مطالب مرتبط با کلیدواژه

اندیشه


۴۱.

رابطة امر سیاسی با امر نظامی در اندیشة عصر میانة ایران (5-7 هجری)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخی جنگ سال دوم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲ (پیاپی ۴) 29-48

کلیدواژه‌ها: امر نظامی امر سیاسی اندیشه عصر میانة ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹۵ تعداد دانلود : ۳۵۲
امر نظامی و امر سیاسی به عنوان دو حوزة اصلی حکومت همیشه در بستر مفهوم قدرت در تعامل و تقابل با یکدیگر تعریف شده اند. این دو حوزة قدرت در عصر میانة ایران، گاه در تعامل و گاه در تضاد با یکدیگر در ساختار حکومت مشاهده شده است. در این دوره، این دو حوزه از سویی در مسیر ادارة حکومت نیاز به تعامل نشان داده اند و از سویی دیگر، جهت در دست گرفتن قدرت غالب، کشمکشی دائمی میان این دو حوزه وجود داشته است. با توجه به تسلط نیروهایی با ماهیت نظامی بر امر حکومت، اغلب انتظار بر این است که ماهیت حکومت و سازوکارهای آن در این دوره متأثر از امر نظامی باشد و تأثیر آن در ساختار حکومت قابل رؤیت باشد؛ اما، تداوم سنت های پیشین حکومت مبتنی بر نظام دیوانسالاری در بخش اعظمی از این دوره، این تصور را با چالش روبرو می کند. ازاین رو، این نوشتار به دنبال پاسخ گویی به چگونگی ارتباط این دو حوزه در ساختار حکومت در این عصر و نمود آن در حوزة اندیشه است. به همین دلیل، در این پژوهش به جای یابی اندیشة نظامی و سیاسی و تبیین جایگاه آن ها در نظام فکری و ساختار حکومتداری این عصر پرداخته و سپس با روش تبیینی تحلیلی به بررسی ارتباط آن ها توجه شده است. بر اساس مطالعات صورت گرفته به نظر می رسد علی رغم زمینة نظامی حکومت های عصر میانة ایران، با توجه به سازوکارهای حکومت های این عصر، این امر سیاسی است که در تعامل دو حوزة امر نظامی و امر سیاسی، نقش برتر را داشته و تعیین کنندة اصلی مسیر حکومت می باشد. ازاین رو، در این دوره امر نظامی تابعی از امر سیاسی محسوب می شود؛ چنان که این اندیشه حتی از سوی نخبگان نظامی نیز پذیرفته شده بود.
۴۲.

بررسی زمینه های جبرباوری و اختیارگرایی در مثل های فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان و ادبیات فارسی (دانشگاه خوارزمی) سال بیست و ششم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲۹ (پیاپی ۸۴) 219-241

کلیدواژه‌ها: اندیشه جبر اختیار ضرب المثل ها

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۳۹ تعداد دانلود : ۵۵۷
ضرب المثل ها، به منزله نوعی ادب محاوره ای، همواره از آبشخورهای دین، فرهنگ، آداب ورسوم و باورهای فلسفی و کلامی جامعه مایه می گیرند و باورهای عوام را نیز آینگی می کنند. تکرار و بسامد ضرب المثلی با اندیشه خاص باعث می شود که آن نوع اندیشه به الگوی رفتاری تبدیل شود و کنش ها و رفتارهای مردم جامعه را تحت تأثیر قرار دهد. در جامعه ایرانی، همواره دو جریان کلامی اختیارگرایی معتزله و جبرباوری اشاعره حاکم بوده است، اما ازآنجاکه همواره حکومت ها جریان جبرباور اشاعره را به شیوه های مختلف تقویت کرده اند، این باورها در ذهن و زبان عامه مردم و به تبع آن امثال فارسی راه یافته اند، تاجایی که بیشتر امثال فارسی با ذهنیتی جبرگرا ساخته شده اند. همین جبرگرایی در ایران باستان در اندیشه زروانی باعنوان "بخت" مطرح است که حجم گسترده ای از امثال را شامل می شود. باورهایی مثل اعتقاد به جبر محض، اعتقاد به قضا و قدر و اراده حتمی خداوند و عدم استقلال انسان در سرنوشت خود، کژفهمی مسایلی مثل توکل و تفویض، رضا و تسلیم دربرابر قضای حتمی و توفیق و خذلان، در طی اعصار عواقب ناگواری برای فرهنگ ایرانی به همراه داشته است.
۴۳.

بررسی محتوایی واژه های «تفکر» و «شعور» در فواصل آیات قرآن کریم

نویسنده:
منبع: هنر زبان دوره ۴ بهمن ۱۳۹۷ (۲۰۱۸) شماره ۱

کلیدواژه‌ها: قرآن آیه تفکر اندیشه شعور ادراک فهم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۶۲ تعداد دانلود : ۵۸۸
هدف بعضی از آیات در بیان نشانه ها، «تفکر» درجهت کشف مقاصد نهایی خلقت است. «شعور» نیز از مباحث مهم قرآنی بوده که آیاتی را در قرآن کریم به خود اختصاص داده است. خداوند متعال بارها در قرآن انسان را به «تفکر»، «تذکر» و «تعقل» دعوت کرده است. افزون براین، حتی در آیاتی «عدم تفکرواندیشیدن» را توبیخ و ملامت کرده است؛ لذا در این پژوهش به بررسی محتوایی آیاتی پرداخته ایم که در فواصل آیات از ریشه ی «فکر» و «شعر» استفاده شده است. این پژوهش به دو فصل تقسیم می شود که فصل اول آن راجع به «تفکر» و فصل دوم آن درباره ی «شعور» است. هرفصل شامل دو بخش است که در آن ها ابتدا واژه ها را ازلحاظ لغوی و سپس ازدیدگاه تفسیری بررسی کرده ایم. دردیدگاه تفسیری به تحلیل انفرادی آیه ها به طور جداگانه و نیز به تحلیل محتوایی آیه هایی که انسان را به «تفکر» سوق داده اند و همچنین آیه هایی که از «عدم شعور و درک صحیح» صحبت کرده اند، پرداخته ایم.
۴۴.

زندگی و اندیشه عبدالمجید شرفی

نویسنده:
منبع: آینه پژوهش سال بیست و نهم بهمن و اسفند ۱۳۹۷ شماره ۶ (پیاپی ۱۷۴) 3 - 14

کلیدواژه‌ها: تجدید الفکر الاسامی مقاربه نقدیه اعام تجدید الفکر الدینی عبدالمجید شرفی نواندیشی تونس نواندیشان اندیشه دینی زندگینامه اندیشه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۶۵ تعداد دانلود : ۳۹۹
عبدالمجید شرفی از چهره های نوین نواندیشی در تونس است که شاید بتوان او را از مؤثرترین افراد در این حوزه دانست؛ زیرا آنچه او از خود به جا گذاشته تنها کتاب و مقالات و یا حتی دیدگاه های نوین نیست، بلکه او با نگرشی آ کادمیک، شا گردانی پرورانده که عاوه بر نشر دیدگاه هایش، ادامه دهنده راه او هستند و از این رو، دیدگاه های شرفی همانند بسیاری از نواندیشان، منحصر به نظریاتی فردی در کتاب هایش نیست، بلکه به جریانی زنده و پویا بدل شده است که هر روز با کتابی جدید و نظریه ای نوین خودنمایی می کند. متن پیش رو ترجمه مقاله ای درباره عبدالمجید شرفی از مجموعه ای با عنوان تجدید الفکر الاسامی مقاربه نقدیه است که به سرپرستی بسام الجمل جمع آوری شده و توسط مؤسسه مؤمنون بلاحدود نشر یافته است. جلد اول این مجموعه با نام اعام تجدید الفکر الدینی به معرفی افراد و اندیشه های نواندیشان شاخص در حوزه اندیشه دینی پرداخته و 11 مقاله از نویسندگان مختلف را در خود جای داده است. نگارنده متن در ابتدای نوشته، به طور اجمالی، زندگی نامه، کتاب ها، مطالب و محتوای آثار شرفی را به رشته تحریر درآورده است. سپس، مهم ترین مظاهر نوگرایی شرفی از قبیل نوگرایی در روش و نوگرایی در مضامین را تشریح و انتقادها بر دیدگاه وی را بیان می دارد. در نهایت، نوشته را با ذکر مهم ترین کتاب ها و مقالاتی که درباره عبدالمجید شرفی نوشته شده اند، به پایان می رساند.
۴۵.

بررسی و مقایسه تطبیقی لایه های ایدئولوژی اشعار فرّخی یزدی و عارف قزوینی(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: زبان و ادب فارسی دانشگاه آزاد سنندج سال دهم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۳۶ 62 - 102

کلیدواژه‌ها: فرخی یزدی عارف قزوینی اندیشه ایدئولوژی جهان بینی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۶۳ تعداد دانلود : ۳۵۱
فرّخی یزدی و عارف قزوینی از چهره های شعری معروف دوره مشروطه اند که زندگی شان با حوادث و رخدادهای عصر خویش پیوند خورده است. آن ها با سلاح شعرشان علیه ظلم و ستم های روزگار و بیدادگری ها به مبارزه برمی خیزند. و از همان آغاز، طرف داری و حمایت خود را از نهضت مشروطه اعلام و در سروده هایشان بیان می کنند. بعد از برپایی نهضت مشروطه نیز، به مبارزه خود با عوامل استبداد داخلی و استعمار خارجی ادامه می دهند و در این راه سختی ها و رنج های فراوانی متحمل می شوند، ولی دست از مبارزه برنمی دارند. سرانجام فرّخی به دست دژخیمان در زندان کشته می شود و عارف در تبعید و تنهایی و انزوا جان می سپارد. وظیفه اصلی شعر فرّخی و عارف بیداری توده مردم است. ایدئولوژی آن ها براساس حوادث و مقتضیات زمان شکل می گیرد. مضمون اغلب اشعارشان در رابطه با مسائل اجتماعی و سیاسی است. مقایسه اندیشه های ایدئولوژیک آن ها نشان می دهد، که اندیشه هایشان به هم نزدیک است. در این پژوهش تلاش می شود؛ اندیشه های ایدئولوژیکی این دو شاعر برجسته عصر مشروطه در موضوعات سیاسی، اجتماعی و مذهبی با شواهد شعری نشان داده شود.
۴۶.

نوگرایی در اندیشه های اسماعیل گاسپرینسکی و تأثیرهای آن بر مسلمانان روسیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات اوراسیای مرکزی سال دهم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱ (پیاپی ۲۰) 189 - 204

کلیدواژه‌ها: اسماعیل گاسپرینسکی اندیشه جدیدی مسلمانان روسیه نوگرایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۰ تعداد دانلود : ۲۴۲
در سده نوزدهم میلادی که کشورهای اروپایی با سرعت درحال ترقی و پیشرفت بودند، روسیه نیز که مناطق گسترده ای از آسیای مرکزی و قفقاز را ضمیمه خاک خود کرده و به یک امپراتوری گسترده تبدیل شده بود برای پیوستن به شمار این کشورها تلاش می کرد. در این دوره، در سراسر جهان اسلام یک سیر نوخواهی و اصلاح طلبی به راه افتاده بود که مسلمانان زیر سلطه امپراتوری روسیه تزاری نیز که زیر انواع فشارهای استیلاگرایانه و نیز جریان روسی سازی و مسیحی گردانی قرار داشتند متأثر از این جو نوظهور برای نو شدن حیات اجتماعی شان به تکاپو برانگیخته شدند. اسماعیل بیک گاسپرینسکی (1914-1851) از اندیشمندان متفکر مسلمان روسیه بود که جنبش های جدید جاری در روسیه را از نزدیک می دید و تحت تأثیر این جنبش ها و همچنین ارتباط و آگاهی از تحولاتی که نوشدگی در حیاط اروپاییان ایجاد کرده بود و با آگاهی از عقب ماندگی مسلمانان از سایر دنیا تلاش می کرد تا با ایده های اصلاحی خود، راه حلی برای نجات و حفظ هویت ملی و دینی و نوسازی جامعه مسلمانان ارائه دهد. پرسش اصلی این نوشتار این است که اندیشه های گاسپرینسکی چه مؤلفه های مهمی داشت و بر حیات مسلمانان روسیه چه تأثیری گذاشته است؟ در این نوشتار نشان داده می شود که گاسپرینسکی با اقدام های نوگرایانه چون چاپ نشریه و ارائه اصول جدید آموزشی و ایجاد مدرسه های نوین به سبک اروپا و برگزاری کنگره های مسلمانان روسیه، توانست راه را برای مسلمانان نوگرای روسیه هموار کند و به نوعی سبب ایجاد جنبشی به نام جدیدی در منطقه قفقاز و آسیای مرکزی شد.
۴۷.

تبیین جامعه شناختی و بستر اخلاقی بنیان های گفتگو در اندیشه امام خمینی (ره)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های اخلاقی سال هفتم پاییز ۱۳۹۵ شماره ۱ (پیاپی ۲۵)

کلیدواژه‌ها: گفتگو بستر اخلاقی اندیشه بیداری اسلامی فرهمندانه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۳ تعداد دانلود : ۲۰۸
این مقاله با تبیین جامعه شناختی، به بررسی بنیانهای گفتگو در اندیشه امام خمینی(ره) ، با استفاده از روش اسنادی وتحلیل محتوی متون وتاکیدبرادبیات نظری تحقیق برگرفته ازآیات قرآن وتئوری رهبری فرهمندانه ماکس وبر و تئوری انقلاب کرین برینتون می پردازد. دربخش اسنادی از اغلب آثار امام خمینی (ره) فیش برداری شده است.عظمت امام این است که اصالت فکرش را در آثارش بتوانیم نشان دهیم ، بنابراین، توجه به اندیشه امام بیشترازگذشته ضروری است .امام با اخلاق و منش متعالی خود توانست، نظم فکری را به نظم اجتماعی با ساختاری جدید تبدیل کند و با تحلیل انتقادی گفتمان های قبلی آنها را به چالش کشید. پس می توان گفت امام با تأسی از روش انبیاء به گفتگو می پرداخته واز گفتگو بیشتر در تبیین واصلاح واشاعه استفاده نموده است، که البته در صورت عدم نتیجه به قیام وجنگ می پرداخت. امام با رویکرد تعاملی خود، اندیشه های یکسویه وجانبدارانه را به موزه های تاریخ اندیشه سپرد.ایشان درتعاملات دیپلماتیک با توجه به اصول اخلاقی ومصلحت جامعه ودفع مفاسد به تدبیر امور می پرداختند، پس در تحلیل اندیشه هایشان بایستی به این اصول ثابت تفکرشان توجه نمود. طرح اندیشه مذهبی واخلاقی در جهان وجهانی شدن اسلام، آگاهی بخشی، تمایز اسلام واقعی از اسلام آمریکایی، توجه خاص به نیروی انسانی، کاربست مفاهیم برمبنای اسلام، رعایت احترام متقابل و رعایت عدالت بین دولت ها، مصلحت اندیشی، تعمق وواقع بینی، خلق باوری، آینده پژوهی مبانی گفتگواو را تشکیل می دهند.
۴۸.

گونه شناسی خیال در فرایند طراحی معماری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: باغ نظر سال شانزدهم خرداد ۱۳۹۸ شماره ۷۲ 53 - 64

کلیدواژه‌ها: طراحی فضای آفرینشی خیال اندیشه اثر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۰۶ تعداد دانلود : ۶۸۰
مقاله پیش رو با محوریت موضوع طراحی شکل گرفته است. چیستی طراحی و چگونگی آن همواره دغدغه نظریه پردازان و محققان در حوزه های مختلف بوده است. در این میان تنوع دیدگاه ها و زمینه های نگرش به موضوع به جای وجود یک نظریه واحد مسئله ای قابل توجه است. هنگامی که مسئله عدم قطعیت به میان می آید، یعنی با پدیده ای روبه رو هستیم که خطی نیست و تنها از منظر خرد و منطق نمی توان آن را شناخت. در این میان عده ای جنبه های متافیزیک را جست وجو می کنند، عده ای از بُعد روان شناختی، ناخودآگاه را مورد بررسی قرار می دهند و گروهی دیگر نگاهی عرفانی به مسئله دارند. این جنبه ناشناخته نهفته در طراحی می تواند برای طراح و مخاطب نیرویی رازآلود، محرک، ترس آور یا لذت بخش باشد. طراحی در نقش آفرینشی خود برخاسته از عالم فردیِ طراح و دنیای ذهنی اوست که در چهارچوب علم به سنجش برده می شود و دگر بار به خیال بازمی گردد. بر این اساس در خوانش طراحی، مجموعه ای از مؤلفه های درونی و بیرونی همزمان به میان می آیند. شناخت این فضای طراحی و چگونگی دگرپذیری آن موضوعی است که برای ما اهمیت دارد. رویکرد ما فرایندمحور است. در کنار مطالعاتی که پیرامون شاخصه های فضای فیزیکی شکل گرفته است، ضروری است شاخصه های فضای ذهنی نیز مطالعه شود. این فضای ذهنی را معادل همان فضای خیال طراح در نظر می گیریم. مشخص است که به طور مستقیم نمی توانیم به مکانیسم تخیل دسترسی داشته باشیم، اما می توانیم سعی کنیم که کارایی آن را روی سطوح ساختاری شرح دهیم. روش پژوهش تلفیقی است از شیوه روایتی و تحلیل هرمنوتیکی-پدیدارشناسی. شیوه پژوهش نیز فرایندمحور است و بر فرایند طراحی تمرکز دارد. پژوهش بر مبنای مجموعه ای از روابط و اثرگذاری های متقابل شکل می گیرد. تکیه بر خیال لازمه آفرینش گری است. خیال یک گریز دوست داشتنی است که بسیاری از محدویت ها در آن راه ندارند. همه چیز در خیال ممکن می شود. تجربه ای از آزادی و آزادگی است. فضای خیال هرکس مختص به خود اوست و شکل آن با دیگری تفاوت دارد. مجموعه ای از درون مایه های فردی، شاخصه های فضای خیال را شکل می دهند. طراح در جریان طراحی در گذار مدام میان این فضای خیال و فضای فیزیکی است.
۴۹.

حوزه های سه گانه: بررسی فصل اول درباره عبارت ارسطو(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: هستی و شناخت جلد اول پاییز و زمستان ۱۳۹۳ شماره ۲ 39 - 60

کلیدواژه‌ها: ارسطو درباره عبارت لفظ اندیشه واقعیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۳ تعداد دانلود : ۵۴۷
سطرهای آغازین درباره عبارت ارسطو یکی از تأثیرگذارترین متون در تاریخ معناشناسی است و مقدمه ای مهم برای فهم و تقریر برخی از دیدگاه های ارسطوست. بر اساس تفسیر کلاسیک، ارسطو به طور عام بیان می کند که نوشته ها نشانگرِ آواها (الفاظ) است و آواها در وهله نخست نشانگرِ انفعال های نفس و انفعال های نفس شبیه اشیاء و در نتیجه آواها با واسطه نشانگرِ اشیاء است. در دوران معاصر، نورمان کرتزمن این تفسیر را به چالش کشید و تفسیر جایگزینی را مطرح کرد که سرآغازی برای باز تفسیر این فصل شد. این مقاله بر بخش اول از این فصل متمرکز می شود، برخی از تفسیر های کلاسیک و معاصر از آن را تقریر می کند و پس از بررسی برخی از واژگان کلیدی، تفسیر مختار را ارائه می دهد که بر اساس آن هدف اصلی ارسطو تفکیک بین سه حوزه لفظ، اندیشه و واقعیت و توجه به احکام مشترک و به ویژه اختصاصی آن هاست که در حل برخی دشواری ها سودمند است.  
۵۰.

نسبت اندیشه ماشین جانوری دکارت با رفتارهای زیست محیطی جدید(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: غرب شناسی بنیادی سال نهم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲ (پیاپی ۱۸) 1-24

کلیدواژه‌ها: دکارت ماشین جانوری اندیشه امتداد طبیعت هستی شناسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۱۹ تعداد دانلود : ۳۹۱
این مقاله به تأثیر اندیشه دکارت در باب حیوانات و نظریه موسوم به ماشین جانوری او بر رفتارهای زیست محیطی دوره مدرن می پردازد. ابتدا هشت فقره قابل انتساب به اندیشه دکارت در باب حیوانات (ماشین بودن، رفتار خودکار، اندیشه، زبان، خودآگاهی، آگاهی، احساس و حیات) ارزیابی شده اند. سپس سه آموزه کلیدی وحدت و یکپارچگی، بی مرتبه گی تکوینی و همین طور کنشگری غیرنفسانی به عنوان آموزه های اساسی قابل استخراج از اندیشه دکارت در باب حیوانات، طبیعت و حتی بدن انسانی پیشنهاد شده اند. در اینجا نشان داده ایم که این سه آموزه، اعم از آنکه دکارتی خوانده شوند یا نه، حضور و تأثیر عمیقی در رفتارهای بعضاً مخرب انسان دوره مدرن با طبیعت بر جای گذاشته اند و مهم تر از آن، تغییر نگرش و توجه او در باب برخی مفاهیم مانند «طبیعت» را رقم زده اند و آن را به مفاهیم و تعاریف انسان مدار و خودخواهانه تری فروکاسته اند. در انتها به این نکته پرداخته ایم که یکی از دلایل این رخداد، اجمال هستی شناختی ای است که محرک آن نه فقط سودای احکام یقینی در باب عالم بلکه دانش تجربی محدود دکارتی است و گذار از آن اجمال به تفصیل هستی شناختی، شرط برون رفت از این رویکرد و رفتار دکارتی با حیوانات و طبیعت است.
۵۱.

ای خطه دلیری و دانای

نویسنده:
منبع: آینه پژوهش سال ۲۵ آذر - اسفند ۱۳۹۳ شماره ۵ و ۶ (پیاپی ۱۴۹ و ۱۵۰) 84 - 90

کلیدواژه‌ها: کتاب ای خطه دلیری و دانایی عزت الله فولادوند ساختار سروده زبان اندیشه دفتر شعر معرفی کتاب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۷ تعداد دانلود : ۳۰۱
«ای خطه دلیری و دانایی» دفتری دربردارنده 62 شعر و برگزیده ای از سروده های عزت الله فولادوند است. شعرهای این دفتر در قالب های گوناگون سروده شده اند و شاعر، کتاب را بر پایه قالب های شعر از قبیل: نیمایی، غزل، قصیده، قطعه، مثنوی، و ترانه ها، فصل بندی کرده است. نویسنده در نوشتار حاضر بر پایه قالب های شعر کتاب، به بررسی ساختاری سروده ها (قالب ها، وزن و قافیه، و شمار بیت ها) همت گماشته است. وی در ادامه، زبان و اندیشه شاعر را واکاوی می نماید.
۵۲.

نظام معرفت شناسی آیت الله خامنه ای در تحلیل مسائل اجتماعی سیاسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های راهبردی سیاست سال هفتم بهار ۱۳۹۸ شماره ۲۸ (پیاپی ۵۸) 123 - 154

کلیدواژه‌ها: معرفت شناسی اندیشه نظام شناخت سیاسی اجتماعی آیت الله خامنه ای

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۷ تعداد دانلود : ۶۲۶
ریشه چیستی، چرایی و چگونگی اندیشه رهبران اجتماعی سیاسی در نظام معرفت شناسی آنان نهفته است. فهم این نظام، کمک می کند تا حلقه های موثر در تحلیل مسائل سیاسی از دیدگاه افراد شناخته شود. با وجود آثار علمی متعدد درباره اندیشه های آیت الله خامنه ای تاکنون اثری به طور خاص نظام معرفت شناسی وی را در تحلیل مسائل اجتماعی سیاسی بررسی نکرده است. این مقاله با روشی توصیفی-تحلیلی با رویکردی معرفت شناسانه در صدد کشف نظام معرفت شناسی آیت الله خامنه ای در مسائل اجتماعی سیاسی برآمده است. در پاسخ به این پرسش که آیت الله خامنه ای با چه معیاری به تحلیل مسائل سیاسی می پردازند به این نتیجه می رسیم که نظام معرفت شناسی ایشان  با اتکا به فرآیند چهارگانه شناخت یعنی، امکان شناخت قضیه های سیاسی، قابلیت پذیرش صدق و کذب قضایای سیاسی، امکان تشخیص قضیه سیاسی صادق از کاذب و ارتباط بین قضایای سیاسی به تحلیل مسائل می پردازد. مهمترین وجه تمایز نظام معرفتی وی با سایر تحلیل گران سیاسی در ترکیب داده های تجربی با سنجش های عقلانی و تطبیق وحیانی است.     
۵۳.

تبیین فلسفی رابطه غذا با روح و اندیشه با نگاهی به متون دینی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: انسان پژوهی دینی سال شانزدهم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۴۱ 179 - 196

کلیدواژه‌ها: غذا روح انسان اندیشه رویکرد فلسفی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۲ تعداد دانلود : ۳۴۱
امروزه با توجه به گسترش مباحث تجربی مربوط به تغذیه و پیدایش سبک خاص تغذیه ای در دوران جدید و نیز رشد و گسترش کمّی و کیفی انواع غذاها، ضرورت پرداختن به بحث تغذیه و نسبت آن با انسان بر اساس رویکردهای دینی و فلسفی بیش از هر زمان دیگر آشکار شده است. این مقاله، با روش فلسفی و به صورت کاربردی و عینی با موضوع تغذیه به عنوان شأنی از شئون انسان مواجهه می شود و تبیین فلسفی از نسبت تغذیه انسان با روح و اندیشه اش به دست می دهد. روش تبیین مباحث این پژوهش، عقلی و فلسفی است. به دلیل اهمیت آموزه های دینی اشاره ای به مستندات دینی این موضوع نیز شده است. مطابق این رویکرد، تغذیه اگرچه مربوط به ساحت جسمی انسان است، اما چون روح انسان با ساحت جسمی پیوند دارد، غذا بر ساحت روحی و اندیشه انسان تأثیر می گذارد. بر این اساس، تغذیه به عنوان یکی از عوامل غیرمعرفتی در جهت گیری اندیشه و باور انسان تأثیرگذار است، به طوری که برخی از اندیشه های انسان متأثر از غذا است. همین طور تبیین و اثبات این موضوع، علاوه بر اینکه کاربردی و مهم است، آثار تربیتی و اخلاقی خاصی در حوزه های مرتبط با این بحث دارد.
۵۴.

نگرش دینی و تأثیر آن بر اندیشه های سیاسی سنت آگوستین و امام خمینی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: الهیات تطبیقی سال دهم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲۲ 1 - 16

کلیدواژه‌ها: آگوستین امام خمینی دین سیاست اندیشه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۶ تعداد دانلود : ۴۱۵
اهمیت امام خمینی(ره) و سنت آگوستین در حوزه تمدن اسلام و غرب، به دلیل آن است که افکار و آثار هر دو منشأ تحولات عمیقی بوده است؛ از این رو مقایسه اندیشه های سیاسی این دو شخصیت اهمیت زیادی دارد. این مقایسه براساس سه محورِ «ماهیتِ سیاست»، «ارتباط دین و سیاست» و «وظیفه شهروندان»، با توجه به تأثیرپذیری محورهای مذکور از نگرش دینی آن دو شخصیت، صورت گرفته است؛ بنابراین هدف پژوهش حاضر، مقایسه نگرش دینی امام خمینی و آگوستین و تأثیر آن بر اندیشه های این دو شخصیت است. بر اساس این، پژوهش حاضر از نوع توصیفی تحلیلی با ماهیّت کیفی و رویکرد مقایسه ای است. جمع آوری داده ها نیز به شیوه کتابخانه ای انجام شد. یافته های پژوهش نشان می دهند گرچه دغدغه اصلی امام خمینی و آگوستین توجه به دین و برکشیدن آن بر فراز سیاست یا دینی کردن سیاست و درنهایت هدایت انسان به سوی حقیقت آسمانی و وحی و دستیابی او به رستگاری اخروی بوده است، نگرش و برداشت متفاوت آن دو متفکر از دین، باعث ایجاد تفاوت در باورهای سیاسی آنها شده است. آگوستین به جدایی بین امر سیاسی و امر دینی قائل است و سیاست را شرّ ضروری می داند که نتیجه آن، سلطه انسان بر انسان است؛ در حالی که امام خمینی معتقد است بین سیاست و دین پیوندی ناگسستنی وجود دارد و سیاست را تا حد قدسی ارتقا می دهد که وظیفه مهم هدایت انسان ها به سوی کمال را به عهده دارد.
۵۵.

نابرابری های اجتماعی در اشعار پروین اعتصامی

نویسنده:
منبع: پژوهش های سیاسی سال سوم بهار و تابستان ۱۳۹۲ شماره ۶ 8 - 36

کلیدواژه‌ها: پروین اعتصامی اندیشه نابرابری طبقاتی نابرابری جنسیتی فمینیست استبداد ستیزی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۳۲ تعداد دانلود : ۵۰۴
پروین اعتصامی شاعری متعهد است که در قالب آموزه های اخلاقی و دینی، به بیان مشکلات و کاستی های جامعه خویش می پردازد، دیوان اشعارش به عنوان تنها یادگار از او سرشار از مناظره ها، تمثیل ها و کنایه ها با مضامین اجتماعی است. تعداد اشعاری که پروین در آنها سخت ترین انتقاد ها را بر شاهان وارد می کند و از ظلم و ستم اغنیا و قدرتمندان و درد و رنج محرومان یاد می کند، به اندازه ای زیاد است که مایه ی حیرت و شگفتی می شود. ایشان از جمله شعرای مردمی است که با اتکا بر روحیات و طبع لطیف زنانه اش رفیع ترین و بلندترین اندیشه های سیاسی اجتماعی دوران استبدادی را که به درک آن نائل آمده در اشعارش به تصویر می کشد. در این مقاله به بررسی جامعه شناختی نابرابری های اجتماعی اعم از جنسیتی و طبقاتی از دریچه ی نگاه پروین اعتصامی پرداخته و نیز مطالبی پیرامون شرایط سیاسی و اجتماعی که پروین از آن متأثر بوده، ظلم و استبداد ستیزی پروین، ارائه می شود.
۵۶.

فرگه، عالم سوم و افلاطون گرایی در فلسفه او(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: هستی و شناخت جلد پنجم بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱ 27 - 40

کلیدواژه‌ها: فلسفه معاصر افلاطون گرایی افلاطون و فرگه عالم مثال عالم سوم اندیشه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۵ تعداد دانلود : ۳۸۴
در این نوشتار نگارنده به دنبال آن است که با بررسی اجمالی عالم مثال و موجودات متعلق به آن و همچنین تشریح جزئیات و ویژگی آن موجودات در برابر موجودات عالم مادون خط افلاطون، مقایسه ای داشته باشد با ایده اصلی گوتلوب فرگه در خلق عالم سوم و اختصاص حضور و وجود برخی از موجودات، به خصوص اندیشه، به آن عالم. این نخستین بررسی است که صورت می گیرد و ایده اصلی آن کاوش در افلاطون گرایی (به معنای مصطلح آن در فلسفه معاصر) فرگه در فلسفه تحلیلی است. نگارنده ایده اصلی افلاطون در ایجاد عالم مثال و همچنین موجودات مثالی را بررسی و  بهره برداری فرگه از این ایده را تشریح می کند. پس از آن با بررسی و کنکاش دقیق در آرای فرگه در باب عالم سوم و موجودات حاضر در آن، به خصوص اندیشه، سعی بر آن دارد تا بررسی کند که آیا می توان تناظر یک به یک میان این دو برقرار کرد و با نقدهایی که بر تشریح سیستم فرگه در خلق عالم سوم و اندیشه وارد می کند، مدعی است که تناظر یک به یک نمی تواند مطرح شود. نتیجه نهایی که مورد بررسی و مداقه قرار گرفته، روند و سیستم کلی فرگه در افلاطون گرایی است. موضوعات مرتبط با دیگر موجودات عالم سوم، به غیر از اندیشه (مثل اعداد) در این نوشتار بررسی نشده است و هر کدام از آنها باید در نوشتاری مستقل بررسی شود.
۵۷.

بررسی تطبیقی نظریه «اندیشه هستی شناسانه» پارمنیدس و دکارت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های هستی شناختی سال نهم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱۷ 147-170

کلیدواژه‌ها: هستی شناسی اندیشه وجود پارمنیدس دکارت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۰۰ تعداد دانلود : ۳۸۴
یکی از مسائل مطرح در بحث هستی شناسی، نحوه ارتباط میان هستی و اندیشه است. در میان فیلسوفان پیش سقراطی، پارمنیدس به عنوان حکیمی برجسته، با نگاهی وجود شناسانه به بررسی چگونگی تعامل هستی و اندیشه پرداخته است. او هستی و اندیشه را یکی می داند و می گوید آنچه می تواند اندیشه شود هستی است و نیستی اندیشه کردنی نیست؛ یعنی اندیشه فقط به هستی تعلق می گیرد و آن را ادراک می کند. از سوی دیگر این ارتباط در اندیشه فیلسوف متجددی همچون دکارت نیز به چشم می خورد. وی پایه و اساس فلسفه خود، یعنی کوجیتو را بر مبنای این تعامل بنیان نهاده است. او نخست هستی خویش و سپس هستی امور خارجی را از طریق اندیشه و شک اثبات می کند. در نظر او وجود داشتن و هست بودن امری مسلم و آشکار است، اما در صورتی که اندیشه ای در میان باشد؛ زیرا اگر انسان به طور کامل از تفکر کردن منصرف شود، وجود نخواهد داشت، پس تفکر کردن همان وجود داشتن است. این نوشتار درصدد تبیین و تطبیق دیدگاه های این دو فیلسوف بر محور ارتباط هستی و اندیشه است.