مؤلفه های هویت ملی در شعر معاصر (مطالعه موردی شعر محمدرضا شفیعی کدکنی) (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

در عصر حاضر، فرایند جهانی شدن، انسان ها را به سوی یکپارچگی، وحدت و شهروندی جهانی دعوت می نماید و ضرورت پرداختن به هویت ملی و بنیان های آن آشکارتر می باشد. یکی از آبشخورهای هویت ایرانی، زبان و ادبیات فارسی است. در تاریخ افتخارآمیز ایران، همواره هویت و همبستگی مردم از راه زبان فارسی حفظ شده است و شاعران معاصر نیز از شعر پارسی به عنوان ابزاری در جهت حفظ هویت ملی بهره برده اند. یکی از مسائلی که شاعران معاصر با هدف تقویت هویت ملی بدان توجه نموده اند، بهره گیری از عناصر قومی، فرهنگی، تاریخی و... مشترک میان ساکنان ایران زمین است. در این راستا بزرگداشت اسطوره های قومی و ملی، ستایش عظمت باستانی ایرانیان و تأکید بر شاخصه های مهم فرهنگی، دارای اهمیت فراوان می باشد. ازجمله شاعران معاصر که به هویت ملی توجه نموده اند، می توان محمدرضا شفیعی کدکنی را نام برد. وی باستان گرایی را که یکی از روش های برجسته سازی زبان است، به عنوان ابزاری در جهت دستیابی به هویت ملی به کار برده است. شفیعی در شعر خود به نمادها و شخصیت های اسطوره ای، آیین های باستانی، تاریخ و فرهنگ گذشته، و جغرافیای ایران قدیم که از عناصر فرهنگ و هویت ملی به شمار می آیند، توجه بسیار نموده اند و علاوه بر اینها، شفیعی در شعرش به شخصیت های بزرگ عرفانی و ادبی گذشته فارسی نیز پرداخته است. این امر نشانگر توجه ویژه وی به این بُعد از هویت ملی ایرانیان می باشد. بدین سان کاربرد باستان گرایی در سخن شاعران معاصر را می توان رویکردی به هویت ملی انگاشت.