روش مدل سازی

برای مطالعه سبک زندگی با رویکرد اسلامی و استنباط وضعیت مطلوب آن، باید از قرآن استفاده کرد. به خصوص استنباطی که درصدد است به تولید نظریهای در باب سبک زندگی اسلامی بیانجامد، یعنی استنباط مدل مطالعه سبک زندگی اسلامی با استفاده از قرآن در مقام گردآوری، ساخت مدلمفهومی، نظریهپردازی،... بیشتر نیاز به استفاده از آیات قرآن دارند. اما از چه روشی میتوان در مقام نظریهپردازی از قرآن استفاده کرد؟ به عبارت دیگر مدل روششناختی مطالعه قرآن برای رسیدن به نظریة سبک زندگی اسلامی کدام است؟ برای پاسخگویی به این سؤال بین سه روش تفسیر موضوعی، تحلیل محتوا و مدلسازی ترکیب شده است که به مدل ترکیبی روششناختی یا «روش مدلسازی بر اساس منابع دینی» نامگذاری شده است. این تحقیق درصدد است ضمن توضیح هر یک از این سه روش، به مدلی ترکیبی برای نظریهپردازی در باب سبک زندگی اسلامی از قرآن دست یابد.

هدف از این پژوهش، نگاهی نو به روش شناسی مدل سازی است. مدل سازی به عنوانی یکی از روش های پژوهش کیفی به منظور ساده سازی روش های پیچیده در دنیای امروز شناخته شده است. استفاده از الگو یا مدل در همه شئونات زندگی بشر اثرات مفیدی دارد. مدل، ابزاری برای تحلیل واقعیت ها و روشی کنترلی برای شرح و تأویل روابط بین متغیرها است. از تمایزات شاخص این روش پژوهشی با سایر روش ها این است که گاهی به عنوان خروجی سایر روش های کیفی و حتی کمی به شمار می رود و برخی نیز معتقدند مدل سازی خود روش پژوهشی مستقلی است. در این مطالعه مروری به واکاوی روش مدل سازی در کتاب ها و مقالات منتشر شده در مجلات پرداخته شده و ساختار کلی این روش و مراحل انجام روش مدل سازی مورد بحت و بررسی قرار گرفته است. در انتها به بررسی محاسن، معایب و اهداف روش مدل سازی پرداخته شده است. نتیجه ی پژوهش حاضر مبین آن است که مدلسازی ابزاری کاربردی برای تمامی علوم و انواع پژوهش ها است. از این روش نه تنها برای توصیف وضعیت موجود بلکه برای پیش بینی رخدادهای آتی نیز استفاده می گردد. روش مدل سازی قدرت پیش بینی نحوه ی رفتار سیستمِ مورد مطالعه و چگونگی تأثیر متقابل عناصر آن سیستم را به پژوهشگر می دهد.