تبیین و سطح بندی عوامل مؤثر بر اهمیت مرزها با تأکید بر مرزهای خشکی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه‌های تخصصی:
مطالعه مرزهای سیاسی از مباحث عمده در جغرافیای سیاسی محسوب می شوند. مرزها به دلیل ماهیت و کارکردی که دارند؛ به عنوان جداکننده قلمرو کشورها و مشخص کننده حد نهایی حاکمیت کشورها و نیز نقطه شروع تعامل و ارتباط کشورها با یکدیگر، از اهمیت بالایی برخوردار هستند. اما آنچه مسلم است، همه مرزها از اهمیت یکسانی برخوردار نیستند. گاهی برخی از مرزها به دلایل گوناگون برای کشورها اهمیت بیشتری می یابند که این اهمیت بیشتر موجب افزایش توجه دولت ها به این مرزها می شود. این تحقیق سعی دارد تا عوامل مؤثر بر اهمیت مرزها را شناسایی و سپس رتبه بندی نماید. براساس مطالعات صورت گرفته و مطابق نظریات و دیدگاه های موجود، 40 شاخص بر اهمیت مرزها تأثیرگذار است که برای درک بهتر آنها را در قالب 8 بُعد، طبقه بندی کردیم، به طوری که هر بُعد دارای پنج شاخص است. ابعاد به دست آمده شامل: بُعد جغرافیایی، بُعد جمعیتی، بُعد اقتصادی، بُعد فرهنگی، بُعد امنیتی دفاعی، بُعد هویتی حقوقی، بُعد سیاسی و بُعد منطقه ای و جهانی. برای تأیید ابعاد و شاخص های به دست آمده و نیز رتبه بندی آنها، پرسش نامه هایی طراحی و بین صاحب نظران در این زمینه، توزیع شد. نتایج به دست آمده براساس تحلیل آماری پرسش نامه ها، حاکی از این بود که تنها 3 شاخص از مجموع 40 شاخص استخراج شده، رد شدند و مابقی شاخص ها مورد تأیید قرار گرفتند. همچنین رتبه بندی ابعاد با توجه به میزان تأثیر آنها بر اهمیت مرزها، به صورت زیر به دست آمد: 1- بُعد امنیتی دفاعی؛ 2- بُعد اقتصادی؛ 3- بُعد سیاسی؛ 4- بُعد جغرافیایی؛ 5- بُعد منطقه ای و جهانی؛ 6- بُعد جمعیتی؛ 7- بُعد فرهنگی؛ 8- بُعد هویتی حقوقی.