نقش مهم و حیاتی توپخانه در پیروزی جنگ های مختلف بر هیچ کس پوشیده نیست به طوری که فرماندهان یگان های عمل کننده توانایی خود را برای انجام مأموریت با توجه به عامل اصلی توان رزمی و قدرت آتش موردسنجش قرار می دهند. این قدرت آتش در میدان نبرد به وسیله توپخانه صحرایی به دست می آید. هدف این پژوهش تبیین چگونگی عملکرد توپخانه صحرایی نزاجا در هشت سال دفاع مقدس می باشد. نوع پژوهش کاربردی و روش اجرای آن تاریخی با رویکرد تحلیلی- توصیفی نگاشته شده و تلاش دارد عملکرد توپخانه صحرایی نزاجا در هشت سال دفاع مقدس مشروح بیان نماید. جامعه آماری پژوهش شامل تعداد 14 نفر از کارکنان رسته توپخانه صحرایی نزاجا که از افراد شاخص و برجسته حال حاضر بوده و در عملیات های مختلف هشت سال دفاع مقدس حضورداشته می باشد. جمع آوری داده ها از طریق مصاحبه با صاحب نظران و مطالعه منابع موجود صورت پذیرفته است. نتایج پژوهش نشان داد که در بیشتر عملیات ها نقش توپخانه ارتش یک نقش تعیین کننده و سرنوشت ساز بود و یگان های توپخانه صحرایی نزاجا مأموریت خود را در هشت سال دفاع مقدس در پشتیبانی از یگان های مانوری به خوبی به انجام رسانیده اند و در تمام عملیات هایی که ارتش یا سپاه پاسداران جداگانه و یا به صورت مشترک انجام داده اند حضور فعال و تعیین کننده ای و اثرگذار داشته اند.