مطالب مرتبط با کلیدواژه

زن


۲۶۱.

زن و زیبایی از نظر ابن عربی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نشریه فلسفه سال ۴۵ بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱ 1 - 13

کلیدواژه‌ها: عشق زیبایی زن ابن عربی جمال

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۵۰ تعداد دانلود : ۱۳۶۴
این مقاله به تبیین نگاه ابن عربی به زن به عنوان مظهر جمال الهی اختصاص دارد. نگاه وی از نظر عرفانی، کامل ترین و عمیق ترین آراء در میانِ عرفایِ پیش و حتی پس از خودست. از نظر شیخ اکبر انسان چه زن و چه مرد از عشق الهی و از اسم جمیل الهی سرچشمه گرفته و همه موجودات مظهر جمال خداوند هستند اما زن مهمترین و کامل ترین مظهر این جمال است. زن و مرد در اصل انسانیت با هم برابرند و انسانیت حقیقی میان این دو گروه انسانی، جامع و مشترک است. ذکورت و انوثت امری عارضی بوده و هر کمال ممکن برای مرد، برای زن نیز ممکن است. زنان از هیچ کمال و مرتبه ای مهجور نبوده چنانکه حتی در مرتبه والای ولایت و قطبیت که در نظر ابن عربی در مرتبه ای ورای نبوت است، می باشند. زن آیینه ای است که مرد در آن خود را می بیند و با عشق به او، به حق عشق می ورزد و این عشق او را به مبدئی که از آن خلق شده و همان اصل و هستی اوست می رساند. ابن عربی حضور و وجود زنان را در نظام ارشادی و عرفانی خود لازم دانسته و بدون وجود زنان این نظام عرفانی را ناقص می شمارد. این مقاله نیز در پی آن است که جایگاه زن را در نظام هستی شناختی عرفانی ابن عربی تبیین نماید.  
۲۶۲.

بررسی امکان وصی شدن زن از دیدگاه مذاهب فقهی اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تقریبی مذاهب اسلامی سال سیزدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۴۸ 57 - 66

کلیدواژه‌ها: وصی زن مذاهب فقهی قضاوت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۷۴ تعداد دانلود : ۳۳۲
مذاهب فقهی اسلامی درباره شرط مذکر بودن وصی به عنوان یکی از ارکان وصیت عهدی اختلاف نظر دارند. اکثر ایشان وصی شدن زن را جایز دانسته اند. بررسی دلایل موافقان و مخالفان وصی شدن زن، از جمله عدم جواز وصی شدن زن به دلیل عدم جواز قاضی شدن وی، حائز اهمیت هستند، برخی از روایات امامیه از وصی شدن زن نهی نموده اند، این نوع روایات از فرضی سخن می گویند که زن واجد شرایط لازم وصی شدن، مانند بلوغ، عقل و غیره نباشد. برخی از فقهای امامیه، این نوع روایات را بر تقیه حمل نموده اند، اما به دلیل آنکه بیشتر قریب به اتفاق مذاهب فقهی اهل سنت، وصی شدن زن را جایز دانسته اند، حمل این روایات بر تقیه مورد تردید است. گرچه برخی از اهل سنت، مانند عطا و شافعیه در یکی از اقوالشان وصی شدن زن را با استناد به دلایلی، مانند عدم جواز قاضی شدن زن و غیره رد نموده اند، اما قول ایشان «شاذ» بوده و ادله ای، مانند وصی شدن حفصه توسط عمر، پذیرش شهادت زن، قیم شدن هند در نفقه فرزندانش و غیره، صحت وصی شدن زن را تأیید می کنند. برخی از مذاهب فقهی اهل سنت وصی شدن زن برای ازدواج فرزندان را صحیح ندانسته و برخی از ایشان آن را به تربیت فرزندان محدود نموده اند.
۲۶۳.

بررسی جایگاه زن در اخلاق اسلامی با تأکید بر حق حضانت و اشتغال زنان در حقوق اسلام و بشر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های اخلاقی سال هشتم زمستان ۱۳۹۶ شماره ۲ (پیاپی ۳۰)

کلیدواژه‌ها: خانواده زن حق حضانت اشتغال حقوق اسلامی حقوق بشر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۲۵ تعداد دانلود : ۶۵۵
نهاد خانواده بیش از آن که در مقدمه کنوانسیون حقوق کودک برجسته شده باشد در اسلام مورد توجه قرار گرفته و به عنوان مهم ترین بستر رشد کودک معرفی شده است. زمان جدایی والدین از یکدیگر مسألة حضانت و اولویت طرفین جهت سرپرستی کودک ظهور می یابد که این امر با شرایطی قرین است در صورت فقدان شرایط لازم این حضانت به طرف مقابل انتقال می یابد. در عین حال امروزه یکی از شاخصه های توسعه انسانی، میزان حضور زنان و نحوه ایفای نقش آنان در عرصه های گوناگون فعالیت است که تاثیری جدی بر دیگر اقدامات دارد. مساله حفظ حقوق زنان و عدم تبعیض بر اساس جنسیت در این میان نمود خاصی دارد.موفقیت در این امر نیازمند تأمین هزینه های است که برای رفع آنها اشتغال مطرح می شود. به همین دلیل حضانت و اشتغال دو مفهوم مرتبط با هم بوده به این ترتیب که نگهداری و تربیت کودک نیازمند وجود درآمد است که با هدف بهبود تربیت مستمر فرزندان بر اساس مشارکت فعال زنان در اشتغال مزایای ناشی از آن تحقق می یابد. تجلی و نمود بارز آن در حقوق اسلام نمایان تر است که تطبیق آن با حقوق بشر موضوع پژوهش حاضر است.
۲۶۴.

جامعه شناسی زن، ازدواج و خانواده در قرآن کریم به منظور ارائه ی مدل خانواده ی قرآنی (مطالعه ی مفاهیم اجتماعی در قرآن کریم)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زن و جامعه سال نهم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۴ (پیاپی ۳۶) 97 - 132

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم خانواده ازدواج زن مدل مفهومی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۹۳ تعداد دانلود : ۶۴۹
دف پژوهش حاضر، شناسایی مفاهیم اجتماعی قرآن کریم، با تأکید بر جامعه شناسی زن، خانواده و ازدواج به منظور ارائه ی مدل خانواده ی موفق قرآنی می باشد.رویکرد پژوهش حاضر، از نوع آمیخته (کمی و کیفی) است. از نظر هدف، کاربردی، از نظر روش، توصیفی- تحلیلی و نظریه ای مبنایی است.دامنه ی پژوهش حاضر، آیات اجتماعی قرآن کریم با موضوع زن، ازدواج وخانواده است بر همین اساس، تعداد 398 آیه انتخاب و ترجمه ی آیات وارد نرم افزار اکسل گردید. تحلیل آیات با استفاده از کدگذاری باز و محوری انجام و مقوله های محوری در سه موضوع خانواده، ازدواج و زن تعیین شد. جامعه آماری پژوهش شامل متخصصان علوم قرآنی و جامعه شناسی است که به شیوه ی گلوله برفی انتخاب شد. روایی پرسش نامه توسط 12 نفر از متخصصان علوم قرآنی و پایایی ابزار پژوهش با استفاده از آزمون آلفای کرنباخ مورد سنجش قرار گرفت و مقدار 87/0 حاصل شد. یافته های پژوهش نشان داد، از تحلیل آیات  قرآن کریم در موضوع مورد مطالعه 30  مقوله ی محوری، 302 مفهوم و 691 کد  حاصل شد که به ترتیب در بخش خانواده با 13 مقوله ی محوری ، 78 مفهوم  و  300 کد، در بخش ازدواج 8 مقوله محوری،  64 مفهوم  و 111 کد و در بخش زنان با 6 مقوله ی محوری ،160 مفهوم و 280 کد  منتج گردید.  بیشترین کد حاصل شده  در بخش خانواده به دست آمد که در اصل ارائه ی مدل مفهومی پژوهش حاضر هم تأکید بر همین موضوع دارد. همچنین تحلیل آیات نشان داد که بیشترین آیات در موضوع زنان با  206 آیه ، در موضوع خانواده با  145 آیه و در موضوع ازدواج با 47 آیه می باشد. رهاورد پژوهش حاضر پیوستگی آشکار و پنهان آیات قرآن کریم است که نشان دهنده ی اهمیت نهاد خانواده در پیشرفت های اجتماعی جوامع اسلامی است. 
۲۶۵.

بررسی کیفی نیازهای زنان برای درمان اعتیاد(مقاله پژوهشی وزارت بهداشت)

نویسنده:
منبع: روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران دوره ۱۷ تابستان ۱۳۹۰ شماره ۲ (پیاپی ۶۵)

کلیدواژه‌ها: زن اعتیاد درمان نیاز ویژه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۷ تعداد دانلود : ۳۷۷
هدف : هدف پژوهش حاضر بررسی نیازهای ویژه زنان مصرف کننده مواد در درمان اعتیاد بود تا به تنظیم سیاست ها و برنامه ها برای ارایه بهتر خدمت به این گروه کمک کند. روش : در این پژوهش کیفی 62 زن معتاد از دو مرکز درمانی چیتگر و خانه خورشید در گروه های مختلف سنی، وضعیت تأهل و روش مصرف مواد و سه نفر از مسئولان مراکز طی 7 جلسه بحث گروهی متمرکز و 23 جلسه مصاحبه فردی عمیق مورد مصاحبه قرار گرفتند. یافته ها با به کارگیری سیاهه راهنما گردآوری شد؛ گویه های این سیاهه برپایه بحث با مسئولان این دو مرکز و بررسی متون تدوین شد. مسایل زنان معتاد به سه دسته مشکلات عمومی، مشکلات دوره درمان و مشکلات پس از دوره درمان تقسیم و برای زنان مجرد و متأهل دو سیاهه مخصوص طراحی شد. جلسه ها و مصاحبه ها تا رسیدن به اشباع یافته ها ادامه یافت. یافته ها : بیشتر زنان انگ اجتماعی، تحقیر و طرد شدن از خانواده و جامعه و فقر شدید را به عنوان اساسی ترین مشکل خود بیان کردند. بیش از یک چهارم آن ها بی خانمان بودند و بیش از نیمی از آن ها سوءاستفاده فیزیکی و جنسی را تجربه کرده بودند. کمبود پزشک زن، مشاور و آموزش های بهداشتی، محیط ناامن و شرایط نامناسب بهداشتی و رفاهی مهم ترین محدودیت ها بود. هر دو مرکز با کمبود خدمات روانی- اجتماعی از جمله پناهگاه جهت نگهداری زنان معتاد، اشتغال زایی و نگهداری و حمایت از فرزندان روبرو بودند. نتیجه گیری : گسترش خدمات اختصاصی هماهنگ با نیازهای زنان به ویژه خدمات روانی- اجتماعی برای افزایش موفقیت درمان اعتیاد زنان به شدت ضرورت دارد. نظارت و ارتباط تنگاتنگ سازمان های متولی با مراکز درمانی موجود در بهبود کیفیت خدمات مؤثر است .
۲۶۶.

تجربه زنان بستری در بخش روانپزشکی از روابط خانوادگی- زوجی: یک پژوهش کیفی(مقاله پژوهشی وزارت بهداشت)

نویسنده:
منبع: روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران دوره ۱۷ پاییز ۱۳۹۰ شماره ۳ (پیاپی ۶۶)

کلیدواژه‌ها: زن اختلال روانپزشکی روابط خانوادگی روابط زوجی پژوهش کیفی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۱ تعداد دانلود : ۳۲۹
هدف : پژوهش حاضر با هدف توصیف تجربه زنان بستری در بخش روانپزشکی از روابط خانوادگی- زوجی انجام شد. روش : پژوهش کیفی حاضر از روش پدیدارشناسی بهره برد. جامعه پژوهش، زنان بستری در بخش روانپزشکی بیمارستان نور اصفهان بودند. با روش نمونه گیری مبتنی بر هدف و تا رسیدن به حد اشباع داده ها، تعداد 14 نفر بررسی شدند. داده ها با مصاحبه غیرساختاری گردآوری و به روش هفت مرحله ای کلایزی تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها : یافته ها در 847 کد مفهومی و در نهایت در کدبندی سطح چهارم در دو دسته اصلی قرار گرفتند؛ (1) علل بیماری و عوامل تشدیدکننده آن (رفتار همسر، رفتار خانواده همسر، رفتار آزمودنی، عوامل متفرقه و دوران کودکی و نوجوانی) و 2) واکنش های آزمودنی (نسبت به رفتار همسر، نسبت به ادامه زندگی و نسبت به روابط جنسی با همسر). نتیجه گیری : زنان در سال های زندگی مشترک، تجارب منفی بسیاری را تجربه می کنند، که اثر ناخوشایندی بر سلامت روان دارد. توجه به این مسایل و ارایه آموزش به همسران و خانواده ها می تواند در ارتقای سلامت روانی زنان تأثیر زیادی داشته باشد.
۲۶۷.

اَناهیتا» الگوی زن ایرانی با تکیه بر فرهنگ و هنر ساسانی

نویسنده:
منبع: هنر و تمدن شرق سال سوم تابستان ۱۳۹۴ شماره ۸ 25 - 32

کلیدواژه‌ها: اناهیتا زن ساسانیان باروری آیین و بارور هنر و فرهنگ تاریخ ایران زمین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۴۰ تعداد دانلود : ۵۱۵
در فرهنگ ایران زمین، زن نماد مهر و عشق، سازندگی و باروری، پاکی و عفاف بشمار می رود. از گذشته های دور شکل گیری و بنیاد خانواده بر دوش زنان بوده است، مادرانی که با سخت کوشی، فداکاری، تدبیر و عاقبت اندیشی مردان و کودکان را سرپرستی کرده، با درایت و عنایت خداوندی و به نیروی مهر و عاطفه خانه و خانواده را سر و سامان می دادند. کشف صدها تندیسه از حفریات باستان شناسی در شوش، تپه سراب کرمانشاه، تورنگ تپه و سایر نقاط ایران و به دنبال آن پرستش ایزدبانوان باروری در طول تاریخ بیانگر بزرگداشت و ارج گذاری به زن به عنوان نیروی سازنده و زندگی بخش او بوده است. خوشبختانه باورهای نیکو و مقدس در بستر تاریخ هرگز زادگاه خود را فراموش نمی کنند بلکه همواره بالنده و پیشرو در دل و جان مردم زنده می مانند. بزرگداشت ملکه ها، ایزدبانوان، زنان مقدس از نسل ائمه و معصومین و صدها زیارتگاه در سرزمین ایرانی- اسلامی نشانه های تداوم، بزرگداشت و احترام به زن در بستر پاک و نورانی تاریخ در طی هزاره ها و سده هاست. نقش برجسته، سکه و مهرها، همچنین نقوشی که از ظروف و اشیاء و پارچه های این دوره باقی مانده از منابع و مآخذ مهمی بشمار می روند که تاریخ و فرهنگ سیاسی - مذهبی ساسانیان را به تصویر کشیده اند.
۲۶۸.

تدوین الگوی پایداری خانواده مبتنی بر آموزه های اسلامی در اندیشه مقام معظم رهبری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فصلنامه فرهنگی - تربیتی زنان و خانواده سال سیزدهم بهار ۱۳۹۸ شماره ۴۶ 7 - 39

کلیدواژه‌ها: پایداری خانواده زن رهبری آیت الله خامنه ای اسلام تحلیل مضمون

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۱۳ تعداد دانلود : ۵۴۸
تشکیل خانواده، اساس همه تربیت های اجتماعی و انسانی است و جامعه اسلامی بدون بهره مندی از نهاد خانواده سالم، سرزنده و بانشاط امکان پیشرفت ندارد. هدف این پژوهش، تدوین الگوی پایداری خانواده مبتنی بر آموزه های اسلامی در اندیشه مقام معظم رهبری بوده است. این پژوهش، بنیادی از نوع توصیفی - اکتشافی است و با روش تحلیل مضمون، انجام شده است. بدین منظور، تمامی سخنرانی ها و پیام های ایشان در زمینه زن و خانواده از سال 1358 تاکنون از پایگاه های اطلاع رسانی دفتر رهبری و حفظ و نشر آثار آیت الله خامنه ای و کتب مرتبط، گردآوری شده و با کدگذاری آن، مضامین پایه و سازمان دهنده مرتبط با پایداری خانواده شناسایی شده اند. یافته ها، الگویی مشتمل بر نه مضمون سازمان دهنده بوده است که برخی از آنها در هیچ یک از نظریات حوزه زوج و خانواده به چشم نمی خورد. این مضامین شامل شناخت اهمیت خانواده در اسلام، خدامحوری در خانواده، بنای رابطه بر محبت و رفاقت، سازگاری، پایبندی به اخلاق اسلامی، پایبندی به حقوق و وظایف، احیای کرامت زنان، ارضای متقابل جنسی و ایفای نقش مناسب والدین زوجین می باشد. مضامین حاصل نشان می دهد که از ریشه های اصلی فروپاشی خانواده در مداخلات این حوزه غفلت شده است و این مضامین ظرفیت طراحی مدل پیشگیری و درمانی را دارند.
۲۶۹.

گفتمان اسلام سیاسی و ظهور هویت زنانه در دوره پهلوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سیاست دوره ۴۹ بهار ۱۳۹۸ شماره ۱ 1 - 20

کلیدواژه‌ها: اسلام سیاسی انقلاب روایت زن هویت زنانه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۱۰ تعداد دانلود : ۵۴۱
یکی از پدیده های مهم در ایران معاصر، ظهور گفتمان اسلام سیاسی است. مقاله حاضر می کوشد با بازخوانی اولین و برجسته ترین متون اسلام گرایان یعنی سه نشریه مکتب اسلام، مکتب تشیع و مسجد اعظم به ارائه روایتی مستند از زن سیاسی شده در اسلام سیاسی و نقش سوژگی زنان در انقلاب بپردازد. از این سه نشریه اسلامی، چهار روایت از بازخوانی متون به دست می آید. این چهار روایت به کمک شاخص های شش گانه لوبوف در روش تحلیل روایت، هویتی یکپارچه از زنی به دست می دهد که از پستوی خانه پا بیرون نهاد و به مبارزه علیه سیاست حکومت و هژمونی غالب پرداخت. پرسش اصلی ما این است که چگونه در گفتمان اسلام سیاسی، مفهوم زنانگی تغییر یافت و روایت جدیدی از هویت زنانه ارائه شد. مقاله حاضر می کوشد با تکیه بر روش تحلیل روایت و مفهوم هویت روایتی به این پرسش پاسخ دهد.
۲۷۰.

بررسی تطبیقی تزاحمِ تحصیل علم و رسالت مادری در کمال انسانی زن با رویکرد اخلاق کاربردی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اخلاق وحیانی سال هفتم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۱ (پیاپی ۱۵) 127 - 154

کلیدواژه‌ها: زن تزاحم اخلاقی اخلاق مادری چالش های اخلاقی اخلاق کاربردی فرزندآوری تربیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۲۰ تعداد دانلود : ۴۷۵
جایگاه زنان به عنوان نیمی از جمعیت جهان و نقش آنان در زندگی اجتماعی، امری مؤثّر و تعیین کننده است و بررسی و مطالعه این امر، با توجه به استعدادها و ظرفیت های وجودی آنان، امری ضروری است. رسالت مادری و تربیت فرزند از قابلیت های ویژه زن، از کمالات اختصاصی و تکلیفی الهی بر دوش اوست که توجه وافی به آن، نیازمند اختصاص فرصت کافی است. از سویی، به رغم تعدّد راه های وصول به کمال حقیقی، هر انسانی، آگاهانه یا ناخودآگاه در پی کسب کمال است. در این زمینه تحصیل علم، از مقدمات برجسته وصول به کمال و تعالی است که در شرایط روز جهان، نیازمند وقت و زمان است. در نتیجه، تزاحم میان انجام رسالت تام مادری و کسب علم و تخصص برای تعالی و رشد همه جانبه زن بروز می کند که از چالش های اخلاق کاربردی در عصر حاضر به شمار می آید. بدین جهت، پژوهش پیش رو به روش توصیفی تحلیلی، ابتدا با تبیین جایگاه مادری و کسب دانش در نظام وحیانی اسلام، با رویکرد اخلاق کاربردی، به تحلیل راهکارهای رفع تزاحم، متناسب با اولویت های امروزی می پردازد که ره آورد آن، در دو سطح مقدمی مبنایی و کاربردی عملی شامل چند راهکار همبسته خواهد بود که در سطح اول، تصحیح نگرش متناسب با واقعیات فطری و جهان بینی الهی، شناخت استعدادها و علایق فردی، کلان نگری متناسب با نیازها، و در سطح دوم، آینده نگری در انتخاب (زمان و نوع تحصیل)، نظم، برنامه ریزی و مدیریت (امکانات و زمان)، اولویت بندی (اهم و مهم) و... عامل رفع تزاحم است و وصول به آن، منوط به رعایت اصول رفع تزاحم خواهد بود.
۲۷۱.

نگرش شاهنامه به نقش اجتماعی و هویت فاخر زن ایرانی

نویسنده:
منبع: پژوهش ملل مرداد ۱۳۹۸ شماره ۴۴
تعداد بازدید : ۹۳۹ تعداد دانلود : ۴۴۵
شاهنامه آینه روشن و تمام نمایی از اصول، آداب، اندیشه ها و تفکرات و به قولی جامع جمیع خصایص مدنی و اخلاقی و فرهنگی ایران باستان است. این اثر بی نظیر با پرداختن منطقی به داستان ها و حکایات، به شخصیت ها و بازیگران آن روح تازه ای می بخشد. لذا باید گفت که زن در شاهنامه آمیخته ای از خردورزی، عفاف و زیبارویی است. این سه خصلت بانوان شاهنامه را از تمامی بانوان حماسه ها ممتاز می گرداند و فردوسی، در جای جای اثر خویش این ویژگی ها را ستوده است. زنان شاهنامه، به جزء آنها که زنان در سایه محسوب مى شوند و تأثیر چندانى در روند داستان ندارند بقیه تاثیرگذار در سیاست و اجتماع و سایر شئونات زندگى اند و حتى به مرتبه پادشاهی هم می رسند. این اثر که منعکس کننده واقعیات و تقابل فرهنگ های جوامع و سرزمین های مختلف آن زمان است، می تواند نقش بسیار حائز اهمیتی در باورها و پیشینه فرهنگی نسل کنونی ایفا نماید. شاهنامه با بیان محسنات زنان در ابیات خویش، سعی نموده است تا استوارترین باور و تصویر، از سیمای زنان ایرانی را منتشر نماید. بنا به اهمیتی که زن و نقش آن در اجتماع و ادبیات ایران دارد و براساس پژوهش هایی که درباره نقش اجتماعی صورت گرفته است، می توان اذعان نمود که زن در شاهنامه از حیث اجتماعی، موقعیت و هویتی فاخر داشته و از شخصیت زن بعنوان یک اسوه وارسته اجتماعی یاد می شود.
۲۷۲.

زن در اسلام، رکن هسته خانواده ی توحیدی

نویسنده:
منبع: پژوهش های نوین در آموزه های قرآن و سنت سال اول بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱

کلیدواژه‌ها: زن مرد خانواده ی توحیدی قدرت مدرنیته سرمایه داری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۸ تعداد دانلود : ۲۶۱
حق تعالی جلوه ای از جمال خود را در زن به تجلی آورده است. او در تعیین سرنوشت جامعه، نقش اساسی دارد و هرگونه منِشی که داشته باشد، تأثیر ماندگار بر فرزندان و همسرش خواهد گذاشت. برخلاف تعریفی که فرهنگ ظلمانی مدرنیته از زن و نقش او ارائه کرده و اینکه جایگاه مهمی را که زن باید در نظام هستی باید داشته باشد نادیده گرفته، زن مسلمان خود را فانی در هسته توحیدی خانواده می بیند و با انجام تکالیف و از خودگذشتگی و پاسخ به تمنیات همسر و فرزندان، هویت خود را در آن جست و جو می نماید. محجوب شدن خدمت زن به خانواده در برابر کسب درآمد اقتصادی از شاخصه ی فرهنگ غربی است. گمشده ی جهان معاصر خانواد ه ی توحیدی است و عامل برپاداشتن آن، داشتن روح بندگی است. در خانواده ی توحیدی خداست که حاکم است و این رمز سکنی یافتن اعضای آن است.
۲۷۳.

قرائتی زن محور از گزاره های اخلاقی قرآن(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: اخلاق دوره جدید سال دوم تابستان ۱۳۹۱ شماره ۶ (پیاپی ۲۸) 142 - 169

کلیدواژه‌ها: قرآن زن جنسیت اخلاق برابری آمنه ودود

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۰ تعداد دانلود : ۲۷۷
متینه السادات موسوی چکیده از جمله بحث هایی که در حوزه معرفت و فهم متون دینی مطرح می شود، تأثیر عوامل پنهان بر کسب دانش و اندیشه است. در این میان تأثیر جنسیت در فهم متون، یکی از مباحثی است که در دهه های اخیر به شکل جدی بررسی شده است؛ چراکه در فرآیند کسب معرفت، تجربه، رفتار و علایق و صفات مردانه معیار تلقی شده و تجربه و علایق زنانه نادیده گرفته می شود. این نظریه با ورود فمینیسم در این حوزه، برای رسیدن به حقوقی مشابه و برابر با حقوق مردان، با به چالش کشیدن ساختار مردسالارانه، تا خوانش زنانه متون دینی پیش رفته است. یکی از پیشگامان این اندیشه در اسلام، آمنه ودود آمریکایی آفریقایی مسلمان شده است که قرآن را به عنوان کتاب اخلاق، کانون اصلی کار خود قرار داده و مدعی است اسلامی که قرن ها عمل می شده، نسبت به زنان عدالت را رعایت ننموده و آنچه به صورت برتری مردان استنباط می شود، به واسطه تسلط سایه مردان بر تفاسیر و بازتابی از سلطه اجتماعی ایشان بوده است. ودود جهاد جنسیتی خود را که کشمکشی اخلاقی و به معنای پس گرفتن برابری قرآنی است، با این دیدگاه اخلاقی که عدالت، برابری و منزلت، حق خدادای هر انسانی است، آغاز کرد. حاصل تلاش او در بازنگری قرآن با نگرشی زنانه، در مهم ترین اثر او کتاب قرآن و زن، بازخوانی قرآن از منظر زنانه تبلور یافته است. واژه های کلیدی قرآن، زن، جنسیت، اخلاق، برابری، آمنه ودود.
۲۷۴.

نقش زنانگی در مقوله اخلاقی غیرت(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: اخلاق دوره جدید سال سوم پاییز ۱۳۹۲ شماره ۱۱ (پیاپی ۳۳) 83 - 106

کلیدواژه‌ها: زنانگی روایات اخلاق قرآن غیرت زن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۱۲ تعداد دانلود : ۳۹۰
در روایات متعددی غیرت، نه تنها فضیلتی صرفاً مردانه قلمداد شده است، بلکه حتّی این صفت برای زنان مذموم دانسته شده و از غیرت زنانه به نوعی حسد تعبیر شده است. حال، اگر زنی از سر عشق، بی چشم داشت به همسر و خانواده اش، تلاش کرد تا به نوعی همسر خود را کنترل کرده و دورادور تحت نظر گیرد تا اتفاقی ناگوار کانون گرم خانواده او را متلاشی نسازد، آیا حسادت ورزیده است؟ اساساً آیا زن حق ندارد به همسر خود غیرت بورزد؟ این نوشتار در نظر دارد تا نقش زنانگی و میزان و معیار تأثیر آن در ساحت اخلاق اسلامی را با تأکید بر مقوله اخلاقی غیرت، در بستر متون روایی شیعه و آیات شریف قرآن واکاوی نماید. به نظر می رسد در برخی مقولات اخلاقی از جمله مقوله غیرت، آنچه موجب تمایز داوری اخلاقی در باب زن و مرد شده بیشتر تابعی از نقش زن در بستر جامعه و یا خانواده بوده و کمتر به مطلق شخصیت و ماهیت زن توجّه داشته است.
۲۷۵.

زنان و آسیب شناسی استفاده از محصولات هرزه نگاری(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: اخلاق دوره جدید سال سوم پاییز ۱۳۹۲ شماره ۱۱ (پیاپی ۳۳) 209 - 227

کلیدواژه‌ها: هرزه نگاری آسیب شناسی زن پیامدهای نگرشی پیامدهای کُنشی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۸۳ تعداد دانلود : ۴۱۳
نیاز جنسی یکی از نیازهای مهم بشر است که گاهی افراد از راه های آسیب زا برای رفع آن اقدام می کنند. یکی از این راه ها استفاده از محصولات هرزه نگاری است که به اَشکال گوناگون در دسترس افراد قرار می گیرد و می تواند اثرات جبران ناپذیری بر فرد و جامعه وارد سازد. مهم ترین آسیبی که کاربری این محصولات در پی دارد، متوجه زنان و به تَبَع آن، ازدواج و نهاد خانواده است. بر همین اساس، هدف اصلی پژوهش پیش رو، آسیب شناسی استفاده از محصولات هرزه نگاری نسبت به زنان است. این مطالعه به صورت کیفی با رویکرد پدیدارشناختی و مبتنی بر نمونه گیری هدفمند انجام شده است. بدین منظور، با 20 نفر از مردانی که مصرف کننده فیلم و عکس هرزه نگاری بودند، مصاحبه عمیق صورت گرفته است. تجزیه و تحلیل داده ها نیز با استفاده از روش کولیزی انجام شده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد پیامدهای استفاده از محصولات هرزه نگاری، در دو دسته پیامدهای نگرشی (زن به عنوان کالای جنسی، ترس از صمیمیت، برداشت های نادرست نسبت به زن و اخلال در امر ازدواج) و پیامدهای کُنشی (الگوبرداری جنسی، اعتیاد جنسی، تجاوز و خشونت جنسی و رابطه جنسی شهوانی) قابل تقسیم بندی است.
۲۷۶.

اصول ارتباط اجتماعی با زنان بر اساس سیره فعلی پیامبر (ص)(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: اخلاق دوره جدید سال هفتم تابستان ۱۳۹۶ شماره ۲۶ (پیاپی ۴۸) 11 - 29

کلیدواژه‌ها: زن بعد انسانی زن بعد اجتماعی زن سیره عملی پیامبر اکرم(ص) در ارتباط با زنان تفاوتهای زن و مرد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۰۳ تعداد دانلود : ۴۵۲
انسان موجودی اجتماعی است. بر همین اساس، بسیاری از اهداف جامعهٔ اسلامی در بستر جامعه و بر پایهٔ تعامل و ارتباط شایستهٔ انسان ها محقق می شود. افراط و تفریط همواره معضلی در برقراری روابط اجتماعی بوده است. این مقاله می کوشد با توجه به سیرهٔ عملی پیامبردر روابط با زنان، به یک الگو دست یابد. روش تحقیق در این مقاله، مطالعات تاریخی است و شواهد از کتب تاریخی جمع آوری شده است. بررسی شواهد تاریخی نشان داد رفتار پیامبربیانگر کوشش ایشان برای اصلاح تفکر  جامعه دربارهٔ زنان و برگرداندن منزلت واقعی آنهاست. در روابط اجتماعی با زنان، توجه به انسانیت زن مهم است. رعایت کرامت، استقلال، عدالت و معرفت در رفتار پیامبربا زنان مشهود بود. همچنین، در حوزهٔ تفاوت های زن و مرد، ارتباط پیامبربا زنان از یک سو عاطفی و منطبق با احساسات آنان و از سوی دیگر، بر پایهٔ عفت استوار بود. پیامبر اکرمبه منزلهٔ انسان کامل، در روابط با زنان به هر دو بُعد انسانی و احساسی آنها توجه می کرد و در حوزهٔ رفتار با زنان  بهترین تعامل را داشت.  
۲۷۷.

ارث زنان از فضاى محاذى زمین(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: فقه سال بیست و یکم تابستان ۱۳۹۳ شماره ۲ (پیاپی ۸۰) 31 - 60

کلیدواژه‌ها: ارث فضا زمین زن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۱ تعداد دانلود : ۱۸۴
از آن جا که به نظر قریب به اتفاق فقهاى شیعه، زن از ارث برى برخى اموال شوهر متوفاى خویش محروم است، این پرسش وجود دارد که آیا فضاى محاذى زمین که امروزه از مهم ترین اموال به حساب مى آید، از مصادیق محرومیت به حساب مى آید یا آن که محرومیت، شامل این فضا نمى شود و زن مطابق اصل اولیه و عمومات، از آن ارث مى برد؟ تحقیق حاضر، ضمن بررسى و اثبات مالیت مستقل براى فضا، محرومیت را مختص زمین دانسته، فضاى محاذى زمین را خارج از موارد محرومیت مى داند. یکى از ثمرات مهم این تحقیق ارث زنان از عین بسیارى از آپارتمان هاى مسکونى و تجارى و ادارى است.
۲۷۸.

بررسی تفاوت های بین زنان و مردان از منظر فیزیولوژیک و شناختی

نویسنده:
منبع: پیشرفت های نوین در علوم رفتاری دوره چهارم آذر ۱۳۹۸ شماره ۳۸ 61-82

کلیدواژه‌ها: زن مرد فیزیولوژیک شناختی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۹۵ تعداد دانلود : ۱۴۷۰
هدف از این مطالعه بررسی تفاوت بین زن و مرد از منظر فیزیولوژیک و شناختی است که به روش مروری و کتابخانه ای و از نوع توصیفی – تحلیلی انجام شده است. نتایج حاصل از این مطالعه حاکی از آن است که ملاک کرامت و شرافت افراد، انسانیت است نه جنسیت، اما کسی نمی تواند تفاوت های طبیعی زن و مرد را منکر شود و اختلاف غرایز و تمایلات و استعدادهای آن ها را انکار کند و نیاز است به این تفاوت ها توجه شود. همچنین اندازه متوسط برخی از ویژگی های خونی و هورمونی در زن و مرد متفاوت است، به گونه ای که مشاهده آنچه در بدن مرد طبیعی می نماید، در پلاسمای خون یا ادرار زن مثلاً هشداردهنده است و می تواند نشانه نوعی اختلال یا بیماری باشد. همچنین بهره هوشی کلی زنان و مردان تا حد زیادی مشابه و یکسان است.
۲۷۹.

جنس سوم ؛ بررسی پیکرشناختی خواجگان در دربار قاجار(1210 1313 ه.ق)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ ایران بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۲۶) 167-184

کلیدواژه‌ها: خواجه زن ح‍رم‍س‍را جنس جنسیت کودک قاجار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۸۷۵۲ تعداد دانلود : ۸۷۵۶
خواجگان از روزگاران کهن در ساختار سیاسی فرمانروایان مشرق زمین ایفاگر نقش های متعدد بودند. ضرورت وجودی آنها در ساختار سیاسی علی الاصول از ضرورت ها و نیازهای بخشی از سیستم سیاسی نشات می گرفت. اندرونی یا حرمسرا مکانی بود که فقط زنان و کنیزان متعدد پادشاهان در آن می زیستند. حال به منظور سامان دادن روابط داخلی اندرونی و همین طور روابط شاه و هر فرد دیگر با زنان ساکن اندرونی خواجگان را به استخدام درآورده بودند. پرسش بنیادین مقاله کنونی این است که خواجه را از منظر جنسی چگونه می توان تعریف کرد؟ آیا خواجگان هویت خود را به مثابه یک مرد تعریف می کردند یا نه برعکس خود را زنانی می پنداشتند که می توانستند که با زنان اندرونی رابطه ای متناسب برقرار کنند؟ فرضیه پژوهش این است که خواجگان را نمی توان الزما مرد یا زن تلقی کرد بلکه سخن از جنس سومی است که واجد برخی خصائص بیولوژیک مردانه از یک سو و برخی صفات بیولوژیک و جنسی زنانه از سوی دیگر هستند. با توجه به بررسی بعمل آمده روشن گردید برخی از این کودکان مذکر در کودکی اخته شده و بدین ترتیب یکی از مهمترین ویژگی های بیولوژیک جنس مذکر را از دست می دهند و برخی دیگر که به شکل طبیعی و مادرزادی به حالت خواجه درمی آمدند. از نظر پیکرشناختی و فیزیکی برخی اندام های خواجگان چون فرم صورت، فقدان ریش و سیبیل، برجستگی سینه ها حالتی زنانه به آنان می داد. نظریۀ جنس سوم که در مقاله حاضر به شکل مقدماتی ارائه شده است متضمن این ایده است که خواجگان نمونه ای از آندروژنی نه به معنای یونگی کلمه که ناظر به ترکیب حالات روانی مردانه زنان در یک جنس است، بلکه نمونه ای از هیبرید مردانه و زنانه در سطح پیکرشناختی به شمار می روند.
۲۸۰.

تحلیل انتقادی انگاره زن در «سندبادنامه»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش زبان و ادبیات فارسی زمستان ۱۳۹۷ شماره ۵۱

کلیدواژه‌ها: سندبادنامه زن قدرت عاملیت تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۵۵ تعداد دانلود : ۶۸۴
ادبیات، آیینه ای است که فرهنگ جامعه را بازتاب می دهد و متون داستانی، بستر مناسبی برای بررسی این بازتاب های فرهنگی در زمینه های گوناگون از جمله مباحث مربوط به زنان است. در این پژوهش، برای واکاوی انگاره زن، دو حکایت از سندبادنامه انتخاب شد. متن سندبادنامه هر چند در یک زمینه تاریخی زن ستیز تولید شده، نمونه های فراوانی از قدرت زن در آن دیده می شود. این جستار درصدد است تا با روش توصیفی- تحلیلی بر مبنای رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی با تکیه بر نظریه «فرکلاف»، متن را در سه سطح توصیف، تفسیر و تبیین بررسی نموده، نشانه های قدرت زن و چرایی آن را نشان دهد. در این جستار به این نتیجه رسیدیم که زن در این اثر، حضور فعال و قدرتمند دارد و نقش فاعلی او در شکل گیری روند داستان مشهود است. در این کتاب به رغم دید منفی نسبت به زن، نشانه های قدرت پنهان زنانه را می توان دید. زنان برای رسیدن به اهداف خود از ابزار قدرت پنهان همچون زبان، تدبیر، زیرکی و سیاست استفاده می کنند و اگر راه های رسیدن به اهداف سازنده و والا برای آنها بسته شود، گاهی این قدرت در مسیر نادرست به کار گرفته می شود.