پویش در آموزش علوم انسانی

بررسی آراء و افکار فیلسوفان و دلالت های تربیتی نظریه های آنان از موضوعاتی است که همواره محققان جهت کسب بینش کافی و همه جانبه به انجام آن مبادرت می ورزند. در این نوشتار نیز آراء و نظریه های فلسفی برتراند راسل که یکی از فیلسوفان بزرگ در فلسفه تحلیلی می باشد بررسی گردیده است. این بررسی با مطالعه کتابخانه ای و تحلیل محتوای کیفی انجام شده، به طوریکه ابتدا دیدگاه های وی در مورد مسائل اساسی فلسفی به میزانی که در کتب خویش بدانها پرداخته است مطالعه و سپس استنتاجاتی که می توان از این دیدگاهها در خصوص برنامه درسی و ماهیت عناصر آن بدست آورد ارائه شده است که در عنصر اهداف به پرورش خرد، هوش، روحیه علمی، انسانهای آزاد اندیش و..، در عنصر محتوا بر رعایت نظریه تطابق در اعتبار سنجی محتوا و پرداختن به موضوعاتی که در پرورش ذهن ، روحیه علمی و تربیت اجتماعی تاثیر گذارند، در عنصر روش بیشتر بر روشهای مکتب رفتار گرایی و استقراء و همچنین اندکی نیز به روشهای شناخت گرایان و شهود اشاره شده است و در فرایند ارزشیابی نیز ارزیابی چگونگی اندیشیدن و روحیه علمی شاگرد از طریق آزمونهای هدف-آزاد و عملکردی ذکر شده است.پس از این دلالت ها، نکات مثبت و منفی دیدگاه های راسل نیز بررسی گردیده است.

هدف؛تأملی برروشِ پژوهش کیفی با تأکید برروائی و پایائی این روش پژوهش بوده است.روش پژوهش؛ توصیفی-تحلیلی بوده است. روش پژوهش کیفی به طور خاص با گردآوری و تفسیر داده های غیر رقمی به منظور درک دنیای پیرامون انسانی و اجتماعی در ارتباط است. روش های پژوهش کیفی را می توان با انسان شناسی ، فلسفه ، روانشناسی ، تاریخ و جامعه شناسی پیوند داد .روش کیفی بر تحقیق در مورد افراد اجتماعیِ مستقل که دارای توانایی های درک ، احساس ، ایده و درک ذهنی از پدیده ها هستند،تأکید دارند.نکته ای که حائز اهمیت است،رسیدن به روایی و پایایی در پژوهش کیفی است،که می بایست همانند یک میدان مین گذاری در مورد جمع آوری داده ها از نقطه شروع پژوهش تا اتمام آن حساسیت داشت.نتیجه؛ در روش پژوهش کیفی، نحوه نمونه گیری ،ورود به میدان،نحوه سؤالات با روش پژوهش کمی تا حدودی متفاوت است و در برخی از زمانها در پژوهش های ترکیبی بعنوان مکمل روش کمی از روش های کیفی در تحقیق بهره می برند .همچنین در پژوهش های کیفی به روایی بیشتر از پایایی اهمیت داده می شود و ابزار رسیدن به معتبر بودن یک پژوهش،نقشی است که پژوهشگر در میدان مورد مطالعه ایفا می کند.

پژوهش حاضر با هدف، بررسی و معرفی دیدگاه جان دیویی در خصوص هنر و زیبایی شناسی و استخراج اشارات تربیتی وی برای نظام تعلیم و تربیت اسلامی ایران، انجام شده است. بر این اساس، سوال های پژوهش عبارتند از: ا- جان دیویی درباره هنر و زیبایی شناسی چه آموزه هایی دارد؟ 2- اشارات تربیتی دیویی در نظام تعلیم و تربیت اسلامی ایران کدامند؟ برای پاسخگویی به سوالات مذکور با استفاده از روش تحلیل محتوا و نوشتن، برخی از آثار، متون و منابع مرتبط با حوزه هنر و زیبایی شناسی جان دیویی مطالعه شد. سپس بر اساس دیدگاه ایشان درباره هنر و زیبایی شناسی، اشارات و راهبردهای کلیدی در تربیت زیبایی شناسی استخراج شد. ابزارهای اندازه گیری، فرم فیش برداری و نیز سیاهه تحلیل محتوای محقق ساخته بود. یافته های پژوهش حاکی از آن است که هنر و زیبایی شناسی از دیدگاه دیویی شامل چهار محور: تناسب و هماهنگی، خوداکاهی کیفی، بیان و ابراز احساسات، تخیل، و... می باشد و برآیند تربیتی این آموزه ها در آموزش و پرورش این است که متولیان و متصدیان تعلیم و تربیت را از غفلت فزاینده ای که راجع به آموزش عمومی هنر و زیبایی شناسی در فرایندهای تربیتی شده است، آگاه کرد و اهمیت آن را در زندگی گوشزد می کند.

هدف پژوهش حاضر سنخ شناسی و مقایسه وضعیت موجود محیط های یادگیری مبتنی برتکنولوژی آموزشی در دوران همه گیرکووید-19 از دیدگاه اساتید و دانشجویان: مطالعه موردی دانشگاه فرهنگیان یزد بود. پژوهش رویکردکیفی، روش مطالعه موردی است. ابزار پژوهش مصاحبه نیمه ساختار یافته بود. نمونه جامعه آماری به صورت هدفمند 20 نفر از دانشجویان عضو انجمن فناوری اطلاعات و 10 نفر از اساتید دانشگاه فرهنگیان استان یزد انتخاب شدند. داده های حاصل از انجام مصاحبه در نرم افزار MAXQDA کدگذاری( باز و محوری) شد. کد های باز شامل 23 مفهوم از داده های دانشجویان و 36 مفهوم از داده های اساتید استخراج گردید. یافته های حاصله از پژوهش شامل 7 مقوله ی محوری استخراج شده از کد های باز، شامل 3 کدمحوری برگرفته از دیدگاه دانشجویان عبارتند از: پویایی و تعامل هوشمندانه در محیط یادگیری؛ افزایش شایستگی های فکری، انتقادی و رفتار یادگیرنده؛ ارتقاء کارکردهی شناختی و 4 مقوله، از دیدگاه اساتید، شمشیر دو لبه محیط تکنولوژی؛ صعودی- نزولی چالش های محیط تکنولوژی؛ باورهای ذهنی، تهدید- فرصت نسبت به محیط تکنولوژی؛ و افزایش شایستگی و صلاحیت های فکری، شناسایی شد. در راستای مقایسه این دو دیدگاه از پذیرش محیط یادگیری مبتنی بر تکنولوژی، درک دانشجویان از محیط به مثابه سکوی پیشرفت با رویکرد کنش ورزی بود در حالی که پذیرش اساتید خوش بینی محتاطانه و سازگار با شرایط ناپایدار با رویکرد محافظه کارانه درک می شود.

هدف پژوهش حاضر بررسی تجارب زیسته دانشجومعلمان از آموزش مجازی درس کارورزی در همه گیری کووید19 بود. این پژوهش بارویکرد کیفی و به روش پدیدارشناسی انجام شد. به این منظور مصاحبه نیمه ساختاریافته با 18 نفر از دانشجومعلمان دانشگاه فرهنگیان اصفهان انجام شد. نمونه گیری به صورت هدفمند تا رسیدن به اشباع اطلاعات ادامه یافت. ملاک انتخاب دانشجویان، داشتن تجربه صرفا مجازی از کارورزی بود به این ترتیب دانشجویانی که کارورزی 1 و 2 را به صورت مجازی پشت سر گذاشتند و هیچ تجربه ای از آموزش حضوری در کارورزی را نداشتند، انتخاب شدند. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از روش هفت مرحله ای کلایزی صورت پذیرفت. جهت اطمینان از اعتبار پژوهش از راهبرد مرور همتا استفاده شد. نتایج به دست آمده حاکی از وجود دو مضمون کلی چالش ها و فرصت های آموزش مجازی کارورزی در تجربه زیسته دانشجومعلمان بود این چالش ها عبارتند از فراهم نبودن زیرساخت ها، مشکلات برنامه درسی و مشکلات سازمانی که باعث شده دانشجویان نتوانند شایستگی های درس کارورزی و شایستگی های تدریس را کسب کنند. در عین حال آموزش مجازی کارورزی فرصت هایی همچون رفع محدودیت زمانی، افزایش دسترسی به محتوا و توسعه سواد فناوری دانشجویان را به دنبال داشته است. با توجه به نتایج حاصل، تاکید بر محاسن آموزش مجازی و تدارک پشتیبانی های لازم جهت تعدیل چالش-های کارورزی مجازی ضرورت دارد.

هدف این پژوهش بررسی دیدگاه های معلمان ابتدایی درباره ی آموزش های مجازی در دوره همه گیری بیماری کروناست. به همین منظور از روش تحقیق کیفی با رویکرد پدیدارشناسی استفاده شده است. از میان معلمان مقطع ابتدایی در استان های البرز، مرکزی، تهران، ایلام، آذربایجان غربی با روش نمونه گیری هدفمند 67 معلم انتخاب شدند.اطلاعات با انجام مصاحبه نیمه سازمان یافته جمع آوری شد و با روش مایلز و هوبرمن و با استفاده از برنامه NVivo مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. نتایج تجزیه وتحلیل داده ها در 4 محور اصلی شامل: استراتژی های آموزشی، چالش ها، حمایت ها، انگیزه معلمان، علاقه دانش آموزان قرارگرفته است. نتایج نشان می دهد راهبردهای تدریس، رسانه های آموزشی، زمان آموزش و ارزشیابی ها نیازمند تغییر هستند. معلمان با چالش هایی ناشی از موانع فنی، مشارکت دانش آموزان، شرایط دانش آموزان، تجربه آموزش آنلاین مواجه هستند. برای موفقیت در آموزش مجازی نیازمند حمایت مدیران و مسئولان آموزشی و والدین می باشند و می بایست انگیزه و علاقه خود و دانش آموزانشان را در طی فرایند آموزش مجازی بالا نگهدارند.

پیدایش ویروس کرونا در ابتدا، مسأله ای در حوزه ی بهداشتی، تلقی می شد، ولی یکباره تمام عرصه های اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی جهان را در برگرفت. در این میان یکی از عرصه هایی که به میزان زیادی، دستخوش تغییر و تحول قرار گرفت، تغییر در ساختار تعلیم و تربیت دانش آموزان بود. در این میان، حکمرانی فناوریهای نوین به صورت مجازی، موجب تغییر نگرشها و بینش ها، به ویژه هویت ایرانی-اسلامی گردید. لذا این مطالعه به دنبال بررسی نقش فناوریهای نوین در تعلیم و تربیت دانش آموزان در شرایط کرونا (با تأکید بر هویت ایرانی- اسلامی) می باشد. این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای– اسنادی صورت پذیرفته است. نتایج تحقیق بیانگر این است؛ اگر فناوریهای نوین، به صورت منطقی و اصولی در راستای تعلیم و تربیت دانش آموزان قرار گیرد، نه تنها می تواند در کوتاه ترین زمان، پدیده آورنده نیروی انسانی پویا، کارآمد و متخصص باشد بلکه؛ می تواند باعث غنای هویت ایرانی-اسلامی در عرصه ی ملی و بین المللی گردد. لذا به کارگیری فناوریهای نوین باید به گونه ای باشد که ضمن تعلیم و تربیت صحیح دانش آموزان، بتواند به توسعه ی هویت اصیل ایرانی- اسلامی کمک نماید.

این مقاله به تجربیاتِ زیسته دانشجویانِ دانشگاهِ فرهنگیان از زندگی دینی می پردازد. بررسی تجربیاتِ زیسته دانشجویان از زندگی دینی ،اطلاعات ارزشمندی را در اختیار مدیران فرهنگی قرار می دهد. این اطلاعات می تواند به مدیران و سیاستگذاران فرهنگی و تربیتی در طراحی برنامه های فرهنگی کمک کند. روش پژوهش در این مقاله از نوع روشهای کیفی است. جامعه آماری همه دانشجویان دانشگاه امیرکبیر البرز است. نمونه آماری بر اساس نمونه گیری هدفدار 29 نفر از دانشجویان رشته علوم اجتماعی تعیین شدند. در جمع آوری داده ها از روش مصاحبه روایی استفاده شد و شیوه تحلیل ، روش تحلیل پدیدار شناسی است. پس از جمع آوری تجربیات روایت شده دانشجویان از زندگی دینی، اظهارات مهم دانشجویان از زندگی دینی مشخص شدند. از اظهارات مهمی که دانشجویان از زندگی دینی بیان کرده اند 5مضمون اصلی استخراج شد. در پایان روایتهای دانشجویان بر اساس 5 مضمون اصلی، احساس حضور خداوند در زندگی، آرامش و امنیت، راه و رسم زندگی، عمل به قواعد و قوانین دین ، رعایت اخلاق، توصیف شدند.

پیاژه معتقد است که رشد زبان، تحت هدایت رشد شناختی و بازتابی از آن است. بنابراین رشد زبان بستگی به رشد تفکر دارد. ویگوتسکی برخلاف پیاژه معتقد است رشد سریع زبان، توانایی فرد را برای مشارکت در گفتگوی اجتماعی، هنگام انجام دادن تکالیفی که از لحاظ فرهنگی معنادار هستند، افزایش می دهد. هوش کلامی به عنوان یکی از هوش های چندگانه تاثیر به سزایی در نحوه ی ارتباط و تعامل افراد با یکدیگر دارد. هدف از این تحقیق بررسی تاثیر رشد زبانی برافزایش وگسترش هوش زبانشناختی در حوزه های هوش کلامی و عملی می باشد. به این منظور ۲۴ نفر از دانش آموزان دبستان حکمت مشهد که دارای ملاک های ورود و خروج بودند انتخاب و به صورت کاملا تصادفی در ۲ گروه ۱۲ نفره آزمایش و کنترل ،گزینش شدند که گروه آزمایش، شناختی مبتنی بر رشد زبان در قالب هوش کلامی و هوش عملی را دریافت کرد و گروه کنترل آموزش خاصی نداشتند. نتایج تی تست مستقل نشان داد که عملکرد دانش آموزان در آزمون های هر دو نوع هوش در گروه آزمایش تفاوت معناداری با عملکرد دانش آموزان در گروه کنترل دارد. نتایج این تحقیق برای معلمین زبان های مختلف و سنجش هوش زبانی و عملی دانش آموزان به منظور فراگیری بهتر آن زبان می تواند مفید باشد.