پژوهش کیفی

هدف: همه گیری کرونا به عنوان یک "شوک شغلی جهانی"، در زمره عوامل بافتی موثر بر مسیر شغلی افراد محسوب می شود که مشاغل گوناگون از جمله شغل مشاوره را به شدت تحت تاثیر قرار داده است. از این رو هدف پژوهش حاضر بررسی اثرات کرونا بر شغل مشاوران بوده است. روش: این مطالعه به روش کیفی و با استفاده از رویکرد پدیدار شناسی انجام شد. بدین منظور 15 نفر از مشاوران مرکز مشاوره دانشگاه اصفهان در سال 1400 به روش نمونه گیری هدفمند و با استفاده از مصاحبه عمیق و اکتشافی در طول یک دوره 6 ماهه مورد مطالعه قرار گرفتند. داده ها جمع آوری، ثبت و سپس کدگذاری شدند و در قالب مقوله های اصلی طبقه بندی گردید. یافته ها: تجزیه و تحلیل داده ها منجر به شناسایی 439 کد اولیه، 9 مضمون اصلی( سبک مشاوره، کیفیت و اثربخشی مشاوره، تعداد مراجعان، نوع مراجعان، نقض برخی از اصول اخلاقی مشاوره، گسترش و توسعه فعالیت های مشاوره ایی، رشد شخصی و حرفه ایی مشاور، انعطاف پذیری در ساختار زمانی و ساعات برگزاری جلسات مشاوره، وضعیت اقتصادی مشاور) و22مضمون فرعی در زمینه اثرات کرونا بر شغل مشاوره شد. نتیجه گیری: کرونا به عنوان یک رویداد غیر منتظره بیرونی و خارج از کنترل و در زمره عوامل بافتی موثر بر مسیر شغلی، به عنوان یک "شوک شغلی" مفهوم سازی می شود که بر شغل مشاوران در دوران همه گیری کرونا تاثیر گذاشته است.

مقدمه: تجربه سرطان جنبه های اجتماعی - فرهنگی مهمی دارد که می تواند پیامدهای روانشناختی جدی برای بازماندگان سرطان داشته باشد. این جنبه های بیماری حتی می تواند بر سلامت و بقای آنان تاثیر بگذارد. از این رو، پژوهش حاضر با هدف کاوش تجارب بافتاری که افراد بعد از ابتلا به سرطان با آنها مواجه می شوند صورت گرفت. روش: پژوهش کیفی حاضر از تحلیل پدیدارشناسی تفسیری استفاده کرده است. داده ها از طریق مصاحبه نیم ساختاریافته با 17 فرد مبتلا به سرطان گردآوری شد. یافته ها: از تحلیل مصاحبه ها مفهوم اصلی "تجارب بافتارمند مبتنی بر سرطان" اکتشاف شد که شامل شش خوشه مفهومی است: غیرمنتظره بودن، نگرش فرهنگی، تبیین های بیماری، استعاره های بیماری، بازخوردهای اجتماعی، پیشگویی های وحشتناک. نتیجه گیری: به طورکلی، پس از تشخیص سرطان، افراد با طیفی از تجارب اجتماعی-فرهنگی مواجه می شوند که می تواند بر انطباقشان با بیماری تاثیر بگذارد. بنابراین، ضروری است در مداخلات آموزشی (اجتماعی و فردی) و درمانی مرتبط با سرطان به این مولفه ها توجه شود.

خیانت زناشویی که امروزه پدیده ای رایج برای درمانگران خانواده شده است، مسأله ای تکان دهنده برای زوج ها است. این پژوهش با هدف بررسی خیانت زناشویی مردان از شهریور سال 95 به مدت دو سال انجام یافت. در این مطالعه از روش پدیدارشناسی جهت کسب تجارب زنده زنانی که خیانت همسر را تجربه کرده اند، استفاده گردید. نمونه گیری هدفمند تا سطح اشباع داده ها (30 تن) ادامه یافت. روش اصلی جمع آوری داده ها، مصاحبه عمیق و بدون ساختار با سؤالات باز بود و این امکان را برای شرکت کنندگان فراهم آورد تا به طور کامل تجربیات خود را در مورد پدیده تحت بررسی توضیح دهند. از مجموع مصاحبه های انجام گرفته، (26) مصاحبه از کیفیت مناسب جهت تحلیل داده ها برخوردار بود. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش مقایسه مداوم استفاده شد. یافته ها نشان داد که مردان خیانت کننده دو نوع رفتار را از خود بروز می دهند؛ یک دسته رفتارهایی هستند که تخریب کننده اند، همانند: بدبینی، تهدید به طلاق، خشونت و لجبازی. ولی دسته دیگر از رفتارها در جهت اصلاح رابطه هستند، همانند: اظهار پشیمانی، توجه و اظهار علاقه. زمانی که خانواده به دلیل وقوع خیانت دچار آشفتگی و بحران گشته است، ادامه رفتارهای تخریب کننده، مانند عدم تأمین نیازهای عاطفی، بی توجهی مردان، مشکلات ارتباطی، عدم همدلی و همراهی و عدم گذراندن وقت با خانواده می تواند منجر به سردی عاطفی گشته و خانواده را به سمت فروپاشی کامل سوق دهد، ولی تداوم رفتارهای اصلاح کننده در دراز مدت به شرط عدم تکرار خیانت، ممکن است به حل بحران ناشی از خیانت کمک کند.

گسترش شهرنشینی و به دنبال آن مشکلات خاص شهرنشینی بیش از پیش توجه به راهبردهای سودمند برای بهینه سازی زندگی شهروندان را ضروری ساخته است. هدف پژوهش حاضر بررسی موانع چهار گانه تغییر(موانع نگرشی – دانشی، هنجاری – رفتاری، ارتباطی، نهادی) از طرح جامع به طرح استراتژیک در ایران می باشد.تحقیق حاضر از لحاظ هدف،توسعه ای کاربردی و از نظر پارادایم در گروه تحقیقات کیفی قرار می گیرد. روش نمونه گیری، هدفمند دردسترس می باشددر مرحله کیفی از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته، موانع و عوامل شناسایی شد. جامعه آماری در مرحله کیفی شامل جمعی از اساتید و مشاوران که در موانع تغییر برنامه ریزی شهری فعالیت می کنند یا فعالیت می-کردند، می باشد. نتایج نشان می دهد مانع نگرشی- دانشی بزرگترین مانع پیش روی نظام برنامه ریزی شهری در ایران می باشد.و این باعث می شود که با توجه به مهم بودن این شاخص در صورت رفع موانع مربوط به این شاخص باید ابتدا نگرش و دانش که دو مقوله ی مهم و محافظه کارانه در برابر مقاومت می باشد را تقویت کرد، چنان چه به این دو مقوله توجه شود و شکاف میان این دو از بین رود مسلماً مسیر دستیابی به شرایط ایده ال در زمینه ی سایر شاخص ها نیز برای دستیابی به رویکرد استراتژیک تسهیل خواهد شد.

فرزند پروری پس از طلاق یکی از تکالیف حساس پیش روی والدین مُطلقه، و از عوامل مؤثر در سلامت روانی فرزندان به شمار می آید. هدف از این مطالعه کشف و تبیین تجارب زیسته والدین از هم والدگری پس از طلاق است. این مطالعه به روش کیفی و با استفاده از روش پدیدارشناسی توصیفی انجام شد. جامعه پژوهش شامل کلیه والدینی بود که تجربه فرزندپروری پس از طلاق را داشته اند. در این پژوهش برای تعیین حجم نمونه از معیار اشباع داده استفاده شد که با استفاده از نمونه گیری هدفمند تعداد 12 نفر (زن، مرد) انتخاب شدند و مورد مصاحبه نیمه ساختاریافته قرار گرفتند. داده ها به روش هفت مرحله ای کلایزی تجزیه و تحلیل شدند. نتایج تحلیل منجر به شناسایی پنج مضمون اصلی «رابطه والدین در فرزندپروری، پاسخ گویی در فرزندپروری، نظارت در فرزندپروری، چالش های والدین در فرزندپروری، آسیب های اجتماعی –روانی» شد. نگرش والدین به فرزندپروری پس از طلاق به جای هم والدگری متمرکز بر حذف نقش والدی طرف مقابل بوده، همان گونه که نقش همسری طرف مقابل پس از جدایی حذف شده است.

شخصیت اخلاقی یکی از سازه های مهم و تأثیرگذار در شکل گیری شخصیت از نظر اسلام است. هرچند در روان شناسی، مقوله اخلاق از منظر رشد یا قضاوت اخلاقی بررسی شده، ولی به موضوع شخصیت اخلاقی کمتر پرداخته شده است. پژوهش حاضر، ضمن مقایسه شخصیت اخلاقی از نظر اسلام و روان شناسی، به کشف سازه های شخصیت اخلاقی در متون اسلامی پرداخته است. روش پژوهش، کیفی و از نوع تحلیل مضامین است که مضامین پایه، سازمان دهنده و فراگیر با      جستجوی ویژگی های اخلاقی انسان در آیات و روایات مرتبط از متون اسلامی کشف شد. یافته های پژوهش نشان داد مضمون فراگیر شخصیت اخلاقی شامل چهار مضمون سازمان دهنده یقین، صبر، عدل و جهاد است که هریک از این مضامین سازمان دهنده شامل چهار مضمون پایه می باشد؛ مضمون یقین شامل حقیقت پذیری، توکل، تفویض پذیری و تقدیرپذیری است. مضمون صبر شامل حوصله ورزی، زهد، احتیاط و دقت و مراقبت است. مضمون عدل شامل انصاف، میانه روی، صداقت و وفاداری است و مضمون جهاد شامل مقابله با شهوات، مهار خشم، شهامت و تلاش در مسیر الهی است. نتایج پژوهش حاضر می تواند برای ساخت پرسش نامه شخصیت اخلاقی و سنجش آن و ارائه برنامه برای ارتقای صفات اخلاقی در شخصیت انسان مؤثر باشد.

مقدمه: نوجوانی دوره پرمخاطره ای در رشد جنسی است و احتمال بروز خودارضایی یا عادت آسیب زای پیش روی دختران و خانواده هاست که گاه زیست زناشویی آنها را نیز تحت تاثیر قرار می دهد لیکن مطالعات ایرانی اندکی در خصوص خودارضایی دختران در دست است، لذا این مطالعه با جهت گیری پیشگیرانه و تربیتی برای کاوش در خودارضایی دختران نوجوانان انجام شد. روش: این مطالعه به روش کیفی و در بستر تعامل مشاوره ای با خانواده ها و دختران دارای شکایت خودارضایی طی سال 1397 تا 1399 انجام شد. در این مطالعه از روش نمونه گیری در دسترس 4 نوجوان دختر 14تا17 ساله وارد مطالعه شدند. داده ها از طریق مصاحبه های عمیق نیمه ساختارمند گردآوری شدند. یافته ها: یافته های این مطالعه 3 مقوله اصلی و 19 مقوله فرعی را در پاسخ به سؤال عوامل سوق دهنده به خودارضایی، نشان داد که به ترتیب اولویت عوامل محیطی-ارتباطی (نظیر چالش های ارتباطی با والدین، استرسورهای خانوادگی ، ارتباطات نامحدود با جنس مخالف)، عوامل روان شناختی (مانند تخیلات جنسی، و باروهای نادرست در مورد خودارضایی ، آسیب دیدگی در فضای مجازی و اعتیاد به پورنو گرافی) و عوامل اجتماعی( نظیر محیط اجتماعی آسیب رسان، سطح تحصیلات و رفاه مادی) می شوند. نتیجه گیری: واکاوی تجارب شرکت کنندگان حکایت از آن دارد که به ترتیب عوامل ارتباطی-خانوادگی، روانشناختی و اجتماعی بر سوق دادن دختر نوجوان به خودارضایی مؤثر بوده است و به نظر می رسد توانمندسازی خانواده می تواند نقش محوری و تعیین کننده در این عوامل داشته باشد، بدین جهت پیشگیری از ابتلا به خودارضایی یا ترک آن نیازمند الگوی تربیت جنسی خانواده محور برگرفته از مبانی علمی در چهارچوب وسیع و غنی آموزه های دینی و فرهنگی است تا در قالب برنامه های آموزش خانواده در مدارس، رسانه ملی و کلینیک های مشاوره بتواند به سلامت جنسی نوجوانان کمک نماید.

استفاده مناسب از تردید حرفه ای به کیفیت بالا در فرآیند تصمیم گیری و قضاوت و اظهار نظر صحیح در گزارشگری منجر می شود. ﻫﺪف اﺻﻠﯽ ایﻦ ﭘﮋوﻫﺶ، تبیین و ﻃﺮاﺣﯽ اﻟﮕﻮی مفهومی عوامل مهم و مؤثر در اعمال تردید حرفه ای حسابرسان است. این پژوهش از نوع پژوهش های کیفی و رویﮑﺮد آن ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﻧﻈﺮیﻪ داده ﺑﻨﯿﺎد اﺳﺖ. جامعه آماری شامل افراد متخصص و صاحبنظر در زمینه حسابرسی است،که تعداد 16 نفر به عنوان مشارکت کننده در پژوهش با استفاده از رویکرد نمونه گیری هدفمند، ﺑﺎ روش ﻧﻤﻮﻧﻪﮔﯿﺮی ﮔﻠﻮﻟﻪ ﺑﺮﻓﯽ انتخاب شدند. داده ها به روش مصاحبه با روش هدایت کلیات و به صورت نیمه ساخت یافته گردآوری و برای به دست آوردن اعتبار و پایایی داده ها از دو روش بازبینی مشارکت کنندگان و همچنین مرور خبرگان غیرشرکت کننده در پژوهش استفاده شده است. همچنین از طریق کدگذاری و دسته بندی در قالب مفاهیم و مقوله ها ( ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﺤﺘﻮا )، تمام زیر مجموعه به یکدیگر ربط داده شد و در نهایت عوامل مهم و مؤثر در اعمال تردید حرفه ای حسابرسان در چهار محور، معیار های شناخت از واحد مورد رسیدگی، ویژگی های فردی و توانمندی های حرفه ای حسابرسان، محرک های اثر بخش و منابع فشار، تبیین، سپس راﻫﺒﺮدﻫﺎ و ﭘﯿﺎﻣﺪﻫﺎی آن ﺗﺤﻠﯿﻞ و مدل مفهومی آن طراحی گردیده است. انتظار می رود که مدل ارائه شده در این پژوهش بتواند به عنوان مبنایی برای تردید حرفه ای حسابرسان ایرانی مورد استفاده قرار گیرد.

پژوهش حاضر با هدف بررسی رفتار زیست محیطی دانش آموزان ابتدایی شهرستان آمل، انجام شد. روش پژوهش، کیفی، از نوع نظریه پایه بود. این مطالعه با نمونه گیری هدفمند آغاز و تا اشباع داده ها ادامه یافت. مشارکت کنندگان 13 دانش آموز پایه های چهارم (2 نفر)، پنجم (4 نفر) و ششم (7 نفر) مقطع ابتدایی شهر آمل مورد مصاحبه فردی قرار گرفتند. با توجه به این که در 3 مصاحبه آخر، هیچ کد جدیدی استخراج نگردید، اشباع داده ها حاصل و فرآیند نمونه گیری متوقف گردید. گردآوری داده ها با استفاده از روش مصاحبه فردی نیمه ساختار یافته انجام شد. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از روش تحلیل مقایسه مداوم کوربین و اشتراوس شامل سه مرحله کدگذاری باز، کدگذاری محوری و کد گذاری انتخابی، استفاده شد. در کدگذاری اولیه، تعداد 83 کد اولیه استخراج گردید که در فرآیند تحلیل و مقایسه مداوم، تعداد کدهای اولیه به 34 مورد تقلیل یافت و در نهایت 4 کد محوری و 1 کد انتخابی حاصل گردید. کد انتخابی حاصل از این پژوهش، عوامل فردی نامیده شد که چگونگی اجرای رفتار زیست محیطی دانش آموزان ابتدایی را شکل می دهد. بر این اساس، متغیرهای حاصل از کد بندی در کد محوری عوامل فردی شامل آگاهی، عوامل انگیزشی، عادت ها و نگرش بود.

مقدمه: معمولاً اولین برخورد با بیماران بحرانی به وسیله اورژانس پیش بیمارستانی صورت می گیرد و شرایط متغیر و نامطمئن بیماران مستلزم آن است که پرستاران اورژانس پیش بیمارستانی تصمیم گیرندگان با کفایتی باشند تا بتوانند به نیازهای مددجویان خود پاسخ دهند. هدف از این مطالعه بررسی عوامل مؤثر بر نحوه تصمیم گیری پرستاران اورژانس پیش بیمارستانی در شرایط اورژانسی و در حین انجام مأموریت است. روش ها: در این مطالعه کیفی 18 پرستار اورژانس پیش بیمارستانی از پایگاه های اورژانس دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد شرکت داشتند. داده ها با استفاده از مصاحبه های عمیق نیمه ساختاری جمع آوری و برای تجزیه و تحلیل آنها از تحلیل محتوا استفاده شد. متن مصاحبه ها کلمه به کلمه پیاده شد و هم زمان با جمع آوری اطلاعات مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: با تجزیه و تحلیل داده ها پنج درون مایه اصلی به عنوان عوامل مؤثر در تصمیم گیری پرستاران اورژانس پیش بیمارستانی پدیدار شد: 1) عوامل مرتبط با بیمار 2) عوامل مرتبط با پرستار3) عوامل محیطی 4) عوامل مرتبط با همکاران 5) عوامل مرتبط با نوع حادثه و مأموریت. نتیجه گیری: یافته های این مطالعه درک عمیقی از عوامل مؤثر بر تصمیم گیری پرستاران اورژانس پیش بیمارستانی فراهم می کند. درک عمیق چگونگی تصمیم گیری پرستاران اورژانس پیش بیمارستانی در شرایط اورژانسی و در حین انجام مأموریت و عوامل مرتبط با آن، علاوه بر تسهیل تصمیم گیری های کارآمدتر، بر روی پیامدهای حاصل از مراقبت نیز می تواند مؤثر باشد.

این پژوهش باهدف درک تجربه تدریس آنلاین معلمان مقطع ابتدایی شهر سنندج در بستر شبکه شاد در دوران بحران کروناویروس انجام شد. مطالعه حاضر به شیوه ی کیفی و از نوع پدیدارشناسی توصیفی با نمونه گیری هدفمند، با شرکت 21 نفر از معلمان مقطع ابتدایی شهرستان سنندج در سال تحصیلی 1400-1399 انجام گرفت. ابزار گردآوری اطلاعات، مصاحبه نیمه ساختارمند و تجزیه و تحلیل متن مصاحبه ها با روش تحلیل مضمون و به شیوه ی توصیفی- تفسیری صورت پذیرفت. یافته های حاصل از تجارب معلمان در سه مضمون اصلی و 17 مضمون فرعی شامل تجربه مثبت و رضایت بخش، بهره گیری از توان و تخصص دیگران (معلمان، اولیا و دانش آموزان)، آشنایی با تکنولوژی های آموزشی به روز، مهارت در ایجاد ارتباط و تعامل مؤثر با استفاده از فناوری های جدید در حوزه آموزش، مهارت جهت ایجاد انگیزه در دانش آموز، رضایت نسبی معلمان از به روزرسانی برنامه (روند افزودن امکانات)، ارتقای توان و علاقه به کارگیری تکنولوژی جدید در آموزش، هم افزایی معلمان از یکدیگر، عدم همکاری عوامل اثرگذار در یادگیری، عدم تعامل مطلوب (معلم، دانش آموز و اولیاء)، عدم انگیزه دانش آموزان و اولیاء، مشکلات سخت افزاری، ناآشنایی معلمان اولیا و دانش آموزان با تدریس و نداشتن تابلوی الکترونیکی مجازی، ارائه تکالیف چالشی به دانش آموزان و برگزاری دوره های ضمن خدمت استخراج شده است.

غنی سازی برنامه درسی با آموزش های کاربردی، هسته اصلی شکوفایی و هدایت استعدادهای درخشان است. بنابراین هدف از این پژوهش ارائه الگوی غنی سازی برنامه درسی دانش آموزان استعدادهای درخشان ایران بود که با روش کیفی و رویکرد داده بنیاد انجام شد. مشارکت کنندگان شامل کارشناسان حوزه برنامه درسی، مدیران، معلمان و دانش آموزان مدارس استعدادهای درخشان شهر اصفهان بودند که با روش هدفمند انتخاب و دیدگاه آنان با ابزار مصاحبه نیمه ساختاریافته مورد بررسی قرار گرفت. داده ها با 15مصاحبه به اشباع رسید و بر مبنای رویکرد نظام مند کوربین و استراووس (2008) تحلیل شد. یافته ها شامل 135 کد باز، 18 کد محوری و 9 کد گزینشی بود. نتایج نشان داد در حوزه برنامه درسی استعدادهای درخشان، مولفه های غنی سازی برنامه درسی (پدیده محوری)؛ چشم اندازنوین در آموزش تیزهوشان؛ منابع و امکانات کاربردی (عوامل علی)؛ حمایت های اجتماعی، فرهنگی، محیطی، خانوادگی و بهسازی فرآیند آموزش و ارزیابی (عوامل زمینه ای)؛ ضعف در پیوستگی و همکاری خانه و مدرسه (عامل مداخله گر)؛ آموزش مهارت های شناختی و فراشناختی؛ برنامه درسی چندبعدی (راهبردها) و موفقیت های فردی، اجتماعی، عاطفی، تحصیلی و شغلی دانش آموزان (پیامد)، از اهمیت ویژه برخوردار است و توجه به آنها مسیرآموزش را به سوی ارتقاءکیفیت و شکوفایی استعدادهای این دانش آموزان رهنمون می سازد.  

هدف از پژوهش پیش رو نگاهی جدید به روش مردم نگاری (قوم نگاری) است. مردم نگاری بر اساس بنیان نظری بر فرهنگ و با دیدی کل گرایانه به مطالعات عمیق برای توصیفی دقیق و فشرده از موضوع موردمطالعه می پردازد و توصیف عمیق تحلیلی از موقعیت فرهنگی و فرهنگ ارائه می کند. رویکرد مردم نگاری، رویکردی کل گرایانه است. بدین معنا که کنش انسانی در زمینه ای که کنش در آن رخ می دهد، ارزیابی می شود. فلسفه کل گرایانه مردم نگاری بر این اعتقاد است که کنش انسانی، تجلی امری خاص است که شناسایی آن جز در قالب زمینه کلی امکان پذیر نیست. در میان روش شناسی های کیفی که در حال حاضر مورداستفاده قرار می گیرند، روش قوم نگاری سابقه طولانی و برجسته ای دارد. در پژوهش حاضر به واکاوی کتاب ها و مقالات منتشر شده پیرامون مردم شناسی پرداخته شده است. ساختار و واژه شناسی، مبانی فلسفی، تاریخچه پیدایش، مراحل، چگونگی گردآوری داده ها و تجزیه وتحلیل آن و در نهایت انتقادات وارده به روش پژوهش مردم نگاری مورد بررسی قرار گرفته است. نتیجه پژوهش حاضر حاکی از آن است که مشاهده موردمطالعه در شرایط طبیعی و تحلیل و ارزیابی یافته ها در زمینه مورد بررسی، باعث دیدی جامع نگر با اعتبار نسبتاً بالایی در این روش پژوهش گردیده است.

هدف از این پژوهش، نگاهی نو به روش شناسی مدل سازی است. مدل سازی به عنوانی یکی از روش های پژوهش کیفی به منظور ساده سازی روش های پیچیده در دنیای امروز شناخته شده است. استفاده از الگو یا مدل در همه شئونات زندگی بشر اثرات مفیدی دارد. مدل، ابزاری برای تحلیل واقعیت ها و روشی کنترلی برای شرح و تأویل روابط بین متغیرها است. از تمایزات شاخص این روش پژوهشی با سایر روش ها این است که گاهی به عنوان خروجی سایر روش های کیفی و حتی کمی به شمار می رود و برخی نیز معتقدند مدل سازی خود روش پژوهشی مستقلی است. در این مطالعه مروری به واکاوی روش مدل سازی در کتاب ها و مقالات منتشر شده در مجلات پرداخته شده و ساختار کلی این روش و مراحل انجام روش مدل سازی مورد بحت و بررسی قرار گرفته است. در انتها به بررسی محاسن، معایب و اهداف روش مدل سازی پرداخته شده است. نتیجه ی پژوهش حاضر مبین آن است که مدلسازی ابزاری کاربردی برای تمامی علوم و انواع پژوهش ها است. از این روش نه تنها برای توصیف وضعیت موجود بلکه برای پیش بینی رخدادهای آتی نیز استفاده می گردد. روش مدل سازی قدرت پیش بینی نحوه ی رفتار سیستمِ مورد مطالعه و چگونگی تأثیر متقابل عناصر آن سیستم را به پژوهشگر می دهد.

هدف؛تأملی برروشِ پژوهش کیفی با تأکید برروائی و پایائی این روش پژوهش بوده است.روش پژوهش؛ توصیفی-تحلیلی بوده است. روش پژوهش کیفی به طور خاص با گردآوری و تفسیر داده های غیر رقمی به منظور درک دنیای پیرامون انسانی و اجتماعی در ارتباط است. روش های پژوهش کیفی را می توان با انسان شناسی ، فلسفه ، روانشناسی ، تاریخ و جامعه شناسی پیوند داد .روش کیفی بر تحقیق در مورد افراد اجتماعیِ مستقل که دارای توانایی های درک ، احساس ، ایده و درک ذهنی از پدیده ها هستند،تأکید دارند.نکته ای که حائز اهمیت است،رسیدن به روایی و پایایی در پژوهش کیفی است،که می بایست همانند یک میدان مین گذاری در مورد جمع آوری داده ها از نقطه شروع پژوهش تا اتمام آن حساسیت داشت.نتیجه؛ در روش پژوهش کیفی، نحوه نمونه گیری ،ورود به میدان،نحوه سؤالات با روش پژوهش کمی تا حدودی متفاوت است و در برخی از زمانها در پژوهش های ترکیبی بعنوان مکمل روش کمی از روش های کیفی در تحقیق بهره می برند .همچنین در پژوهش های کیفی به روایی بیشتر از پایایی اهمیت داده می شود و ابزار رسیدن به معتبر بودن یک پژوهش،نقشی است که پژوهشگر در میدان مورد مطالعه ایفا می کند.

زمینه: اختلال کمبود توجه / فزون کنشی از اختلالات عصبی تحولی کودکی است که در طول زندگی باقی می ماند. نشانگان بالینی اصلی کمبود توجه و فعالیت بیش از حد می باشد. این کودکان نسبت به همسالان خود از نظر توانش های اجتماعی ضعیف تر هستند و مشکلات رفتاری و اجتماعی بیشتری نشان می دهند. تحقیقات نشان می دهد تفاوت های فرهنگی در تشخیص و درمان اختلال در سال های اولیه اهمیت دارد. برای تعدیل اثرات اختلال لازم است از مداخلات اثربخش در زمینه های خانواده، مدرسه و جامعه بهره گرفته شود این درحالی است که در زمینه تجربه زیسته والدین دارای کودک مبتلا به اختلال کمبود توجه / فزون کنشی در جامعه مورد تحقیق شکاف تحقیقاتی وجود دارد. هدف: هدف از پژوهش حاضر فهم مشکلات والدین ایرانی در تحول و پرورش کودکان مبتلا به اختلال کمبود توجه / فزون کنشی از طریق تجربه زیسته آن ها بود. روش: در این پژوهش از روی آورد کیفی و روش پدیدارشناسی استفاده شد. با 12 والد دارای کودک مبتلا به اختلال کمبود توجه / فزون کنشی که از روش نمونه گیری هدفمند و در دسترس انتخاب شدند به صورت تلفنی و حضوری مصاحبه نیمه ساختاریافته انجام، و داده ها از روش هفت مرحله ای کلایزی تجزیه و تحلیل شد. یافته ها: تجزیه و تحلیل داده ها به استخراج 4 مضمون اصلی و 19 زیرمضمون منجر شد، مضمون های اصلی عبارتند از: کشاکش های والدین، راه کارهای والدین در برابر مشکلات، رفتارهای تشدیدکننده نشانه مرضی اختلال و تأثیر اختلال بر والدین. نتیجه گیری: براساس یافته های این پژوهش که متناسب با بافت اجتماعی، فرهنگی و تجارب زیسته والدین دارای کودک مبتلا به اختلال کمبود توجه / فزون کنشی است به نظر می رسد بخشی از مشکلات والدین در خانواده هسته ای به دلیل عدم پذیرش تأثیرات اختلال بر ویژگی های کودک است که موجب می شود رفتار نامطلوب کودک در بسیاری از شرایط از سوی والد، عمدی ادراک شود که تأثیر منفی بر رابطه والد - فرزندی دارد. در سطح اجتماعی به دلیل عدم آگاهی تفاوت رفتاری کودک مبتلا به اختلال، والدین با سرزنش روش والدگری و برچسب اشتباه به کودک مواجه هستند که به طور معمول برای مقابله، از پنهان کردن اختلال از کودک و اطرافیان و محدود کردن روابط اجتماعی خود استفاده می کنند، این راهکار به سردرگمی، از دست دادن همراهی کودک و محدود شدن حمایت اجتماعی منجر می شود.

زمینه و هدف: مصرف ماری جوانا یکی از مسائل اجتماعی است که گزارش های رسمی، افزایش روزافزون آن را در کشور نشان می دهد. پژوهش حاضر با هدف بررسی تجربه زیسته مصرف کنندگان ماری جوانا در میان جوانان شهر رشت صورت گرفت. روش و داده ها: تحقیق از نظر کیفی با رویکرد پدیدارشناسی انجام شد. داده ها از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته با 20 نفر از جوانان دارای سابقه مصرف در شهر رشت که به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند، جمع آوری و با استفاده از روش تماتیک مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفتند. یافته ها: از مصاحبه ها، مضمون های متعدّدی از جمله حرکت به سوی انتخاب، شکل گرفتن تکرار، احساس مسئولیت و موقعیت و رویارویی استخراج شد که نشان داد چگونه جوانان شهر رشت با استفاده از کنش خود به تعریف معنای زندگی می پردازند و دیدگاه های مفهومی خود را در مورد معنای زندگی نشان می دهند. بحث و نتیجه گیری: این مطالعه نشان می دهد که کنشگران به واسطه برداشت شان از کارکردهای مصرف ماری جوانا و موقعیت هایی که این مصرف در اختیارشان قرار می دهد دست به انتخاب آن می زنند. مصرف ماری جوانا می تواند یک رفتار آگاهانه یا برحسب مقتضیات زندگی و غلبه بر تکرار باشد و همین امر آن ها را به سمت این انتخاب سوق می دهد تا بتوانند به زعم خودشان به زندگی شان معنا دهند. پیام اصلی: میل به مصرف ماری جوانا در مصاحبه شوندگان- علی رغم معیارهای اخلاقی اجتماعی و اضطراب ناشی از آن- نشان می دهد که کنشگران در انتخاب مصرف خود دخیل اند و کنش آن ها دنباله روی یا با انتخاب شخصی صورت می گیرد. بر همین اساس می توانند مسئولیت انتخاب خود یعنی مصرف ماری جوانا را به عهده گیرند.

با توجه به ارائه مؤلفه های تشکیل دهنده سازه «امید» توسط اسنایدر در بافت غیرایرانی اسلامی، هدف این پژوهش ترمیم و تکمیل الگوی «امید» اسنایدر در جوامع شیعی ایرانی براساس نظریه زمینه ای است. با توجه به هدف، رویکرد کیفی و روش نظریه زمینه ای انتخاب شد. بدین منظور 37 جوان شیعه با روش «نمونه گیری هدفمند» و «گلوله برفی» انتخاب و با آنها مصاحبه کیفی نیمه ساختاریافته صورت گرفت و مصاحبه ها تا دستیابی به اشباع داده ها ادامه یافت. یافته های پژوهش نشان می دهد سازه «امید» در جوان شیعه، چهار مؤلفه اصلی و بیست زیرمؤلفه دارد: 1. هدف گذاری الهی و شفاف (هدف زندگی: رضای الهی و سعادت اخروی، توجه به اهمیت و پیامدهای اهداف، تعیین اهداف عینی و شفاف، تعیین اهداف چالشی و واقع بینانه، تعیین اهداف گام به گام، تعیین اهداف گرایشی و ایجابی، فرایندگرایی به جای نتیجه گرایی)؛ 2. انگیزش درونی (احساس نیاز «روان شناختی معنوی»، علاقه به هدف، الگوگیری، سازگاری و انعطاف پذیری)؛ 3. نگرش مثبت (مثبت نگری نسبت به آینده، احساس توانمندی، امید متعالی)؛ 4. تدبیر (مهارت حل مسئله، جلب حمایت اجتماعی، یاری گرفتن از امور الهی، برنامه ریزی، مقابله با موانع، تلاش). سازه «امید» جوان مسلمان شیعه براساس «نظریه زمینه ای»، در مقایسه با سازه «امید» اسنایدر و سازه «امید» براساس منابع اسلامی خلیلیان، اجزای کامل تری دارد. بنابراین نتایج این پژوهش بستر مناسب تری برای تدوین پرسشنامه امید بومی و همچنین تدوین برنامه های آموزش روانی معنوی امید فراهم کرده است.

زنان سرپرست خانوار فقیر با انواع دشواری ها و مسائل فراوان در مسیر خوشبختی مواجه اند. در این مقاله ما با هدف فهم چگونگی تجربه زنان سرپرست خانوار فقیر از خوشبختی و موانع و چالش های مرتبط با آن با روش کیفی پرتره نگاری به مطالعه میان رشته ای سه زن سرپرست خانوار در یکی از محله های محروم شهر خرم آباد پرداخته ایم. داده ها با استفاده از استراتژی های نمونه گیری هدف مند و نظری و از طریق مصاحبه های عمیق و یادداشت های میدانی در دو مرکز بهداشت گردآوری شد. سپس داده ها را در جهت شناسایی مضمون های اصلی و خلق پرتره های نهایی مشارکت کنندگان تجزیه و تحلیل کردیم. بر اساس یافته ها، انواع منابع اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و روان شناختی مشارکت کنندگان زمینه را برای تحقق و یا عدم تحقق دستاوردهایی همچون افزایش رضایت از زندگی، کاهش بار اضافی نقش، و افزایش رضایت مندی فرزندان فراهم می کند و در این زمینه است که چگونگی خوشبختی مشارکت کنندگان برساخته می شود و تعیّن می یابد. در نتیجه، هر یک از مشارکت کنندگان با وجود اشتراکاتی که با هم دارند، تعریف و تجربه متفاوتی از جست وجوی خوشبختی را ابراز می کنند. آن ها در تقلای خوشبختی از استراتژی های گوناگونی استفاده می کنند و برای رسیدن به این هدف دارای سطوح متفاوتی از منابع درونی و بیرونی اند. هر زن به عنوان یک انسان اجتماعی تجربه منحصربه فرد خود را دارد که بر گزینه ها و استراتژی هایش در رفع موانع خوشبختی تأثیر می گذارد.

تحقیق حاضر، یک پژوهش کاربردی است که با هدف طراحی مدل اجرایی آموزش و یادگیری زبان انگلیسی در نظام آموزشی ایران انجام شد. رویکرد پژوهش از نوع کیفی و راهبرد آن مبتنی بر نظریه داده بنیاد است. روش گردآوری داده ها در این پژوهش مصاحبه نیمه ساختارمند با 27 نفر از متخصصان آموزش زبان انگلیسی در سه گروه اساتید دانشگاه، معلمان مدرسه و مدرسان آموزشگاه های خصوصی زبان انگلیسی با معیار اشباع نظری بود. داده های حاصل از مصاحبه، با روش کدگذاری سه مرحله ای (باز، محوری و انتخابی) اشتراوس و کوربین (1992) انجام شد. برای بررسی پایایی پژوهش نیز از روش هولستی بهره گرفته شد. بر این اساس ضریب پایایی معادل 83/0 به دست آمد که بیانگر آن است که پژوهش از قابلیت اعتماد مطلوب و بالایی برخوردار است. نتایج یافته های پژوهش در قالب 158 کد بازشناسایی شده و این کدها در قالب عوامل علّی (عوامل فردی، پداگوژیک، زیست بوم)؛ عوامل زمینه ای (شرایط خانوادگی، راهبردهای کلان نظام آموزشی، گروه همسالان و همکاران، الزامات پیشبرد اهداف علمی و شغلی)؛ عوامل مداخله گر (شرایط حاکم بر جامعه، منابع و امکانات، علاقمندی و درک ضرورت زبان انگلیسی از طرف متولیان آموزشی و فرهنگی، رویکرد عمومی به زبان های خارجی)؛ پدیده ی محوری (فرآیند یاددهی- یادگیری زبان انگلیسی)؛ راهبردها (رویکرد ملّی و فراملّی به آموزش، بهبود زیر ساخت ها، ایجاد بینش جدید نسبت به زبان های خارجی)؛ پیامدها (تحقق دستاوردهای مورد انتظار از نظام آموزشی، منابع انسانی با انگیزه و کارآمد، هر زبان جدید، آشنایی با یک دنیای جدید) توصیف و تشریح شدند.