مطالب مرتبط با کلیدواژه

دال و مدلول


۱.

معادل یابی واژگانی در ترجمه از منظر نشانه شناسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ترجمه بهار۱۳۸۶ شماره ۱۷

کلیدواژه‌ها: نشانه شناسی ترجمه دال و مدلول فرآیند ترجمه معادل یابی روابط واژگانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۵۱
این پژوهش به تحلیل معادل یابی واژگانی در فرآیند ترجمه از منظر نشانه شناسی می پردازد. در این پژوهش ضمن معرفی و تحلیل چندین صورت ممکن از وضعیتهایی که ممکن است در ترجمه از زبانی به زبان دیگر پدید آید استدلال شده است که مترجم در ترجمه با جایگزینی واژگانی دو زبان مواجه نیست بلکه از منظر نشانه شناسی در ترجمه این تصاویر صوتی دو زبان می باشند که با هم مقابله می گردند. در این فرآیند که به نوعی بازی کشف و جستجو شباهت دارد. مترجم به روش آزمون و خطا آنقدر این فرآیند را ادامه می دهد تا نزدیک ترین تصویر صوتی در زبان مقصد برای تصویر صوتی مربوط در زبان مبدا بیابد. در این پژوهش استدلال شده است که به دلیل انتزاعی بودن این تصاویر صوتی مترجم ناچار است این فرآیند را که با واژه در زبان مبدا آغاز کرده است با واژه در زبان مقصد تمام کند.
۲.

زبان و اجتماعی شدن : کاربرد انسان شناسی زبان

نویسنده:
منبع: نامه علوم اجتماعی ۱۳۷۷ شماره ۱۱

کلیدواژه‌ها: دال و مدلول دستور زبان جهانی شکل اولیه تنظیم خود انتظام مفعولی گفتار خود محوری اندیشه لفظی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی فرهنگ
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی انسان شناسی
تعداد بازدید : ۱۹۳۹
این مقاله به بررسی نقش زبان در فرایند زندگی اجتماعی فرد می پردازد‘ و به پرسشهایی‘ که در ذیل خواهد آمد‘ پاسخ داده می شود. 1. زبان چگونه فراگرفته می شود؟ 2. انسان چگونه (به واسطه زبان) می اندیشد؟ 3. نقش تعاملات اجتماعی در زبان چگونه است؟ هالیدی معتقد است که فرایند یادگیری زبان و به کارگیری آن‘ در کودک‘ در طی چند مرحله صورت می گیرد. 2. فهم اشاره و حرکتها‘ 2. فهم اصوات به مثابه دالها و مدلولهای آن‘ 3. استفاده معانی آوایی در بافتهای محدود‘ مانند محیط خانواده‘ 4. قاعده مند کردن زبان آغازین با ابزار دستوری و بسط ذخیره لغوی. ویگوتسکی سه مرحله از توسعه گفتار و تفکر را عنوان می کند: 3. گفتار اجتماعی‘ 2. گفتار خود محوری‘ 3. توسعه گفتار درونی. برنشتانی‘ بر این عقیده است که ساخت اجتماعی معین‘ رفتار و زبانی معین را به وجود می آورد و متعاقب آن ساخت اجتماعی معینی بازتولید می شود. در این مقاله نظریه جامعی از ترکیب سه نظر ارائه شده است که در آن دیدگاهای جامعه شناسی‘ زبان شناسی و روان شناسی هر یک سهم خود را در توصیف کاملتر موارد ذکر شده ادا می کنند
۳.

بازنمایی زندگی روزمره در خیابان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات فرهنگی و ارتباطات ۱۳۸۵ شماره ۵

کلیدواژه‌ها: فرهنگ بازنمایی نشانه شناسی رمزگذاری پلیس مهندس دال و مدلول ایدیولوژی لات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۱۲
هدف مقاله حاضر تحلیل محتوای کیفی «کلیپ های تلویزیونی راهنمایی و رانندگی» است. بدین منظور از میان این کلیپ ها 44 کلیپ انتخاب شد (توانستیم تهیه کنیم) و سپس با اتخاذ رویکرد نشانه شناسی تلاش کردیم تا توصیفی نشانه شناسانه از رمزگان اجتماعی، فنی و ایدئولوژیک این کلیپ ها به تصویر بکشیم. به همراه توصیف رمزگذاری های حاکم بر نظام نشانه ای این کلیپ ها و نحوه بازنمایی آنها، نشان داده ایم که دال های این کلیپ ها علاوه بر معانی مکشوف خود، ساختارهای معنایی پنهان و نامکشوف دارند. تلاش کرده ایم تا با رمزگشایی از نشانه اهی تیپ هایی چون "لات پایین شهری"، "لات بالا شهری" و "مهندس" نحوه بازنمایی تیپ های اجتماعی را در این کلیپ ها نشان دهیم. همچنین سعی کرده ایم تا پیام های مخدوشی که در سطح دلالت های ضمنی پیام های این کلیپ ها وجود دارد را نیز بیان کنیم. از این زاویه، معتقدیم مدلول های این کلیپ ها دلالتمند هستند و بر ساخته فرهنگی و گفتمانی اند.
۴.

نشانه شناسی تبلیغات شهری در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات فرهنگی و ارتباطات ۱۳۸۶ شماره ۸

کلیدواژه‌ها: نشانه شناسی دال و مدلول استعاره و مجاز معنای صریح و ضمنی استحاله نشانه (اسطوره) محورهای همنشینی و جانشینی لانگ و پارول

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۷۴
این مقاله با هدف دست یابی و شناسایی نشانه ها و اسطوره های حاکم بر تبلیغات محیطی شهر تهران و نظام نشانه شناسانه آن انجام شده است. بدین منظور نمونه هایی از بیلبوردهای سطح شهر تهران به عنوان کلان شهر ایران در فاصله زمانی بهار و تابستان 1382 بررسی شده است. چارچوب نظری این تحقیق بر گرفته از دیدگاه نشانه شناسانه «فردینان دوسوسور» به عنوان مرجع و با استفاده از نظریات «رولان بارت» پیرامون تحلیل اسطوره زدایی از متون تبلیغاتی است. یافته های پژوهش معرف نظام «اسطوره ساز» در تبلیغات ایران است. بخشی از این اسطوره ها مختص فرهنگ و جامعه ایرانی و ویژگی های مربوط به این بافت را دارا است و بخشی دیگر متاثر از اسطوره های فراملی و منطقه ای است و به گونه ای جهان شمول محسوب می شوند.
۵.

نظریه گفتمان لاکلا و موفه ابزاری کارآمد در فهم و تبیین پدیده های سیاسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فصلنامه سیاست ۱۳۸۸ دوره ۳۹ شماره ۳

کلیدواژه‌ها: گفتمان اسطوره هژمونی دال و مدلول بی‌قراری سوژه مفصل‌بندی غیریت لاکلا و موفه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۱۵ تعداد دانلود : ۲۴۰۲
در میان همة نظریه‌پردازان گفتمان،‌ نظریة لاکلا و موفه جایگاهی خاص دارد؛ از آن که این دو اندیشمند بهتر از دیگران توانسته‌اند نظریه‌ای را که ریشه در زبان‌شناسی دارد به عرصة فرهنگ، اجتماع و سیاست بکشانند. آنها با ارائة صورت‌بندی نظام‌مند از نظریة گفتمان به وسیلة ایجاد زنجیرة به هم پیوسته از مفاهیم جدید، ابزاری کارآمد برای شناخت و تبیین پدیده‌های سیاسی به دست داده‌اند. در عین‌حال گسترد‌گی مولفه‌ها و تکثر مفاهیم در نظریة لاکلا و موفه‌ موجب شده است بیشتر مطالب موجود در تبیین این نظریه، به نوعی در دام پراکندگی و عدم انسجام گرفتار آید. می‌کوشد با ارائة دسته‌بندی منسجم و منظم از مولفه‌های نظریة گفتمان این دو اندیشمند به‌ وسیلة برجسته‌سازی مفاهیم اصلی و قرار دادن سایر مفاهیم و مولفه‌ها ذیل آنها و نیز ارائة مدل، فهم و چگونگی به‌کارگیری این نظریه را در موضوعات گوناگون سیاسی - اجتماعی در قامت یک چارچوب نظری علمی تسهیل نماید.
۶.

نظریة تحلیل گفتمان لاکلا و موف و نقد آن(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: معرفت فرهنگی اجتماعی سال دوم بهار ۱۳۹۰ شماره ۲ (پیاپی ۶)

کلیدواژه‌ها: قدرت هویت گفتمان سیاست تحلیل گفتمان هژمونی مفصل بندی دال و مدلول

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۶۹۰ تعداد دانلود : ۴۵۷۱
نظریة تحلیل گفتمان لاکلا و موف درکتاب هژمونی و استراتژی سوسیالیستی ازجمله نظریات جدیدی است که با بسط نظریة معنایی متشکل از مجموعه ای از مفاهیمِ به هم مرتبط و ایجاد ساختاری نظامند از آنها توانسته به تبیین، تحلیل عملکرد پدیده های اجتماعی ـ سیاسی و نیز ارتقای ظرفیت پیش بینی، پیش گویی و تحول آفرینی در جوامع دست یازد. تحلیل گفتمان در بعد نظریة معنایی ریشه در زبان شناسی ساختارگرای سوسوری و در جهت نظریة اجتماعی، نظریه ای ترکیبی است و ریشه در اندیشه های افرادی مانند دریدا، فوکو، مارکس و گرامشی دارد. با این حال، این نظریه کاستیهایی دارد ازجمله فقدان ابزار کارآمد زبانی برای تحلیل و تشریح منازعات معنایی. شناسایی تعریف گفتمان و ارائة مفاهیم، مبانی فلسفی هستیشناختی و معرفت شناختی آن و درنهایت طرح انتقادات وارد بر آن ـ از چشم انداز حکمت اسلامی ـ ازجملة اهداف این مقاله است.
۷.

تحلیل نشانه شناختی فیلم بدون دخترم هرگز

نویسنده:
منبع: نقد ادبی سال اول بهار ۱۳۸۷ شماره ۱

کلیدواژه‌ها: نشانه دال و مدلول دلالت اولیه و ثانویه روابط همنشینی و جانشینی معنای صریح و معنای ضمنی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی ادبیات ادبیات و مطالعات بین رشته ای هنر
  2. حوزه‌های تخصصی ادبیات علوم ادبی رویکردهای نقد ادبی نقد نشانه شناختی
تعداد بازدید : ۲۴۷۹ تعداد دانلود : ۲۴۴۵
امروزه یکی از مهم ترین رویکردها در نقد ادبی، رویکرد مطالعات فرهنگی است که با هدفِ بررسیِ فرهنگ به عنوان متنی با قابلیت رمزگشایی، به بررسی زندگی روزمره می پردازد. بررسی ادبیات، سینما، موسیقی، تلویزیون، مکان های زندگی همچون کافی شاپ ها، مراکز خرید، کافی نت ها، انواع کلوپ ها و به طور کلی همه امور مرتبط با زندگی روزمره، موضوع کار و علاقه در مطالعات فرهنگی است. تأثیر این رویکرد در مطالعاتِ مرتبط با نقد ادبی منجر شده است تا بررسی فرهنگ به عنوان متن اعم از ادبیات، سینما، تئاتر و غیره به حوزه نقد ادبی نیز وارد گردد و این دو حوزه بیش از پیش به یکدیگر نزدیک شوند. در این پژوهش تلاش شده است تا با اتخاذ رویکرد مطالعات فرهنگی در زمینه بررسی متون فرهنگی، به یکی از حوزه های زندگی روزمره، یعنی سینما قدم گذاریم. هدف از انتخاب سینما به عنوان موضوع کار نیز بیانگر اهمیت این رسانه در شکل دهی به هویت و ذهنیات مخاطبان در جریان بازنمایی واقعیات است. از آنجا که پیام های رسانه ای در چارچوبی گفتمانی شکل می گیرند، این پیام ها اموری ایدئولوژیک هستند نه طبیعی و انعکاس صرفی از واقعیات بیرونی، که به آن اشاره دارند. وظیفه نشانه شناس در این مرحله طبیعت زدایی از این پیام ها و بسیاری از کلیشه های ساخته شده توسط رسانه ها و دستیابی به ایدئولوژی نهفته در متن است. به منظور دستیابی به این مهم، تلاش شده است تا با به کارگیری روش تحلیل نشانه شناسانه و یافتن نشانه های موجود در این متن، علاوه بر معانی آشکارِ آن، به معانی ضمنی آن و به قولی به ایدئولوژی موجود در متن دست یابیم. در این پژوهش فیلم «بدون دخترم هرگز» به عنوان نمونه کاملی از بازنمایی و کلیشه سازی فرهنگ « دیگری» از سوی هالیوود بررسی می شود.
۸.

نشانه شناسی سوره مبارکه غاشیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تفسیر و زبان قرآن سال پنجم پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۱ (پیاپی ۹)

کلیدواژه‌ها: نشانه تکرار جناس دال و مدلول موسیقی معنوی غاشیه

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام دین پژوهی فلسفه دین
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن کلیات
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث معارف حدیثی موارد دیگر فرهنگ واژه ها و اصطلاحات در روایات
تعداد بازدید : ۱۱۴۵ تعداد دانلود : ۷۱۹
زبان، نظام اشاره ای است و کلمه، دال یا سویه ای آشکار است که در ذهن، مدلولی پنهان را برمی انگیزد؛ ازاین رو در شناسایی مدلول پنهان یک متن، عرضه دال یا نشانه های زبانی آن، بر مبانی و اصول سیمیولوژیک، به شناسایی کامل تر این سویه و مدلول ها می انجامد. در این مجال سوره «الغاشیه» به مثابه یکی از نمونه های بارز زبانی نظام مند و مشحون از نشانه هایی مانند تعابیر متضاد و موسیقای لفظی و معنوی آیات، شایسته عرضه بر مبانی سیمیولوژی یا نشانه شناسی (سمیولوژی semiology) است. در این جستار با شیوه توصیفی استنتاجی و به کارگیری فنون علم نشانه شناسی به بررسی ویژگی های این سوره در دو محور عمودی و افقی پرداخته و معلوم شده که این سوره از نظر محور عمودی؛ نام این سوره متنِ کوچکی است که متن طولانی را نوید می دهد و دربردارنده بیشترین دلالت های متنی است، هم چنین از جنبه های «ساخت قاموسی» «ترکیب دستوری» و بر محور «جانشینی یا جایگزینی» کاربرد یا استخدام یک تعبیر، سویه یا سویه های پنهانی دارد. هم چنین معلوم گشته که به کارگیری تکنیک های تکرار، جناس، مراعات نظیر و تضاد، علاوه بر آهنگین ساختن سوره، بر مفهوم موردنظر خویش تأکید می ورزد و سطح نحوی جمله ها تصاویر برون گرا و درون گرای آیات این سوره، واقعیت و احوال قیامت، بهشتیان و دوزخیان را به مخاطب القا می کند.
۹.

بررسی فرآیند نشانه شناسی اجتماعی در آموزه های علوی با تکیه بر نهج البلاغه با تکیه بر هویّت و آداب معاشرت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه علوی سال دهم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۱۹)

کلیدواژه‌ها: نهج البلاغه نشانه شناسی اجتماعی آموزه های علوی دال و مدلول

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۲۴ تعداد دانلود : ۴۳۶
نشانه، پدیده ای ملموس و قابل مشاهده است که به واسطه رابطه ای که با یک پدیده غایب دارد، جانشین آن می شود و بر آن دلالت می کند. نشانه شناسی، علمی است که به بررسی انواع نشانه ها، عوامل حاضر در فرایند تولید و مبادله و تعبیر آنها و نیز قواعد حاکم بر نشانه ها می پردازد. نهج البلاغه کتاب سیر و سلوک، خودسازی، توصیه، اخلاق، عرفان، روانشناسی و نیز مجموعه ای از پیام های اخلاقی و دینی است که با خطاب به اقشار گوناگونی از مردم، از زبان حضرت علی (ع) جاری شده است. این پژوهش در صدد است تا با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی فرآیند نشانه شناسی اجتماعی در این کتاب گرانقدر با تکیه بر دو مقوله هویّت و آداب معاشرت بپردازد. نتایج حاکی از آن است که شاخصه های گوناگون نشانه شناسیِ آداب معاشرت و هویّت در نهج البلاغه در قالب عواملی چون؛ خوراک، لحن کلام، اطوار و حالات، القاب، پوشش و یونیفورم ها و ... به اشکال مختلفی بروز یافته که نشان دهنده تنوع نشانه ها و توجه ویژه امام به درون مایه اجتماعی، فرهنگ و اعتقادات است. تقابل فرهنگی و اختلاف طبقاتی بین افراد فرادست و فرودست در زمینه غذا، پوشاک و مسکن، انعکاس مسائل اجتماعی، بهره گیری از شیوه های گوناگون ارتباط کلامی و غیرکلامی در شخصیت پردازی بین افراد در نهج البلاغه از جمله مواردی است که در این مقاله بدان پرداخته شده است.
۱۰.

تحلیل ماهیت نشانه از منظر سوسور و فارابی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آموزه های فلسفه اسلامی بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲۶ 157 - 170

کلیدواژه‌ها: فارابی سوسور دال و مدلول لفظ و معقول

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۵۳ تعداد دانلود : ۵۴۵
نشانه شناسی بخش مهمی از مطالعات جدی سوسور در حوزه زبان شناسی است. از نظر سوسور، ماهیت نشانه به دو بخش دال و مدلول تقسیم می شود. در تلقی متعارف، دالّ امری بیرون از ذهن و مدلول امری درون ذهنی است. اما سوسور به تبعیت از کانت، دیدگاه متعارف را به چالش کشیده و خاستگاه تکوین هر یک را منطوی در ذهن می داند. در سنت فلسفه اسلامی، فارابی نخستین فیلسوفِ زبانی است که به ساختار همزمانی زبان، صرف نظر از وجه تاریخی آن توجه می کند. وی با به کارگیری مفهوم لفظ و معقول، ضمن قراردادی خواندن روابط میان آن ها، خوانشی سوبژکتیویستی از تحلیل ماهیت نشانه ارائه می دهد. مقاله حاضر دو هدف دارد: نخست، دیدگاه سوسور و فارابی در باب ماهیت نشانه بررسی خواهد شد. دوم، دیدگاه فارابی نسبت به لفظ و معقول و چگونگی روابط میان آن ها در نسبت با دالّ و مدلولِ سوسور واکاوی خواهد شد.
۱۱.

حوزه های گفتمانی در حکایت «عاشق منافق» در حدیقهالحقیقه سنایی با تکیه بر نظریه تحلیل گفتمان لاکلا و موف(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: متن پژوهی ادبی تابستان ۱۴۰۰ شماره ۸۸ 248 - 265

کلیدواژه‌ها: گفتمان میدان گفتمانی دال و مدلول لاکلا و موف

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۱ تعداد دانلود : ۲۴۲
با بسط و گسترش زبان شناسی در حوزه ادبیات در جهان، مبحث گفتمان نیز به همان اندازه رشد کرد. تا آنجا که در این عرصه، نظریه پردازانی نظیر فرکلاف، پنی کوک، فاولر، وندایک و لاکلا و موف رویکردهای خود را در این حوزه مطرح  کردند. از میان اینان ارنستو لاکلا و شانتال موف کسانی بودند که نظریه گفتمانی خود را با رویکردی پساساختارگرایانه و در حوزه سیاست در کتاب هژمونی و استراتژی سوسیالیستی با بسط معنایی متشکل از مجموعه از مفاهیم و ایجاد ساختاری نظام مند مطرح کردند. این مقاله باهدف بررسی میدان های گفتمانی و تحلیل گفتمان انتقادی با رویکرد لاکلا و موف، حکایت عاشق منافق از باب پنجم کتاب حدیقهالحقیقه سنایی، قصد دارد تا با شناسایی دال های مرکزی و مفصل بندی عناصر در متن به عملکرد گفتمانی سنایی  در چگونگی کاربرد کنش های کلامی وی در حکایت دست یابد. روش تحلیل در این مقاله به صورت تحلیلی و توصیفی است و در پایان به این نتیجه رسیده است که سنایی با برجسته سازی وقته ها و معنا بخشیدن تازه به آن ها، دال مرکزی عاشق منافق را به دلیل رابطه نزدیک با جریان حاکم زمان خود به حاشیه رانده است تا استیلا و هژمونی قدرت مقابل تضعیف شود.
۱۲.

انگلیس و اروپا ، تحلیل گفتمان سیاست خارجی (مدل لاکلاو و موف)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات سیاسی و بین المللی دوره پنجم بهار ۱۳۹۲ شماره ۱۴ 1 - 33

کلیدواژه‌ها: بریتانیا وحدت اروپا هویت سیاست خارجی تحلیل گفتمان دال و مدلول برجسته سازی به حاشیه رانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۰ تعداد دانلود : ۱۶۶
بریتانیا به عنوان یکی از قدرت بزرگ اروپایی، همواره بدین شهرت داشته است که مخالف تعمیق همگرایی در اروپا و اروپایی سازی است. در واقع این کشور یکی از سرسخت ترین مخالفان تبدیل اتحادیه به یک فدراسیون اروپایی بوده و به اعتقاد صاحب نظران، تنها الزامات اقتصادی بریتانیا را وادار به پیوستن به روند همگرایی در اروپا کرده و این کشور در سیاست های خود نگاهی فراآتلانتیکی دارد. این مقاله بر آن است تا با بهره جستن از نظریه گفتمان لاکلاو و موف، به شناسایی و تحلیل نشانه ها (دال و مدلول ها)ی موجود در گفتمان سیاست خارجی اتحادیه اروپا که توسط بریتانیا به عنوان یکی کشورهای مهم عضو اتحادیه مفصل بندی شده و نیز فضای گفتمانی شکل دهنده به آنها بپردازد تا فرایند برساخته شدن هویت بریتانیایی و اروپایی و چگونگی امکان پذیری رویکرد پرتنش سیاست خارجی بریتانیا تبیین شود.
۱۳.

تحلیل گفتمان لیبرالیستی شعر «به علی گفت مادرش روزی» از فروغ فرخزاد بر پایه نظریه گفتمان لاکلا و موفه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا) دوره ۱۴ تابستان ۱۴۰۱ شماره ۵۲ 116-141

کلیدواژه‌ها: لیبرالیسم تحلیل گفتمان فروغ فرخزاد لاکلا و موفه دال و مدلول

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۶ تعداد دانلود : ۱۸۸
لیبرالیسم که غالباً از آن به عنوان ایدئولوژی دوره های مدرن یاد شده است از جمله مفاهیمی است که از عصر مشروطه تا به حال بر تحولات اجتماعی و سیاسی کشور ایران تأثیر داشته و شاهد ظهور گسترده آن در ادبیات نیز هستیم. سخن کاوی یا تحلیل گفتمان هم نوعی مطالعه میان رشته ای است که به تجزیه و تحلیل کلام می پردازد و منجر به خوانش عمیق آثار ادبی می شود. این پژوهش بر مبنای نظریه تحلیل گفتمان لاکلا و موفه سعی بر این دارد تا مفصل بندی مفاهیم لیبرالیستی را برای هویت بخشیدن به آن در دوره معاصر بر اساس شعر «به علی مادرش گفت روزی» از فروغ فرخزاد، نشان دهد. بر اساس این نظریه هدف اصلی گفتمان لیبرالیستی، رقابت با گفتمان حاکم برای تثبیت آزادی و استقلال به عنوان دال مرکزی این گفتمان می باشد و همچنین با مفصل بندی مدلول های شناور سنت شکنی و مبارزه برای آزادی به دنبال هویت بخشی خود است. این گفتمان با اسطوره سازی انسان مبارز که همان ماهی و علی که به عنوان کودک درون فروغ فرخزاد می باشد سوژه سیاسی خود را یافته و هژمونی گفتمان حاکم را به چالش می کشد تا بتواند نظم خود را در جامعه حاکم سازد. روش این پژوهش توصیفی-تحلیلی است و داده های پژوهش با استفاده از شیوه تحلیل محتوا و شیوه کتابخانه ای و سندکاوی بررسی شده است.
۱۴.

دال های خالی از مدلول و آنتاگونیسم پیش رونده در دولت اعتدال

نویسنده:
منبع: اندیشه سیاسی در اسلام زمستان ۱۴۰۱ شماره ۳۴ 29 - 54

کلیدواژه‌ها: اعتدال آنتاگونیسم دال و مدلول گفتمان موفه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۶ تعداد دانلود : ۸۴
دولت اعتدال در فضای اجتماعی امیدوارانه ای ظهور یافت و در فضایی از ناامیدی و بی اعتمادی قدرت را واگذار کرد. ظهور دولت اعتدال از لحاظ گفتمانی وابسته به دال هایی همچون مذاکره، تدبیر، مصلحت اندیشی و انعطاف پذیری است. با این اوصاف اقبال عمومی به مدت کوتاهی پس از روی کار آمدن کاهش یافت و در نهایت به پایین ترین سطح خود رسید. پرسش این است آیا جریان اعتدال در دولت حسن روحانی را می توان به مثابه یک گفتمان تلقی کرد؟ و خالی شدن دال های این گفتمان از مدلول های خود چه پیامدهایی را به دنبال خواهد داشت؟ فرضیه آن است که چون دال های اصلی جریان اعتدال هر یک به دلیلی از مدلول های خود خالی شد، فرایند مفصل بندی گفتمانی تکمیل نشد و تثبیت گفتمانی صورت نپذیرفت؛ لذا جریان اعتدال را نمی توان گفتمان دانست. پیامد عدم تثبیت گفتمانی جریان اعتدال و به حاشیه رفتن گفتمان های میانه روانه می تواند به افزایش شکاف میان مردم و حاکمیت انجامیده و با کاهش اعتماد و امید اجتماعی منجر به آنتاگونیسم پیش رونده شود.
۱۵.

تحلیل نشانه شناسیک غزلی از حافظ(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: متن پژوهی ادبی پاییز ۱۴۰۳ شماره ۱۰۱ 213 - 243

کلیدواژه‌ها: غزل «یوسف گم گشته باز آید به کنعان غم مخور» حافظ نشانه شناسی هسته مرکزی رمزگان دال و مدلول دلالت درهم تنیدگی انگیختگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶ تعداد دانلود : ۱۷
در پژوهش حاضر با عنوان «تحلیل نشانه شناسیک غزلی از حافظ»، شعری انتخابی با مطلع «یوسف گم گشته بازآید به کنعان غم مخور» مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. نویسنده در این جستار با بهره گیری از روش تحلیل درون متنی و با استفاده از منابع دست اول کتابخانه ای به پرسش های تحقیقاتی مقاله پاسخ داده است. کشف، ارائه و تحلیل هسته مرکزی رمزگان و کدهای تقویت کننده این کانون، تحلیل روابط دال و مدلول ها و تبیین دلالت هر یک، بررسی عوامل ایجاد انگیختگی دال ها مانند، نشستن در جایگاه موصوف در ترکیب وصفی، نشستن در جایگاه مضاف در ترکیب اضافی، نشستن در جایگاه مشبه به در تشبیه اضافی، نشستن در جایگاه وجه شبه در اضافه استعاری، نشستن روی محور همنشینی و بهره گیری از جادوی مجاورت، وجود دلالت های صریح در بیت، پس یا پیش از دال مورد نظر و... تأکید بر تأثیر درهم تنیدگی نشانه ها و تصاویر چند بُعدی در لایه ای شدن معنا و ایجاد سطوح معنایی تازه، باز کردن نقش عناصر رمزگان در ایجاد تخیل شاعرانه و آفرینش کلام هنری و کاربرد زنجیره های متعدد معنایی (مراعات النظیر و تناسب) به عنوان وجه غالب این عناصر نیز به عنوان یکی از عوامل اصلی ایجاد تصاویر سه یا چند بُعدی در محور عمودی هر غزل، موضوعات اساسی پژوهش بوده که ضمن استخراج و ارائه یافته ها در راستای هر یک از این محورها در پایان به تفسیری منسجم و کلی از غزل نیز دست یافته است.