مشهد در مسیر تقویت یا تضعیف هویت زیارتی؟ (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
با وجود رشد چشمگیر سفرهای زیارتی بین مقامات مذهبی، سیاسی، اجرایی و محققان دانشگاهی در ایران و جهان مناقشاتی در مورد تهدید زیارت از سوی الزامات بازار و شکلهای دیگر گردشگری وجود دارد. مقاله حاضر در صدد پاسخ به این پرسش است که آیا توسعه زیرساختها و جاذبه های تجاری اعم از مراکز اقامتی مدرنتر، مراکز تجاری و تفریحی شهر مشهد موجب زوال هویت زیارتی مشهد و تغییر انگیزه و رفتار مسافران مشهد شده یا خواهد شد؟ این پژوهش با رجوع به نظر خبرگان (شامل 23 پژوهشگر و صاحبنظر ایرانی حوزه های مرتبط)، تحلیلهایشان را به روش تحلیل مضمون، انتزاع، طبقه بندی و در قالب هفت مضمون توصیف کرده است. این نظرات با یافته های پژوهشهای تجربی و آرای نظریه پردازان این حوزه مقابله شده و در نهایت این نتیجه استنتاج شده است که اگرچه سازگاری کالبدی و زیبایی شناختی محدوده مشخصی در اطراف حرم امام رضا با هویت و کارکرد زیارتی منطقه باید در نظر گرفته شود، اما نه تنها نگاه ناب گرایانه به زیارت و زایر با واقعیتهای تاریخی و امروزین تطابق ندارد، بلکه شاهد تکثریابی کنشگران دینی و زایران هستیم. اغلب خبرگان حامی نوعی رویکرد کارکردگرا در توسعه فعالیتهای تجاری و تفریحی در مشهد بودند، بعضی مناقشه زیارت-گردشگری را اساسا مناقشه ای سیاسی دانستند و زیارت را به مثابه هویت پایه و مزیت رقابتی مشهد نسبت به سایر مقاصد میدانستند و از این رو خدشه بر هویت زیارتی مشهد در اثر توسعه فعالیتهای سوداگرانه و فراغتی را بعید می دانستند.Mashhad as a pilgrimage destination: toward reinforcing or declining pilgrimage identity?
Despite the significant increase in pilgrimages, there are ongoing disputes between academic researchers, religious, political and administrative authorities in Iran and around the world concerning the potential threat of market and other forms of tourism to pilgrimage. This paper aims to address a critical question: Has the development of tourism businesses and leisure attractions, such as modern accommodations, commercial complexes, and recreational businesses in Mashhad, led to the erosion of Mashhad’s pilgrimage identity? Moreover, could it potentially affect the drive and decisions of individuals visiting Mashhad? By conducting interviews with 23 Iranian professionals and researchers in relevant fields, their expertise and insights were incorporated into this research. Experts' perspectives were analyzed using thematic analysis. These expert opinions were compared with the evidence from empirical research and the viewpoints of theorists in this domain. The conclusion highlights several key points: (1) The physical and aesthetic coherence between the shrine of Imam Reza and its neighboring district is a crucial factor to consider, but an inflexible stance on pilgrimage and pilgrims may not reflect the current realities. (2) Rather than a decrease, there is a noticeable growth in the diversity of religious actors and pilgrims. (3) In the development of commercial and recreational businesses in Mashhad, most experts advised following a functionalist approach. (4) Several specialists perceived the dispute between pilgrimage and tourism ideologies as political, underscoring Mashhad's core identity as a pilgrimage site and its competitive advantage over other destinations. As a result, the pilgrimage identity of Mashhad was thought to be unaffected by the development of tourism and leisure businesses.
تبلیغات
