مطالب مرتبط با کلیدواژه

آمایش سرزمین


۱۴۱.

آمایش سرزمین و راهبردهای توسعه گردشگری پزشکی در راستای گسترش دهکده های سلامت، نمونه موردی: منطقه دو سلامت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای سال سوم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۷ 31 - 77

کلیدواژه‌ها: آمایش سرزمین گردشگری پزشکی تکنیک SWOT تحلیل سلسله مراتبی دهکده های سلامت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۶ تعداد دانلود : ۱۲۱
دولت های بسیاری در سرتاسر جهان نسبت به توسعه و گسترش صنعت گردشگری پزشکی به عنوان یک صنعت استراتژیک ملی و یکی از اشکال تجارت خدمات سلامت مشتاق و در این راستا برنامه ریزی می کنند. با توجه به قابلیت های ایران در این صنعت، پژوهش حاضر باهدف تدوین و اولویت بندی راهبردهای توسعه گردشگری پزشکی منطقه دو سلامت با رویکرد یکپارچه سازی خدمات و در راستای گسترش دهکده های سلامت است. در مرحله اول داده ها با روش تحلیلی - اسنادی (رویکرد تحلیل محتوا)، سپس مصاحبه و پرسشنامه با تعدادی از خبرگان کلیدی بدست آمده و جهت تجزیه وتحلیل آن از نرم افزار - MAXQDA - 18 استفاده شد. در مرحله دوم، داده های بدست آمده از گام قبلی جهت ارزیابی وضعیت موجود منطقه موردمطالعه با استفاده از تکنیک SWOT ، موردبررسی قرار گرفت، سپس با ترکیب دو تکنیک SWOT و DEMATEL فازی در راستای هدف تحقیق انواع راهبردها مشخص و با استفاده از تکنیک AHp اولویت بندی شدند. جامعه آماری مرحله ارزیابی و اولویت بندی شامل 20 نف ر از خبرگان گردش گری سلامت منطقه آذربایجان بوده است. یافته های حاص ل از تلفی ق تکنیک های تصمیم گیری چندمعیاره با مدل SWOT ، نشان داد که در خصوص اولویت بندی استراتژی ها، به ترتیب اس تراتژی ته اجمی( SO ) استراتژی بازنگری ( WO ) در اولویت اول و دوم و استراتژی های تدافعی ( WT ) و تنوع ( ST ) در اولویت های بع دی ق رار گرفتند.
۱۴۲.

بررسی و رتبه بندی اصول و اقدامات موثر پدافند غیرعامل در آمایش سرزمین (مورد مطالعه: شهر زاهدان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مهندسی جغرافیایی سرزمین دوره ششم بهار ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۱۱) 233 - 245

کلیدواژه‌ها: اصول و اقدامات پدافند غیرعامل آمایش سرزمین شهر زاهدان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۱ تعداد دانلود : ۱۲۶
هدف مطالعه حاضر، بررسی و رتبه بندی اصول و اقدامات موثر پدافند غیرعامل در آمایش سرزمین در شهر زاهدان است. روش تحقیق، توصیفی و تحلیلی و مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای، اسنادی و میدانی می باشد. نتایج مدل AHP Fuzzy نشان داد، در بین اصول موثر پدافند غیرعامل بر آمایش سرزمین، اصول تعیین مقیاس بهینه استقرار جمعیت و فعالیت در فضا با وزن نرمال شده 239/0، بالاترین رتبه را به خود اختصاص داده است. در ادامه نیز نتایج رتبه بندی اقدامات اصول موثر پدافند غیرعامل بر آمایش سرزمین با استفاده از نرم افزار Expert Choice نشان داد، در بین اقدامات مطرح شده در تمامی اصول، ارزیابی نواحی آسیب پذیر شهر زاهدان نسبت به تهدید با وزن 342/0، اقدام تعامل دقیق سه عنصر جمعیت، عملکرد و مقیاس شهر زاهدان با وزن 654/0، اقدام تعیین استاندارد های ایمنی و حفاظتی و دفاعی با وزن 578/0، اقدام رعایت اقتصادی بودن طرح ها و عدم تحمیل هزینه بالا با وزن 352/، اقدام تعریف و درجه بندی میزان امنیت برای هر طرح در برابر تهدید با وزن به دست آمده 582/0، اقدام بررسی امکان تفکیک سیستم ها از هم نظر امکان پذیری، اقتصادی، فنی و ایمنی با وزن 289/0، اقدام استفاده از استاندارد های فنی مقاوم در سازه های حیاتی و حساس با وزن به دست آمده 312/0، اقدام بررسی نقاط امن در پهنه امن جغرافیای شهر زاهدان با وزن 432/، در نهایت اقدام اولویت بندی نیاز ها و مراکز به امکانات حیاتی و حساس با وزن به دست آمده 398/0، بالاترین وزن ها را به خود اختصاص داده اند.
۱۴۳.

سازکارها و چالش های کاربست آمایش سرزمین در تنظیم استقرار صنایع در حقوق محیط زیست ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش حقوق عمومی سال بیست و چهارم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۷۵ 217 - 251

کلیدواژه‌ها: آمایش سرزمین استقرار صنایع حقوق محیط زیست مکان یابی صنایع راهبرد صنعتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۰ تعداد دانلود : ۱۹۰
استقرار نامتناسب واحد های صنعتی با ویژگی های سرزمینی می تواند به تخریب محیط زیست منجر شود و بنابراین به منظور تنظیم استقرار این واحدها با ویژگی های سرزمینی و محیط زیستی، افزون بر اعمال مقررات محیط زیستی راجع به استقرار صنایع، کاربست آمایش سرزمین نیز لازم است. مسأله مقاله این است که چگونه می توان آمایش سرزمین را بعنوان یکی از سازکارهای حقوق محیط زیست برای تنظیم بهتر استقرار واحدهای صنعتی بکار برد و آیا در کاربست این سازکارها چالش های خاصی وجود دارد؟ این مقاله با هدف طرح بحث اولیه در زمینه تعامل آمایش سرزمین و حقوق محیط زیست، به بررسی سازکارها و چالش های کاربست آمایش سرزمین برای تنظیم بهتر استقرار صنایع پرداخته و نتیجه می گیرد که آمایش سرزمین با سه روش تنظیم راهبرد توسعه صنعتی، جایابی واحدهای صنعتی و پسماندهای آنها می تواند به استقرار مطلوب این واحدها و کنترل آثار محیط زیستی آنها کمک کند، اما به دلیل برخی چالش های حقوقی، حقوق محیط زیست نتوانسته است در تنظیم استقرار واحدهای صنعتی بخوبی از این سازکارها استفاده کرده و استقرار این واحدها را تابع آمایش سرزمین کند. بنابراین تقویت جایگاه حقوقی و نهادی آمایش سرزمین در حقوق محیط زیست و استقرار واحدهای صنعتی از طرق مقتضی ضرورت دارد.
۱۴۴.

برنامه ریزی مبتنی بر آمایش در آموزش عالی (الزام ها، چالش ها و راه کارها) مطالعه موردی: آمایش آموزش عالی استان اصفهان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آموزش عالی ایران سال پنجم تابستان ۱۳۹۲ شماره ۳ (پیاپی ۱۹)

کلیدواژه‌ها: برنامه ریزی آموزش عالی آمایش سرزمین الزام ها چشم اندازها چالش ها استان اصفهان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۹ تعداد دانلود : ۱۰۶
برنا مه ریزی در آموزش عالی به روش های متعددی انجام می شود. یکی از این روش ها، برنامه ریزی مبتنی بر آمایش سرزمین نامیده شده که از پیشینه قابل توجهی در جهان برخوردار است. در کشور ما نیز در ادواری از سال های پیش و پس از انقلاب اسلامی به آن پرداخته شده، اما وزارت علوم، تحقیقات و فناوری از ما ه های پایانی سال 1388 این موضوع را به طور جدی مطرح نموده و مدعی است که گسترش آموزش عالی را در آینده، بر اساس برنامه مبتنی بر آمایش انجام خواهد داد. اگر چه این حرکت مبارک را باید به فال نیک گرفت و توجه به آن، نویدبخش چشم اندازی مطلوب در آموزش عالی کشور است اما بدیهی است که ناموزونی های متعدد در آموزش عالی کشور این گونه برنامه ریزی را با چالش هایی مواجه خواهد ساخت. به این منظور در مقاله حاضر که از نوع توصیفی،تحلیلی است ابتدا به مفهوم برنامه ریزی مبتنی بر آمایش و تاریخچه آن در کشور و آموزش عالی و نیز ترکیب، اهم اهداف و وظایف کارگروه آمایش آموزش عالی استان پرداخته شده است. در بخش دوم وضعیت موجود آموزش عالی استان و نقاط قوت و ضعف آن مورد بررسی قرار گرفته است. بخش سوم مقاله برآورد وضعیت آموزش عالی استان طی سالهای 94-1390 را نشان می دهد که نتیجه اجرای مقدماتی طرح آمایش آموزش عالی استان است. در بحث و نتیجه گیری مقاله نیز به معرفی الزام ها، چالش ها و راه کارهای ضروری برای اجرای بهینه طرح آمایش در آموزش عالی پرداخته شده است.
۱۴۵.

تبیین راهبردهای توسعه سرویس ها و زیرساخت های ICT درکشور با رویکرد آمایش اقتصادی (مطالعه موردی استانهای کرمانشاه، سمنان، فارس و آذربایجان شرقی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آمایش محیط سال هشتم زمستان ۱۳۹۴ شماره ۳۱ 29 - 53

کلیدواژه‌ها: آمایش سرزمین توسعه راهبردی فناوری اطلاعات و ارتباطات روستایی آمایش اقتصادی تکنیک SWOT

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۴ تعداد دانلود : ۱۰۰
توسعه فناوری اطلاعات به عنوان یکی از معیارهای اساسی پیشرفت و توسعه یافتگی در کشورها بشمار می آید. دستیابی به توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات نیازمند عوامل مختلفی می باشد که یکی از مهمترین این عوامل توسعه زیرساخت ها و سرویس های ICT در کشور می باشد که دستیابی به این هدف نیازمند ارزیابی دقیق وضع موجود و مقایسه آن با وضع مطلوب می باشد. یکی از بهترین روش های دستیابی به چنین هدفی انجام برنامه ریزی راهبردی می باشد که از طریق شناسایی نقاط قوت، ضعف، تهدیدات و فرصت های توسعه سرویس ها و زیرساخت های ICT امکانپذیر می باشد. در این راستا در مطالعه حاضر با استفاده از روش شناسی توصیفی- تحلیلی سعی شده تا با محاسبه مدل SWOT برای استان های نمونه(کرمانشاه، سمنان، آذربایجان شرقی و فارس) و با نظرخواهی چند سطحی از 30 نفر کارشناس خبره در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات در هر یک از استان ها به بررسی وضع موجود در استان ها پرداخته شود. در نهایت محاسبه داده های به دست آمده حاصل از نتایج کارشناسی در مجموع میانگین چهار استان نیز راهبرد تهاجمی به عنوان راهبرد کانونی مورد توجه قرار گرفت. نتایج نشان می دهد که در سه استان سمنان، آذربایجان شرقی و فارس فاصله ای با وضع مطلوب مشاهده نمی گردد و تنها در استان کرمانشاه فاصله اندکی در این زمینه با شاخص مطلوب که استقرار در راهبرد کانونی تهاجی می باشد، وجود دارد که با انجام برنامه ریزی های عملیاتی در زمینه کاهش تهدیدها و تبدیل ضعف ها به قوت ها در سطح استانی این نیز برطرف خواهد شد. لذا در کل شکاف زیادی را نمی توان به لحاظ آمایش اقتصادی در زمینه توسعه زیرساخت ها و سرویس های ICT در سطح کشور مشاهده کرد که می توان گفت این نتیجه در بین سایر بخش های اقتصادی نیز صادق می باشد.
۱۴۶.

همبستگی تهدیدهای امنیتی-دفاعی با سطوح توسعه در استان کردستان با رویکرد آمایش سرزمین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آمایش محیط سال دوازدهم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۴۵ 199 - 223

کلیدواژه‌ها: آمایش سرزمین تهدیدهای امنیتی - دفاعی توسعه استان کردستان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۱ تعداد دانلود : ۱۰۷
با توجه به گستردگی و پیچیدگی روابط داخلی و خارجی در کشورهای مختلف و با توجه به گسترش ناامنی در منطقه، تهدیدهای امنیتی-دفاعی از اهمیت بالایی برخوردار است و در استان های مرزی از حساسیت بیشتری برخوردارند. حفظ امنیت و گسترش آن در مناطق مرزی از مهم ترین دغدغه ی کشورها با مرزهای طولانی با همسایگان است. در دیدگاه های نوین امنیت سازی در ارتباط با مناطق مرزی، بر استراتژی توسعه پایدار در این مناطق تأکید می کنند. این پژوهش با رویکرد کاربردی، برآن است با روش تحلیلی-اکتشافی، به بررسی تهدیدهای امنیتی-دفاعی در شهرستان های استان کردستان بپردازد و ارتباط بین این تهدیدها و شاخص های توسعه را با کمک همبستگی پیرسون بسنجد. اطلاعات این پژوهش از طریق مطالعه اسنادی، کتابخانه ای و پرسشنامه ای به دست آمده است. این پژوهش به بررسی نظریه ها در ارتباط با همبستگی امنیت و دفاع با توسعه، در استان کردستان به عنوان نمونه موردی پرداخته است. نتایج پژوهش نشان می دهند که بین شاخص های امنیتی-دفاعی و شاخص های بهداشتی درمانی و اقتصادی ارتباط معنادار وجود دارد. اما بین تهدیدها و شاخص های فرهنگی، حمل و نقل، زیربنایی و مجموع کلیه شاخص ها ارتباط معناداری مشاهده نشد. در نهایت نیز به ارائه راهبرد برای استان با کمک نخبگان پرداخته است.
۱۴۷.

آمایش فضایی قلمروهای مرزی با استفاده از مدل AHP (نمونه ی موردی: شهرستان های مرزی استان سیستان و بلوچستان)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آمایش محیط سال سیزدهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۴۸ 21 - 40

کلیدواژه‌ها: مرز آمایش سرزمین تحلیل سلسله مراتبی سیستان و بلوچستان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۳ تعداد دانلود : ۶۲
آمایش فضایی یکی از شیوه های مناسب و جامع برای مدیریت و برنامه ریزی مکان ها محسوب می شود. با توجه به اهمیت استراتژیک مناطق مرزی، پژوهش حاضر کوشیده است تا به تحلیل فضایی شاخص های اقتصادی-اجتماعی در 9 شهرستان مرزیِ زابل، زابلی، زاهدان، زهک، سیب و سوران، سرباز، سراوان، خاش و هیرمند در استان سیستان و بلوچستان بپردازد.پژوهش حاضر، از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت، عِلّی- مقایسه ای است. برای رتبه بندی و سطح بندی شهرستان های مرزی استان از لحاظ میزان برخورداری از شاخص مورد بررسی، از روش تحلیل سلسه مراتبی (AHP) استفاده شده است. نتایج این پژوهش، نشان می دهد که شهرستان زاهدان به عنوان مرکز اداری- سیاسی استان سیستان و بلوچستان، به عنوان تنها گزینه ی برخوردار، رده ی نخست توسعه ی اقتصادی-اجتماعی را در میان شهرستان های مرزی استان سیستان و بلوچستان از آن خود کرده است. از سوی دیگر، فاصله ی شهرستان زاهدان با وجود سطح توسعه یافتگی در مقایسه با دیگر شهرستان های مرزی چندان چشمگیر نیست و نسبت محرومیت میان مناطق نیمه محروم و محروم نیز بسیار بالا است.  
۱۴۸.

برنامه ملی جهش مسکن (چالش ها و راهبردها)

نویسنده:
منبع: امنیت اقتصادی دوره ۱۰ آذر ۱۴۰۱ شماره ۹ (پیاپی ۱۰۴) 4 - 24

کلیدواژه‌ها: مسکن قدرت خرید خانوار دهک های درآمدی جهش ملی تورم زمین آمایش سرزمین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۶ تعداد دانلود : ۱۱۲
سهم مسکن در هزینه خانوار نسبتاً زیاد است، انتظار می رود تا برنامه ریزان کشور با حساسیت بیشتری نسبت به چگونگی سیاست گذاری ها و درنتیجه، تغییرات قیمت در این بازار تصمیم گیری کنند. نگاهی به برنامه های ملی اتخاذشده در بخش مسکن نشان می دهد که متأسفانه به رغم هزینه های بالای دولت در این بخش، نتیجه مطلوب در راستای تأمین رفاه اقشار دهک های 1 تا 4 صورت نگرفته است. این در حالی است که نگاهی به برنامه های دولت سیزدهم نیز نمایان کننده ادامه مسیر پیشین است. برای همین، انتظار می رود دولت در این مسیر با چالش هایی مانند تأمین مالی، تأمین زمین، تأمین مصالح و توزیع و تخصیص رو به رو شود که موارد یادشده نیازمند سیاست گذاری و نظارت صحیح دولت است. ازاین رو پیشنهاد می شود برای رفع مشکلات بخش مسکن اقشار آسیب پذیر مواردی مانند ضرورت بازخوانی دقیق طرح مسکن مهر، بازخوانی دقیق تجارب جهانی، توجه به ملاحظات و اصول آمایش سرزمینی، بهره گیری حداکثری از ظرفیت های بخش خصوصی و بخش عمومی غیردولتی، تمرکز جدی بر اصلاح فناوری های تولید و عرضه مسکن، ضرورت بازنگری ضوابط و مقررات تعیین کننده مسکن شهری و... در نظر قرار گیرد.
۱۴۹.

آینده نگری توسعه منطقه ای و تحقق پذیری طرح های آمایش سرزمینی کشور (مطالعه موردی: استان خراسان رضوی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی منطقه ای سال دوازدهم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۴۷ 55 - 76

کلیدواژه‌ها: آمایش سرزمین تحقق پذیری آینده نگاری سناریوویزارد خراسان رضوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۸ تعداد دانلود : ۱۲۸
تلاش برای داشتن یک برنامه ملی آمایش سرزمین در طول 45 سال گذشته همواره با موانع و چالش های متعددی مواجه شده است، اما آینده پژوهی در برنامه ریزی آمایش سرزمین با تأکید بر عوامل کلیدی، پیشران ها و فقدان قطعیت های توسعه مناطق، اجازه می دهد با تمرکز بر پیشران های کلیدی به حل مسائل مبهم فایق آمد؛ و به نگاشت و مدیریت آینده مطلوب پرداخت. در پژوهش حاضر تلاش شده است تا با مشارکت مدیران استانی و خبرگان دانشگاهی، مهمترین عوامل تأثیرگذار بر تحقق پذیری آمایش استان خراسان رضوی شناسایی و درنهایت سناریوهای موثر بر تحقق پذیری آمایش استان تدوین شود. فرایند حاکم بر این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و نوع روش پژوهش توصیفی- تحلیلی است. ماهیت داده ها کیفی بوده و روش گردآوری داده ها و اطلاعات به صورت کتابخانه ای، اسنادی و پیمایشی (مصاحبه) است. با بررسی منابع علمی، 107 عامل موثر بر تحقق پذیری طرح های امایش سرزمین شناسایی شد که در 10 بُعد دسته بندی شدند؛ که از دو گروه و در مجموع 29 نفر، شامل مدیران سازمانهای مرتبط با فرآیند آمایش سرزمین در استان و متخصصان دانشگاهی طی پرسشنامه حضوری و انلاین درخواست شد مقایسه زوجی میان عوامل تأثیرگذار صورت پذیرد. تجزیه و تحلیل داده ها مبتنی بر تکنیک های آینده پژوهی ازجمله پویش محیطی، تحلیل ساختاری و تحلیل تأثیر متقابل است. نتایج نشان داد تعداد خیلی زیاد سناریوی ممکن پیش روی برنامه ریزی آمایش سرزمین در استان خراسان رضوی وجود دارد که تعداد 598 سناریو با سازگاری ضعیف و تنها 2 سناریو در حالت سازگاری قوی و پایدار (ناسازگاری صفر) قرار دارد (33/3 درصد سناریوهای ممکن، باورپذیر هستند). سناریوی اول که یک سناریو با جهت مثبت است، دارای مجموع امتیاز اثر متقابل 228 و ارزش سازگاری 6 است، درحالی که سناریوی دوم که گویای شرایط نامطلوب برای آینده برنامه ریزی آمایش سرزمین در استان خراسان رضوی است، دارای مجموع امتیاز اثر متقابل 163 و ارزش سازگاری 9 می باشد.
۱۵۰.

ارزیابی نقش تقسیمات کشوری در اجرای برنامه های آمایش سرزمین استان آذربایجان غربی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی منطقه ای سال دوازدهم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۴۷ 77 - 94

کلیدواژه‌ها: تحلیل کارکردی تقسیمات کشوری آمایش سرزمین استان آذربایجان غربی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۲ تعداد دانلود : ۱۴۴
هر حکومتی جهت قلمرو سازی و اداره بهتر قلمرو خود به سازمان دهی مناسب سیاسی فضا اقدام می کند؛ سازمان دهی سیاسی فضای هر کشور، در قالب تقسیمات کشوری به اجرا درمی آید. هدف از این پژوهش بررسی و تحلیل کارکرد تقسیمات کشوری درروند اجرای برنامه های آمایش سرزمین استان آذربایجان غربی است. روش تحقیق توصیفی تحلیلی و کاربردی است و جهت تجزیه و تحلیل داده ها از مدل تحلیل ساختاری جهت تحلیل عاملی تاییدی استفاده شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که پایگاه اطلاعاتی برای تدوین برنامه های آمایش سرزمین با اثر مثبت و مستقیم 0.74، تقسیمات کشوری به عنوان مبنا و بستر برای برنامه های آمایش سرزمین با اثر مثبت و مستقیم 0.79، تأمین کننده منابع و ظرفیت های تدوین و اجرای برنامه ها آمایش سرزمین با اثر مثبت و مستقیم 0.84 که مولفه تامین کننده منابع اثر بیشتری بر روی برنامه های آمایشی استان داشته است. همچنین شاخص های دقت و اعتماد پذیری به اطلاعات تولیدی از پهنه سرزمینی استان و ناحیه بندی در داخل استان بر مبنای معیارهای رسمی با امتیاز مستقیم 0.72 و گویه اطلاعات جامع سرزمینی مطابق با تقسیمات استانی کنونی با امتیاز و ضریب مستقیم 0.68 بیشترین تاثیر را داشته اند. در داخل شاخصه های تأمین کننده منابع و ظرفیت های برنامه های آمایش، شاخص های ظرفیت سازمانی مدیریت تقسیمات اداری - سیاسی استان (استاندار، فرمانداران، بخشداران) جهت مدیریت برنامه های توسعه ای استان با امتیاز و تاثیر مستقیم 0.76، بیشترین تاثیر را بر اجرای برنامه های آمایش سرزمین استان داشته است زیرا این ظرفیت های سازمانی و اداری هستند که مسئولیت اجرای برنامه های آمایشی را بر عهده دارند. به عنوان نتیجه می توان بیان نمود که ناحیه بندی و تقسیمات درون استانی اگر بر مبنای شاخص های علمی و رسمی نباشد فرآیند برنامه ریزی که منطبق با این ناحیه بندی ها می باشد به مشکل برمی خورد. بنابراین باید به این موضوع توجهی بسزایی نمود و آن را در مرکز توجه برای اجرایی شدن تصمیم گیری ها در نظر داشت.
۱۵۱.

تحلیل ظرفیت سنجی توسعه منطقه ای با رویکرد آمایش سرزمین (مورد مطالعه: استان کرمانشاه)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی توسعه کالبدی سال هفتم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۳ (پیاپی ۲۷) 65 - 78

کلیدواژه‌ها: توسعه منطقه ای آمایش سرزمین منطقه سه تکنیک کوکوسو استان کرمانشاه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۳ تعداد دانلود : ۱۹۴
رویکرد آمایش سرزمین را می توان «ادراک عینی و فضایی زبان سرزمینی» نامید. این رویکرد با به بکارگیری رویکرد یکپارچگی قلمرویی، سازمانی، سیاستی و فرابخشی، سعی در فراهم سازی دقت در ترکیب و تجزیه مؤلفه های سازمان فضایی دارد. هدف از نوشتار حاضر تحلیل همسویی و هم راستایی وضعیت توسعه منطقه ای مبتنی بر شاخص ها با مؤلفه ها و اصول آمایش سرزمین است. در این راستا، نوشتار پیش رو با هدف تحلیل و تببین وضعیت شهرستان های استان کرمانشاه از منظر شاخص های فرابخشی آمایش و توسعه منطقه ای است. این پژوهش از لحاظ هدف گذاری، کاربردی و براساس روش شناسی، توصیفی- تحلیلی است. شیوه گردآوری داده ها، مبتنی بر بهره گیری از اسناد کتابخانه ای و مطالعات آمایش استان کرمانشاه در قالب 32 شاخص منتخب است. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات به دست آمده از تکنیک تصمیم گیری چندمعیاره جدید کوکوسو، آنتروپی شانون و از آزمون آماری ضریب همبستگی پیرسون در نرم افزارهای Excel، Arc Gis و SPSS استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان داد که شهرستان کرمانشاه با کسب بیشترین امتیاز کوکوسو 89/17 در جایگاه اول و شهرستان های اسلام آباد غرب و هرسین به ترتیب با کسب امتیاز 87/17 و 34/17 در رتبه های دوم و سوم قرار گرفته اند. در مقابل شهرستان ثلاث باباجانی با کسب کمترین امتیاز 59/11 رتبه آخر را به خود اختصاص داده است. همچنین یافته های دیگر پژوهش حاکی از این مهم است که فضای توسعه غالب بر شهرستان های استان کرمانشاه، سطوح در حال توسعه و محروم از توسعه است.
۱۵۲.

آسیب شناسی برنامه های آمایش سرزمین در استان گیلان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جغرافیایی نواحی ساحلی سال سوم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۱۱) 1 - 20

کلیدواژه‌ها: آسیب شناسی آمایش سرزمین فرایند آمایش سرزمین گیلان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۹ تعداد دانلود : ۱۴۲
آمایش سرزمین به عنوان یک فرایند بنیادین برای ایجاد و اجرای بلندمدت افق برنامه ریزی راهبردی همراه با یک رویکرد یکپارچه برای سیاست گذاری با تأکید بر دستیابی به اهداف و نه تنظیم کاربری اراضی، مورد تأکید بوده است. آمایش سرزمین دلالت بر اقدام هایی دارد که به طور گسترده توسط بخش عمومی به کار گرفته می شود تا آینده توزیع فعالیت ها و سکونتگاه ها را تحت تأثیر قرار دهد. این اقدامات باهدف ایجاد یک سازمان فضایی عقلایی از کاربری های مختلف سرزمین و ایجاد پیوندهای بیشتر بین این کاربری ها، متوازن ساختن تقاضای توسعه با الزام های حفاظت محیط زیست و دستیابی به اهداف اجتماعی و اقتصادی موردنظر دولت ها صورت می پذیرند. بر این اساس، در برنامه ریزی آمایش سرزمین، اقدام هایی برای هماهنگ ساختن تأثیرات فضایی سیاست های سایر بخش ها، جهت دستیابی به توزیع بهینه ای از توسعه اقتصادی بین مناطق (حتی در جوامعی که به رویکرد بازار آزاد التزام دارند و یا تنظیم تغییرات مطلوب در کاربری های مختلف سرزمین) صورت می پذیرد. هدف اصلی این مقاله آسیب شناسی ساختاری، محیطی، محتوایی، قانونی، مدیریتی و اجتماعی طرح و برنامه های آمایشی در کشور می باشد. نوع تحقیق کاربردی و روش آن توصیفی - تحلیلی خواهد بود، شیوه جمع آوری اطلاعات می دانی بر مبنای مصاحبه بوده و تلاش شده با احصای متغیرهای اثرگذار در قالب پرسشنامه با استفاده از طیف لیکرت نسبت به اخذ نظرات کارشناسانی که با آزمون میانگین و همبستگی شناسایی شده اند اقدام شود. بین مؤلفه های آمایش سرزمین همبستگی مثبت وجود دارد. به این معنا با افزایش هر مؤلفه، مؤلفه دیگری نیز افزایش می یابد و با کاهش یکی، دیگری نیز کاهش می یابد. بین مؤلفه های محیطی و اجتماعی با نمره 0/704 بیشتری رابطه وجود دارد و کمترین رابطه مربوط به مؤلفه های اجتماعی و ساختاری است.
۱۵۳.

اثرات مکانی - فضایی توازن و تعادل منطقه ای در تاب آوری منطقه ای مبتنی بر رویکرد آمایش سرزمین (مورد پژوهی: استان گیلان از منطقه یک آمایش سرزمین)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مجلس و راهبرد سال بیست و نهم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۱۱۲ 123 - 156
تعداد بازدید : ۱۵۶ تعداد دانلود : ۱۴۲
تاب آوری که با آسیب پذیری کمتر و انعطاف بیشتر، پاسخ گویی صحیح و سریع به شرایط و کمترین میزان آسیب پذیری تعریف می شود، در سطح مناطق مفهومی عمیق تر می یاید. با توجه به کاربردی بودن اهداف نوشتار حاضر، تبیین آثار مکانی - فضایی توازن و تعادل منطقه ای در تاب آوری منطقه ای مدنظر پژوهش حاضر است. با این توصیف سؤال راهبردی این است که توازن و تعادل منطقه ای به چه میزانی در تاب آوری منطقه ای اثرگذار بوده است. برای پاسخ به این سؤال  از استراتژی قیاسی مبتنی بر روش شناسی کمّی استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش شامل خبرگان و نخبگان علمی - اجرایی شاغل در مجامع علمی و نهادهای توسعه ای بوده که با استفاده از شیوه نظام مند و مبتنی بر منطق نمونه گیری، تعداد سی نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. روش گرد آوری داده ها به صورت میدانی و با استفاده از ابزار پرسشنامه و همچنین ابزار تحلیل داده ها با استفاده روش استنباطی مبتنی بر شاخص های برازش مدل اندازه گیری و مدل ساختاری و استفاده از نرم افزار Smart PLS است. نتایج پژوهش نشان داد که شاخص های مدل اندازه گیری توازن منطقه ای (6 شاخص)، تعادل منطقه ای (9 شاخص) و تاب آوری منطقه ای (8 شاخص) دارای بار عاملی بالاتر از 0/40 است و داده ها نیز تأیید کننده مدل اندازه گیری پژوهش است. در مدل ساختاری پژوهش، صحت رابطه بین متغیرهای ساختاری / پنهان پژوهش براساس آماره (T-value) سنجش شد که این میزان بالاتر از 1/96 بود. صحت این رابطه نیز مورد تأیید قرار گرفت. همچنین مبتنی بر ضریب تعیین و معیار اندازه تأثیر شدت، شدت و اثر رابطه میان متغیرتعادل منطقه ای و توازن منطقه ای با مقدار (0/68) و توازن منطقه ای و تاب آوری منطقه ای با مقدار (0/65) مورد تأیید است. همچنین شاخص برازش کلی مدل با مقدار عددی 0/47 نشان می دهد مدل دارای برازش قوی و داده ها تأیید کننده مدل تجربی پژوهش است.
۱۵۴.

تحلیل توان های محیطی در زیست پذیری روستایی با تأکید بر آمایش سرزمین و استفاده از مدل AHP، مطالعه موردی: شهرستان ایوان در ایلام(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های جغرافیای انسانی دوره ۵۵ بهار ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۱۲۳) 189 - 209

کلیدواژه‌ها: توان های محیطی سکونت گاه های روستایی آمایش سرزمین مدل AHP GIS

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۱ تعداد دانلود : ۱۶۵
شناخت توان های محیطی در برنامه ریزی روستایی نقش مهمی در مسیر توسعه روستایی دارد. در این زمینه ،ارزیابی توان های محیطی یکی از مباحث پایه ای در برنامه ریزی های آمایش سرزمین است. در بحث آمایش سرزمین حفظ تعادل بین عوامل محیطی و موقعیت پروژه های روستایی موجب شده که رویکرد توان سنجی محیطی در برنامه ریزی و توسعه روستایی مورد توجه قرار گیرد به این دلیل که هر گونه اقدام در راستای استقرار و توسعه سکونت گاه های روستایی ارتباط تنگاتنگی با عوامل محیطی دارد. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و هدف از پژوهش آرایش طبیعی سکونتگاه های روستایی با توجه به توان های موجود و سیاست های آمایش سرزمین در استان بر اساس شاخص های زمین شناسی، شیب، جهت جغرافیایی، ارتفاع، اقلیم، خاک، فاصله از رودخانه و کاربری اراضی می باشد. در راستای اهمیت و جامع بودن تحقیق تمامی روستاهای دارای سکنه (67 روستا) به عنوان نمونه انتخاب شده است و یافته های نشان می دهند که الگوی استقرار سکونت گاه های روستایی در منطقه مورد مطالعه متناسب با توان های محیطی است به گونه ای که 78 درصد روستاها در مکان های متناسب یا بسیار مطلوب محیطی استقرار پیدا کرده اند. در راستای آمایش سرزمین و در بحث جمعیت و فضا پرجمعیت ترین روستاها که نزدیک به 90 درصد جمعیت روستاها را تشکیل می دهند در مکان های متناسب با اکولوژی منطقه برای توسعه و عمران پروژه های روستایی استقرار پیدا کرده اند. از میان عوامل طبیعی عامل زمین شناسی با 34/0، اقلیم 17/0 و ارتفاع با 11/ 0 می باشند و در مراحل بعدی عامل شیب با 10/0، خاک 08/0 و کاربری اراضی با 07/0 بیشترین نقش را در استقرار و زیست پذیری سکونتگاه های روستایی منطقه داشته اند.
۱۵۵.

سامانه هوشمند پیش بینی و جایابی مستمر پایگاه های اورژانس بر مبنانی اصول آمایش سرزمین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا سال بیستم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۷۵ 191 - 203

کلیدواژه‌ها: سامانه هوشمند جایابی پایگاه های اورژانس آمایش سرزمین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۶ تعداد دانلود : ۹۵
از دهه 1950، تعداد بلایای طبیعی و انسان ساز به طور تصاعدی افزایش یافته است و مشکل مکان یابی تأسیسات به رویکرد جدی برای مقابله با مشکلات تبدیل شده است. در این میان مکانیابی مراکز پیش بیمارستانی و مراقبت های خدمات اورژانسی به عنوان حیاتی ترین بخش های درمان، از اهمیت جدی برخوردار است زیرا این مراکز با ارائه خدماتی شامل از صحنه حادثه شروع و به بیمارستان ختم می شود و مهمترین اقدامات برای نجات جان انسان ها از این مراکز شروع می شود. در این میان چالش هایی دراستقرار این مراکز وجود دارد که مهم ترین آن را می توان در مکانیابی بهینه این مراکز دانست. زیرا این مراکز باید در شرایط بحرانی بود دچار بحران نشوند تا بتوانند به کمک رسانی و امداد بپردازند. از این رو در این مقاله سعی شد با بررسی متون مربوطه معیاره ها و شاخص موثر در مکانگزینی پایگاه اورژانس از منابع مستخرج شود بر این اساس دو نوع خدمت مشخص شد، دسته اول خدمات اورژانس شهری که در آن شاخص های جمعیتی، شاخص های دسترسی و شاخص های کالبدی موثر هستند و در سطح دیگر خدمات اورژانس علاوه بر شاخص های فوق، شاخص های طبیعی و زیر بنایی نیز در سیستم مورد استفاده قرار گرفته است. بر این اساس بر بستر نرم افزار طراحی شده به صورت دسکتاپ و وب یک سیستم هوشمند برای تعیین مکان مناسب جهت استقرار پایگاه های اورژانس تهیه شد که در آن تهیه نقشه ظرفیت و پتانسیل استقرار پایگاه اورژانس، ارزیابی نقاط پیشنهادی براساس نقشه پتانسیل و امکان تعریف، تغییر شاخص ها، لایه های اطلاعاتی، وزن شاخص ها، روش های تحلیل مکانی در آن برنامه ریزی شده است. از خصوصیات این سیستم می توان به کار سهولت و پویا بودن این سیستم اشاره کرد.
۱۵۶.

امکان سنجی برنامه ها و سیاست های تأمین مسکن حداقل با تأکید بر رویکرد آمایش سرزمین (مطالعه موردی: استان آذربایجان شرقی)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: سرزمین سال نوزدهم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۳ (پیاپی ۷۵) 73 - 95

کلیدواژه‌ها: برنامه ریزی مسکن مسکن حداقل آمایش سرزمین استان آذربایجان شرقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۱ تعداد دانلود : ۱۲۶
امروزه برنامه ریزی و سیاست گذاری در بخش مسکن به ویژه مسکن حداقل و قابل استطاعت برای گروه های کم درآمد از اصلی ترین و مهمترین مباحث مطالعات اقتصادی، جمعیتی و اجتماعی به شمار می آید. در این راستا، تأکید بر رویکردهای جامع و سیستمی در برنامه ریزی و سیاست گذاری مسکن ضرورتی اجتناب ناپذیر می باشد. با توجه به اهمیت برنامه ریزی مسکن گروه های کم درآمد بر مبنای رویکردهای جامع، هدف از تحقیق حاضر امکان سنجی برنامه ها و سیاست های تأمین مسکن حداقل با تأکید بر رویکرد آمایش سرزمین در استان آذربایجان شرقی می باشد. روش تحقیق در مطالعه ی حاضر آمیخته (ترکیب رویکردهای کیفی-کمی)، هدف کاربردی و ماهیت توصیفی- تحلیلی می باشد. همچنین جامعه ی آماری تحقیق شامل مدیران، مسئولان و کارشناسان حوزه ی مسکن می باشد که حجم نمونه با استفاده از روش دلفی و نمونه گیری هدفمند 200 نفر برآورد گردیده است. به منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات تحقیق نیز از روش حداقل مربعات جزئی در نرم افزار Smart-pls استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که رویکرد آمایش سرزمین در برنامه ها و سیاست های تأمین مسکن حداقل استان آذربایجان شرقی به صورت کامل و جامع تحقق نیافته است. از عوامل اصلی عدم تحقق پذیری رویکرد آمایش سرزمین در برنامه ها و سیاست های تأمین مسکن حداقل استان می توان به عدم تثبیت جمعیت و جلوگیری از مهاجرپذیری بیشتر به مادرشهر تبریز، دخالت دلالان (عدم دخالت مناسب دولت) در قیمت گذاری زمین و مسکن و اجاره بها در شهرها و ایجاد مالیات مضاعف بر خانه های خالی از سکنه و عدم شناسایی دقیق و هوشمند گروه های کم درآمد (دهک های اول تا چهارم) و عدم شکل گیری صندوق های مالی اعتباری خاص در راستای تسهیل در دریافت و بازپرداخت تسهیلات اشاره کرد.
۱۵۷.

واکاوی علل ناکامی شهرهای جدید در ایران

نویسنده:
منبع: مطالعات توسعه پایدار شهری و منطقه ای دوره سوم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۳ (پیاپی ۹) 135 - 156

کلیدواژه‌ها: شهرهای جدید آمایش سرزمین ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۳ تعداد دانلود : ۱۳۳
زمینه و هدف: یک دهه بعد از انقلاب برای ساماندهی نظام شهری کشور، احداث شهرهای جدید در اطراف مادرشهرها و مراکز شهری پرجمعیت در دستور کار وزارت راه و شهرسازی قرار گرفت. امّا نتایج مورد انتظار یعنی نظامند کردن شهرنشینی و توسعه شهرسازی کشور حاصل نشده است. این مقاله با هدف بررسی عوامل  ناکامی  اهداف شهرهای جدید در ایران تدوین شده است. روش بررسی: جامعه هدف شهرهای جدید در ایران  و جامعه نمونه تحقیق را 50 نفر از اساتید جغرافیا با تخصص برنامه ریزی  شهری تشکیل می دهند. در این راستا 6 شاخص در  27 گویه مورد استفاده قرار گرفته اند. یافته ها و نتیجه گیری: نتایج تحقیق حاصل از تکنیک دلفی نشان داد که، فقدان طرح آمایش سرزمین  با 94/3  به عنوان تأثیر گذارترین و بعد از آن مشکلات مربوط به  ساختار اشتغال و عدم دستیابی به خودکفایی شغلی با 78/3، بی توجهی به مطالعات محیطی- جغرافیایی با32/3و  بی ثباتی سیاست های شهرسازی و تغییر مستمر رویکردها در حوزه مسکن  و شهرسازی با 92/2 از عوامل دیگر ناکامی شهرهای جدید به حساب می آیند. همچنین  نتایج آزمون فریدمن نیز نشان دهنده آن است که شاخص های فنی -  مهندسی و اقتصادی به ترتیب با میانگین 58/5 و 12/5، نسبت به دیگر شاخص ها، ارجحیت دارند. نتایج تحلیل عاملی نشان می دهد که  فقدان طرح آمایش سرزمین و کم توجهی به مطالعات جغرافیایی؛ عدم توجه به فاصله، مشکلات مرتبط با اصول نامه ریزی شهرهای جدید و افزایش هزینه خدمات شهری به عنوان مهم ترین عوامل ناکامی شهرهای جدید شناخته شدند.
۱۵۸.

تحلیل الگوی فضایی شهرک های صنعتی استان قزوین

نویسنده:
منبع: جغرافیا و روابط انسانی دوره ۶ بهار ۱۴۰۲ شماره ۲۰ 1 - 22

کلیدواژه‌ها: شهرک صنعتی ساماندهی تحلیل فضایی آمایش سرزمین قزوین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۲ تعداد دانلود : ۱۲۵
هدف از پژوهش حاضر تحلیل الگوی پراکنش شهرک های صنعتی و ساماندهی آن در استان قزوین می باشد. روش تحقیق از نوع توصیفی- تحلیلی می باشد که در ابتدا به شناسایی الگوی توزیع شهرک های صنعتی استان قزوین پرداخته و سپس معیارهای ساماندهی شهرک های صنعتی با توجه به پیشینه مطالعاتی استخراج گردید. به منظور ارزش گذاری معیارها از روش فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) بهره گرفته شد و در نهایت با استفاده از تکنیک منطق فازی فضاهای مناسب جهت استقرار شهرک های صنعتی جدید پیشنهاد گردید. در واقع روی هم گذاری فازی لایه ها، نقشه ساماندهی شهرک های صنعتی را به دست داد. نتایج نشان داده است که به کارگیری منطق فازی به همراه تحلیل فضایی GIS توانسته است به عنوان ابزاری کارآمد در پهنه بندی ساماندهی شهرک های صنعتی مورد استفاده قرار گیرد. قرارگیری شهرک های صنعتی در نزدیکی راه ارتباطی و دوری از گسل به خوبی قابلیت و توانایی مدل تحلیلی پژوهش را به اثبات رسانده است. واژگان کلیدی: شهرک صنعتی، ساماندهی، تحلیل فضایی، آمایش سرزمین، قزوین
۱۵۹.

الزامات و ضرورت های برنامه ریزی کاربری زمین در سکونتگاه های روستایی شهرستان رودبار

نویسنده:
منبع: مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی دوره ۹ پاییز ۱۳۹۳ شماره ۲۸ 85 - 101
تعداد بازدید : ۱۰۵ تعداد دانلود : ۳۶
مدیریت توسعه یک ناحیه بر پایه شناخت امکانات و منابع محلی و بکارگیری منطقی آن ها در جهت رسیدن به اهداف یک برنامه استوار است. آینده نگری و برنامه ریزی بعنوان ابزار مدیریت، همواره از نتایج مطالعات و پژوهش های ناحیه ایی بهره می گیرد تا شرایط مطلوب را برای تصمیم گیری بلندمدت و کوتاه مدت فراهم سازد. در این بین تفکر مبتنی برآمایش سرزمین، مدیریت بر منابع یک ناحیه را از نظمی برخوردار خواهد کرد که تناقض در راهبردها و اهداف در آن کمتر بچشم می خورد؛ اما فقدان این شیوه تفکر باعث آشفتگی در برنامه ریزی خواهد شد. بر همین اساس برنامه ریزی کاربری اراضی در سطوح مختلف ملی، ناحیه ایی و محلی خواهان توسعه هماهنگ محدوده ها وتمامی بخش های اقتصادی است. و با توجه به ویژگی های مقتضیات هر ناحیه، امکانات منطقی برای جانمایی و استقرار نیروهای مولد و بنگاه های اقتصادی آتی را فراهم می سازد. این مقاله باستناد اطلاعات موجود به ضرورت های تهیه طرحی جامع برای تنظیم و تدقیق نظام کاربری اراضی در سکونتگاه های روستایی شهرستان رودبار می پردازد. نتایج حاصل از سرشماری ه ای رسمی نشان می دهد که در فاصله دو سرشماری کشاورزی (1367 و 1382) حدود 18/5 درصد از اراضی کشاورزی شهرستان کاسته شده و روند تغییر کاربری ها همچنان ادامه دارد. ضمن اینکه نظام فعالیت های اقتصادی به تبع تغییرات کلان اقتصادی و جریان های ناحیه ایی از بخش اول بسمت بخش سوم در حال چرخش است. در کنار این مسائل بنظر می رسد عدم آرایش صحیح فعالیت ها و کاربری ها در فضای شهرستان (با توجه به توانمندی های درونی) در بلندمدت آسیب های جدی بر محیط زیست وارد کرده و حصول به توسعه پایدار را با مشکل مواجه کند.
۱۶۰.

آسیب شناسی تحقق پذیر آمایش سرزمین در ایران نمونه موردی: دور چهارم مطالعات آمایش سرزمین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مجلس و راهبرد سال ۳۰ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۱۱۵ 127 - 162

کلیدواژه‌ها: آمایش سرزمین نظام برنامه ریزی تحقق پذیر ایران روش پانل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۶ تعداد دانلود : ۲۷۵
با اینکه قریب به نیم قرن از ورود مفهوم «آمایش سرزمین» به نظام برنامه ریزی ایران می گذرد، اما هنوز آمایش سرزمین در محاق پنج دسته چالش «معرفت شناسی»، «مشروعیت»، «روش شناسی و روش»، «محتوایی» و «تحقق پذیری» گرفتار بوده و امر «توسعه سرزمینی» نیز مستمراً از عدم تعادل ها و نابرابری های فزاینده، تعارضات بین بخشی و بین منطقه ای، تخریب منابع و اضمحلال فرصت های توسعه رنج می برد. چالش «تحقق پذیری» به عنوان یک حلقه مفقوده در نظام برنامه ریزی (و جریان آمایش سرزمین)، بی شک اساسی ترین، ملموس ترین و فراگیرترین این چالش ها بوده که به نحوی برون داد سایر چالش ها نیز است. «تحقق پذیری» نیز از جمله مفاهیم سهل و ممتنع بوده که تعریف مورد اجماعی در جامعه علمی ندارد. با این حال باید آن را مقوله ای فرایندی دانست که الزامات آن باید در هر سه مرحله «پیشاتدوین»، «در حین تدوین» و «پساتدوین» مورد توجه قرار گیرد. بنابراین در پژوهش حاضر، هدف اصلی تبیین مفهوم «تحقق پذیری» از یکسو و بررسی آسیب شناسانه تحقق پذیری دور چهارم مطالعات آمایش سرزمین در ایران با بهره گیری از روش پانل (مصاحبه عمیق با کارشناسان، صاحب نظران و دست اندرکاران موضوع) از سوی دیگر است. نتایج نشان می دهد آسیب های مختلفی در هر سه ساحت پیشاتدوین (ساختاری - نهادی، قانونی و مدیریتی)، تدوین (مفهوم شناختی، روش شناختی و سازوکار تدوین) و پساتدوین (فرایندهای تصویب، اجرا و نظارت) بر جریان آمایش سرزمین مترتب بوده که تقریباً در دوره های پیشین نیز کم و بیش وجود داشته و سبب تداوم اختلال در تحقق پذیری آمایش سرزمین شده است.