تحولات ژئوپلیتیک

گرمایش جهانی یکی از اساسی ترین مسائلی است که امروزه توجه بسیاری از کشورها را به خود جلب کرده است. این پدیده، به عاملی مهم در ایجاد فضای رقابت بر سر افزایش و کاهش گازهای گلخانه ای تبدیل شده است. از این رو، کارشناسان گرم شدن زمین را یکی از مهم ترین مشکلات محیطی، اقتصادی و سیاسی در قرن بیست و یکم قلمداد می کنند. این نوشتار تلاش دارد، پدیده گرمایش جهانی و چالش های بین المللی ناشی از آن را در چارچوب نظام ژئوپلیتیک تجزیه و تحلیل کند. در این راستا، موقعیت ژئوپلیتیک کشورها و نیز نگرش و موضع گیری آنها در مواجهه با پیامدهای این پدیده مد نظر بوده است. به همین منظور، ابتدا روند تغییرات دما و تراز آب دریا با استفاده از خروجی مدل های گردش عمومی جو، تحت سناریوی انتشار 50 و با استفاده از مدل ریزمقیاس نمایی MAGICC-SCENGEN شبیه سازی شد. سپس با استناد به خروجی های مدل به کار رفته، دیدگاه ها و درنهایت تحولات ژئوپلیتیک در نظام بین الملل، مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان می دهد که بر اساس خروجی سناریوی بدبینانه انتشار 50P، دمای جهان در سال 2100 به میزان 2/3 درجه سلسیوس نسبت به دوره 1990-1961 افزایش خواهد داشت و در مجموع مناطق مختلف جهان به طور یکسان از شرایط ناشی از گرمایش جهانی برخوردار نخواهند بود. از سویی این شرایط ارتباط معناداری با موقعیت ژئوپلیتیک کشورها دارد؛ زیرا موضع گیری و دیدگاه های مختلفی را بر سیاست خارجی کشورها تحمیل کرده و به مثابه فرصت یا تنگنا، صحنه رقابت برخی از دولت ها شده است. از این رو گرمایش جهانی پدیده ای است که در آینده نقش برجسته ای را در منازعات ژئوپلیتیک ایفا خواهد کرد. در این راستا، تعیین بهترین استراتژی، شامل تدوین طرح های ملی و مدیریت محلی، یکی از راهکارهای ایجاد توازن در تحولات ژئوپلیتیک جهانی خواهد بود.

عراق با ایران دارای طولانی ترین مرزهای سرزمینی در منطقه است. ویژگی مرزهای دو کشور به گونه ای است که تقویت نیازها و ظرفیت های متقابل اقتصادی را ضروری می سازد. عراق در دوره پسا صدام به دلیل عدم یکپارچگی سیاسی، عدم تاثیرگذاری کارآمد بر سیاست های جهانی و منطقه ای در ارتباط با دیگر کشورها، وجود اختلافات قومی-مذهبی، عدم همکاری با دول عرب منطقه جهت ثبات و امنیت در منطقه و ضعف ساختار نتوانست منافع، امنیت و اهداف خود را عملی سازند. با توجه به این که نگرش های موجود، اساس روابط ایران و عراق را بر پایه تفکرات امنیتی و تهدید متقابل و به طور کلی بی اعتمادی و سوء ظن تعریف می نمایند. از این لحاظ عراق یک رقیب استراتژیک و تهدید امنیتی برای ایران بوده و ممکن است در آینده نیز باشد، هدف این مقاله بررسی تاثیر تحولات ژئوپلیتیکی عراق بر امنیت ملی ایران بعد از سقوط صدام حسین از 2003 تا 2019 می باشد. سوال پژوهش این است که تاثیر تحولات ژئوپلیتیکی عراق بر امنیت ملی ایران بعد از سقوط صدام حسین از 2003 تا 2019 چگونه است؟ روش پژوهش ترکیبی از کیفی و کمی است. بخش کیفی مبتنی بر کدگذاری چند مرحله ای است. بخش کمی از نظر نوع توصیفی پیمایشی، از نظر هدف کاربردی خواهد بود. جامعه آماری شامل متخصصان و صاحب نظران فعال در حوزه علوم سیاسی و روابط بین الملل خواهد بود. نمونه آماری برابر 400 نفر از صاحبنظران جغرافیای سیاسی و به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب خواهند شد. ابزار پژوهش شامل روش مصاحبه ، روش دلفی و پرسشنامه است.