تبیین و طراحی الگوی پویندگی و تحرک نظام آموزش عالی: رویکرد داده بنیاد (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

باوجود آنکه درباره اهمیت نقش پویندگی و تحرک در آموزش عالی توافق کلی وجود دارد، اما الگویی که به صورت یکپارچه نقش و تاثیر تمامی کارکردهای پویندگی و تحرک بر دانشگاه ها را بسنجد ارائه نگردیده و تبیین نظری روشنی صورت نگرفته است. با عنایت به نقش محوری پویندگی و تحول در آموزش عالی، در چارچوب رویکرد کیفی و با بکارگیری روش تحقیق داده بنیاد در پی تبیین مدل پویندگی و تحرک نظام آموزش عالی در دانشگاه ها هستیم. مصاحبه های نیمه ساختار یافته صورت پذیرفت و به منظور گردآوری اطلاعات و بکارگیری روش نمونه گیری هدفمند با 18 نفر از خبرگان آشنا به مباحث آموزش عالی مصاحبه انجام شد. تجزیه و تحلیل داده در سه مرحله کدگذاری باز، کدگذاری محوری و کدگذاری انتخابی انجام گرفت. بر اساس آن، مدل کیفی پژوهش طراحی شد. نتایج نشان دهنده استخراج بالغ بر 390 کد یا مفهوم اولیه از مصاحبه ها و نیزاحصاء 40 مفهوم و 23 مقوله است که در قالب مدل پارادایمی شامل توسعه ظرفیت ها و قابلیت های چندگانه آموزش عالی به عنوان مقوله محوری و شرایط علی (کادر هیات علمی مجرب، تنوع برنامه های آموزشی وپژوهشی، گسترش پژوهش های کاربردی، ظرفیت آموزش ترکیبی ،تعامل دانشگاه با صنایع، برنامه درسی انعطاف پذیر وکاربردی)،عوامل زمینه ای (امکانات آموزشی متعدد، انگیزه اساتید، جذب دانشجو درتمامی مقاطع، ارتباطات مناسب اجتماعی، توسعه سامانه های آنلاین)، شرایط مداخله گر(جذب وارتقاء ،توانمندسازی دانشجویان،سیاست های توسعه ای، تصویر مناسب از دانشگاهها)، راهبردها (دانشجویان خارجی،توانمندسازی منابع انسانی،ظرفیت های آموزشی جدید)، عوامل پس آیندی(در سطوح فردی-سازمانی) قرار گرفت.