مطالب مرتبط با کلیدواژه

شکار


۱.

منظومه شکار اخوان ثالث(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: تشبیه نیما افسانه منظومه زمستان اخوان ثالث صیاد شکار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۱۷
اهداف این پژوهش بررسی ویژگی های سبکی منظومه شکار و تحلیل و نقد آن می باشد. به عنوان شیوه پژوهش، در این مقاله از معیارهای شناخته شده در سبک شناسی، بیان، بدیع، نقد ادبی و داستان نویسی، در جهت تحلیل سبک شناختی و نقد اثر مذکور استفاده شده است. نتایج پژوهش از قرار ذیل می باشد: 1) ویژگی های سبکی این منظومه عبارتند از: زبان رمزی(symbolic) اشارات و دلالتهای ضمنی فراوان؛ توصیف؛ ایجاز، زبان ساده، به کار بودن از جنبه های نحوی، معنایی و واژگان روز، همراه با حداقلی از باستان گرایی(archaism) در واژگان، استفاده فراوان از تشبیه و محسوس بودن مشبه به در تشبیه ها، استفاده فراوان از شخصیت بخشی و صنایع لفظی بدیع، به ویژه واج آرایی (alliteration) و جناس، و در مقابل، کم اعتنایی به کنایه و صنایع معنوی بدیع 2) این منظومه با توجه به رمزی بودن و درونمایه فلسفی، تا حدی ادامه شیوه منظومه سرایی نیما یوشیج شمرده می شود، اما به دلیل استفاده از نمادها و ویژگی های بلاغی بر گرفته از سنت شعر فارسی، گرایش بیشتر به وضوح معنا (در قیاس با نیما) و قالب نیمه سنتی منظومه، اخوان ثالث شیوه ای متفاوت با روش نیما یوشیج اختیار کرده است و آن تلفیق سنت و نوگرایی است.
۲.

بررسی وتحلیل معنای «نقش» در بیتی بحث برانگیز از حافظ(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: نقش موسیقی حافظ شکار نقش خواندن نقش بازخواندن پرده

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی ادبیات حوزه های ویژه حافظ پژوهی
  2. حوزه‌های تخصصی ادبیات کلیات نعابیر و اصطلاحات
تعداد بازدید : ۱۶۲۶ تعداد دانلود : ۱۲۱۶
در این جستار به شرح و تفسیر معنای «نقش» در بیت بحث برانگیز: داده ام باز نظر را به تذروی پرواز بازخواند مگرش نقش و شکاری بکند از حافظ پرداخته شده است. ابتدا نکاتی که شارحان پیش از این دربارة واژة «نقش» در این بیت آورده اند مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. بسیاری از شارحان با توجّه به معنایی که سودی از واژة «نقش» به دست داده معنای «نقش» را اصطلاحی در شکار دانسته اند. نگارنده در ردِّ این معنا شواهد بسیاری یافته است و به این نتیجه رسیده که «نقش باز خواندن» در این بیت از حافظ «اثر کسی یا چیزی را درک کردن»، «درک و فهم درست از چیزی» و... است و این واژه در این بیت ارتباطی با شکار ندارد.
۳.

نقش برجسته شکارگاه خسرو دوم (؟) در تاق بستان و الگوپذیری از آن در نقش برجسته تنگواشی فتحعلیشاهِ قاجار(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: شکار نقش برجسته شکارگاه تاق بستان تنگواشی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۱۷ تعداد دانلود : ۸۰۳
نقشمایه شکار از نخستین نقاشیهای دیواری دوران پارینهسنگی درون غارها تا تکاملیافتهترین دستساختههای امروزی در هنر ایران وجود داشته و در مسیر تاریخ هنر و طی فرایندِ شکلگیری فرهنگهای مختلف، مفاهیم گوناگونی را در درون خود پرورده است. این روند تکاملی در دوران تاریخی و خصوصاً دوره ساسانی مفهومی فراتر از شکار صرف به خود میگیرد، به طوریکه یکی از رایجترین موضوعات هنر و فرهنگ دوره ساسانی صحنه شکار است و در این زمینه شاهان ساسانی اقدام به تأسیس مکانهایی خاص با عنوان شکارگاه و یا باغشکار کردهاند. این پژوهش در نظر دارد به بررسی مفهوم شکار در دوره ساسانی، به ویژه اهمیت محوطههای شکارگاهی دوره خسرو دوم بپردازد؛ بدین منظور شکارگاه خسرو دوم در تاق بستان و نقوش حکشده شکار گراز و گوزن در دو طرف تاق بزرگ تاقبستان مطالعه شده و تأثیر آنها بر شکلگیری شکارگاه فتحعلیشاه در تنگواشی، و همچنین نقش برجسته او در این مکان، بررسیشده است. مطالعه نقوش شکارگاه تاق بستان، تأثیرپذیری آنها را از نقاشیهای دیواری مربوط به شکارِ اواخر دوره اشکانی و دوره ساسانی مشخص کرده است، به طوریکه خود نقاشیهای دیواری مربوط به شکار دوره ساسانی خود متأثر از نقاشیهای دیواری دوره اشکانیاند. نقوش شکارگاهی تاق بستان بر نقوش شکار در دوران اسلامی تأثیر گذاشته است که نمود این تأثیرات را در مینیاتورهای دوره اسلامی میتوان دید. چنانچه اوج آن در دوره قاجار و به گونهای دیگر تجلی پیدا میکند؛ بارزترین نمود این تأثیرپذیری در دوره قاجار، نقش برجسته شکار شاهی فتحعلیشاه در تنگواشی است. مطالعات صورت گرفته در این پژوهش نشان میدهد، با وجود اینکه دو نقش برجسته مذکور از نظر مضامین به هم شباهت دارند، اما هدف از ایجاد آنها متفاوت بوده است.
۴.

جایگاه شکار در نزد هخامنشیان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ایدئولوژی جنگ شاه آموزش و پرورش ورزش هخامنشیان شکار شکارچی مشروعیت سلطنتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۲۴ تعداد دانلود : ۹۲۹
«شاه- شکارچی» یکی از خصایص ایدئولوژیکی سلطنت هخامنشی است. شاه -شکارچی -راهبر، نخستین فرد در مبارزه و جنگ به حساب می آمد و شکار و شکارگاه نیز عرصه ممتازی برای اثبات دلاوری شاه بزرگ بود و پارسیانی که مدعی شاهی بودند،از جمله کورش جوان (برادر اردشیر دوم)،در میان تمامی صفاتی که ادعاهایشان را توجیه می کرد،شایستگی شان در نبرد (مشق جنگ، کمانکشی، نیزه اندازی)،و نیز عشق به شکار قرار داشت و ستایش ها را پیوسته به سوی خود جلب می کردند و بدین وسیله،قصد داشتند به داعیه سلطنت خود از حیث دارا بودن خصایص ایدئولوژیکی سلطنت هخامنشی مشروعیت بخشند. در این مقاله، کوشش بر آن است تا به جایگاه شکار از لحاظ ایدئولوژیک در نزد هخامنشیان پرداخته شود و جنبه های آن از نظر تعلیم و تربیت و خصایص شاهی بررسی گردد.
۵.

نقش شکار در دوره عیلام نو (650-1000 ق. م) با نگرشی بر مهرهای استوانه ای و نقوش برجسته هم زمان در بین النهرین (آشور)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: بین النهرین عیلام شکار نقش برجسته آشور مهر استوانه ای

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی هنر و معماری هنرهای کاربردی هنرهای صناعی تزئینی وغیره جهان
  2. حوزه‌های تخصصی هنر و معماری هنرهای زیبا هنرهای تجسمی طراحی، نقاشی ایران و اسلام سبک ها
تعداد بازدید : ۲۶۷۰ تعداد دانلود : ۱۵۰۰
در زمینه نقوش شکار در دوره عیلام نو و نمونه های هم زمانِ بین النهرینیِ آن همواره خلأ پژوهش وجود داشته است؛ به همین دلیل و با توجه به این ضرورت، مدارک و منابع موجود بررسی شد. این تحقیق دوره زمانی 650-1000 ق. م را دربر می گیرد و با نگرشی بر مهرهای استوانه ای و نقوش برجسته هم زمان در این مناطق انجام شده است. با مطالعه 29 مهر استوانه ای و 18 نقش برجسته به وجود اشتراک هایی در صحنه های حیوانات شکارشده، سبک شکار، ابزار شکار و جنس آثار پی می بریم. در این بررسی مشخص شد که در نقوش شکارِ دوره عیلام نو، علاوه بر جنبه معیشتی و مذهبی، جنبه تفنّنی را نیز می توان مشاهده کرد. تا کنون از دوره عیلام نو هیچ نقش برجسته سنگی با موضوع شکار به دست نیامده است. همچنین در هیچ یک از آثار دوره عیلام نو، پادشاه در هیچ یک از نقوش شکار دیده نمی شود. اما بر بسیاری از نقوش برجسته سنگی بین النهرین (650-1000 ق. م) صحنه شکارِ پادشاه به فراوانی مشاهده می شود. در این بررسی، نقوش شکار در دوره عیلام نو و نمونه های هم زمان بین النهرینی مورد مطالعه قرار گرفت. اما هنوز آثار این دو سرزمین به مطالعه و تحقیق بیشتری نیاز دارد.
۶.

کاربست های نظامی شکار در فتوحات دورة ایلخانان و تیموریان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: مغولان ترکان تیمور شکار کاربست نظامی چنگیز خان

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی ایلخانان فرهنگی
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه باستان شناسی
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی تاریخی تاریخ ایران
تعداد بازدید : ۱۶۸۸ تعداد دانلود : ۸۵۲
شکار از جمله سنن رایج در بین اکثر اقوام گذشته است که با انگیزه های متفاوت بدان می پرداختند. اقوام ترک و مغول شکار را با هدف تأمین غذا و مایحتاج زندگی و همچنین تمرین فنون رزمی انجام می دادند. چنگیز خان و تیمور در فواصل جنگ ها و یا فصولی از سال، با برگزاری شکار در مناطق مختلف، سپاهیان خود را به تیر اندازی و شیوة فریب، اغفال، محاصره و صید حیوانات شکاری عادت می دادند تا آنان همین فنون را در میادین جنگ علیه دشمن به کار گیرند. در واقع، شکار نه تنها به منظور تأمین بخشی از آذوقه اقوام ترک و مغول انجام می پذیرفت، بلکه صحنه شکار مانند مانور نظامی بود که در آن فنون جنگی از جمله اسب سواری، تیر اندازی، شیوة محاصره و به دام انداختن دشمن تمرین می شد. این شیوة تمرین نظامی برای شاهزادگان و جوانان میدانِ جنگ ندیده، اهمیت بسیاری داشت. در این مقاله، علل و انگیزه های فرمانروایان ترک و مغول از شکار و چگونگی انجام آن در دورة ایلخانان و تیموریان به شیوة تحلیلی و توصیفی بررسی شده و همچنین به منظور بیان چگونگی فنون رزمی اقوام ترک و مغول (الهام گرفته از سنن اجتماعی)، به روش هایی مانند برگزاری مراسم جشن و بخشش هدایا اشاره می شود که فرمانروایان برای تقویت روحیه سپاهیان انجام می دادند.
۷.

شناخت انسان از تاثیر موسیقی بر رفتار حیوانات(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: موسیقی حیوان شکار عجایب المخلوقات

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی انسان شناسی انسان شناسی زیستی کردارشناسی جانوری
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی انسان شناسی انسان شناسی فرهنگی انسان شناسی هنر موسیقی
تعداد بازدید : ۳۳۲۱ تعداد دانلود : ۱۰۶۴
از دیرباز عالمان صنعت موسیقی و عاملان این فن، انواع مختلفی از موسیقی را مطابق اطباع و حالات مختلف انسانی از جمله شادی، غم، ترس، اضطراب و آسایش مناسب دانسته و به کار می گرفته اند. انسان به تجربه دریافته بود که موسیقی بر جان دیگر جانواران زنده از جمله حیوانات تاثیر می گذارد و می توان مناسب اطباع حیوانات وحشی و اهلی، پرندگان و حتی حشرات نیز انواعی از موسیقی را به کار برد. به این ترتیب شکارچیان، بازداران، یوزبانان، ساربانان و دیگر کسانی که حرفه ای در ارتباط با حیوانات داشتند توانسته بودند به واسطه دریافتن نوایی که مناسب طبع برخی از جانوران بود، رفتار آن حیوانات را تا حدودی تحت کنترل درآورند. شکار، از جمله فعالیت هایی به شمار می رفت که موسیقی به آن راه یافته و به جزئی از آن تبدیل شده بود. یکی از اهدافی که نوای سازها در شکارگاه ها تامین می کرد، کنترل حرکات حیوانات مطابق خواست و اراده شکارچی بود تا به واسطه آن، کار شکار آسان تر شود. شکارچیان با به کار بردن انواعی از سازها، حیوانات را از مخفیگاه خود بیرون کشیده و به محل مشخصی هدایت می کردند تا کار شکار آسان تر و مطمئن تر شود. در این مقاله سعی شده تا شواهدی که نشان دهنده علم و اشراف پیشینیان ما به تاثیر موسیقی بر رفتار حیوانات است، مورد بررسی قرار گیرد. به این منظور حکایات و توصیه هایی که در ارتباط با تاثیر موسیقی در تسهیل کنترل حیوانات اهلی و شکار حیوانات وحشی در متون، بویژه کتب عجایب المخلوقات، وجود دارد استخراج و مورد بحث قرار گرفته است.
۸.

تحلیل پدیده شکار سلطنتی در عصر قاجار(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ناصرالدین شاه شکار دوشان تپه سلسلة قاجار نظام پادشاهی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۸۹ تعداد دانلود : ۹۷۶
هدف: هدف این نوشتار بررسی سنت شکار به عنوان یکی از رسوم مورد علاقه حکام قاجار است. سنت شکار در سیر پادشاهی ایران در قبل و بعد از اسلام تا زمان تأسیس سلسله پهلوی، ازجمله آداب و رسوم پادشاهان و در مقام نظر، از الزامات مقام شاهی بوده و یکی از صفات لازمه پادشاهان به شمار می آمده است. بااین حال فرض بر این است که خوش گذرانی و صرف اوقات فراغت در شکارگاه ها یکی از علل اصلی توجه شاهان قاجار به امر شکار بوده است و بررسی آن مسئله اصلی این مقاله است. در این راستا به سؤالات زیر پاسخ می دهد که چرا برخی از شاهان قاجار به رسم شکار توجه ویژه ای داشتند؟ و این سنت با چه روندی اجرا می شد و دارای چه آثار و تبعاتی بود؟ روش و رویکرد: این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی و با اتکا به متون اسنادی- کتابخانه ای به واکاوی موضوع می پردازد. یافته ها و نتایج: نتایج نشان می دهد که توجه شاهان قاجار ازجمله فتحعلی شاه، ناصرالدین شاه و مظفرالدین شاه به شکار علاوه بر خوش گذرانی و سرگرمی، انگیزه های سیاسی و کسب مشروعیت از طریق اثبات توانایی تیراندازی خود بود که با تشریفات خاص اجرا می شد. این رسم همچنین نقش زیادی در تحمیل هزینه ها و کم توجهی به امور داخلی نیز داشته است.
۹.

آمیزه مفهومی جنگ و شکار و عشق در غزلیات سعدی با تکیه بر نظریه «فوکونیه» و «ترنر»(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: جنگ شکار غزلیات سعدی آمیزه مفهومی وصف معشوق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۶۴ تعداد دانلود : ۷۳۱
هدف این پژوهش، تبیین آمیزه مفهومی جنگ و شکار و بررسی ابعاد خاص حوزه آمیخته در غزلیات سعدی بر اساس نظریه «فوکونیه» و «ترنر» است. در غزلیات سعدی یکی از مفاهیم شناختی پربسامد، جنگ و شکار به عنوان حوزه درونداد برای عشق است. نظریه آمیزه مفهومی به عنوان ابزاری کارآمد در درک چگونگی تعامل نظام مفهومی با حوزه های آن به کار گرفته می شود. فوکونیه و ترنر، نظریه الگوی چندفضایی یا شبکه ای را مطرح کردند. در الگوی شبکه ای، مفاهیم مشترک دو حوزه دروندادی، فضای عام را می سازند. علاوه بر این تعامل این دو حوزه دروندادی، فضای آمیخته ای را پدید می آورد که ساختار مفهومی آن به تنهایی از فضاهای دروندادی درک نمی شود. در این پژوهش نشان خواهیم داد که عمده مفاهیم در عشق بر محور معشوق و الفاظ خاصی که در وصف او به کار گرفته می شود، استوار است و در حوزه آمیخته مفاهیمی پارادوکسیکال مانند مرگی که حیات ابد است یا اسارت عین آزادی مطرح می شود. پس از ترسیم ابعاد آمیزه مفهومی جنگ و شکار خواهیم کوشید به این پرسش پاسخ دهیم که پارادوکس حاصل در حوزه آمیخته چگونه ایجاد می شود. فرضیه آن است که پارادوکس حاصل در آمیزه ناشی از تأثیر مفاهیم عرفانی عشق در گفتمان صوفیانه بر الگوهای ذهنی شاعر است، حتی اگر غزل در ردیف غزل های عاشقانه قرار داشته باشد.
۱۰.

پدیدارشناسی باغ در آثار و نقش برجسته های آشوری؛ مفاهیم و گونه ها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: گونه شناسی باغ آشوری نقش برجسته بیتانو شکار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۲ تعداد دانلود : ۵۵۳
بیان مسئله : نقش برجسته های آشوری به ویژه آشور نو علاوه بر «روایتگری تاریخی»، سنتی دیرپا در «بازنمایی محیط طبیعی» دارند. از سوی دیگر، هستی شناسی دوقطبی آشوری مبتنی بر دوگانه های «مرکز/ پیرامون» و «نظم/ آشوب» در شیوه مواجهه آنان در منظر طبیعی تأثیرگذار بوده و درک زیبایی شناسی آنان را نیز شکل داده است. بااین حال، نقش این موارد در شکل دهی به انواع باغ به مثابه طبیعت سوم، موضوع مهمی در اسناد و نقش برجسته های آشوری است که کمتر به عنوان پژوهشی مستقل مورد توجه بوده و مدلی از آن عرضه نشده است. هدف : هدف این نوشتار شناسایی مؤلفه های کلیدی مؤثر بر شکل گیری انواع باغ ها نزد آشوریان نو و گونه شناسی و مدل سازی نگاه آنان نسبت به باغ و کارکردهای گوناگون آن مبتنی بر تحلیل متون پژوهشی و نقش برجسته های برجای مانده است. روش پژوهش : این پژوهش از روش کیفی در رویکردی انتقادی و استنتاجی و با خوانشی تأویلی به پدیدارشناسی باغ در نقوش آشور نو می پردازد. از «همسوسازی داده ها» برای دستیابی به اشباع نظری بهره برده شده است. نتیجه گیری : نتایج حاصل نشان می دهند که باغ ها نزد آشوریان تجلی «جهان صغیر» هستند و طیفی از کارکردهای تفریحی- نمایشی تا آیینی- تشریفاتی و حتی بوم شناختی و اقتصادی را در بر می گیرند. گونه شناسی پیشنهادشده در این نوشتار مبنی بر مکان-کارکرد (الف) باغ ها و پارک های منظر درون شهری و ب) باغ ها و پارک های منظر حاشیه شهری و مدل مفهومی تنظیم شده، نشان می دهند که با دور شدن از مرکز شهر و با کاهش ارزش آیینی و مذهبی آنها، طراحی هندسی و منظم به سمت نگرش آزادانه (طبیعی) مبتنی بر «برنامه ریزی منظر» تغییر می یابد. تغییر در پارادایم طراحی باغ مبتنی بر دگرگونی در واژه باغ از «کیرو» به «کیریماهو» یعنی جانشینی باغ های نمایشی (تفریح و لذت) بجای باغ های کارکردی (گیاه شناسی) در زمان سارگون دوم (اواخر قرن 8 ق.م) روی می دهد و این دوران سرآغاز دوران طلایی در باغ سازی آشوری است که از آن به بعد عناصر نمایشی همچون دریاچه های مصنوعی، بیتانو و آکواداکت ها به باغ ها افزوده شدند و باغ های معلق و مطبق رونق یافتند.
۱۱.

رمزگشایی از مضمون شکار در هفت پیکر بر اساس رویکرد اسطوره شناختی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ابرمرد اسطوره ای اسطوره بهرام گور شکار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۰۴ تعداد دانلود : ۵۱۲
مفاهیم اسطوره ای به دلیل گستردگی آنها در عمق ساختارهای ذهنی انسان قسمت وسیعی از زیر ساختهای وجودی ما را تشکیل داده اند. شکار نیز به منزله آیینی بنیادین و دیرینه و به دلیل شاخصه های اسطوره ای در دایره مفاهیم اسطوره ای می گنجد. از جهتی این مثنوی سراسر مشحون از رمز و نمادهای اسطوره ای است که در برخی از موارد با شکار پیوندی وثیق برقرار می کند. از دیدگاه رویکرد اسطوره شناختی، بهرام در هفت پیکر تنها به دلیل آنکه مولفه های شخصیت شکارگر اسطوره ای را داراست در پی رسیدن به جایگاه ابرمرد است. این مقاله علاوه بر آنکه شکار را مفهومی اسطوره ای می داند از این رویکرد نیز زوایای نهانی داستان و شناخت عمیق تر آن را بر اساس اسطوره شکار نشان می دهد و بر آن است که هر زمان پیامی بنیادین یا رخدادی عظیم در راه است از رهگذر اسطوره شکار، انتقال پیام صورت می پذیرد. از جهتی بنیادی ترین اسطوره که سبب قوام، دل انگیزی و رازآلود بودن این داستان شده، اسطوره شکار است.
۱۲.

بررسی آداب و عادات غذایی مغولان (خوردنی ها و نوشیدنی ها)

کلیدواژه‌ها: مغول شیر قمیز گوشت لبنیات شکار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۶۰ تعداد دانلود : ۴۹۷
غذا معانی گوناگونی در زندگی انسان دارد. غذاهای ملی و بومی اقوام و ملل مختلف حیات زیستی و فرهنگی آنان را به نمایش می گذارد. ترجیح طعم، ذائقه، شیوه تدارک و ابزار به کار رفته، آداب و رسوم و آیینهای تهیه غذا، پیچیدگی های خاصی را در بستر فرهنگ نشان می دهد. که بازگو کننده شیوه اندیشه و سنن فرهنگی و اجتماعی آن ملت ها ست. هدف این مطالعه بررسی غذا و نحوه تهیه آن در میان قوم مغول است و برای تحقّق آن، روش پژوهش توصیفی تحلیلی بکار رفته است. نتایج به دست آمده، نشان می دهد که تنوع قابل ملاحظه ای در مؤلفه های غذایی بومی، منابع غذایی و آیینهای تغذیه ای قوم مغول وجود داشته و منبع مهمی برای پایداری و انسجام اجتماع مغول بوده است. خوراک اصلی آنان در سازگاری با محیط و با توجه به رونق دامداری، گوشت و لبنیات بود و در نوشیدنی ها، شیر خصوصا به صورت تخمیر شده، مورد اقبال بوده است. مغولان از خوردن غذاهای سنگین پرهیز می کردند. مهمان نواز و در برابر گرسنگی متحمل بودند. البته عادات غذایی بر خلقیات مغولان نیز تاثیر داشته است. پس از ورود به ایران، از عادات غذایی ایرانیان تاثیر پذیرفتند و به خوردنی هایی غیر از گوشت و لبنیات رو آوردند.
۱۳.

بررسی و تحلیلی بر آداب و اخلاق شکار حیوانات در عصر صفویه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: اخلاق زیست محیطی شکار حیوانات شکارگاه صفویه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۲۰ تعداد دانلود : ۶۱۵
شکار حیوانات در عصر صفوی، به دلیل علاقه مفرط پادشاهان این سلسله، از اهمیت وافری برخوردار شد که رسوم، تشکیلات و آیین های درباری، مناصب و ابزار، آداب و ایام شکار و نیز بازتاب آن در ذوق و آثار هنری و احکام مذهبی و فقهی را شامل گردید که به نوعی فرهنگ، اخلاق و آداب شکار را به وجود آورد. پژوهش حاضر به روش تاریخی توصیفی- تحلیلی و مبتنی بر منابع دست اول تاریخی، سفرنامه ها و نسخ خطی، با عطف به نظریات حوزه اخلاق محیط زیست و شکار، پیامدهای زیستی و انسانی آن را در روند تاریخ صفویان بررسی کرده است و به این سوالات می پردازد که انگیزه و فرآیند شکار در عصر صفوی چگونه بوده و مخاطرات آن بر محیط زیست و گونه های حیوانی ایران تا چه اندازه ای بوده است؟ یافته های این پژوهش نشان می دهد که پادشاهان صفویه شکار را علاوه بر منبع غذایی، شامل فراگیری فنون رزمی، تفریح،سرگرمی و بزم، تشخّص و مشروعیت یافتن و اقناع حس افتخارجویی و جاه طلبی می دانستند اما با رویکرد اخلاق «انسان محوری» در شکار و محیط زیست، و با در نظر گرفتن الگوبرداری حاکمان صفوی و بی توجهی به اعتدال در شکار و استمرار و انتقال این میراث به دوره های بعدی، پیامدها و تبعات مخرّبی را به وجود آوردند که باعث تلفات انسانی، خسارت های محیط زیستی درباره گونه هایی از حیوانات شد.
۱۴.

مطالعه عناصر شکار در دوره ساسانی با تأکید بر ظروف سیمین و صحنه شکارگاه طاق بستان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: شکار شکارگاه هنر ساسانی طاق بستان ظروف سیمین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۳۹ تعداد دانلود : ۴۶۳
موضوع شکار به روش های گوناگون در بیشتر آثار و در تمامی ادوار تاریخی بروز یافته و تنها، مفهوم آن است که به واسطه زمان تغییر یافته است. این مفهوم در دوره ساسانی فراتر از شکار صرف است. از دوران ساسانی بخش قابل توجهی از ظروف سیمین باقی مانده است. از آنجایی که هنر ساسانی عمدتاً درباری و نمایانگر شکوه ایزدیِ پادشاهان ساسانی است، بنابراین اغلب آثار، دربردارنده موضوعاتی مرتبط با پادشاه و از جمله شکار شاهانه است. بطوری که صحنه های شکار در اغلب آثار هنری این دوره از جمله ظروف سیمین و نقش برجسته ها نیز به نمایش درآمده است . از مهمترین این نقش برجسته ها صحنه شکارگاه طاق بستان می باشد سوال این است که: چه ارتباطی بین ظروف سیمین با صحنه شکار شاهی و نقش برجسته شکارگاه طاق بستان به لحاظ عناصر صحنه و ترکیب بندی وجود دارد؟ برای یافتن پاسخ، به شیوه توصیفی – تطبیقی، به بررسی تعداد  شش ظرف سیمین با مضمون شکار و مقایسه عناصر شکار بین آنها و صحنه شکارگاه طاق بستان پرداخته شده است. با مقایسه آنها می توان گفت که این عناصر تقریباً در تمام آثار مشترک اند.در طاق بستان صحنه شکار برگرفته از ترکیب بندی هایی مشابه است، با این تفاوت که عناصر مکمل صحنه زیادتر و هم زمانی نیز در آن دیده می شود.
۱۵.

طبلِ باز: یک ابزار و دو کاربرد (با تکیه بر بیتی از شاهنامه فردوسی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: شاهنامه فردوسی طبلِ باز باز شکار نبرد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۱۱ تعداد دانلود : ۳۱۷
این نوشتار کوششی برای دریافت مفهوم دیگری از واژه «طبلِ باز» بوده که در فرهنگ ها وارد نشده است. هرچند که در لغت نامه ها به معنا و کاربرد «طبلِ باز» به عنوان ابزاری برای شکار پرندگان، پرداخته اند، امّا جای گیری این واژه در بیت زیر از شاهنامه فردوسی و ابهاماتی که برای شارحان شاهنامه به وجود آورده بود، بهانه ای شد که نگارنده جستاری تازه را درباره این واژه پی گیرد و ضمن بررسی معنای مضبوط در واژه نامه ها، با ارائه شواهد گوناگون از آثار نظم و نثر متون فارسی و عربی، بیان کند که «طبلِ باز» تنها در شکارگاه استفاده نمی شده است و می توان کاربرد دیگری از این ابزار را در صحنه های نبرد متون حماسی، تاریخی و داستان ها مشاهده کرد. فردوسی می گوید:  چو خورشید بر چرخ بگشاد راز/سپهدار جنگی بزد طبلِ باز
۱۶.

تأملی بر اهمیت نقش مایه شکار در اوایل دوره قاجار با تکیه بر شواهد هنری موجود(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: دوره ابتدایی قاجار شکار شکارگاه نقش مایه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۳ تعداد دانلود : ۱۷۳
شکار یکی از جنبه های مهم زندگی انسان را از گذشته های بسیار دور به خود اختصاص داده است. پس از استقرار انسان در دشت و شکل گیری روستاها و شهرها به بُعد تفننی شکار علاوه بر نقش معیشتی آن توجه می شود؛ به طوری که مکان های مخصوصی با عنوان شکارگاه شکل می گیرد. با ورود اسلام به ایران همچنان به امر شکار توجه می شود و تا قرون متأخر اسلامی به ویژه دوران صفوی و قاجار ادامه می یابد؛ وجود نقش مایه های متعدد شکار بر روی آثار هنری این دوران مؤید این سخن است. باتوجه به اینکه تاکنون درباره اهمیت نقش مایه شکار در آثار هنری دوره قاجار به خصوص اوایل قاجار تحقیق جامعی صورت نگرفته، پژوهش پیشِ رو نخستین تلاشی است که در این زمینه صورت می گیرد و ضرورت انجام آن را روشن می کند. براین اساس، سؤالات اصلی پژوهش در راستای اهمیت موضوع عبارت اند از: شواهد تاریخی و هنری موجود از نقش مایه شکار و الگوی های ایجاد نقوش در اوایل دوره قاجار کدامند؟ اهمیت و نقش شکار به عنوان مهم ترین سرگرمی شاهان اوایل قاجار چگونه تبیین می شود؟ روش به کاررفته در این پژوهش تاریخی تحلیلی است؛ در این راستا از منابع مکتوب دستِ اول و شواهد هنری و تاریخی به منظور دستیابی به تحلیل ها و نتایج مطلوب استفاده شده است. هدف از پژوهش حاضر اینست که با مطالعه متون تاریخی و هنری موجود نقش مایه شکار در اوایل دوره قاجار و جایگاه آن در میان آثار هنری این دوره بازشناسی شود. نتایج پژوهش نشان می دهد که شاهان اوایل دوره قاجار با الگوپذیری از دوره صفوی و با بازگشت به دوران پیش از اسلام، اقدام به ایجاد شکارگاه های متعدد نمودند. نقوش شکارگاه های اوایل این دوره حاوی بستری طبیعی، حصاری پیرامون و مکانی جهت اتراق پادشاه، پسران و ملازمان وی به مدت چند روز بوده است؛ در این شکارگاه ها حیوانات رها می شدند و شاه به شکار آنها می پرداخت که نتیجه حتمی آن شکار حیوان موردنظر و نمایش قدرت شاه است.
۱۷.

شکار حیوانات توسط اشراف قاجار و پیامدهای زیست محیطی آن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: خاندان قاجار شکار ناصرالدین شاه محیط زیست گونه های جانوری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۶ تعداد دانلود : ۲۴۹
این مقاله به موضوع شکار و جایگاه آن در زندگی شاه و اشراف قاجاری از زاویۀ پیامد آن برای محیط زیست پرداخته است. در دورۀ قاجاریه، به دنبال نوسازی نظامی و پیشرفت ادوات و ابزار شکار، رفتار با محیط زیست تغییر کرد. یکی از جلوه های این تغییر در حوزۀ شکار اتفاق افتاد که از تفریحات دیرین دربار و اشراف ایرانی بود. مبنای این پژوهش، واکاوی و بررسی تحلیلی اطلاعات موجود در منابع نوشتاری این دوره است که با رویکردی توصیفی و تحلیلی انجام شده است. هم زمان تلاشی صورت گرفته است تا گونه های جانوری و دامنۀ شکار آن ها نمایانده شود. یافته ها نشان می دهد که اشراف قاجاری اعم از شاه، شاهزادگان، سطوح پایین تر مرتبط با ساختار قدرت و حتی زنان حرم سهم چشمگیری در شکار گونه های مختلف جانوری این روزگار داشته اند. پیوند استوار اشراف قاجاری با مقولۀ شکار، مسأله نبودن محیط زیست و نبود یک ساز و کار نظارتی قانونی، سبب افزایش شکار، برخورد سهل انگارانه با طبیعت و فراهم شدن زمینۀ نابودی و کاهش برخی گونه های جانوری شده است. در کنار این طیف، گروهی دیگر که غیرایرانی بودند، در هیئت جهانگرد، دیپلمات و یا مستشار نظامی با برخورداری از امتیاز ویژه ای که شاهان یا شاهزادگان در اختیارشان گذاشته بودند، به این تفریح روی آورده بودند. این شکار بی رویه پیامدهای مخربی برای محیط زیست و حیات وحش ایران داشت که در پژوهش حاضر تلاش شده است ابعاد آن نمایانده شود.  
۱۸.

مقایسه ساختار و مفهوم در آثار نقاشی برگرفته از قصه ضامن آهو(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ضامن آهو ن‍ق‍اش‍ی ای‍ران‍ی شکار نقاشی ساختار مفهوم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۴ تعداد دانلود : ۳۴۶
بیان مسئله: ضامن آهو ازجمله مضامین روایی ارزشمند شیعی است که مبنای خلق آثاری در حوزه هنرهای تجسمی در ایران بوده است. «حسن اسماعیل زاده»، «محمد فراهانی»، «محمدتجویدی»، «محمود فرشچیان»، ازجمله هنرمندانی هستند که این مضمون را در آثار نقاشی خود بازنمایی کرده اند. آثار این هنرمندان دارای شباهت ها و تفاوت هایی در ساختار، مفهوم و شیوه روایی است؛ از این رو، مقاله حاضر در نظر دارد تا ضمن پاسخ به چیستی تفاوت ها و شباهت های یاد شده، شکل و میزان تأثیرهریک از آثار هنرمندان مذکور را بر ارتقاء جایگاه این مضمون و بویژه نقطه اوج آن یعنی «ضمانت آهو» را بررسی نماید. هدف: آگاهی از ساختار، مفهوم و شیوه روایی و ویژگی های کیفی آثار نقاشی مورد بررسی از طریق شناخت تفاوت ها و شباهت ها در ساختار و مفهوم از اهداف این پژوهش است. روش پژوهش: در این پژوهش، مقایسه تطبیقی تعداد چهار اثر نقاشی با موضوع و مضمون ضامن آهو به روش توصیفی–تحلیلی صورت گرفته است؛ هم چنین از مطالعات کتابخانه ای، اسنادی، پایگاه های اطلاعاتی و مشاهده آثار نقاشی جهت گردآوری و ارزیابی داده های پژوهشی استفاده شده است. یافته ها: شباهت آثار ذکر شده بیشتر در ساختار یعنی در رنگ فرم، نور، پیروی از الگوی بصری یکسان و به لحاظ موضوعی پرداختن به، نقطه اوج این ماجرای ضمانت آهو قابل پی گیری است. اما تفاوت های قابل تشخیص، عموماْ در کیفیت بیان مفاهیم است که به واسطه توانمندی های تکنیکی هنرمندان در استفاده از انواع نشانه ها و عناصر نمادین حیوانی، گیاهی، رنگ و مانند آن شکل گرفته است. بر این اساس تفاوت های ایجاد شده در یک ارتباط مستقیم با کیفیت ساختار در جهت مثبت و ارتقاء مفهوم قابل ارزیابی است .
۱۹.

مطالعه تطبیقی نقش شکار در هنر ایران باستان با هنر بین النهرین(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: شکار نماد هنر ایران باستان هنر بینالنهرین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۰ تعداد دانلود : ۲۰۸
در این مقاله سعی بر این است که شباهتها و تفاوتهای نقش شکار در هنر ایران باستان از دوره هخامنشی تا ساسانی با هنر بینالنهرین با تأکید بر دوره آشور بررسی شود. پژوهش به روش تحلیلی- تطبیقی درجهت بررسی نقش شکار در این تمدنها و معرفی برخی مفاهیم نمادین نهفته در آنها از طریق گردآوری اطلاعات کتابخانهای و اسنادی صورت گرفته است. هدف از این پژوهش جست و جوی نقش شکار و همچنین معرفی مفاهیم نمادین شکار در این تمدنهاست. در این پژوهش تلاش شده است تا حد امکان انگیزه ها و دلایل به تصویر کشیدن نقوش شکار بیان شود. با توجه به اینکه نقش و صحنه های شکار از کهنالگوهای بشر هستند، پس از یکجانشینی و شکلگیری تمدنها اینگونه تصاویر وجوه نمادین خود را حفظ کردند. ابزاری نمادین در جهت نمایش پرشور قدرت و تسلط بشر (اغلب پادشاهان) بر نیروهای طبیعی و حتی مافوق طبیعی که در قالب حیواناتی قدرتمند چون شیر یا گاو و جانوران اسطورهای تصویر میشدند. وجوه اشتراک و تفاوتهایی درصحنه های شکار بر آثار هنری برجای مانده نظیر مهرها، ظروف، نقش برجسته ها، سلاحها و... در ایران و بینالنهرین مشاهده میشود. از جمله وجوه اشتراک این صحنه ها در تمدن ایران باستان و بینالنهرین میتوان، شکار گاو توسط شیر را نمادی از تغییر فصول یا غلبه نیروی خیر بر شر و نیز تصویر سمبلیک پادشاهان در صحنه های شکار همچون سمبلی در نمایش توانایی ایشان برای دفع نیروهای شر و دشمنان از سرزمین و مردمان تحت سلطه آنان ذکر کرد. تفاوت و افتراقی که میان تمدن ایران باستان و بینالنهرین میتوان مشاهده کرد این است که در بینالنهرین صحنه شکار جانوران اساطیری به خدایان و پهلوانان اسطورهای اختصاص دارد، در حالی که در ایران برخی پادشاهان خود منشأ خیر و برکت و قدرت الهی محسوب میشوند.
۲۰.

قرق و امنیت شکار در عصر ناصری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ناصرالدین شاه قاجار شکار قرق مسائل امنیتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۹ تعداد دانلود : ۲۰۸
قرق و امنیت شکار در عصر ناصری علمی-ترویجی زهرا قنبری [1] سهم الدین خزائی[2] چکیده در عصر قاجار یکی از سرگرمی های پادشاهان و درباریان شکار بود. شکار کردن بخشی از فرهنگ گذشته ایرانیان و به نوعی تمرین برای حفظ آمادگی رزمی به شمار می آمد. قرق کردن یکی از مواردی بود که ارتباط تنگاتنگی با مسئله شکار داشت. در دوره ناصرالدین شاه، به علت علاقه زیاد وی به شکار کردن و پیشرفت هایی که از لحاظ امکانات و ابزارهای شکار به وجود آمده بود، مسئله قرق بیش از پیش، اهمیت یافت. پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی تحلیلی، به دنبال پاسخ گویی به این پرسش ها است که اقدامات امنیتی برای قرق کردن چه بود؟ و قرق کردن و قرق شکنی چه پیامدهایی به دنبال داشت؟ یافته های پژوهش نشان می دهد که بسیاری از شکارگاه های عصر ناصری به دستور وی قرق می شد. ناصرالدین شاه دستور قرق کردن مناطقی را می داد که گونه های جانوری بسیاری داشت، تا با آرامش خاطر در آنجا شکار کند. برخی از مناطق را نیز مأموران قرق، محافظت و با افراد متخلف برخورد می کردند. قرق کردن برای محیط زیست جانوری و گیاهی، پیامدهای متعددی دربرداشت. هرگاه منطقه ای در قرق شاه و اطرافیانش قرار می گرفت، در شکار حیوانات افراط و بسیاری از گونه های جانوری شکار می شد. این مسئله موجب شد اغلب گونه های جانوری در معرض انقراض قرار گیرند و تعدادشان به سرعت کاهش یابد. این امر تا جایی پیش رفت که شکارگاه های معروفی همچون جاجرود، از پوشش جانوری و گیاهی خالی شد. واژه های کلیدی: ناصرالدین شاه قاجار، شکار، قرق، مسائل امنیتی. [1]. دانش آموخته کارشناسی ارشد رشته تاریخ ایران اسلامی، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران ghanbari.za@fh.lu.ac.ir [2]. استادیار گروه تاریخ دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران (نویسنده مسئول) khazaei.s@lu.ac.ir تاریخ دریافت : 27/9/1400- تاریخ تأیید 17/12/1400