پژوهش های روابط بین الملل

بحران های اقتصادی اغلب به مثابه کاتالیزر و تسریع کننده عمل می کنند. روند توسعه فاشیسم، جنگها، واگراییها و همگراییها در پرتو بحران اقتصادی شتاب می گیرند. امروزه اروپا درگیر یک بحران عظیم پولی و مالی است که دارد فرایند واگرایی را که از قبل وجود داشت شتاب می بخشد.شکاف بین فقیر وغنی، بین کوچک و بزرگ، بین وام دهنده و وام گیرنده، بین شرق و غرب اروپا و بین اروپاگرایان و طرفداران آمریکا یا روسیه از قبل وجود داشت و آنچه این بحران انجام داد تسریع و تشدید آنها بود. اینک نهادهای اروپایی به بی کفایتی متهم شده اند و آینده یورو در ابهام فرو رفته است و اروپا چاره ای جز این ندارد که از اهداف دور و دراز خود چشم پوشیده و توصیه دوگل را مبنی بر حفظ محوریت دولتها و پرهیز از گرایش به ایالات متحده اروپا چشم پوشی کند.

جنبش اخوان المسلمین از زمان تأسیس در سال 1928 تا به امروز دچار فرازونشیب های زیادی در افکار و آرمان های خود شده است. شکل گیری اخوان المسلمین بازتاب شرایط اجتماعی، سیاسی و اقتصادی حاکم بر جامعه مصر طی آن سال ها بود که از آن جمله می توان به گسترش نفوذ استعمار در کشورهای اسلامی، اوضاع نامساعد اقتصادی و تبعیض های موجود در جامعه اشاره کرد. در این میان، پیروزی اسلام گرایان مصر در انتخابات مجلس و ریاست جمهوری از اهمیت بسیاری برخوردار است. جنبش اسلام گرای اخوان المسلمین مصر، یکی از پرسابقه ترین و پراثرترین جنبش ها در جهان اسلام است که طی هشتاد سال فعالیت پرفرازو نشیب خود، اثرات و ثمرات گسترده و مهمی بر روند بازگشت به اسلام از اصلاح خواهی اسلامی گرفته تا افراط گرایی در جهان اسلام داشته است. همچنین این جماعت طی بیش از سه ربع قرن فعالیت در فضای متغیر اجتماعی و سیاسی مصر، واجد تأثیرات فراوانی از این شرایط بوده و تغییرات فراوانی را از اصلاح در عمل انقلابی تا تغییر بنیادین الگوهای رفتاری اسلام گرایانه، چه به لحاظ راهبرد و چه تحت لوای تاکتیک، تجربه کرده است. مقاله حاضر درصدد است تا ضمن ارائه نمایی اجمالی از تحولات اخیر در مصر، تغییر گفتمان اخوان المسلمین در این برهه را مورد بحث و بررسی قرار دهد و به چرایی و چگونگی این رخدادها اشاره کند.

این مقاله در پی یافتن پاسخی به این پرسش است که آیا اساساً خیزش نظامی چین برای ایالات متحده یک تهدید امنیتی محسوب می شود و اگر چنین است، امریکا چگونه به این مسئله غامض امنیتی واکنش نشان خواهد داد. فرضیه ای که در این مقاله به دنبال ارزیابی آن هستیم این است که از آنجا که افزایش قدرت هر کشور، تقاضای آن کشور برای ایفای نقش بیشتر در صحنه بین المللی را به همراه دارد، بنابراین نوسازی و توسعه توانمندی های نظامی چین، در نهایت تقاضای این کشور برای ایفای نقش بیشتر در معادلات جهانی خصوصاً در شرق آسیا را به دنبال خواهد داشت و این مسئله برای ایالات متحده که خود را تنها هژمون نظام بین المللی می داند و دارای منافع امنیتی فراوانی در این منطقه است، تهدیدی امنیتی محسوب می شود؛ از این رو، این مسئله امریکا را بر آن داشته تا با پیگیری دو استراتژی مهار و مشارکت، درصدد پاسخگویی و ایجاد موازنه در برابر چین برآید.

سازمان های مردم نهاد در شکل گیری و نظارت بر هنجارهای بین المللی، مشارکتی اجتناب ناپذیر دارند؛ گر چه بهترین نتایج هنگامی به دست می آید که اقدامات این سازمان ها با همکاری جدّی دیگر فعالان حاضر در عرصه بین المللی انجام شود. فعالیت قانونی سازمان های مردم نهاد به «استحکام شبکه هنجارها در عرصه بین المللی» منجر می شود. این سازمان ها در جهت بهبود اصول و اصرار جهت سهیم شدن در تنظیم اسناد قانونی الزام آور بین المللی و همچنین در راستای استقرار یک منشور جدید برای هنجارهای بین المللی شرکت می کنند. این هنجارها بر پیوستگیِ ارزش های مشترک و اصول جهانی دلالت ضمنی دارند و به تعریف یک حقوق بین الملل نوین و مستحکم برای مردم سرتاسر جهان می انجامند. دامنه تغییرات حقوق بین الملل در حال حاضر، تغییر جهتی است از بنیان های مرسوم و سنتی به سمت بنیان های اخلاقی و مشترک جامعه جهانی. خطری که در طول این تغییر جهت ممکن است وجود داشته باشد این است که سازمان های مردم نهاد و دیگر فعالان خود را سخنگوی کل بشریت معرفی کنند. در این مقاله، تلاش می کنیم نشان دهیم که چگونه فعالان مردم نهاد مانند سازمان های مردم نهاد که از قدیم از فرایند قانون گذاری در عرصه بین الملل مستثنی بوده اند، امروزه به طرز فزاینده ای و در مراحل مختلفی در این امر شرکت دارند؛ امری که ضرورت تمرکز زدایی دولت ها و افزایش کارآمدی در شئون مختلف زندگی اجتماعی آن را ایجاب می کند.

پدیده حکمرانی، یکی از مباحث میانی جدید در طیفی از رشته های اجتماعی به حساب می آید که پیش از هر چیز متوجه تمرکززدایی از قدرت (در معنای سنتی وستفالیایی) است؛ از این رو حکمرانی بدون شک دارای تأثیر عمده ای بر بخش عمومی که واجد نقش محوری در سیاست گذاری عمومی است خواهد بود. بر این اساس، پژوهش حاضر به دنبال پاسخگویی به این پرسش تدوین یافته که پدیده حکمرانی چه تأثیری بر سازوکار و نتایج آتی سیاست گذاری عمومی خواهد داشت؟ در این مسیر، بررسی مفاهیم و مفروضات حکمرانی نشان می دهد، آینده سیاست گذاری عمومی توسط بخش عمومی با ورود حکمرانی و گسترش سرمایه اجتماعی دچار تحولاتی دموکراتیک می شود؛ تحولاتی که عرصه های اقدام گروه های غیردولتی و شهروندان (شبکه ها) را در فرایند سیاست گذاری گسترش می بخشند؛ از این رو پس از ورود حکمرانی به دستگاه اداره جامعه و فرایند سیاست گذاری، شهروندان به قوت سرمایه اجتماعی بیشتر و گسترش شبکه های غیردولتی، هم در تشخیص مشکلات و قراردادن مسائل در دستور کار، هم در ارائه جایگزین ها و همچنین در اجرا و ارزیابی، نقش بیشتری به دست می آورند. تجربیات نیز نشان می دهند که مشارکت بیشتر در امور، عملاً به تقویت کیفیت خدمات عمومی، سیاست های عمومی و اثربخشی نتایج می انجامد.

مسائل و مباحث مربوط به مذاکرات استراتژیک (راهبردی)بسیار سهل و در عین حال ممتنع است. سهل، از آنجهت که همه روزه در اخبار به نمونه هایی از آن مانند مذاکرات خلع سلاح هسته ای امریکا و روسیه، مذاکرات صلح هند و پاکستان، مذاکرات تجاری امریکا و چین، مذاکرات هسته ای ایران و 1+5 وغیره اشاره می شود و از آن رو ممتنع است که تاکنون کمتر پژوهشی در این باره به ویژه در مورد ماهیت و روش های آن، آن هم به زبان فارسی صورت گرفته است. البته در زمینه مذاکرات دیپلماتیک و تجاری منابعی وجود دارد که با آنچه در مذاکرات استراتژیک و تکیه آن بر قدرت صورت می گیرد، تفاوت بسیار زیادی دارد. مذاکرات استراتژیک را مذاکرات درخصوص زمینه ها و مسائل بین المللی، منطقه ای و ملی مهم در گستره زمانی میان مدت تا بلندمدت تعریف کرده اند که در آن مهارت های مذاکره ای و تاکتیک های آن به کار گرفته می شود. در این مذاکرات، راهبردها، ابزارهایی هستند که شما را به هدف یا اهداف از پیش تعیین شده می رسانند و تاکتیک ها نیز ابزارهایی برای دستیابی به استراتژی ها به شمار می آیند. رهبران استراتژیک باید بدانند چگونه از ورای دیدگاه های متفاوت، مذاکرات را پیش ببرند. اگرچه این امر در وهله نخست سخت و دشوار به نظر می رسد، ولی در حقیقت ما با آن درگیر هستیم و این گونه مذاکرات را مذاکرات استراتژیک می نامیم. ما در این پژوهش ابتدا به اختصار ابعاد، انواع و اصول مذاکره را بیان کرده و سپس به شرح مذاکرات استراتژیک و ارتباط آن با بحث قدرت خواهیم پرداخت، در نهایت نیز به طور خلاصه یک نمونه از مذاکرات استراتژیک را به عنوان مطالعه موردی (Case Study)مورد اشاره قرار می دهیم.