تدریس آنلاین

رسانه های نوظهور از جمله اینستاگرام نقش مهمی بر زندگی فردی و روابط اجتماعی ما دارند. در گرماگرم مقابله با ویروس کرونا و لزوم استمرار فعالیت های آموزشی از طریق شبکه های اجتماعی بار دیگر یک طنز در رابطه با فعالیت یک معلم با سابقه در یک صفحه اینستاگرام، منبعی برای خبرسازی شد. هدف این مقاله تحلیل رفتار کاربران در برخورد با این موضوع است. روش به کار گرفته شده در این پژوهش روش کیفی از نوع تحلیل روانشناختی گفتمان بود. به این منظور 90 گفتگو به صورت نمونه گیری هدفمند از سه صفحه اینستاگرام در رابطه با موضوع مورد پژوهش انتخاب و به منظور استخراج کدها و مقوله ها مورد تحلیل قرار گرفتند. پس از تحلیل داده ها از 90گفتگو 102 عبارت مستقل و بدون تکرار انتخاب گردید. از این 102 عبارت با توجه به مضمون گفتار 32 کد آزاد استخراج که در 7 گروه دسته بندی شدند. در این رابطه 7 نوع واکنش موافق، مخالف، بی خبر، بی تفاوت، کم اهمیت، فرصت طلب و درگیری کلامی شدید شناسایی و علل روانشناختی این نوع واکنش ها در قالب نیازهای روانشاختی و هویت اجتماعی مورد بحث قرار گرفت.

این پژوهش باهدف درک تجربه تدریس آنلاین معلمان مقطع ابتدایی شهر سنندج در بستر شبکه شاد در دوران بحران کروناویروس انجام شد. مطالعه حاضر به شیوه ی کیفی و از نوع پدیدارشناسی توصیفی با نمونه گیری هدفمند، با شرکت 21 نفر از معلمان مقطع ابتدایی شهرستان سنندج در سال تحصیلی 1400-1399 انجام گرفت. ابزار گردآوری اطلاعات، مصاحبه نیمه ساختارمند و تجزیه و تحلیل متن مصاحبه ها با روش تحلیل مضمون و به شیوه ی توصیفی- تفسیری صورت پذیرفت. یافته های حاصل از تجارب معلمان در سه مضمون اصلی و 17 مضمون فرعی شامل تجربه مثبت و رضایت بخش، بهره گیری از توان و تخصص دیگران (معلمان، اولیا و دانش آموزان)، آشنایی با تکنولوژی های آموزشی به روز، مهارت در ایجاد ارتباط و تعامل مؤثر با استفاده از فناوری های جدید در حوزه آموزش، مهارت جهت ایجاد انگیزه در دانش آموز، رضایت نسبی معلمان از به روزرسانی برنامه (روند افزودن امکانات)، ارتقای توان و علاقه به کارگیری تکنولوژی جدید در آموزش، هم افزایی معلمان از یکدیگر، عدم همکاری عوامل اثرگذار در یادگیری، عدم تعامل مطلوب (معلم، دانش آموز و اولیاء)، عدم انگیزه دانش آموزان و اولیاء، مشکلات سخت افزاری، ناآشنایی معلمان اولیا و دانش آموزان با تدریس و نداشتن تابلوی الکترونیکی مجازی، ارائه تکالیف چالشی به دانش آموزان و برگزاری دوره های ضمن خدمت استخراج شده است.

پژوهش حاضر با هدف شناسایی شایستگی های تدریس آنلاین و ارتباط آن ها با عوامل جمعیت شناختی معلمان انجام شد. برای این منظور از روش پژوهش آمیخته، طرح اکتشافی متوالی از نوع ابزارسازی استفاده گردید. پژوهش در دو بخش کیفی و کمی به صورت متوالی به اجرا در آمد. در بخش کیفی روش پژوهش تحلیل محتوا مورد استفاده قرار گرفت. جامعه آماری پژوهش در بخش کیفی کلیه معلمان دوره اول و دوم متوسطه شهر تهران و منابع نظری و پژوهشی در حوزه آموزش آنلاین و شایستگی های حرفه ای معلمان بود. در انتخاب نمونه معلمان، با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند از نوع نظری، معلمان دوره اول و دوم متوسطه با تجربه تدریس و یادگیری آنلاین و منابع مرتبط با تدریس آنلاین به عنوان نمونه انتخاب شدند. حجم نمونه بر اساس اصل اشباع نظری مشخص شد. به منظور جمع آوری داده ها از مصاحبه نیمه ساختاریافته با معلمان و برای استخراج عوامل از کدگذاری مصاحبه ها و منابع نظری و پژوهشی و همسوسازی داده ها استفاده شد. در گام بعد پرسشنامه شایستگی های تدریس آنلاین با استفاده از عامل های استخراج شده و بر مبنای نظریه فعالیت تدوین گشت. در بخش کمی، روش پیمایش مورد استفاده قرار گرفت. جامعه آماری شامل کلیه معلمان دوره اول و دوم متوسطه شهر تهران در سال تحصیلی (1399-1400) بود که از میان آن ها 261 نفر بر اساس روش نمونه گیری گلوله برفی مجازی بر مبنای جدول کرجسی و مورگان انتخاب شدند. همه اعضای نمونه تجربه تدریس و یادگیری آنلاین داشتند. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها، از تحلیل عاملی اکتشافی و تحلیل رگرسیون چندگانه استفاده شد. یافته های پژوهش نشان داد پرسشنامه شایستگی های تدریس آنلاین مبتنی بر نظریه فعالیت به خوبی با تمرین ها و تکالیف کلاسی سازگار است و ازنظرویژگی های روان سنجی روا و معتبرمی باشدوشایستگی های تدریس آنلاین معلمان به ویژه درانتخاب ابزارهای مناسب وارزیابی مناسب از یادگیری دانش آموزان نیازمندتقویت است.دربررسی ویژگی های جمعیت شناختی نیز جنس، سن و سطح تحصیلات معلمان تأثیر معنی داری بر شایستگی های تدریس آنلاین نداشت اما تأثیر تجربه تدریس و یادگیری آنلاین معنی دار بود. یافته های پژوهش حاضر می تواند در تدارک هدفمند برنامه های جذب و آماده سازی دانشجومعلمان مبتنی برموضوعات کنشگری تدریس آنلاین و طراحی برنامه های آموزشی جهت توانمندسازی معلمان دربرنامه های ضمن خدمت درحوزه شایستگی های تدریس آنلاین مورداستفاده قرارگیرد.