مصطفی قدمی

مصطفی قدمی

مدرک تحصیلی: دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۴۶ مورد.
۱.

شناسایی عوامل مؤثر برتوسعه فضایی شهر درچارچوب الگوی رشد هوشمند با رویکرد آینده پژوهی ( مطالعه موردی : شهر رشت )(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: توسعه فضایی شهر الگوی رشد هوشمند آینده پژوهی شهر رشت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۲ تعداد دانلود : ۹۰
رشد هوشمند یک استراتژی جامع است که جنبه های مختلف توسعه شهری را پوشش می دهد، وبرنامه ریزی سناریو با بهره گیری از مقوله های کمی و کیفی میکوشد آینده های بدیل را در کانون توجه قرار دهد .اولین و مهم ترین گام،در این بین تعیین پیشران های کلیدی است تا بتوان بر پایه آن مسیر تغییرات را در جهت رسیدن به اهداف به درستی پیمود. هدف پژوهش حاضر شناسایی عوامل تأثیر گذار وکلیدی برای توسعه فضایی شهر رشت در چارچوب الگوی رشد هوشمند شهری است. روش تحقیق از نظر ماهیت توصیفی – تحلیلی است . داده ها و اطلاعات موردنیاز به دو روش کتابخانه ای و پیمایشی (پرسشنامه) با استفاده از روش دلفی جمع آوری شده است. برای تحلیل داده از روش تحلیل اثرات متقابل متغیرها، واز نرم افزارMICMAC استفاده شده است. نتایج تحقیق حاکی است 55 عامل تأثیر گذار در روند توسعه آینده شهر رشت مبتنی بر رشد هوشمندانه می باشند که در سه بعد کاربری،حمل ونقل و تراکم تقسیم بندی شده اند . عوامل در بیش از 62 درصد بر یکدیگر تأثیرگذار بوده اند. آنچه از وضعیت صفحه پراکندگی متغیرهای موثر در آینده توسعه فضایی شهر رشت مبتنی بر رشد هوشمندانه نشان می دهد وضعیت ناپایداری در سیستم است. نتایج تحلیل های ماتریس وارزیابی پلان تاثیر گذاری وتاثیر پذیری عوامل با روش های مستقیم وغیر مستقیم 14 عامل را با بیشترین نقش در وضعیت توسعه فضایی آینده شهر رشت در چارچوب الگوی رشد هوشمند تعیین نمود .
۲.

ارزیابی و تحلیل توسعه فضایی شهری در چارچوب الگوی رشد هوشمند با تأکید بر شاخص های تراکم، کاربری و حمل و نقل (مطالعه موردی: شهر رشت)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: توسعه فضایی رشد هوشمند تراکم کاربری حمل و نقل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۱ تعداد دانلود : ۱۰۹
گسترش سریع شهرها و به تبع آن پراکنش افقی شهرها اکثر کشورهای جهان را با مشکلات متعددی مواجه ساخته است. تلاش های زیادی برای بر طرف ساختن اثرات منفی گسترش پراکنده شهرها به عمل آمده که عمده ترین آن ها راهبرد "رشد هوشمند" به عنوان یکی از راهکارهای مقابله با "پراکندگی" توسعه شهری است. بنابراین هدف پژوهش حاضر ارزیابی روند توسعه فضایی شهر رشت به لحاظ میزان تناسب با شاخص های رشد هوشمند است. روش تحقیق توصیفی تحلیلی می باشد. اطلاعات مورد نیاز از مطالعه اسناد به صورت پیمایش (پرسشنامه) با استفاده از مدل های هلدرن، آنتروپی شانون و آنتروپی نسبی، ضریب جینی و مدل WASPAS و با استفاده از نرم افزارهای GIS جمع آوری شده است. نتایج به دست آمده نشان داده ،در دوره 40 ساله 1355 تا 1395 مقدار 59 درصد رشد شهر ناشی از رشد جمعیت و 41 درصد ناشی از رشد پراکنده بوده است. در تمامی دوره های زمانی پدیده پراکندگی در توسعه فضایی شهر رشت تأثیر گذار بوده، لیکن این پدیده به شکل نوسانی در دوره های زمانی نزولی و صعودی بوده است که استنباط می گردد،افزایش میزان جمعیت شهری باعث اثرگذاری بر توسعه فضایی شهر رشت شده به طوری که در هر دوره 10 ساله افزایش جمعیت شهری پدیده خزش را در دوره بعدی به همراه داشته است. بنابراین افزایش جمعیت شهری اولین و مهم ترین دلیل رشد شهری است ، رشد هوشمند؛ علاوه بر توزیع متعادل جمعیت در مناطق شهری، به دنبال استفاده بهینه از زمین می باشد ،که برابر نتایج تحقیق مناطق 5 گانه شهر رشت در تمام مؤلفه های رشد هوشمند شهری، با هم متفاوت هستند و از وضعیت یکسانی برخوردار نیستند؛ یعنی جمعیت متعادل در مساحت های نا متعادل سکونت دارند. در بین مناطق شهر رشت، منطقه 5 دارای بدترین وضعیت از نظر مؤلفه های رشد هوشمند شهری با وزن 423/0 و مناطق 1، 3 و 4 به ترتیب با وزن های 873/0، 814/0 و 535/0 در رتبه های بعدی قرار دارند. هم چنین منطقه 2 رشت دارای بهترین وضعیت از نظر مؤلفه های رشد هوشمند شهری با وزن 878/0 می باشد.
۳.

ارائه سناریوهای توسعه فضایی شهری در چارچوب الگوی رشد هوشمند با رویکرد آینده پژوهی (مطالعه موردی: شهر رشت)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: سناریو توسعه فضایی رشد هوشمند آینده پژوهی شهر رشت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۴ تعداد دانلود : ۱۵۷
رشد هوشمند یک استراتژی جامع است که جنبه های مختلف توسعه شهری را پوشش می دهد و برنامه ریزی سناریو با بهره گیری از مقوله های کمی و کیفی می کوشد آینده های بدیل را در کانون توجه قرار دهد.مقیاس و شدت مشکلات شهری حاکم بر سرتاسر جهان نشان می دهد که روند برنامه ریزی موجود نتوانسته به طور مؤثر به هدف اصلی خود عمل کند. به همین دلیل شناسایی راه حل های پایدار مدیریت رشد شهری با اتخاذ روش های برنامه ریزی آینده، از اهمیت حیاتی برخوردار است، چرا که برنامه ریزان را قادر به پیش بینی و کاهش تضادها و همچنین آماده سازی شهرها برای شوک های احتمالی خواهد نمود. لذا پژوهش حاضر به دنبال ارائه و تدوین سناریوهای توسعه فضایی شهر رشت در چارچوب الگوی رشد هوشمند شهری است. هدف پژوهش حاضر کاربردی و نوع روش توصیفی تحلیلی است. داده ها و اطلاعات موردنیاز به دو روش کتابخانه ای و پیمایشی (پرسشنامه) جمع آوری شده است. فرایند تجزیه وتحلیل داده ها با استفاده از تکنیک دلفی چند مرحله ای، مبتنی بر روش تحلیل تأثیر متقابل با استفاده از نرم افزارهای میک مک و سناریو ویزارد است. نتایج وضعیت برای 13 سناریوی با سازگاری بیشتر حاکی است، 69/7 درصد (1 حالت) از وضعیت ها داری حالت مطلوب، 61/84 درصد (11 حالت) از حالت ها دارای وضعیت ایستا و 69/7 درصد (1 حالت) دارای وضعیت بدبینانه می باشند. 2 سناریو با امتیاز بالا و احتمال وقوع بیشتر در شرایط آینده هستند که سناریوی مطلوب شماره 1 با میزان تأثیرگذاری 359 و سناریوی وضعیت بحرانی شماره 13 با میزان تاثیر گذاری 227 را نشان می دهند. بنابراین برای تحقق الگوی رشد هوشمند در شهر رشت، از میان سه وضعیت فرضی پیش رو می بایست راهبرد برنامه ریزی آینده براساس سناریوی مطلوب شماره 1 مدنظر قراربگیرد. و در صورت تاکید بر عوامل سناریوی مزبور می توان به تحقق اهداف رشد هوشمندانه در شهر رشت امیدوار بود، چرا که در وضیت های حاکم بر این سناریو تمامی 14 عامل کلیدی از وضعیتی خوش بینانه و امیدوارکننده برخوردار هستند.
۴.

بررسی تاب آوری در برابر زلزله با تاکید بر فرم شهری(مطالعه موردی: منطقه ی دوازده شهر تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: تاب آوری فرم شهری زلزله مدلFANP و TOPSIS منطقه 12 تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۰ تعداد دانلود : ۴۸
امروزه خطر وقوع زلزله، یکی از مهم ترین مخاطراتی است که همواره شهرها را تهدید می نماید. بنابراین شناخت تاب آوری وضع موجود نقش حیاتی در کاهش آسیب پذیری شهرها و تقویت توانایی های شهروندان برای مقابله با خطرات ناشی از تهدیدات وقوع سوانح طبیعی دارد. چراکه وقوع زلزله، ناگهانی است و می تواند در سطح وسیعی از یک منطقه بازتاب داشته باشد و حتی مسائل ملی را تحت شعاع قرار دهد.مطالعه ی حاضر به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ روش توصیفی- تحلیلی است. در این پژوهش برای جمع آوری داده ها از روش کتابخانه ای و اسنادی و برای تجزیه و تحلیل داده ها از مدل های FANP و نرم افزارهای Super Decision، SPSS  و ARC GIS استفاده شده است. نتایج نشان داد که به ترتیب مولفه های شبکه ی حرکت و دسترسی، وضعیت ساختمان و نظام کاربری بیشترین تاثیر را بر تاب آوری منطقه مطالعاتی ایفا می نمایند. از سویی دیگر، نتایج حاصل از مدل TOPSIS  و آزمون تحلیل واریانس یک طرفه در راستای سنجش تاب آوری در منطقه ی مطالعاتی نشان داد که نواحی شش گانه منطقه ی 12 شهر تهران از لحاظ میزان تاب آوری در سطوح متفاوتی قرار دارند. به طوری که ناحیه ی شش و ناحیه-ی یک به ترتیب رتبه ی اول و دوم  بیشترین میزان تاب آوری در منطقه ی مطالعاتی را دارند. و نواحی دو، چهار، پنج و سه، به ترتیب در رتبه های بعدی قرار دارند. به طور کلی می توان گفت وضعیت نواحی در رابطه با  شاخص های فرم شهری در سطوح متفاوتی است. به طوری که برخی از نواحی در وضعیت مطلوب تری نسبت به سایر نواحی هستند.
۵.

موانع تحقق استراتژی شهر فشرده با تاکید بر بخش مرکزی شهر (نمونه موردی بخش مرکزی شهر ساری)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: شهرفشرده بخش مرکزی شهر شهرساری تکنیک گلوله برفی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۲ تعداد دانلود : ۴۹۷
وقوع انقلاب صنعتی و تحولات ناشی از آن باعث گردیده تا شهرها رشد افقی را تجربه کنند.آلودگی زیست محیطی، مصرف بیشتر انرژی توسعه بدون برنامه ریزی، افزایش هزینه های زیر ساختها بویژه به زیر ساخت و ساز رفتن و چند برابر شدن محدوده های شهری و .... از تبعات رشد افقی شهرها می باشد. در راستای چاره اندیشی برای بحرانهای بوجود آمده تلاشها به شناخت الگوهای رشد و توسعه شهری و تحقق فرم شهری پایدار معطوف گردید در این بین در راستای حل مسائل و مشکلات بیان شده استراتژی شهر فشرده مطرح گردید.شهر فشرده نوعی استراتژی شهری است که جهت مقابله معضل توسعه افقی و رشد بی رویه فیزیکی شهرها مورد توجه قرار گرفته است. پژوهش حاضر به منظور مشخص کردن موانع تحقق استراتژی شهر فشرده در بخش مرکزی شهر ساری تدوین گردیده است روش تحقیق کیفی مبتنی بر استفاده از رویکرد نظری مبنایی است. داده های پژوهش به دو شیوه اسنادی و مصاحبه نیمه ساختار یافته عمیق جمع آوری شده اند، جامعه آماری پژوهش را افراد دخیل در طرحهای توسعه شهری را تشکیل می دهد. نمونه گیری کاملا هدفمند با استفاده از تکنیک گلوله برفی صورت پذیرفت که درنهایت 10 نفر از متخصصان در حوزه مورد پژوهش به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. یافته های پژوهش بیانگر آن است که وجود بناهای تاریخی، رغبت کم سرمایه گزاران برای ساخت و ساز، سیستم حمل و نقل ناکارآمد و ... از جمله موانع تحقق استراتژی شهر فشرده در محدوده مورد مطالعه می باشد.
۶.

بررسی اثرات گردشگری بر تغییرات کاربری اراضی شهری و روستایی (نمونه مورد مطالعه: شهرستان کلاردشت)(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۸۳ تعداد دانلود : ۹۱
هدف این تحقیق بررسی و تحلیل نقش گردشگری در بروز تغییرات کاربری زمین در نواحی روستایی و شهری شهرستان کلاردشت می باشد. روش  انجام   این تحقیق توصیفی تحلیلی مبتنی بر پیمایش  است.  داده های این تحقیق از طریق مشاهدات میدانی، مصاحبه و تصاویر  ماهواره ای گردآوری شده است و برای تولید نقشه پوشش اراضی و آشکارسازی تغییرات، از تصاویر ماهواره ای لندست مربوط به سال های 1366، 1388، 1390و 1394 استفاده شد. فرآیند پردازش تصاویر از جمله تولید لایه های رستری از طریق  ن رم افزار Erdas 2014 صورت گرفت سپس  از طریق  نرم افزار، ArcGis 10.4 ، نقشه های موضوعی تولید شد. نتایج حاصل ار  مشاهدات میدانی، مصاحبه و تصاویر ماهواره ای نشان می دهد که  بخش زیادی  از اراضی زراعی، باغات و جنگلی ناحیه مورد مطالعه در طی سال های1366 تا 1394تغییر کاربری یافته و  تبدیل به کاربری ساخته شده نظیر کاربری خانه های دوم، کاربری خدماتی و مانند آن گردیده است که از عوامل اصلی محرک و فشار در بروز تغییرات کاربری اراضی، توسعه گردشگری کنترل نشده بوده است به طوری که توسعه گردشگری با طرح تقاضا در زمینه خرید زمین و ساخت خانه دوم به همراه بورس بازی گسترده املاک و رشد تسهیلات و خدمات مرتبط با  بخش گردشگری، در غیاب مدیریت کارآمد و ضعف های جدی در اجرای قوانین و مقررات  در ایجاد  این  تغییرات نقش اساسی داشته است. 
۷.

مطالعه نقش عوامل محیط انسان ساخت در فعالیت پیاده روی افراد در محلات مسکونی مطالعه موردی: منطقه 7 کلان شهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: محیط انسان ساخت پیاده روی پیاده مداری محلات مسکونی منطقه 7 شهر تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵۶ تعداد دانلود : ۳۷۱
علی رغم اینکه افزایش فعالیت بدنی در میان مردم تبدیل به یکی از اولویت های بهداشت عمومی شده است، میزان فعالیت بدنی افراد پایین و ناکافی است. در این میان پیاده روی رایج ترین و قابل دسترس ترین نوع فعالیت بدنی است که تقریباً تمامی گروه های سنی بدون پرداخت هزینه می توانند از آن بهره مند گردند. این پژوهش باهدف اصلی، بررسی اثرات محیط انسان ساخت در میزان پیاده روی افراد در منطقه 7 تهران انجام گردید. روش تحقیق توصیفی و تحلیلی است. جمع آوری اطاعات به دو صورت اسنادی و میدانی انجام گرفت. جامعه آماری این تحقیق شامل افراد بالای 15 سال منطقه 7 تهران و حجم نمونه از طریق فرمول کوکران 384 نفر به دست آمد. واحد تحلیل فرد و سطح تحلیل محله می باشد. فرایند کار در دو مرحله کلی انجام گرفت: در مرحله اول ابتدا محلات منطقه 7 تهران بر اساس شاخص پیاده مداری، در سه سطح محلات باقابلیت پیاده مداری بالا، قابلیت پیاده مداری متوسط و قابلیت پیاده مداری پایین طبقه بندی گردید. سپس در مرحله بعد میزان پیاده روی افراد در داخل محدوده محله خود از طریق پرسشنامه و خود اظهاری پاسخگویان به دست آمد. نتایج حاصل نشان داد که تفاوت معناداری بین میزان پیاده روی ساکنان محلات باقابلیت پیاده مداری متفاوت وجود دارد. به این صورت که افراد ساکن در محلات باقابلیت پیاده مداری بالا در محدوده محله خود، بیشتر اقدام به پیاده روی می کنند. همچنین نتایج حاکی از این است که بین تراکم مسکونی و پیوستگی خیابانی با پیاده روی ارتباط معنادار وجود دارد ولی ارتباطی بین اختلاط کاربری و میزان پیاده روی افراد وجود ندارد.
۸.

ظرفیت سنجی توسعه میان افزا در حوزه های اصلی و فضاهای ساخته شده منطقه دو اهواز(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: توسعه میان افزا کاربری های ناسازگار بافت فرسوده دیمتل منطقه2اهواز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴ تعداد دانلود : ۶۲
مشکلات کالبدی-فضایی، گسترش حاشیه نشینی و شکل گیری بافت های فرسوده وعدم تعادل در زمینه های مختلف خدمات رسانی در سطح محلات شهری و همجواری کاربری های ناسازگار، حاصل گسترش بی رویه و کنترل نشده ی شهرها است و موجب افزایش هزینه های حمل ونقل، افزایش هزینه های زیربنایی و افزایش سرانه هزینه های خدمات رسانی در شهر می شود. توجه به اصول توسعه میان افزا در محدوده های دارای ظرفیت شهر، مانند : بافت های فرسوده، مخروبه، حاشیه نشین، اراضی بایر و بافت های ناکارآمد شهری و همچنین مناطق اولویت بندی شده، می تواند به عنوان یکی از راهبردهای اساسی برای دستیابی به رشد هوشمند شهری، جهت پیشگیری و درمان این مشکلات کمک کند. شهر اهواز به عنوان مرکز سیاسی استان، وجود صنایع مختلف برای عرضه شغل، و تنوع در عرضه ی انواع خدمات، از زمان جنگ تحمیلی تا کنون مکانی برای جذب جمعیت های مهاجر از روستاها و شهرهای اطراف بوده است. این امر موجب شکل گیری مشکلات کالبدی-فضایی و گسترش ناموزون شهر و ظهور پدیده پراکنده رویی در شهر شده است. بیشترین محدوده های دارای ظرفیت برای توسعه میان افزا در منطقه2 واقع است. هدف مقاله حاضر شناسایی ظرفیت های توسعه میان افزا در این منطقه و اولویت بندی آن ها می باشد. در این پژوهش ابتدا توسعه میان افزا در سه حوزه اصلی(بافت فرسوده، زمین های بایر و کاربری های ناسازگار) در منطقه 2 شهر اهواز مورد بررسی قرار گرفت. سپس برای ارزیابی ظرفیت های توسعه میان افزا در بافت های ساخته شده، از شاخص های دسترسی، کالبدی و اجتماعی و برای ظرفیت سنجی توسعه میان افزا در بافت های ساخته شده منطقه از تکنیک دیمتل و روش فازی در نرم افزار ArcGISاستفاده شده است. نتایج نشان می دهد که حدود 1720 هکتار زمین های بایر، 114 هکتار اراضی نظامی و 1.5 هکتار اراضی مخروبه در این منطقه وجود دارند. در رابطه با بافت های ساخته شده، با توجه به نقشه اولویت بندی شده که در 5 دسته تقسیم بندی شده است، اولویت اول با مساحت 58 هکتار، اولویت دوم با مساحت 354 هکتار، اولویت سوم با مساحت 174 هکتار، اولویت چهارم با مساحت 115 هکتار و اولویت پنجم با مساحت 40 هکتار در رتبه های یک تا پنجم قرار گرفته اند. محله های کیان آباد، سیدخلف، امانیه، کیانپارس شرقی و کیانپارس غربی در اولویت اول و دوم قرار دارند.
۹.

بررسی تأثیر سناریوهای ساختار فضایی شهر بر آلودگی هوا (نمونه مورد مطالعه: شهر تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۶ تعداد دانلود : ۴۳۴
ساختار فضایی شهرها به شکلی عمیق با الگوی سفرهای درون شهری به منظور دسترسی به محل کار، سکونت، تفریح و امور روزمره در ارتباط است. این پیوند ناگسستنی به نوبه خود تحت تأثیر کیفیت و شیوه های مختلف سفر می تواند بر کیفیت محیطی شهرها و از آن جمله کیفیت هوا، تأثیر مستقیم برجای بگذارد. از این رو تأثیر ساختار فضایی شهر بر کیفیت هوای شهری تحت تأثیر الگوی های سفر قابل تحلیل و پیش بینی است. این تحقیقی است توصیفی-تحلیلی مبتنی بر اطلاعات ثانوبه و طی آن ابتدا ساختار فضایی شهر تهران توسط ضریب آنتروپی شانون و ضریب موران بر اساس آمار بلوک های جمعیتی و جِرم فعالیت های جاذب سفر در سطح مناطق 22 گانه تهران تعیین گردید. در ادامه به بررسی وضعیت آلودگی هوای شهر در وضع موجود پرداخته شد. در مرحله بعدی با استفاده از مدل سازی سناریو، تأثیر ساختارهای فضایی مختلف شهری بر آلوگی هوای تهران مورد سنجش قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان می دهد که ساختار فضایی بی مرکز یا پراکنده تأثیری معنی دار بر افزایش میزان آلودگی هوای تهران دارد.
۱۰.

بررسی وضعیت ایمنی پیاده روهای مجاور مراکزخرید با تاکید بر پیاده مداری ( نمونه موردی شهرساری)(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۹۷ تعداد دانلود : ۷۲
برنامه ریزی و طراحی شهرها براساس نیاز عابران پیاده از جمله رویکردهای جدیدی است که در فرایند برنامه ریزی شهرهای ایران کمتر بدان توجه شده است. در اغلب موارد، اولویت را به عبور وسایل نقیه داده می شود که امنیت شهروندان را با خطر مواجه می کند. لذا تحقیق حاضر به منظور بررسی وضعیت امنیت پیاده روهای مجاور مراکز خرید با تاکید برپیاده مداری صورت پذیرفت. جامعه آماری تحقیق حاضر، کلیه بهره برداران خیابان های قارن و فرهنگ ساری می باشد که با انتخاب تعداد نمونه، پرسشنامه تهیه و تکمیل گردید. جهت تجزیه و تحلیل داده های جمع آوری شده از نرم افزارSPSS20 و آزمون های تحلیل عاملی، فریدمن و آزمون tتک نمونه ای استفاده شد. نتایج تحلیل عاملی نشان داد که در مجموع دو عامل ایمنی– امنیت و تاثیر حذف سیستم سواره بر افزایش ایمنی ۹۲۷/53 درصد از کل تغییر پذیری متغیرها را شامل می شود. و در نهایت بر اساس آزمون رتبه بندی مولفه های ایمنی پیاده روهای مجاور مراکزخرید از طریق آزمون فریدمن مشخص شد مولفه های روشنایی کافی در شب و روز با رتبه میانگین38/7 از بیشترین اولویت برخوردار بوده، مولفه وجود گذرگاههای عابر پیاده با رتبه میانگین 97/5 دررتبه دوم قرار دارند. بنابراین می توان نتیجه گیری نمود که پیاده راه کردن مسیر درصورتی که عوامل ایمنی آن به درستی انجام شود می تواند در بالارفتن ایمنی تاثیربگذارد.
۱۱.

مطالعه اثرات توزیع کاربری اراضی بر سلامت شهروندان (مطالعه موردی: شهر بابلسر)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: بابلسر کاربری اراضی پیاده روی سلامت شهری فرم شهر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۲۱ تعداد دانلود : ۴۲۵
گسترش فیزیکی شهرها و تداوم بهره گیری از اتومبیل زمینه ساز بروز مشکلات زیادی در شهرها و جابه جایی شهرنشینان در دسترسی به انواع کاربری های عمومی شده است. شمال ایران با قابلیت های کم نظیر طبیعی کانون رشد بی امان شهری در پاسخ به رشد فزاینده مهاجران درون و برون استانی است؛ به طوری که حالا بی تحرکی بخشی از مشکلات در حال بروز این کانون های کوچک شهری هم به علت پراکنده روی شهری، توسعه بی برنامه، کاهش خدمات عمومی و بروز مشکلات بهداشتی جسم و روان شده است. از این رو، این تحقیق با هدف بررسی و آشنایی با اثرات توزیع و ترکیب کاربری شهری بر سلامت شهروندان در یکی از شهرهای ساحلی خزر (با کارکردی فرهنگی و گردش گری) انجام شده است. روش شناسی تحقیق مبتنی بر رویکردهای توصیفی تحلیلی بوده که با بررسی ادبیات تحقیق و تنظیم پرسش نامه های مورد نظر به شیوه نمونه گیری خوشه ای اطلاعات و داده ها گردآوری شد. حجم نمونه از روش نمونه گیری کوکران، با توجه به جمعیت و بعد خانوار در هر محله شهر بابلسر تعداد ۳۸۵ نمونه تعیین شد. ابتدا میزان اختلاط کاربری هر یک از محله های شهر از طریق ضریب آنتروپی شانون محاسبه و با استفاده از شاخص پیاده روی میزان آن در هر یک از محله ها تعیین شده است. به منظور آنالیز داده های تحقیق از روش های آماری پارامتریک در نرم افزار SPSS استفاده شده است. نتایج نشان می دهد محله های مرکزی شهر به ویژه در بخش شرقی رودخانه دارای دسترسی بالاتری به کاربری های مورد مطالعه هستند. مقایسه سطح دسترسی ها در محله های مختلف حاکی از این است که ترکیب و توزیع کاربری ها تأثیر قابل توجهی بر میزان تحرک فیزیکی شهروندان دارد. بنابراین، طراحی و برنامه ریزی شهری می تواند با تنظیم مناسب انواع کاربری های شهری تحرک بیشتر شهروندان را تشویق کند و این امر امروزه در همه شهرهای کوچک و برزگ کشور به ضرورتی حیاتی تبدیل شده است.
۱۲.

تأثیر فرم کالبدی شهر بر شیوه سفر شهروندان (مورد: شهر ساری)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ساری فرم شهری شیوه سفر تراکم اختلاط کاربری اتصال

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۲ تعداد دانلود : ۱۵۴
گسترش سریع شهرنشینی و جمعیت شهرنشین، نیاز به جابه جایی و تقاض ا ب رای س فر را روز ب ه روز افزایش داده و طولانی شدن زمان سفرها، منجر به افزایش سهم شیوه های سفر شخص ی (اتومبیل)، اف زایش ترافی ک، آلودگی صوتی و هوای ناشی از سیستم حمل و نقل شده اس ت. اس تفاده گس ترده از اتومبی ل در شهرها، اغلب انعکاس افزایش نیاز به سفر و متوسط مسافت آن در نتیج ه رش د افق ی و گس ترده ش هرها و به هم خوردن نظم ساختار و فرم کالبدی فضایی شهر و پراکنش فضایی فعالیت هاست. از این رو، تحقیق حاضر با هدف بررسی تأثیر مؤلفه های فرم شهری بر شیوه سفر شهروندان در شهر ساری و شناخت الگوهای غالب سفر انجام گردیده است. در این پژوهش، نوع تحقیق کاربردی- توسعه ای و روش آن پیمایشی است. جامعه آماری این پژوهش 6 محله از محلات شهر ساری است که 300 نفر از این افراد با استفاده از فرمول کوکران و روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند و شاخص های اختلاط کاربری، اتصال و تراکم در سه نوع فرم فشرده، نیمه فشرده و گسترده مورد بررسی قرار گرفتند. این پژوهش پس از واکاوی شواهد اذعان دارد که متغیر های موجود فرم شهری عاملی مؤثر در انتخاب شیوه سفر شهروندان در شهر ساری است. یافته های تحقیق نشان می دهد که شاخص «تراکم» در فرم فشرده بیشترین تأثیرگذاری را بر شیوه سفر به محل کار دارد (EXP(B):5.533). همچنین، شاخص «اتصال» نیز در فرم نیمه فشرده و گسترده به ترتیب با مقادیر (EXP(B):5.324) و (EXP(B):5.130) ییشترین تأثیرگذاری را در استفاده از حمل و نقل عمومی برای رفتن به محل کار داشته است.
۱۳.

تدوین اهداف توسعه گردشگری در چارچوب رویکرد تفکر ارزشی مورد: روستای فرح آباد در شهرستان ساری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: توسعه گردشگری جامعه میزبان نظریه زمینه ای تفکر ارزشی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۹۶ تعداد دانلود : ۵۸۹
در فرایند برنامه ریزی توسعه گردشگری، مشارکت و تصمیم گیری جامعه محلی امری اجتناب ناپذیر است. این تصمیم گیری باید در جهت حفظ منافع اجتماعی، اقتصادی و محیط زیستی جوامع محلی صورت گیرد و ارزش ها و نگرش های آنان شناسایی و در برنامه ریزی توسعه گردشگری گنجانده شود. هدف از این مطالعه، تعیین ارزش ها و اهداف جامعه میزبان در توسعه گردشگری حوزه مورد مطالعه با استفاده از رویکرد تفکر ارزشی بوده است. این پژوهش به لحاظ هدف کاربردی و بر اساس ماهیت داده ها در گروه تحقیقات کیفی قرار می گیرد. در این مطالعه از نظریه زمینه ای به منظور اجرای پژوهش کیفی استفاده شده است. جامعه آماری این پژوهش، 15 نفر از افراد مطلع این حوزه در زمینه گردشگری هستند که با استفاده از تکنیک گلوله برفی انتخاب شده اند. همچنین از روش مصاحبه نیمه ساختارمند به عنوان تکنیک جمع آوری داده ها در این پژوهش استفاده شد. طبق رویکرد تفکر ارزشی، ارزش ها و خواسته های جامعه میزبان در زمینه توسعه گردشگری، به دو نوع هدف بنیادی و مقطعی تقسیم شده است. اهداف مقطعی شامل مقوله های اشتغال و درآمدزایی، ارتقاء استانداردهای زندگی، حفظ منابع فرهنگ محلی، تقویت هویت محلی، ساماندهی کاربری ها و منابع طبیعی و حفظ محیط زیست بوده و مقوله های تقویت بنیان های اقتصاد محلی، بهبود کیفیت زندگی، حفظ و ارتقاء منابع فرهنگ محلی و ارتقاء کیفیت محیط زیست به عنوان اهداف بنیادی پژوهش شناسایی شده است که از این اهداف می توان به عنوان پایه ای برای تصمیم گیری و برنامه ریزی توسعه گردشگری استفاده کرد.
۱۴.

بررسی عوامل موثر بر تغییر در نظام برنامه ریزی شهری ایران با استفاده از نظریه مبنایی(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلیدواژه‌ها: موانع تغییر نظریه بنیانی پژوهش کیفی طرح جامع برنامه ریزی استراتژیک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۱ تعداد دانلود : ۱۱۷
گسترش شهرنشینی و به دنبال آن مشکلات خاص شهرنشینی بیش از پیش توجه به راهبردهای سودمند برای بهینه سازی زندگی شهروندان را ضروری ساخته است. هدف پژوهش حاضر بررسی موانع چهار گانه تغییر(موانع نگرشی – دانشی، هنجاری – رفتاری، ارتباطی، نهادی) از طرح جامع به طرح استراتژیک در ایران می باشد.تحقیق حاضر از لحاظ هدف،توسعه ای کاربردی و از نظر پارادایم در گروه تحقیقات کیفی قرار می گیرد. روش نمونه گیری، هدفمند دردسترس می باشددر مرحله کیفی از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته، موانع و عوامل شناسایی شد. جامعه آماری در مرحله کیفی شامل جمعی از اساتید و مشاوران که در موانع تغییر برنامه ریزی شهری فعالیت می کنند یا فعالیت می-کردند، می باشد. نتایج نشان می دهد مانع نگرشی- دانشی بزرگترین مانع پیش روی نظام برنامه ریزی شهری در ایران می باشد.و این باعث می شود که با توجه به مهم بودن این شاخص در صورت رفع موانع مربوط به این شاخص باید ابتدا نگرش و دانش که دو مقوله ی مهم و محافظه کارانه در برابر مقاومت می باشد را تقویت کرد، چنان چه به این دو مقوله توجه شود و شکاف میان این دو از بین رود مسلماً مسیر دستیابی به شرایط ایده ال در زمینه ی سایر شاخص ها نیز برای دستیابی به رویکرد استراتژیک تسهیل خواهد شد.
۱۵.

بررسی تاثیر عوامل فردی و ساختاری در تغییر رویکردهای مدیریت شهری در ایران به رویکرد استراتژیک(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلیدواژه‌ها: شدت بیابان زایی معیار اقلیم خشکی دشت ابوغویر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۷ تعداد دانلود : ۲۰۷
از ابتدای دهه ی 1980 تا کنون مفهوم استراتژی در برنامه ریزی و مدیریت شهری همانند مفهوم کیفیت و فرایند در مهندسی مجدداً گسترش و بهبود یافته است. امروزه رویکرد استراتژیک مهارتی است که در کانون برنامه ریزی، مدیریت و نظام بخشی سازمان قرار می گیرد،و موفقیت سازمان را موجب می گردد.این تئوری در مدیریت شهری بر پایه ی مفهوم سودمندی استوار است. رویکرد استراتژیک در گستره ی روابط نا گسستنی برنامه ریزی و مدیریت به عنوان عامل پیوند دهنده و بر همکنش عمل می کند و در هدایت هر دو مؤثر است. بنابراین مفهوم استرتژیک به صورت فرا رشته ی، گسترده تر از خصایل درونی برنامه ریزی و مدیریت عمل می کند و آن دو را متحول می سازد و هدایت می کند و پیوند می دهد. همچنین در دهه ی پایانی قرن بیستم به موازت "انقلاب صنعتی" برنامه ریزی و مدیریت شهری نیز مانند سایر زمینه های زندگی، دستخوش تحولات ژرف گردید. پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر عوامل فردی و ساختاری در تغییر رویکردهای مدیریت شهری در ایران به رویکرد استراتژیک است که با استفاده از روش پیمایشی سعی گردیده است مؤلفه های مهم و تأثیر-گذار در این حوزه مورد ارزیابی و واکاوی قرار گیرد. برای گردآوری داده های پژوهش از نظرات 31 نفر از کارشناسان مرتبط با موضوع پژوهش استفاده شده است. جهت تحلیل داده های پژوهش از تحلیل رگرسیون و آزمون آماری T تک نمونه ای در قالب نرم افزار SPSS استفاده شده است. نتایج نشان داد، در این میان شاخص های نگرشی- دانشی با میزان اختلاف از میانگین پایین تر از مبنا به مراتب از اولویت بیشتر برخوردار است.
۱۶.

تدوین اهداف و گزینه های توسعه گردشگری در چارچوب تفکر ارزشی: مطالعه موردی فرح آباد ساری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ساری توسعه گردشگری جامعه میزبان تفکر ارزشی روستای فرح آباد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۶۵ تعداد دانلود : ۴۶۹
هدف مطالعه حاضر تعیین ارزش ها و اهداف جامعه میزبان و کشف دیدگاه های متنوع در مورد توسعه گردشگری روستای فرح آباد شهرستان ساری با استفاده از رویکرد تفکر ارزشی بود تا با شناسایی فرصت ها، ابداع گزینه های جدید و ارزیابی آنها، در نهایت، بهترین گزینه توسعه انتخاب شود. پژوهش کاربردی به لحاظ ماهیت داده ها در گروه تحقیقات کیفی قرار داشت. به منظور اجرای پژوهش، از نظریه زمینه ای و برای اولویت بندی گزینه های توسعه گردشگری نیز از شیوه فرایند تحلیل سلسله مراتبی استفاده شد. جامعه آماری پژوهش شامل افراد مطلع در زمینه گردشگری این حوزه بودند که با استفاده از شیوه گلوله برفی انتخاب شدند و با آنها مصاحبه شد. یافته های پژوهش نشان داد که اهداف مؤثر در توسعه گردشگری این حوزه طبق رویکرد تفکر ارزشی به دو نوع بنیادی و مقطعی تقسیم و سپس، تصمیم گیری در خصوص آنها با ابداع گزینه ها و فرصت های تصمیم و ارزیابی این گزینه ها به انجام رسید و در نهایت، گزینه توسعه متنوع به عنوان گزینه ارجح برای توسعه پایدار محلی فرح آباد انتخاب شد.
۱۷.

ارزیابی و رتبه بندی عوامل موثر بر پایداری محیط زیست شهرهای شمال ایران مطالعه موردی : شهر ساری

کلیدواژه‌ها: شاخص ساری تصمیم گیری چند معیاره فازی شهر پایدار پایداری زیست محیطی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۷۷ تعداد دانلود : ۳۷۳۹
موضوع پایداری زیست محیطی طی سه دهه پایانی قرن بیستم توجه بسیاری از افراد بخصوص محققین و دولت ها را جلب نموده است. با توجه به تغییرات همه جانبه و سریعی که در شهرهای ایران از چند دهه گذشته شروع و در حال انجام است، ارزیابی پایداری زیست محیطی شهرها برای دستیابی به یک برنامه ریزی شهری مناسب و درعین حال همگام با متغیرهای محیط طبیعی ضروری به نظر می رسد. به همین دلیل هدف این مقاله شناسایی و انتخاب شاخص های مورد نظر در رابطه با محیط زیست شهر ساری است که پس از مشخص شدن شاخص ها با استفاده از رویکرد ترکیبی از تکنیک های FAHP و FVIKOR شاخص های تحقیق ارزیابی و اولویت بندی شده و شاخص ها در مناطق با تراکم های مشخص امتیاز دهی شدند نتایج تحقیق نشان می دهد که مناطق 1و 3 ، ازنظر پایداری محیط زیست در وضعیت مطلوب تری قرارگرفته اند بنابراین آگاهی از وضعیت پایداری زیست محیطی نواحی مختلف شهری و شناخت وضع موجود می تواند نقش مهمی در ارتقای مدیریت و برنامه ریزی و تخصیص بهینه منابع جهت بهبود رفاه ساکنین و حل مشکلات آنها داشته باشد
۱۸.

تحلیل سناریو تغییرات کاربری اراضی مقاصد گردشگری (نمونه موردی: بخش مرکزی نوشهر)

کلیدواژه‌ها: گردشگری تحلیل سناریو تغییرات کاربری اراضی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۰۸ تعداد دانلود : ۶۹۰
بیشترین تغییرات کاربری زمین ناشی از توسعه گردشگری به دلیل ساخت و سازهای انجام شده به صورت خانه های دوم، شهرک ها و ویلاها است. این مسأله پیش از پیش در ایران و بالاخص در محدوده مورد مطالعه وجود داشته است. بیشترین اراضی که مشمول این تغییرات می شوند زمین های زراعی و باغات است. برای کاهش این تغییرات باید مطالعاتی جدی انجام و آینده این اراضی بررسی شود. هدف از انجام این تحقیق، بیان سناریو های تغییرات کاربری زمین در بخش مرکزی شهرستان نوشهر به عنوان یک مقصد مهم گردشگری است. روش تحقیق از نوع توصیفی و آینده پژوهی است که در آن از مصاحبه با متخصصان و کارشناسان بخش گردشگری و کاربری اراضی استفاده شده است. سپس سناریو های تغییرات کاربری اراضی نوشته و تشریح شده است. نتایج نشان می دهد که سناریو حاکم در محدوده مورد مطالعه، سناریو تخریب است به طوری که این منطقه در یک افق بلند مدت، تغییرات شدید کاربری اراضی را به دنبال دارد و وضعیتی بحرانی پیدا خواهد کرد که با به کارگیری استراتژی هایی نظیر مدیریت یکپارچه کاربری زمین می توان به پایداری رسید.
۱۹.

تحلیلی بر تغییرات ساختار فضایی شهر اصفهان با گریزی بر آلودگی هوا

کلیدواژه‌ها: ساختار فضایی شهر اصفهان آلودگی هوا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۶ تعداد دانلود : ۵۱
شهر، به عنوان یکی از دستاوردهای بشر از دیرباز موردتوجه تمدن ها بوده است، لیکن از ابتدای قرن نوزدهم توجه به مسائل شهری شکل جدیدتری به خود گرفت .زیرا رشد صنعت و تکنولوژی بر گستردگی شهرها افزود و در این رهگذر رشد و توسعه ی کالبد شهرها نه تنها از عوامل طبیعی بلکه از عوامل انسانی نیز تأثیر پذیرفت. هدف از این مطالعه، بررسی و شناخت الگو و ساختار فضایی کلان شهر اصفهان و بررسی تأثیر ساختار فضایی فعلی بر روی آلودگی هوای موجود در این شهر است. پژوهش حاضر به لحاظ هدف کاربردی و براساس ماهیت و روش کار توصیفی – تحلیلی است. در این پژوهش از مدل های آنتروپی، موران و هلدرن برای تعیین ساختار فضایی شهر اصفهان و پس از تعیین ساختار فضایی،  با استفاده از مدل سازی جاذب سفر به بررسی وضعیت موجود آلودگی هوا در شهر اصفهان پرداخته شده است. یافته های حاصل از این پژوهش نشان داد، در حال حاضر ساختار فضایی شهر اصفهان بدون مرکز (دیس پرس) است. گسترش پراکنده و بدون مرکز سبب افزایش آلودگی در شهر اصفهان شده است، البته هم اکنون آلودگی هوا از مشکلات جدی این شهر به حساب می آید با تقویت هسته مرکزی شهر، میزان آلودگی هوا به مقدار چشم گیری کاهش می یابد. از طرف دیگر با بررسی وضعیت موجود ساختار فضایی، مشخص گردید؛ بیشترین سهم را در وسایل نقلیه، تاکسی و بعد از آن سواری شخصی در آلودگی هوای شهر اصفهان دارا هستند. با بررسی غلظت آلاینده ها مشخص گردید، در بین آلاینده ها منواکسید کربن، بیشترین غلظت آلایندگی را دارا می باشد. 
۲۰.

بررسی تأثیرات درآمد ناشی از فروش تراکم بر ساختار فضایی کلانشهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: درآمد ساختار فضایی کلانشهر تهران تراکم شهری

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی جغرافیا رشته های جغرافیای عمومی جغرافیای اقتصادی
  2. حوزه‌های تخصصی جغرافیا جغرافیای انسانی جغرافیای شهری فضا و محیط شهری
تعداد بازدید : ۱۱۷۳ تعداد دانلود : ۴۹۷
امروزه تأمین مالی شهرداری ها دارای پیچیدگی های خاص خود است. از یک طرف متولیان شهر باید درآمد مورد نیاز خود را از شهر و شهروندان تأمین و از سوی دیگر منبع درآمدی باید به گونه ای باشد که فرآیند حرکت شهر به سمت توسعه پایدار شهری را با خطر روبه رو نسازد. هم چنین شناخت الگوی توسعه کالبدی– فضایی شهر به منظور هدایت آن در راستای توسعه شهری پایدار امری ضروری است.بنابراین ضرورت مطالعات بیشتر در این زمینه از اهمیت بالایی جهت پایداری درآمد و ایجاد کیفیت مناسب زندگی برای شهروندان برخوردار است. از این رو این مقاله در نظر دارد به بررسی تأثیردرآمد ناشی از فروش تراکم بر ساختار فضایی کلانشهر تهران بپردازد. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی است. در این رابطه با بهره گیری از تکنیک آنتروپی شانون، مدل موران و پیرسون به تحلیل چگونگی گسترش کالبدی- فضایی و همبستگی میان تراکم ساختمانی و درآمدهای شهرداری شهر تهران پرداخته شده است. نتایج حاصل از مدل آنتروپی شانونو مدل موران نشان می دهد که شهر تهران دارای الگوی پراکنده است. نتایج مدل پیرسون نشان نیز می دهد به استثناء سال 1378و 79 که همبستگی وجود ندارد در بقیه سال ها بین تراکم ساختمانی و درآمد شهری هبستگی قوی وجود دارد.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان