علوم اجتماعی (علامه طباطبایی)

از «کیفیت زندگی » با توجه به جنبه های مختلف آن ، تعاریف متنوعی ارائه شده است و نهادها و سازمان های ملی و بین المللی ، اقدام به شاخص سازی و سنجش آن در دو دهه اخیر کرده اند. در ارزیابی کیفیت زندگی ، دو رویکرد عمده اسکاندیناویایی (تأکید بر شرایط عینی زندگی ) و آمریکایی (تأکید بر شرایط ذهنی زندگی ) مطرح است که امروزه در بسیاری از تحقیقات ، به صورت توأم در نظر گرفته می شود . دانشگاه تورنتو با ایجاد واحد تحقیق در این خصوص ، از سال 1994 فعالیت وسیعی را آغاز کرده و روش های مختلفی را برای ارزیابی کیفیت زندگی به کار گرفته است که اغلب آنها متمرکز بر «سلامت » و ابعاد آن بوده است . مؤسسه «مرسر» نیز به عنوان یکی از نهادهای معتبر مطالعاتی بین المللی ، در جدیدترین بررسی خود در سال 2006، وضعیت کیفیت زندگی در 215 شهر بزرگ دنیا را رتبه بندی کرده است که شهر تهران در رتبه 177 قرار دارد. در خصوص عوامل مرتبط با کیفیت زندگی نیز تحقیقات مختلفی انجام گرفته است که با توجه به موضوع مقاله حاضر، می توان به بررسی های «لین » و «میلور» اشاره کرد که نشان دهنده وجود ارتباط بین ابعاد مختلف کیفیت زندگی با سرمایه اجتماعی است . بر همین اساس الگوی نظری در قالب یک فرضیه اصلی (رابطه کیفیت زندگی و سرمایه اجتماعی ) و چهار فرضیه فرعی (رابطه سرمایه اجتماعی با ابعاد سلامت جسمانی ، روانی ، روابط اجتماعی و سلامت محیطی ) طراحی شده که پس از آزمون فرضیه ها برروی سرپرستان خانوارهای تهرانی به روش نمونه گیری چند مرحله ای در تابستان 1386، ارتباط بین سرمایه اجتماعی و کیفیت زندگی و ابعاد چهارگانه آن مورد تایید قرار گرفت . در تحلیل رگرسیون از تأثیر میزان سرمایه اجتماعی بر کیفیت زندگی نیز، میزان تأثیرگزاری بر سلامت جسمانی در کمترین حد و سلامت روابط اجتماعی در بیشترین حد بوده است که در نهایت مؤید نظریه «لین »، دیدگاه میلور و همکاران و همچنین گزارش های سازمان بهداشت جهانی مبنی بر تأثیر سرمایه اجتماعی بر ابعادی از سلامت اجتماعی و رضایت از زندگی به عنوان بخش هایی از کیفیت زندگی می باشد

به منظور بررسی علل سوء مصرف و وابستگی به مواد مخدر در مجروحان جنگی، نمونه ای به حجم 380 نفر از مجروحان جنگی با درصدها و انواع مختلف مجروحیت ها به روش تصادفی طبقه ای انتخاب شد و پرسشنامه 39 سؤالی علل سوء مصرف و وابستگی به مواد که 5 حوزه علل فردی، اجتماعی، اقتصادی، آموزشی – فرهنگی، خانوادگی و قانونی را اندازه می گیرد بر روی آنها اجرا شد. به منظور تعیین علل از آزمون مربع کای و آزمون علامت استفاده شد، تجزیه و تحلیل اطلاعات نشان داد عوامل فردی، اقتصادی و آموزشی – فرهنگی از عوامل اعتیاد مجروحان جنگی است، ولی عوامل اجتماعی، خانوادگی و حقوقی نقش کمتری در اعتیاد و وابستگی به مواد مخدر دارند. نتایج تحقیق بر روش های پیشگیرانه به منظور جلوگیری از ابتلاء مجروحان جنگی به سوء مصرف و وابستگی به مواد تأکید دارد.

با برآمدن جنبش دوم خرداد در ایران و رهبری این جنبش توسط روشن فکران دینی، مخالفان جنبش دائماً روشن فکران دینی را متهم به عدم التزام دینی می نمودند. التزام به دین، همان مفهوم رایج در مطالعات جامعه شناسی دین است که اصطلاحاً به آن میزان دینداری [1] گفته می شود و روشن فکری دینی نیز حداقل یک نوع تلقی از دین [2] یا نوعی قرائت رایج دینی [3] محسوب می شود. که نوعی تجدد گرائی دینی است. این مقاله در صدد است تا در سطح وسیع تر و کلی تر، رابطه انواع قرائت های دینی - و نه یک قرائت خاص- را با میزان دینداری و ابعاد مختلف آن به صورت تجربی مورد بررسی قرار دهد. برای سنجش میزان دینداری از مدل گلاک و استارک و برای سنجش انواع قرائت های دینی از مدل ویلیام شپرد - که منطبق با کشورهای اسلامی و ایران است، استفاده شده است. جمعیت نمونه پژوهش را تعداد 707 نفر از دانشجویان دختر و پسر دانشگاه های دولتی تهران تشکیل می دهند که داده های آن از طریق پرسشنامه در بهمن و اسفند ماه 1386 گردآوری شده است. یافته های این پژوهش نشانگر آن است که نوع دینداری (قرائت دینی) دانشجویان با میزان دینداری آنها رابطه معنی داری در سطح 99% اطمینان، دارد. به این معنا که با افزایش یا کاهش میزان دینداری دانشجویان، نوع دینداری آنها نیز متفاوت می شود. از حیث ابعاد دینداری نیز مشاهده می شود که در ابعاد اعتقادی و تجربه دینی و پیامد دینی و مناسک، تفاوت عمده میان سکولارها و انواع دیگر دینداران است به تعبیر دیگر سایر دینداران از حیث ابعاد پیش گفته تفاوت معنی داری در التزام به دین ندارند. <br clear="all" /> [1]. Religious commitment [2]. Religious reading [3] - لازم به ذکر است که روشن فکر ی دینی اگرچه نوعی قرا ئت رایج از دین است، ولی در عین حال اقسام مختلفی از آن  در جامعه ما وجود دارد. جهت اطلاع بیشتر در این خصوص رجوع شود به کاظمی، 1382: 148-121

در این مقاله، پژوهشگر درصدد یافتن  پاسخ این پرسش است که چگونه خبرگزاری اینترپرس سرویس به عنوان یک خبرگزاری برای کشورهای جهان سوم، توانسته سلطه خبری خبرگزاری های بزرگ کشورهای غربی را تعدیل کرده و به صورت یک رقیب جدی در برابر آنها ظاهر شود؟ در این مقاله، از روش اسنادی – کتابخانه ای سود برده شده است.  نتایج نشان می دهد که خبرگزاری اینترپرس سرویس به عنوان یک خبرگزاری مهم جهان سومی، توانسته نقش عمده ای، در جریان بین المللی اخبار و گفتمان غالب بر این جریان، ایفا کند. به عبارتی این خبرگزاری با استفاده از امکانات موجود، و با بهره گیری ازمفاهیم بنیادی و شیوه روزنامه نگاری توسعه ای - انتقادی و با اتخاذ خط مشی مستقل خبری، نابرابری و عدم تعادل اطلاعات بین المللی را به طور جدی، به چالش کشانده است. در واقع، امروز، اینترپرس سرویس در دنیای اخبار و اطلاعات بین المللی، به زبان و صدایی تبدیل شده که بیانگر آرزوها، آرمان ها، ایده ها، خواست ها، مطالبات و تلاش های کشورهای جهان سوم است.

 این مقاله تحقیقی، با هدف بررسی گفتمان  سنت گرای موسیقی در ایران معاصر(1385- 1285) به بررسی خصوصیات و عناصر اصلی شکل گیری و تکوین گفتمان یاد شده پرداخته است. تاضمن تبار شناسی تاریخی و معرفی ویژگی های گفتمانی این دوره، تفسیر و بازشناسی معنا کاوانه ای از این گفتمان ارائه نماید. این مقاله از منظر مطالعات فرهنگی، به کمک روش تبار شناسی و تحلیل تاریخی گفتمان نشان می دهد که چگونه بستر های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی بر گفتمان یاد شده تأثیر مستقیم و غیر مستقیم گذاشته اند. در این دوران، گفتمان سنت گرای موسیقی در مقابل گفتمان های تجدد گرا، باز شناسی می شود؛ این گفتمان تحت تأثیر شرایط سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ایران معاصر شکل گرفته و تکوین یافته است. همچنین در این دورانبرگزاری کنگره بین المللی موسیقی تهران 1340(ه. ش). و تأسیس مرکز حفظ و اشاعه موسیقی، نقطه عطفی در شکل گیری درون مایه های اصلی گفتمان سنت گرا به شمار می آیند. 

اعتماد اجتماعی از عناصر ضروری زندگی اجتماعی و از اجزاء سازنده سرمایه اجتماعی به شمار می آید. به عقیده بسیاری از محققین و صاحب نظران، یکی از عواملی که نقش قابل ملاحظه ای در افزایش اعتماد اجتماعی دارد، دین است. هدف تحقیق حاضر بررسی رابطه بین میزان دینداری با ابعاد مختلف اعتماد اجتماعی به عنوان یکی از مؤلفه های اساسی سرمایه اجتماعی است. روش مورد استفاده در این تحقیق پیمایش بوده است. جامعه آماری تحقیق، کلیه افراد 15 ساله و بیشتر شهر نجف آباد بوده اند که 244 نفر از آنها با روش خوشه ای چند مرحله ای انتخاب و مورد مصاحبه قرار گرفتند. داده ها با استفاده از ابزار پرسشنامه جمع آوری شده و به کمک نرم افزارهای SPSS و لیزرل مورد تحلیل قرارگرفته است. یافته های تحقیق بیانگر این است که بین میزان دینداری با ابعاد مختلف میزان اعتماد اجتماعی (به جز اعتماد به محیط)، رابطه مستقیم و معنی داری وجود دارد. به عبارت دیگر با افزایش میزان دینداری، اعتماد نهادی، اعتماد تعمیم یافته و اعتماد بین شخصی افزایش می یابد. در مجموع نیز با افزایش میزان دینداری، میزان اعتماد اجتماعی افزایش پیدا می کند. نتایج این تحقیق همسو با دیدگاه جامعه شناسان بزرگی همچون دورکیم و گیدنز است که معتقدند رابطه مستقیمی بین میزان دینداری و میزان اعتماد اجتماعی وجود دارد.

مقاله حاضر خلاصه ای از بررسی بازنمایی زنان در ترانه های فولکلوریک لکی و لُری و شناختِ چگونگی مفاهیم جامعه شناختی همچون جمع گرایی، واقعگرایی، انسان گرایی و برابری خواهی در این ترانه هاست. چارچوب مفهومی تحقیق برپایه نظریاتی است که به پیش رویی و مترقی بودن ترانه های فولکلوریک در زندگی اجتماعی انسانها اعتقاد دارند. همچنین از نظریات فمینیستی و جامعه شناسی محتوا در شکل دهی چارچوب نظری استفاده شده است. در این تحقیق از روش کیفی و با تحلیل محتوای کیفی ترانه های «تک بیت» و بهره گیری از فن خلاصه سازی، ترانه ها، تجزیه و تحلیل شده است. در پایان بررسی کیفی 1121 ترانه ، همه مفاهیم جامعه شناختی ، که نشان از تاثیر سازنده ترانه ها دارد، بشکل قابل توجهی در ترانه ها یافت شد. همچنین مقولات مطروحه در سوالهای مرتبط با بازنمایی زنان در ترانه ها نیز، بشکلی کلی، نشان حاکمیتِ نگاه انسانی توأم با احترام به زنان بود. گرچه راوی غالب ترانه ها مردان بودند و زبان ترانه ها بیشتر مردانه می نماید، اما معدود ترانه هایی با زبان زنانه نیز وجود دارند. ترانه ها دارای زبانی غیرجنسیتی هستند. محتوای فکری بسیاری از ترانه ها به دوران زندگی بدوی و مادرتباری جامعه باز می گردد. برخلاف بسیاری از نظریات فمینیستی، این بخش از فرهنگ توده مردم، یعنی ترانه ها، نه تنها زن ستیز نبوده، بلکه ضمن غالب بودن نگاه انسان گرا و طبیعت دوست در آن، نشانی از جایگاه برتر زنان را در خود دارد.