مطالب مرتبط با کلیدواژه
۱.
۲.
۳.
۴.
۵.
۶.
۷.
۸.
۹.
۱۰.
۱۱.
۱۲.
۱۳.
۱۴.
۱۵.
۱۶.
۱۷.
۱۸.
۱۹.
۲۰.
جهان سوم
منبع:
علوم سیاسى ۱۳۸۴ شماره ۳۲
حوزه های تخصصی:
سکولاریسم هم مانند هر پدیده بشرى با چالشهاى جدّى بلکه حیاتى مواجه است و تنها در جهان اسلام است که این چالش قابل رؤیت است. ناتوانى اندیشه سکولار از ارائه تعریف جدید و هویت مدرن براى مسلمانان، ناتوانى در شناخت صحیح و گذار جوامع اسلامى به دنیاى مدرن و از همه مهمتر بحران زایى صهیونیسم یهودى براى غرب؛ از جمله موارد بىشمار چالش سکولاریسم در جهان اسلام است. سکولاریسم غربى هم چون حمله مغولان به دنیاى اسلام به تدریج رو به اضمحلال خواهد رفت. باید توجه داشت که این رویکرد انتقادى به سکولاریسم، هرگز ماهیت پست مدرنى ندارد. گرچه، رویکردهاى پست مدرنى انتقادى است، ولى هر انتقادى هم لزوماً پست مدرن نیست.
جنگ و توسعه نیافتگی در جهان سوم(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
جنگ و منازعات در داخل و بین کشورهای جهان سوم و نیز بین آنها و کشورهای غربی، با وجود پایان جنگ سرد، همچنان فضای حاکم بر این کشورها و روابط بین آنها را تحت تأثیر قرار داده و توأم با ترس و تهدید، خشونت و ناامنی و بی ثباتی کرده است. این جنگ ها و منازعات از مهم ترین علل رنج و محنت انسان ها، همراه با هزینه های عظیم انسانی، اجتماعی و اقتصادی و توسعه ای، با آثار و عوارضی بسیار گسترده و پایدار بوده، و تا عمیقترین لایه های وجودی انسان ها، خانواده ها و جوامع توسعه نیافته نفوذ کرده است.
دانشگاه و نوآوری؛کارکرد و آسیب شناسی
حوزه های تخصصی:
کارکرد دانشگاه به رغم سابقه نسبتاً طولانی در ایران، چندان در عرصه نوآوری و خلاقیت، درخشان نیست. در ارزیابی این ناکارآمدی می توان تا حدی آمیختگی دو رویکرد اندیشه گرا و عمل محور در آموزش عالی را مؤثر دانست که صرف نظر از محتوای علوم، انتظار یکسانی از نوآوری در عرصه دانش را در پی می آورد؛ حال آنکه در صورت اولویت عمل گرایی، توجه خاصی به بالندگی برخی علوم می شود؛ اما با محوریت اندیشه گرایی و اهتمام به تامین زمینه های فرهنگی مساعدکننده زمینه باروری دانش، تحولی تدریجی فضای تولید علم را فرا خواهد گرفت. از این گذشته، عدم تحقق فرآیند تکامل دانشگاه به سبک آنچه در غرب اتفاق افتاد، نقص کارکرد این نهاد را در تربیت عناصری خلاق در پی داشته است.گویا تحصیلکردگان دانشگاهی نسبت به جامعه آن گونه که باید، احساس دِین و مسئولیت نمیکنند و پیش از منفعت ملی و توسعه عمومی، به مصلحت شخصی و پیشرفت فردی خود توجه دارند. در نتیجه، کمتر به اصلاح روشها و شیوه های آموزش معطوف به تامین نیازهای اساسی جامعه عنایت شده و چرخه معیوب فعالیت خودمدارانه دانشگاه، فارغ از دستیابی به هدف بنیادین تربیت عناصری خلاق و توانمند در عرصه نوآوری، در حرکت بوده است. در این نوشتار با مرور رویکردهای عمده در تولید علم و نیز بررسی تطبیقی سازوکارمعطوف به نوآوری نهاددانشگاه در غرب، سعی شده تا با واکاوی عملکرد نهاد آموزش عالی در ایران، نقاط آسیب پذیر آن در این عرصه نه به نیت پذیرش کهتری بلکه با هدف نیل به برتری ازرهگذررفع کژی ها، برجسته شود.
رابطه دانشگاه با قدرت سیاسی در جهان سوم
حوزه های تخصصی:
قدرت سیاسی در هر جامعه، تجلی مجموع قدرتهای مادی، معنوی، سخت و نرم موجود در آن جامعه است. هر چه کشوری از لحاظ قدرت سیاسی توانمندتر باشد، به همان میزان در مدیریت و بهره وری از امکانات بالقوه داخلی و خارجی در راستای اهداف خود توانمندتر است. نقش اساسی در این رابطه را نیروی متخصص و نوآور در سطح جامعه ایفا می کند. نهاد دانشگاه نیز با برعهده گرفتن وظیفه تربیتی و آموزش طبقه نخبه، در جهت دهی افکار عمومی ایفای نقش می کند. کشورهای جهان سوم با وجود داشتن پتانسیلهای بالقوه، به دلیل ضعف قدرت سیاسی در فرایند توسعه، با مشکلات عدیده ای مواجه هستند. از آنجا که بخش وسیعی از کاهش و افزایش قدرت سیاسی این کشورها به دلیل عدم بهره گیری از تخصص در دستگاه حاکم و همچنین گسست نخبگان این کشورها از جامعه خویش است ؛ این مقاله می کوشد در راستای تبیین فرصت ها و چالش های موجود، با اتخاذ روشی توصیفی _ تحلیلی، رابطه دانشگاه با قدرت سیاسی در جهان سوم را با بیان و تشریح دو رابطه سلبی و ایجابی، مورد کنکاش و بررسی قرار دهد. ازمنظر ایحابی، تربیت نیروی انسانی متخصص، بکارگیری نظرات کارشناسانه، رسالت تحلیل گرایانه و وجود طبقه اجتماعی تاثیرگذار زمینه استفاده از فرصت هایی از قبیل افزایش بهروری و کارآمدی، برنامه ریزی مدبرانه، سیاستگذاری صحیح و جهت دهی به افکار عمومی را فراهم ساخته است . از منظرسلبی به حاشیه رفتن علوم انسانی، تربیت نیروهای مخالف، مدرک گرایی، تخصص گرایی مفرط و غیر بومی می تواند منجر به چالش هایی از قبیل عدم رشد علم، عدم تخصص و به تبع آن کارآمدی، تهدید قدرت سیاسی و در نهایت خودبیگانگی شود.
نظریه های مختلف دولت سازی: به سوی یک چارچوب بندی نظری(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
از دهه 1970 به این سو ما شاهد رشد ادبیاتی هستیم که بازگرداندن دوباره دولت به مطالعات علوم سیاسی را دنبال می کند. در این ادبیات به طور خاص، نظریه های دولت سازی اهمیت بالایی یافته اند. همین اهمیت باعث شده است تا ما با تعدد و تکثر نظریه های دولت سازی مواجه شویم که ادبیات مربوطه را دچار نوعی آشفتگی متنی ساخته است. بدین سان در مطالعات جدید دولت سازی این ضرورت وجود دارد تا از طریق یکی از شیوه های چارچوب بندی یعنی رهیافتهای نظری، آشفتگی متنی مزبور را سامانی تئوریک داده و سازه های نظری منسجمی را در حوزه نظریه های دولت سازی بنا نهیم. در شیوه ای که نظریات بر اساس استدلا لهای تقریباً مشابه، برنامه های پژوهشی و نیای نظری مشترک دسته بندی می شوند، مقاله نظریه های دولت سازی را از حالت پراکنده به شکل چهار رهیافت نظری که به ترتیب بر متغیر جنگ، متغیر بحران ها و پویایی های اقتصادی و اجتماعی فئودالیسم، متغیر های فرهنگی و نهایتاً موضوعات مربوط به جهان سوم تاکید می کنند، متحول می سازد. در مرحله بعد و پس از ایجاد این رهیافتهای نظری، با نقدی آسیب شناختی از نظریه های دولت سازی موجود، بایسته های تئوریکی را به بحث می گذاریم که این سازه های نظری بدان نیازمند هستند. در این آسیب شناسی مشخص می سازیم که نظریه های دولت سازی در غرب باید رویکرد تک علیتی در نظریه های دولت سازی را به نفع رویکرد چند علیتی وانهند. همین طور با نگاهی آینده پژوهی و برای تکمیل نظریه های دولت سازی در کشورهای جهان سوم، نوعی دستورکار پژوهشی تدارک می بینیم.
تحلیل و ارزیابی تغییر و تحوّلات شهرنشینی در کشورهای جهان سوم مطالعه ی موردی: کشور هندوستان(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
مطالعه و بررسی تاریخ شهرنشینی در کشورهای مختلف دنیا، یکی از ابزارهای مفیدی است که می تواند ما را با روند تغییر و تحوّلات این پدیده در حوزه های مختلف جغرافیایی آشنا نماید. یکی از این کشورها، هندوستان است که شواهد باستان شناسی حاکی از یک تاریخ طولانی مدت در امر یکجانشینی و شهرنشینی در این منطقه است. به نظر می رسد که این کشور در روند شهرنشینی خود، فراز و نشیب های متعددی را پشت سر گذاشته است. روش تحقیق در پژوهش حاضر از نوع توصیفی- تحلیلی بوده و اطلاعات مورد استفاده به صورت عمده از اطلاعات مندرج در وب سایت سازمان سرشماری هند برگرفته شده است. مبنای تقسیم بندی شهرها در جامعه ی آماری این تحقیق، بر اساس استاندارد سازمان ملل که حداقل جمعیتی آن ده هزار نفر است. ابزار تجزیه و تحلیل، اطلاعات نرم افزارEXCEL است. نتایج پژوهش نشان می دهد علی رغم اطلاعات جهانی ارائه شده درباره ی این کشور، نرخ رشد بالای جمعیت؛ نرخ شهرنشینی در این کشور پایین است. اگر چه روند شهرنشینی در این کشور، دارای پتانسیل ها و قابلیت های بالایی است؛ وجود نابرابری های شدید منطقه ای تا حدودی این مسأله را به چالش می کشد. لذا اجرای راهبردهای منطقه ای در راستای متوازن سازی در حوزه ی مورد مطالعه می تواند به عنوان راه حلی کاربردی پیشنهاد گردد.
امریکا و چالش قدرت در امریکای لاتین: مقایسه رویکرد ایران و چین(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
امریکا و چالش قدرت در امریکای لاتین: مقایسه رویکرد ایران و چین
ژانر خلقیات: نگاهی تحلیلی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
از گذشته تاکنون، برخی خارجی ها و ایرانی ها بر پایه مشاهدات خود درمورد خلق وخو و منش ایرانی سخن گفته اند. این برآوردها که معمولاً بار منفی داشته، به تدریج به ماتریس تبیینی تبدیل شده است؛ به این صورت که گفته می شود بسیاری از کردارهای مشاهده شده در میان ایرانیان ناشی از خلقیات یا فرهنگ ایرانی است. درمورد میزان اعتبار گزاره های مشاهدتی از قبیل «ایرانی دارای فلان خصلت است»، و گزاره های تبیینی مانند اینکه «دلیل فلان وضعیت ایران فلان خصلت ایرانی است»، بحث هایی صورت گرفته است. به ویژه درباره دقیق نبودن برخی از این تعمیم ها و احتمالاً خسارت داشتن پذیرش عام آن ها اظهارنظرهایی صورت گرفته است. مقاله حاضر به نقد منطقی-تحلیلی این نوع گزاره ها می پردازد. براساس این پژوهش، دشواری این امر که چرا و به چه دلیل ایرانی این اوصاف را دارد، حاکی از این است که مشکل اصلی در اثبات شیوع این اوصاف در میان ایرانیان نیست، بلکه معضل اصلی اثبات نبود آن در میان غیرایرانی ها است. در فرضیه مقاله حاضر بیان می شود بیشتر مواردی که به خلقیات ایرانی مشهور است، در حدودی که صحت داشته باشد، به دلیل مفاد فرهنگ ایرانی نیست، بلکه منظور سطح فرهنگ ایران است. این سطح فرهنگ، چه در گذشته و چه حال و به رغم تحولات، اختصاصی به ایران نداشته است و در هر زمان بسیاری ملل دیگر با سطح فرهنگی معادل همراه بوده اند و همان عوارض رفتاری را داشته اند.
بومی گرایی در عصر جهانی شدن ها(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
سیاست دوره ۴۱ زمستان ۱۳۹۰ شماره ۴
205 - 224
حوزه های تخصصی:
اندیشه ی معاصر مملو از بحث های متنوع و گوناگون درباره ی «عصر جهانی» و «جهانی شدن ها» است. جهانی شدن به مثابه ی پدیده ای که سبب فشرده شدن روابط اجتماعی، فرهنگی و سیاسی شده است؛ روز به روز تعمیق و گسترش بیشتر می یابد. با این همه، هم زمان با چنین روند عام گرایی، وجهی از « خاص گرایی»ها در شکل نظریه های «بومی گرایانه» (نظریه های اصالت) مورد استقبال قرار گرفته است. نگارنده در نوشتار حاضر این فرضیه را به آزمون می گذارد که بومی گرایی از ابعاد مختلف معرفتی، سیاسی و تاریخی به تضادهای جدی در برابر جهانی شدن همچون ادامه مدرنیته برمی خورد. به این منظور پس از تشریح و تعریف اجمالی جهانی شدن و پیامدهای آن و طرح بحث درباره معنای « بومی گرایی» به چند پارادوکس موجود در نظریه ی مزبور به عنوان نشانه های تائید فرضیه اشاره می شود. رویکرد مقاله ی حاضر توصیفی تحلیلی است.
فرصت ها و تهدیدهای تکنولوژیهای نوین ارتباطی برای توسعه سیاسی کشورهای جهان سوم
حوزه های تخصصی:
با اختراع تلفن همراه هوشمند و شبکه های اجتماعی که نمونه ای از فن آوری های نوین ارتباطات و اطلاعاتند، روند توسعه سیاسی کشورهای در حال توسعه تغییر یافته است. شبکه های اجتماعی اینترنتی یکی از مهمترین ابزارها برای نمود یافتن اثرات جهانی شدن است. این فضای مجازی عرصه وسیعی از اطلاعات و نمودهای مختلف معنایی را ایجاد می کند. پس از اختراع این شبکه ها، کاربران در اینترنت و شبکه های اجتماعی اقدام به ایجاد و تولید حجم عظیمی از اطلاعات که شامل متن، تصویر، فیلم و کلیپ های صوتی است نموده اند که توسط خود کاربران، تولید و بارگذاری می شود. این به اشتراک گذاری اطلاعات، کمک شایانی به توسعه سیاسی کرده است. اختراع تکنولوژی های نوین ارتباطی، انحصارطلبی رسانه ها را تغییر داده است و با اطلاع رسانی و شفاف سازی سیاسی، فرهنگی و اقتصادی بر تحولات سیاسی و اجتماعی موثر بوده است. این تکنولوژی های تازه، چندین کارکرد مهم دارند؛ جریانی آسان و به روز و کم هزینه برای برقراری ارتباط مردم با یکدیگر هستند، ارتباطی تعاملی و دوطرفه ایجاد می کنند که شباهتی با تلویزیون، رادیو و مطبوعات ندارد و مهمتر از همه اینکه خود کاربران می توانند در انتقال اخبار و اطلاعات مشارکت داشته باشند. وقایع سیاسی در سال های اخیر تحت تاثیر فناوری های نوین ارتباطی بوده اند. انقلاب های خاورمیانه در کشورهای جهان سوم و یا ناکامی کودتای نظامی ترکیه نیز با استفاده از شبکه های اجتماعی انجام شد. نتایج تحقیق نشان داد که فناوری های جدید ارتباطی مزایا و معایب فراوانی برای توسعه سیاسی کشورهای در حال توسعه دارند که می توان گفت مزایای آنها بیش از معایبشان می تواند مطرح باشد.
بررسی نظریه ها و راهکارهای برقراری امنیت در جهان سوم
منبع:
پژوهشنامه تاریخ سیاست و رسانه سال اول پاییز ۱۳۹۷ شماره ۳
363-384
حوزه های تخصصی:
این پژوهش، زمینه ها، بافت و ضرورت طرح نظریه های امنیت در جهان سوم و نقد مبانی و رویکرد این نظریه ها نسبت به امنیت براساس نگاه اسلامی و زیست بوم جمهوری اسلامی ایران را مورد مطالعه قرار داده است. در این پژوهش از روش مطالعه اسنادی و کتابخانه ای بهره جسته ایم. در كشورهای توسعه یافته، امنیت بیش تر خارجی تعریف می شود، یعنی مربوط به محیط و بازیگران خارجی است. در حالی كه امنیت در جهان سوم عمدتاً داخلی می باشد و امنیت خارجی هم بیش تر متأثر از موضوعات امنیتی داخلی بوده است. نظریه های امنیت در جهان سوم هرچند سعی دارند با دوری از نظریه های جریان اصلی (واقع گرایی و لیبرالیسم) مؤلفه های اصلی تشکیل دهنده معضل امنیت در جهان سوم را تبیین کنند، امّا مبانی فرانظری آن در ادامه نظریه های خردگرا و نگاهی غرب محورانه به مسائل جهان سوم قرار دارد. در این مطالعه در ابتدا به بررسی پارادایم امنیت ملی بر اساس خواستگاه فلسفی آن، هویت معنایی و اجرایی آن از نگاه كشورهای جهان اول پرداخته خواهد شد؛ كه با این مقدمه می خواهیم به این موضوع بپردازیم كه پارادایم امنیت ملی در كشورهای جهان سوم چه محتوا و ساختاری دارد؟ آیا اساساً چیزی به اسم امنیت ملی برای كشورهای جهان سوم مطرح است؟ آیا امنیت ملی نزد كشورهای جهان سوم همانی است كه در نزد كشورهای جهان اولی مطرح است؟ در نهایت سعی بر آن است تا شناخت درست و منطقی از مسأله امنیت در جهان سوم به دست آوریم.
خوانش پسا استعماری همسایه ها در پرتو نظرات اسپیواک(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
پژوهش ادبیات معاصر جهان دوره ۲۲ پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۲
337 - 352
حوزه های تخصصی:
رمان همسایه ها یکی از رمان های سه گانه ء « احمد محمود» نویسنده ء اقلیم جنوب ایران است. احمد اعطا (محمود) در این رمان نقش روشنفکران را در زندگی فرودستان در جوامع تحت استعمار بسیار تاثیرگذار می داند. شرق شناسانی چون اسپیواک، هومی بابا، ادوارد سعید و همفکرانشان با مطالعه ء روش های استعمار و تاثیر آن در جوامع، به معرفی شیوه ها، عواقب و عوارض آن پرداخته اند. در این مقاله، رمان همسایه ها ، اثر احمد محمود در پرتو نظرات اسپیواک درباره ء فرودستان به عنوان متن پسا استعماری بررسی می گردد و کوشش می شود این ادعا را ثابت کند که شخصیت های اصلی رمان در روند حوادث، فرودست بودن را تجربه می کنند و نجات آن ها به مقاومت روشنفکران متعهد وابسته است تا فرایند « دیگری سازی» و « جهانی سازی» جامعه ادامه نیابد. از منظر عقاید اسپیواک، این نویسنده می کوشد تا شرایط غیرممکن، حس منفی و ناامیدی فرودستان را مبنی بر این که هیچ چیزی برای افراد به حاشیه رانده شده تغییر نمی کند به تصویر کشد و صدای روشنفکران بومی و متعهد را جایگزین صدای فرودستان نماید.
تأملی انتقادی بر مطالعات کاربرد رسانه های اجتماعی در سازمان(مقاله علمی وزارت علوم)
رسانه های اجتماعی با توصیفی از ابزارهای بر خط، مجرایی را برای انتقال و یا اشتراک-گذاری اطلاعات با مخاطبان گسترده مهیا می نماید. این رسانه ها با درگیر کردن عوامل انسانی در فرایندهای رویه ای و فلسفه وجودی یک سازمان، اجتماعی سازی سازمان را هدف قرار می دهد. بررسی پژوهش های انجام شده در نسبیت رابطه رسانه های اجتماعی و ارتباطات سازمانی، عمدتاً نگرشی یک سویه و مثبت را نسبت به این رسانه-ها به مخاطب القاء می نمایند. گفتمان غالب تئوریک در حوزه سازمانی این است که کاربرد رسانه های اجتماعی، ضروری و توسعه دهنده است زیرا با تأثیر بر ارتباطات سازمانی، سازمان ها را در ایجاد فضای گفت وگو و ارتباطات بینافردی و همچنین جلب مشارکت ذی نفعان یاری می رساند. اما نکته اصلی اینجاست که شواهد تجربی در حوزه رسانه های اجتماعی و ارتباطات سازمانی، به طور عمده وابسته به مورد بوده و قابل تعمیم نمی باشد. از این رو در این مقاله با تأملی انتقادی، ضمن مرور نقش رسانه های اجتماعی در اجتماعی سازی سازمان، نگاه پوزیتویستی پژوهشگران سازمانی نسبت به این رسانه ها مورد بحث و گفتگو قرار گرفته شده است. نتایج بررسی ها نشان می دهد که نسبت به آثار مثبت رسانه های اجتماعی در سازمان ها بزرگ نمایی شده و مفید بودن آن، بستگی به کاربست اجرایی رسانه اجتماعی و تناسب آن با سازمان دارد.
خوانش فرانتس فانونی نمایشنامه های «رقص جنگل ها» و «مرگ و سوارکار شاه» اثر وله سوینکا(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
نمایشنامه های "رقص جنگل ها" و "مرگ و سوارکار پادشاه" آثار وله سوینکا، نویسنده مطرح اهل نیجریه هستند. وله سوینکا در رویکردی منحصربه فرد، با به نمایش گذاشتن شرایط زندگی بومیان و تقابلات فرهنگی آنان با استعمارگران غربی انزجار خود را از استعمار غرب به تصویر می کشد و درعین حال در مورد خطر فروپاشی اجتماعی و اضمحلال هویت ملی براثر تعقیب کورکورانه سنت های بومی و همچنین وقوع استعمار داخلی هشدار می دهد. فرانتس فانون از نظریه پردازان مطرحی است که با دو نگاه سیاسی و روان شناختی به بررسی استعمار، انواع شیوه های آن و عوارض و عواقب آن پرداخته است. این مقاله، با بررسی دو نمایشنامه که یکی از آن ها در جشن آزادسازی نیجریه اجرا شد، به تعارضات و مسائل ملتی که سعی در بازیابی الگوهای کهن خود را دارد پرداخته و همچنین کوشش کرده است که احساس دوگانه ی وله سوینکا را نسبت به این بازیابی نشان دهد و ریشه آن را نیز پیدا کند.هر دو اثر انتخابی از سوینکا نشان گر آن هستند که وی نیز مانند فانون می خواهد که این تقابل فرهنگی، تبعیض و جدالِ همیشگی به صلحی ختم شود که شکوفایی آینده همه ابنای بشر در آن نهفته است. بررسی این آثار بر ما روشن می سازند که فرد استعمارکشیده باید با گذشته و حالش به صلح برسد، بر آنچه آینده را می سازد تمرکز کند تا بتواند آینده شکوهمندی را برای کشورش و هم وطنانش رقم بزند.
امنیت ملی: مفهوم، تئوری، و عمل
حوزه های تخصصی:
اگرچه در برداشت عمومی معمولاً امنیت مفهوم ساده و قابل فهمی تلقی می شود، اما بررسی علمی آن در قالب یک دیسیپلین مشخص با مسایل پیچیده ای همراه است. ذهنی بودن، نسبی بودن، سیالیت، و از نظر مصداقی پهناور بودن از ویژگی هایی است که طبیعتاً تجزیه و تحلیل قاعده مند مفهوم امنیت را دشوار می سازد. در مورد مفهوم خاص امنیت ملی، تاکنون مکاتب فکری مختلفی شکل گرفته اند که هریک از زوایای خاصی به بررسی مفهوم امنیت ملی پرداخته است. از رویکرد محدود و تنگ نظرانه رئالیسم گرفته تا رویکرد موسع مکتب کپنهاک، و مکاتب ذهنی گرا و ریزبین پست پوزیتیویسم هر کدام به تبع معرفت شناسی، هستی شناسی، و روش شناسی خاصشان، تعاریفی از مفهوم امنیت ملی ارائه داده و به تبع آن موضوعات، راههای دستیابی، و اهداف مشخصی را برای امنیت ملی در نظر می گیرند. از سوی دیگر، برای تدوین و اجرای یک سیاست امنیتی جامع الاطراف لازم است تأثیرات کوتاه مدت و بلندمدت متغیرها و شرایط متعدد سیاسی، اقتصادی، اجتماعی-فرهنگی، و غیره در نظر گرفته شوند. اهمیت این موضوع به خصوص در کشورهای توسعه نیافته که با شرایط ناامن کننده بیشتری مواجهند، بیشتر است.
مفهوم حق توسعه در روابط بین الملل از نگاه نظریه پسا استعماری(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
سیاست جهانی دوره ششم زمستان ۱۳۹۶ شماره ۴ (پیاپی ۲۲)
7 - 40
موضوع حق توسعه یکی از مناقشه برانگیزترین مفاهیم رایج در مباحث حقوق بشری در روابط بین الملل به شمار می رود که دهه هاست مناقشه ای دو قطبی را در دو سطح ایدئولوژیک و سیاسی –دیپلماتیک بین کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه (جهان سوم) ایجاد کرده است. تا کنون عمده مباحث علمی و سیاسی در این خصوص متمرکز بر دو موضوع اصلی بوده است، اول منازعه بر سر مفهوم سازی و چارچوب بندی توسعه به عنوان یک حق بشری و دوم مشکلاتی که در راه اجرای حق توسعه در دو دهه گذشته به رغم روند رو به رشد پذیرش آن، بوجود آمده است. مقاله حاضر تلاش دارد تا با به خدمت گرفتن نظریه پسااستعماری در روابط بین الملل، نگاهی نو به این موضوع داشته و به این سوال پاسخ دهد که مفهوم حق توسعه بر چه مبنا و با چه اهدافی از سوی کشورهای جهان سوم معرفی و روند تکاملی خود را طی کرده است؟ فرضیه اصلی ما این است که حق توسعه در سطح بین المللی به عنوان ابزار جنگ لفظی و زبان مقاومت برای مخالفت با نظام هژمونیک اقتصاد بین الملل و یک وسیله مهم برای نیل به توانمند سازی اقتصادی و توزیع عادلانه منابع جهانی و در سطح ملی به عنوان زبان قدرت برای حفظ حاکمیت ملی و مشروعیت بخشیدن به دستورکار سیاسی و اقتصادی، از سوی دولتهای جهان سوم طرح و مورد استفاده قرار گرفته است.
اینترپرس سرویس؛ یک خبرگزاری جهانی برای کشورهای جهان سوم(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
علوم اجتماعی (علامه طباطبایی) سال هفدهم تابستان ۱۳۸۹ شماره ۴۹
105 - 141
در این مقاله، پژوهشگر درصدد یافتن پاسخ این پرسش است که چگونه خبرگزاری اینترپرس سرویس به عنوان یک خبرگزاری برای کشورهای جهان سوم، توانسته سلطه خبری خبرگزاری های بزرگ کشورهای غربی را تعدیل کرده و به صورت یک رقیب جدی در برابر آنها ظاهر شود؟ در این مقاله، از روش اسنادی – کتابخانه ای سود برده شده است. نتایج نشان می دهد که خبرگزاری اینترپرس سرویس به عنوان یک خبرگزاری مهم جهان سومی، توانسته نقش عمده ای، در جریان بین المللی اخبار و گفتمان غالب بر این جریان، ایفا کند. به عبارتی این خبرگزاری با استفاده از امکانات موجود، و با بهره گیری ازمفاهیم بنیادی و شیوه روزنامه نگاری توسعه ای - انتقادی و با اتخاذ خط مشی مستقل خبری، نابرابری و عدم تعادل اطلاعات بین المللی را به طور جدی، به چالش کشانده است. در واقع، امروز، اینترپرس سرویس در دنیای اخبار و اطلاعات بین المللی، به زبان و صدایی تبدیل شده که بیانگر آرزوها، آرمان ها، ایده ها، خواست ها، مطالبات و تلاش های کشورهای جهان سوم است.
راهبردهای توسعه روستایی در جهان سوم
حوزه های تخصصی:
این مقاله راهبردهای توسعه روستایی را در جهان سوم مورد بررسی قرار می دهد. روش پژوهش «توصیفی-تحلیلی» است. منظور از توسعه روستایی، راهبردی همه جانبه است که برای بهبود زندگی اقتصادی-اجتماعی روستاییان انجام می گیرد. توسعه روستایی صرفاً با مسایل کشاورزی در ارتباط نیست. بلکه جنبه های گوناگون زمین، جامعه و اقتصاد روستایی را دربرمی گیرد. انواع راهبردهای توسعه روستایی شامل راهبرد فن سالارانه یا تکنوکراتیک، اصلاح طلبانه، رادیکال و نظام مبتنی بر بازار آزاد می شود.
مهمترین عوامل مؤثر بر توسعه روستایی سیاستهای ارضی، تکنولوژیکی، اشتغال، آموزشی، تحقیقاتی و ترویجی، ایجاد مؤسسات روستایی، صنعتی کردن روستا، قیمت گذاری، حلقه ارتباطی با دیگر بخشهای اقتصادی حمایت کننده و توسعه هماهنگ است.
بی تردید، هرگونه برنامه ریزی توسعه روستایی باید با توجه به راهبردهای مذکور، متناسب با شرایط طبیعی اقتصادی و فرهنگی کشورهای مورد نظر صورت پذیرد.
راهبرد جمهوری اسلامی ایران در قبال بحران امنیتی در آسیای مرکزی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
سیاست خارجی سال ۳۲ پاییز ۱۳۹۷ شماره ۳ (پیاپی ۱۲۷)
39 - 66
حوزه های تخصصی:
آسیای مرکزی از لحاظ امنیتی مفهومی در حال تغییر بوده است. بدان معنا که در زمان های مختلف و با تغییر معادلات امنیتی سیاسی، این منطقه دستخوش دگرگونی شده است. از این رو، پس از فروپاشی شوروی، این منطقه عرصه تهدیدها و چالش های امنیتی متعدد بوده است. مناقشه های قومی- سرزمینی، بی ثباتی سیاسی، نداشتن توسعه اقتصادی- اجتماعی، تهدیدهای فراملیتی و جرایم سازمان یافته بخشی از مهم ترین چالش های امنیتی منطقه آسیای مرکزی بوده است؛ به طوری که وجود این چالش ها و مسائل حاد امنیتی، مشکلات امنیتی متعددی برای آسیای مرکزی به ارمغان آورده و مانع از استقرار کامل صلح و ثبات در این منطقه شده است. با توجه به مباحث مذکور، سوالات مقاله را این گونه مطرح می کنیم که: پس از فروپاشی شوروری، دلایل شکل گیری بحران امنیتی در آسیای مرکزی چه بوده است؟ و ایران چگونه می تواند محیط امنیتی خود را از بحران ایجاد شده در این منطقه حفظ کند؟ مهمترین یافته های پژوهش حاکی از این است که در آسیای مرکزی ترکیب پیچیده و چند لایه ای از عوامل اقتصادی، ساختار اجتماعی- مذهبی و عوامل سیاسی و بحران مشروعیت باعث شکل گیری بحران امنیتی شده است. جمهوری اسلامی ایران می تواند برای هم سویی راهبردی با آسیای مرکزی و امن نگاه داشتن محیط امنیتی خود رویکردی اقتصادی-فرهنگی در مناسبات با کشورهای این منطقه اتخاذ کند که ضمن پرهیز از مسائل اختلافی، اشتراکات فرهنگی و نیازمندی های اقتصادی طرفین مورد لحاظ قرار گیرند. روش این نوشتار توصیفی- تحلیلی می باشد و بر مبنای تئوری امنیتی جهان سوم تدوین گردیده است.
رویکرد انتقادی جهان سوم به حقوق بین الملل، با تاکید بر نقد حقوق بشر(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
سیاست خارجی سال ۳۴ زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴ (پیاپی ۱۳۶)
5 - 26
حوزه های تخصصی:
حقوق بین الملل، دانشی است که از سوی رویکردهای گوناگون نقد شده، و نقش آن در تثبیت نابرابری و سلسله مراتب حاکم بر جهان مورد تأکید و بررسی قرار گرفته است. «رویکرد جهان سوم به حقوق بین الملل» در موضع انتقادی خود به این نظام، بر مصائب تاریخی محرومان و فرودستان جهان متمرکز است، و انگشت اتهام را به خود حقوق بین الملل بعنوان یکی از عوامل مهم در تثبیت این فرودستی، نشانه گرفته و آن را نقطه عزیمت خود قرار داده است. این رویکرد انتقادی، نظام بین الملل حقوق بشر را نیز، برغم ظاهر فریبنده آن، از نقدهای خود مصون نگذاشته است و بر کارکرد آن در مشروع سازی فرایندی که منجر به تداوم و نیز استحکام این نابرابری می شود، تأکید می کند. در این مقاله، با روش توصیفی، تحلیلی، پس از واکاوی نقدهای اصلی این رویکرد به حقوق بین الملل، به بررسی ماهیت و اهداف آن، و نیز نقد این رویکرد به حقوق بشر پرداخته خواهد شد.