انکار مهدویت

باور به منجی و موعودگرایی، از مسائل مهم موردتوجه همه ادیان الهی و غیر الهی است و با عنوان اصل مهدویت، در علوم اسلامی موردتوجه اندیشمندان است. همواره در طول تاریخ برخی از مسلمانان و خاورشناسان با انگیزه های مختلف، ضمن ایراد شبهاتی به انکار و مخالفت با اصل مهدویت پرداخته اند ولی اهمیت مسئله گروهی از اندیشمندان مسلمان را بر آن داشته تا به بررسی و نقد شبهات و پاسخ به آن ها بپردازند. این مقاله به روش مطالعات کتابخانه ای و تحقیقات نظری انجام شده و بر اساس تحقیقات تاریخی انجام شده در کتب حدیثی اولیه اهل سنت شبهه «اعتقاد به مهدویت از عقاید قدمای اهل سنت نیست» را نقد و تحلیل نموده است و با بررسی احادیث متعدد مرتبط با اصل مهدویت که در منابع اولیه و مورد اعتماد اهل سنت موجود است و توسط دانشمندان بزرگ سنی تأیید شده است، بر این امر تأکید کرده است که مسئله مهدویت منحصر به شیعیان و برخواسته از افکار سیاسی ایشان نیست، بلکه موردقبول همه مذاهب اسلامی است.

اعتقاد به ظهور حضرت مهدی(ع) از باورهای قطعی و مشهور اهل سنت است . با این وجود برخی از علمای اهل سنت به ویژه در سده های اخیر در صدد تردید یا انکار این آموزه برآمده اند. یکی از این افراد محمد طاهر معروف به ابن عاشور (متوفاى1393) از مفسران بنام اهل سنت در قرن چهارده است. این پژوهش با روش توصیفی انتقادی در صدد آن است که دیدگاه ابن عاشور در مسأله مهدویت را تبیین نماید و با تکیه بر منابع اهل سنت به بررسی و نقد آن بپردازد. از تحلیل دیدگاه ابن عاشور در سه محور کلامی، تاریخی و روایی به دست آمد که از نظر وی مهدویت تنها یک مسأله علمی است و ارتباطی با حوزه اعتقاد و اخلاق و عمل ندارد؛ پایگاه تئوری این بحث نیز شیعه است و روایات وارد شده در این زمینه هم همگی ضعیف و مردود هستند. اما بررسی ها در منابع اهل سنت حاکی از این است که ایمان به مهدویت امری لازم محسوب شده است. شیعی دانستن این مسأله هم اتهامی بدون دلیل و مقلدانه است. در بررسی روایات نیز قواعد تخصصی اعتبار سنجی آنها از سوی ابن عاشور لحاظ نشده است