اهل سنت

یکی از واژه های قرآنی، «عروه الوثقی» است. این واژه دو بار و درآیات 22 سوره لقمان و 256 سوره بقره، به کاررفته است. در این تحقیق مصادیق این واژه از منظر شیعه و اهل سنت به صورت تطبیقی بررسی شد. از بررسی اجمالی منابع تفسیری و حدیثی شیعه و اهل سنت، به دست، می آید که علاوه بر آنچه در قرآن به عنوان مصادیق این واژه بیان گردیده است، در تفاسیر و منابع حدیثی شیعه و اهل سنت، اموری به عنوان مصادیقی، این واژه قرآنی بیان شده است. ازنظر شیعه، قرآن، توحید و شهادت به آن، اسلام، امام علی بن ابی طالبm، ولایت علی بن ابی طالبm، محبت به آن حضرت، امامان معصوم از اولاد امام حسینm، اهل بیت پیامبر( و دوستی اهل بیت و اسباب رضایت الهی، به عنوان مصادیق عروه الوثقی بیان شده است. ازنظر اهل سنت، قرآن، توحید و شهادت به آن، اسلام، علی بن ابی طالب، ابوبکر و عمر، اعتقادات حق، ایمان به قدر، دوستی و دشمنی برای خدا، اسباب رضایت خداوند، از مصادیق واژه «عروه الوثقی» شمرده شده است. از این بررسی استفاده می شود که شیعه و اهل سنت در برخی مصادیق «عروه الوثقی» نظیر قرآن، توحید و کلمه اخلاص، اسلام، امامت امام علیm دیدگاه مشترک دارند. ولی در بقیه مصادیق، تفاوت دیدگاه دارند.

رویکرد بیشتر خاورشناسان در حوزه مطالعات حدیثی، فرآیند نقّادی حدیث اسلامی از سوی محدّثان مسلمان را محدود به نقد سندی دانسته و بر این باور است که ایشان به پدیده نقد متنی بی توجّهی یا کم توجّهی داشته اند. در سال های اخیر پژوهش گران مسلمانان، از جریان های مختلف فکری، با ارائه نمونه های گوناگون از شواهد نقد متنی در کتب حدیثی کهن اهل سنّت سعی در نشان دادن وجود نگاه انتقادی به محتوای حدیث علاوه بر نقد سندی آن از سوی نگارندگان این کتب داشته اند. افزون بر این تلاش ها ، مطالعه کتب رجال و علل الحدیث متقدّمان در سده های سوم و چهارم، شواهدی از اهتمام محدّثان نسبت به نقد متنی را به دست می دهد. تحلیل گزارش های بر جا مانده از متقدّمان نشان از نقش قابل توجّه نقد محتوایی بر پایه ملاک های متعدّد در ارزیابی مضمون احادیث، از جمله سنجش با قرآن، سنّت، روایات مشهور و غیره دارد.

حدیث مشهور «لعن الله الیهود و النصاری اتخذوا قبور أنبیائهم مساجد» که پیامبر اسلامدر آخرین روزهای حیاتشان آن را ایراد فرمودند، در بسیاری از مصادر حدیثی شیعه و سنی آمده است و دو تفسیر از آن وجود دارد؛ سلفیان با تکیه بر مبانی خویش، تفسیری گسترده از این حدیث نموده اند و بر اساس آن بسیاری از مسلمانان را به خاطر ساخت زیارتگاه وبناهای یادبود بر قبور بزرگان دین، متهم به شرک نموده اند؛ اما جمهور محققین مسلمان با اکتفا به قدر متیقن از ظاهر روایت و پرهیز از قیاس و تعمیم حکم، تنها کسانی را مشمول آن دانسته اند که آگاهانه دچار غلو شده و اولیای خدا را در کنار او پرستش می کنند. گفتنی است ارائه تفسیر صحیح و مستند از این گونه نصوص دینی بهترین راهکار برای مقابله با پدیده تکفیر است.