده های جمع آوری شده با روش تحلیل مضمون، تحلیل شده اند. نتایج این تحقیق نشان می دهد که انواع پس انداز زنان شامل پس انداز معکوس، کم مصرف کردن، مدیریت مصرف/ مصرف تدریجی، پس انداز تدریجی، به تعویق انداختن مصرف، تبدیل پس انداز به سرمایه و سرمایه گذاری های هدفمند بوده است. عوامل گرایش زنان به پس انداز، دستیابی به قدرت تصمیم گیری و روی پای خود ایستادن، احساس نیاز به ارتقای جایگاه خود در خانواده و اجتماع، کسب وجهه اجتماعی، انگیزه پیشرفت، احساس نیاز به استقلال (مالی)، نیاز به احترام و تأیید شدن و احساس امنیت بوده است و پیامدهای پس انداز نیز بسط مشارکت زنان در خانواده و اجتماع، کسب جایگاه در تصمیم گیری های خانوادگی، کسب وجهه اجتماعی، افزایش اعتماد به نفس، استقلال مالی زنان، رضایت مندی از زندگی، امنیت روانی، پیشرفت و رفاه خانواده، گسترش روابط و تعامل اجتماعی، حل مشکلات خانواده و در نهایت برنامه ریزی عقلانی و افزایش فرهنگ صرفه جویی بوده است.
۱۲.

بررسی وضعیت جابجایی درون شهری در شهر تهران و عوامل مؤثر بر آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جمعیتی دوره ۵ پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۱۰) 35 - 62

کلید واژه ها: جابجایی سکونتی جابجایی درون شهری جابجایی بین منطقه ای جابجایی بین محله ای شهر تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۱ تعداد دانلود : ۳۵۳
هدف این پژوهش، بررسی وضعیت جابجایی محله ای و عوامل مؤثر بر آن در شهر تهران است. روش پژوهش، تحلیل ثانویه داده های طرح «سنجش کیفیت زندگی در شهر تهران» است که در سال 1395 انجام شده است. جامعه آماری تحقیق را شهروندان بالای 18 سال شهر تهران تشکیل داده و حجم نمونه نیز شامل 45000 نفر از 334 محله واقع در 22 منطقه شهر تهران بوده است. یافته ها نشان می دهند که جابجایی های بین منطقه ای و بعد از آن، جابجایی های درون منطقه ای و درون محله ای، از مهمترین انواع جابجایی ها در شهر تهران بوده اند و به طور کلی، 83 درصد از افراد نمونه، یکی از انواع جابه جایی های درون شهری را تجربه نموده اند. در این بین، عمومیت با جابجایی بین منطقه ای بوده است. یافته های تحقیق نشان می دهند که جابه جایی سکونتی برای افرادی که سطح درآمدی و تحصیلات بالاتر دارند و به دنبال بهبود وضعیت زندگی/افزایش متراژ منزل مسکونی هستند، بالاتر است. طبق یافته ها، مهمترین عوامل ماندگاری سکونتی عبارتند از: افزایش تعداد خویشاوندان در یک محله، افزایش سن، تعداد فرزندان بیشتر و افزایش مدت زمان اقامت. نتایج نهایی تحقیق نشان داد که متغیرهای سن، مدت اقامت، وضعیت مسکن، تعداد خویشاوندان و تعداد فرزندان، در احتمال جابجایی درون محله ای و متغیرهای مدت زمان اقامت، سن و تعداد خویشاوندان، در احتمال جابجایی بین محله ای مؤثر هستند.
۱۳.

بررسی عوامل تعیین کننده تعلقِ جوانان روستایی به محل زندگی خود(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات اجتماعی ایران سال دوازدهم بهار ۱۳۹۷ شماره ۱ «ویژه جامعه شناسی روستایی» 29 - 53

کلید واژه ها: تعلق به مکان تعلق به روستا جوانان روستایی اسکو هشترود

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۶ تعداد دانلود : ۴۳۰
احساس تعلق به مکان باعث میشود که افراد با توجه به احساسات و عواطف و بستگی هایی که به مکانهای خاص دارند، درجهت بهبود امور آن مشارکت و سرمایه گذاری کنند. پژوهش حاضر درصدد مطالعه تعیین کننده های تعلق به مکان درمیان جوانان روستایی است. در پژوهش حاضر، با روش توصیفی هم بستگی، متغیرهای مرتبط با تعلق به مکان اولویت بندی شده و تعیین کننده های اصلی تعلق به مکان، ازطریق تحلیل عاملی، تعیین شدهاند و سپس، نقش هر عامل در تبیین تعلق به مکان محاسبه شده است. جامعه آماری تحقیق را جوانان روستایی 15 تا 30 ساله شهرستانهای اسکو و هشترود در استان آذربایجان شرقی تشکیل دادهاند و حجم نمونه 769 نفر است. بر اساس نتایج پژوهش 9 عامل در تعلق جوانان روستایی به محل زندگی شان نقش تعیین کننده ای دارند و درمجموع 53 درصد از واریانس تعلق به مکان را تبیین میکنند. عوامل تعیین کننده عبارت اند از: محیط و طبیعت روستا، تأمین نیازها/ پاسخ به نیازها، احساس هویت، مشارکت در امور جمعی روستا، رضایت از روستا، داشتن شغل مناسب، احساس آزادی و رضایت از ارتباط با مردم، مسئولیت پذیری و مراودات همسایگی و خویشاوندی.
۱۴.

بررسی وضعیت توسعه پایدار نقاط شهری شهرستان های مرزی کشور(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جمعیتی دوره ۴ پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲ (پیاپی ۸) 135 - 180

کلید واژه ها: شهرستان های مرزی توسعه پایدار شهری مرز پایداری وضعیت پایداری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۸ تعداد دانلود : ۳۲۳
هدف اصلی این مقاله، رتبه بندی، طبقه بندی و سطح بندی شاخص های توسعه پایدار مناطق شهری شهرستان های مرزی کشور در سال 1395 است. برای سنجش توسعه پایدار از داده های سرشماری های عمومی نفوس و مسکن، داده های آمارگیری های نمونه ای و سایر منابع استفاده شده است. این سنجش در چهار بُعد اقتصادی، اجتماعی-جمعیتی، کالبدی-دسترسی و زیست محیطی و در مقیاس نقاط شهری شهرستان های مرزی کشور (118 شهرستان) انجام شده است. برای تعیین وزن هریک از گویه های ابعاد توسعه پایدار، از روش آنتروپی شانون و برای رتبه بندی از مدل ویکور استفاده شده است. یافته های تحقیق نشان می دهند: حدود 3 درصد نقاط شهری شهرستان های مرزی کشور در وضعیت ناپایدار، 42 درصد در وضعیت نسبتاً ناپایدار، 53 درصد در وضعیت بینابین یا پایداری متوسط و حدود 2 درصد در وضعیت نسبتاً پایدار قرار دارند. همچنین نتایج این تحقیق نشان می دهند که در این مناطق، وضعیت همه شاخص های جمعیتی-اجتماعی، اقتصادی، زیست محیطی و کالبدی چندان مساعد نیست و غلبه اصلی به خصوص در شاخص های اقتصادی، زیست محیطی و دسترسی-کالبدی با دامنه های ناپایدار و نسبتاً ناپایدار است. تنها در شاخص اجتماعی-جمعیتی، وضعیت تاحدودی مساعد بوده و اکثر شهرستان های مرزی در وضعیت متوسط توسعه پایدار قرار دارند. با عنایت به یافته های تحقیق، نیاز به توجه و برنامه ریزی های عملی برای توسعه این مناطق وجود دارد.
۱۵.

تأثیر سبک زندگی امروزی زنان بر میزان فرزندآوری؛ مطالعه موردی شهر قزوین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زن و جامعه سال نهم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۴ (پیاپی ۳۶) 39 - 72

کلید واژه ها: سبک زندگی ارزش فرزندآوری باروری زنان شهر قزوین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۹۰ تعداد دانلود : ۶۵۹
از آن جا که زنان همواره به عنوان مقصد اصلی سیاست های جمعیتی می باشند، این تحقیق به تبیین سبک زندگی امروزی زنان پرداخته و تأثیر آن را در میزان فرزندآوری آن ها بررسی کرده و با توجه به نظرات آنتونی گیدنز که سبک زندگی را طیفی از عملکردها، نگرش ها، رفتارها، بینش ها، سلایق و فعالیت های روزمره می داند و تلفیق آن با تئوری های انگیزش به ویژه انتقال دوم جمعیتی با رویکرد تحلیل سطح فردی به ارائه ی مدل پرداخته است، پژوهش حاضر از نظر هدف، یک تحقیق کاربردی و از نظر شیوه ی جمع آوری اطلاعات، توصیفی پیمایشی است. جامعه آماری این تحقیق زنان 15 تا 45 سال شهر قزوین هستند و حجم نمونه نیز 400 نفر است که از طریق پرسش نامه محقق ساخته، اطلاعات جمع آوری شده، پایایی پرسش نامه با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ و روایی محتوایی پرسش نامه با استفاده از ضریب لاوشه مورد تأیید قرار گرفت. جهت بررسی فرضیات نیز از روش های همبستگی و رگرسیون استفاده شد. یافته های این تحقیق نشان می دهند که سبک زندگی زنان امروزی در جهت دستیابی به وسایل لازم برای محقق ساختن خویشتن است که این مقصد با کنش فرزندآوری در تعارض است. بنابراین زنان سعی می کنند به طور اصولی، نابرابری های موجود را به میزان دلخواه تغییر دهند. لذا همان گونه که یافته های این تحقیق نشان می دهد، بیشترین تأثیر تمایل کم فرزندآوری در زنان در دو مؤلفه ی گرایش و تغییر وضعیت سیاسی و اجتماعی خود را نشان می دهند. در این زمینه می توان با بهره مند شدن از روش های تغییر بینش، گرایش و رفتار و تلاش در جهت استحکام وضعیت حقوقی و اجتماعی زنان، آنان را با سیاست های جدید جمعیتی کشور همراه ساخت.
۱۶.

تحولات روند و الگوهای مهاجرت داخلی در استانهای ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی منطقه ای سال هشتم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۳۱ 1 - 18

کلید واژه ها: مهاجرت های داخلی مهاجرت های بین استانی میزان مهاجرپذیری خالص مهاجرت الگوهای مهاجرت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸۷ تعداد دانلود : ۶۵۴
هدف از مقاله پیش رو، واکاوی تحولات روند و الگوهای مهاجرت داخلی در ایران در سه دهه ی اخیر می باشد. روش تحقیق مورد استفاده در مقاله، کمّی از نوع توصیفی تحلیلی و مبتنی بر تحلیل ثانویه ی داده های مهاجرت سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال های 1375، 1385 و 1390 است. نتایج بیانگر تغییر الگوهای جریان مهاجرت های داخلی به سمت افزایش مهاجرت های برون استانی است. مهاجرت های بین استانی از 35 درصد در دوره ی 75-1365 به 40 درصد در دوره ی 90-1385 افزایش یافته است. همچنین نتایج نشان داد بیشترین مبادله ی مهاجرتی استان های کشور با استان تهران و استان های همجوارشان بوده است. استان های تهران (به همراه البرز)، سمنان، قم، یزد و اصفهان همواره مهمترین استان های مهاجرپذیر کشور بوده اند. در مقابل، استان های آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، اردبیل، ایلام، چهارمحال و بختیاری، سیستان و بلوچستان، کردستان، کرمان، کرمانشاه، کهکیلویه و بویراحمد، لرستان و همدان از استان های مهاجرفرست کشور بوده اند. به طور کلی، با توجه به میزان های بالای بیکاری و کمبود فرصت های شغلی در استان های مهاجرفرست کشور و همچنین نابرابری های توسعه ای، انتظار می رود جریان مهاجرت های بین استانی در کشور افزایش یابد.
۱۷.

عوامل اجتماعی موثر بر تمایل به مهاجرت جوانان روستایی با تاکید بر نقش تعلق به مکان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نامه انجمن جمعیت شناسی ایران سال دوازدهم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۲۴ 43-67

کلید واژه ها: تعلق به مکان ماندگاری جوانان روستایی مهاجرت از روستا کیفیت زندگی سرمایه گذاری در مکان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۸ تعداد دانلود : ۳۶۶
از دغدغه های مهم جوانان روستایی این است که آیا باید در منطقه روستایی خود بمانند و یا جای دیگری را برای زندگی و محل کار خود انتخاب نمایند؟ شرایط و عواملی آنها را ترغیب به رفتن و شرایطی ترغیب به ماندن می کند. بنابراین، سوال اصلی مقاله این است که عوامل اجتماعی موثر بر مهاجرت جوانان روستایی چیست و آیا تعلق به محل زندگی می تواند در ماندگاری جوانان روستایی موثر باشد؟ در این تحقیق با استفاده از روش پیمایش، 800 جوان ساکن در روستاهای شهرستان های هشترود و اسکو مورد مطالعه قرار گرفتند. نتایج نشان می دهد که تعلق به مکان، کیفیت زندگی، سرمایه گذاری در مکان، رضایت از زندگی، درآمد و تحصیلات راهنمایی تاثیر منفی بر ترک روستا و متغیرهای مجرد بودن، داشتن عضو مهاجر در خانواده، تحصیلات دانشگاهی و نداشتن شغل تاثیر مثبت بر مهاجرت از مناطق روستایی دارند. تعلق به اجتماع روستایی می تواند به عنوان یک بازدارنده قوی و طولانی مدت در زمینه مهاجرت جوانان از روستا عمل نماید. باتوجه به همبستگی بالای تعلق به اجتماع محلی با میزان های مشارکت، مسئولیت پذیری و درنهایت سرمایه گذاری محله ای، این عامل اجتماعی نتیجتاً می تواند منجر به بهره وری اقتصادی گردیده و در بهبود امورات اقتصادی و وضعیت رفاهی روستاها عامل بسیار موثری محسوب شود.
۱۸.

ماندن یا ترک کردن؛ چالش های مهاجرتی جوانان روستایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های روستایی دوره هشتم تابستان ۱۳۹۶ شماره ۲ (پیاپی ۳۰)

کلید واژه ها: مهاجرت جوانان روستایی هویت مکانی ماندن یا نقل مکان کردن وابستگی به مکان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۰۳ تعداد دانلود : ۴۶۲
یکی از مهم ترین مسائلی که روستاهای ایران با آن مواجه هستند، فرایند خروج جمعیت جوان از روستاهاست. بنابراین هدف اصلی این تحقیق این است که جوانان روستایی برای برنامه ریزی مهاجرت از مکان یا گرایش به ماندن در محل زندگی خود، چه مواردی را در نظر می گیرند. روش مورد استفاده در این پژوهش پیمایش بوده است. جامعه آماری این تحقیق جوانان روستایی 15 تا 30 سال شهرستان های اسکو و هشترود در استان آذربایجان شرقی هستند و حجم نمونه نیز 800 نفر بوده است. با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای، درباره جوانان ساکن در روستاهای شهرستان های هشترود و اسکو مطالعه شد. میزان مهاجرفرستی و مهاجرپذیری و موقعیت جغرافیایی در تعیین شهرستان ها و موقعیت جغرافیایی، دوری و نزدیکی به شهر، شیوه معیشت و تعداد جمعیت، از جمله ملاک های تعیین کننده در انتخاب خوشه ها بوده است. نتایج این تحقیق نشان می دهد که ویژگی ها و شرایط جوانان روستایی چون وضعیت شغلی، سطح تحصیلات، سطح درآمد، وضعیت تأهل، وضعیت مسکن، داشتن اعضای مهاجر در خانواده و شهرستان محل سکونت در وضعیت ترک یا ماندگاری آنان مؤثر است. همچنین بخش دیگر یافته های تحلیلی این پژوهش نشان دادند که کیفیت زندگی، وابستگی به مکان و هویت مکانی می توانند در ماندگاری جوانان روستایی مؤثر باشند.
۱۹.

علل و تعیین کننده های مهاجرت برگشتی در ایران طی دوره 90-1385(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جمعیتی دوره ۳ بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱ (پیاپی ۵) 183 - 209

کلید واژه ها: مهاجرت برگشتی علل بازگشت مهاجران مهاجرت به مبدأ مبدأ مهاجران برگشتی ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۵ تعداد دانلود : ۴۴۳
مهاجرت برگشتی یکی از الگوهای مهاجرت است که کمتر در مطالعات به آن توجه شده است. افزایش درصد مهاجرت های شهر به روستا در سالهای اخیر می تواند نشانگر تغییر الگوهای مهاجرتی در ایران باشد. هدف از مقاله حاضر انداز گیری مهاجرت برگشتی بر اساس داده های موجود و شناخت عوامل موثر بر آن است. در این مطالعه از رویکرد اقتصاد نئوکلاسیک جهت تحلیل و تبیین مهاجرت برگشتی و علل آن در مناطق مختلف به کار گرفته شد. روش تحقیق مورد استفاده تحلیل داده های ثانویه داده های خرد 2 درصد  مرکز آمار ایران است. نتایج نشان داد که بازگشت مهاجران در برخی استانها مانند خراسان رضوی، فارس، گیلان و مازندران بیشتر از استانهای دیگر بوده است. پیروی از خانوار، دستیابی به مسکن بهتر و اشتغال از عوامل تعیین کننده در بازگشت مهاجران به مبدأ مهاجرت شان بوده است. دستیابی به مسکن بهتر یکی از دلایل بازگشت مهاجران است که در طبقات و متغیرهای مختلف تاثیرگذار است و در تمامی طبقات شغلی مختلف (کارفرما، کارکن مستقل، مزد بگیر بخش خصوصی) مشاهده می گردد. الگوی بازگشت مهاجران نشان دهنده بازگشت به استانهای همسایه، مناطق برخوردار و نیمه برخوردار است. نتایج تحلیل چندمتغیره نشان داد که متغیرهای جنس، تحصیلات، سن، جریان مهاجرت و سطح توسعه یافتگی، 27 درصد از تغییرات مهاجرت اقتصادی را برای مهاجران برگشتی سرپرست خانوار تبیین می کند.
۲۰.

بهزیستی روستایی زیربنای پایداری جمعیتی مناطق روستایی: مطالعه کیفی ابعاد روستای خوب (مطلوب) در شهرستان شبستر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جمعیتی دوره ۲ بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۱ (پیاپی ۳) 151 - 180

کلید واژه ها: بهزیستی بهزیستی اجتماع روستایی پایداری روستایی روستای خوب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۴ تعداد دانلود : ۲۷۳
این مطالعه در صدد شناخت تعریف زندگی خوب اجتماع روستایی در روستاهای شهرستان شبستر است. اینکه در جامعه روستایی مذکور، یک روستای خوب چه خصوصیاتی دارد و مردم روستایی چگونه آن را تجربه و تعریف می کنند. بدین منظور داده های مربوط به مقاله حاضر به شیوه کیفی و با اتخاذ رویکرد نظریه بنیانی و با استفاده از فنون مصاحبه و بحث گروهی جمع آوری شده است. یافته ها نشان می دهند که از نظر مردم روستاهای مورد مطالعه، روستای خوب دارای اجتماعی سرزنده و سالم، اقتصادی پویا و کشاورزی پررونق، امکانات و خدماتی مناسب و جوابگوی نیازهای مردم و محیطی جذاب و دلپسند برای زندگی بوده است. یافته ها به طور صریح نشان می دهند که در آینده روستایی منطقه، تنها عاملی که می تواند باعث افزایش یا حداقل پایداری جمعیتی در روستاهای منطقه شود و ماندگاری جوانان را تثبیت نماید، ویژگی های اقتصادی و فراهم نمودن کسب و کار، افزایش اشتغال، درآمد و رونق کشاورزی است.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان