حکومت های ایرانی- اسلامی

در بسیاری از کشورهای حاشیه خلیج فارس اختلافات سرزمینی وجود دارد؛ امّا موضوع دعاوی در قبال جزایر سه گانه ایرانی تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی به یکی از جنجال برانگیزترین این اختلافات تبدیل شده است. پیگیری های بسیار جدی و مستمر امارات متحده عربی در این دعاوی و حمایت-های غیرمسئولانه کشورهای عربی-خصوصاً اعضای شورای همکاری خلیج فارس- و شیطنت های قدرت های فرا منطقه ای،همچون انگلیس که در طول تاریخ معاصر ما نقش قیّم را برای شیوخ عرب بازی می کرد، بارها مورد اعتراض دولت ایران قرار گرفته است. ادعایی که از اویل قرن بیستم از سوی بریتانیا، با عنوان حمایت از حقوق شیوخ شارجه و رأس الخیمه، آغاز گشت و همواره نیز با مواضع قاطع دولتهای ایران مواجه شد. به طوریکه حاصل اعتراضات مستدل ایران به این دعاوی، واگذاری این جزایر در سال 1971م به ایران بود. این مقاله درصدد است با تکیه بر مناقشات صورت گرفته بین ایران و انگلیس- به عنوان قیّم شیوخ عرب منطقه- مواضع دولت های ایران را در قبال حاکمیت بر جزایر سه گانه، در دوران حکومت های پهلوی اول و دوم با روش توصیفی- تحلیلی مورد کنکاش قرار دهد.

۱۵۶۴.

سیری در اوضاع اقتصادی خراسان بزرگ در عهد تیموری(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده: امیرتیمور رفیعی

منبع: فصلنامه تاریخ محلات ۱۳۸۶ شماره ۶

کلیدواژه‌ها: امیرتیمور شاهرخ خراسان ماوراءالنهر سمرقند نیشابور هرات بلخ آبیاری

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۱۸۹ تعداد دانلود : ۲۶۷۸

امیرتیمور گورکانی موفق شد از سال 771 تا 807 ق یک امپراتوری قدرتمندی بنا کند که مرکز آن سمرقند بود. وی موفق شد طی 36 سال به جنگ های اشرافیت زمین دار ـ نظامی غارتگر و استثمارگر در ایران خاتمه دهد. امپراتوری تیمور از هندوستان تا دریای مدیترانه و از مسکو و اردوی زرین تا خلیج فارس را در برمی گرفت. هرچند این امپراتوری بیش از 36 سال دوام نیاورد و تنها قائم به شخص تیمور بود، اما شاهرخ تنها جانشین شایسته وی توانست بخش اعظم این امپراتوری را به مدت 43 سال حفظ و حراست کند. تراکم ثروتی که تیمور در سمرقند فراهم ساخت، فروکش کردن جنگ های خانگی در ایران، برقراری امنیت در سراسر ایران در دوران تیمور و شاهرخ موجب شد تا راههای تجاری امن و آسوده گردد. اعطای زمین های بزرگ به شاهزادگان و امرای تابع و دست نشانده موجب شد تا اراضی زراعی و روستاها یک بار دیگر تحت نظارت مالکان به تولید محصولات زراعی مبادرت کنند، شهرها خصوصاً در خراسان بزرگ مجدداً عمارت و آباد شدند و کارهای بزرگی در زمینه آبیاری صورت پذیرفت. تیموریان توانستند بعد از فاجعه یورش مغولان به خراسان دورانی از ثبات اقتصادی، رونق و رفاه و پیشرفت اقتصادی را برای این ایالت پهناور و زرخیز ایران فراهم سازند.

۱۵۶۵.

یک بازرگان و دو بهشتی

نویسنده: رضا خجسته رحیمی

منبع: شهروند ۱۳۸۷ تیر شماره ۵۱

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی انقلاب اسلامی شخصیتها

تعداد بازدید : ۲۱۸۵

۱۵۶۶.

تاملاتى در اندیشه سیاسى انقلاب اسلامى

مصاحبه شونده: اسدالله بیات عبدالکریم سروش محمدتقى مصباح یزدى سید محمد موسوى بجنوردى

منبع: فصلنامه علمى پژوهشى متین ۱۳۷۸ شماره ۳ و ۴

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی انقلاب اسلامی امام خمینی

تعداد بازدید : ۲۱۸۶ تعداد دانلود : ۱۵۷۴

۱۵۶۷.

نامه فرنگستان و فکر تجدد آمرانه

نویسنده: مسلم عباسی

منبع: یاد ۱۳۸۷ شماره ۸۷

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی پهلوی دوم فرهنگی

تعداد بازدید : ۲۱۸۴ تعداد دانلود : ۱۰۲۵

۱۵۶۸.

رویکرد «معضله شناختی» به مسائل عصر میانه ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمدعلی اکبری

منبع: تاریخ ایران تابستان و پاییز ۱۳۹۰ شماره ۱۰ (پیاپی ۶۸/۵)

کلیدواژه‌ها: امنیت معضله عصری دوره میانه پایداری سیاسی ترکیب قومی منازعات پایدار مذهبی-فرقه ای تغییر دین و تحول هویت دینی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۱۸۴ تعداد دانلود : ۱۵۷۸

عصر میانه تاریخ ایران که قریب به نه قرن به طول انجامید، یکی از مهمترین و اثرگذارترین ادوار تاریخی این سرزمین به حساب می آید. تغییر دین، ظهور مکاتب فکری و فرق مذهبی به همراه بروز تحولات گسترده سیاسی اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی، دگرگونی های عمیق و همه جانبه ای را در این سرزمین رقم زد و معضله های بنیادینی را از درون خود خلق کرد. مسأله اصلی در پژوهش حاضر این است که پدیده ها و رخدادهایی که در برهه زمانی قرون اول تا نهم هجری در ایران زمین به وقوع پیوست، کدام صورت بندی از «معضله های عصری» را پدیدار ساخت؟ و این امر ریشه در کدام روندهای نسبتاً پایدار تاریخی داشت؟ برای دستیابی به یافته های توصیفی، به سیاق پژوهش های تاریخی، اطلاعات و داده های تاریخی از منابع و مأخذ موجود استخراج شدند و سپس یافته های توصیفی به عنوان موادی برای شکل دادن به یک طرح تفسیری بکار گرفته شده اند. از شواهد و مدارک تاریخی چنین مستفاد می شود که در عصر میانه تاریخ ایران سه ضلعی به هم پیوسته ای از معضله های عصری پدیدار شد. این معضله ها عبارت بودند از: 1) معضله تهاجم ادواری بیگانگان و ناپایداری سیاسی با دوام 2) معضله تغییر دین و منازعات پایدار مذهبی ـ فرقه ای 3) معضله شکاف های فعال اجتماعی و تشدید وضعیت موزائیکی جامعه. یافته های موجود نشان می دهد که رابطه رخدادها با این معضله ها و همچنین ارتباط متقابل معضله ها با خود، به صورت رابطه ای دیالکتیکی برقرار شد. به این ترتیب، داد و ستدی پایدار میان تحولات و معضله های عصری این دوره، صورت گرفت.

۱۵۶۹.

آیت‌الله ‌طالقانی ‌و‌ صاحب‌ «الغدیر»

نویسنده: داوود مهرورز

منبع: یاد ایام ۱۳۸۷ تیر شماره ۳۸

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی انقلاب اسلامی روحانیت

تعداد بازدید : ۲۱۸۳

علامه امینی در طول حیات پربار و بابرکت خویش با کسان بسیاری سروکار داشت. او از پدر و مادری زاهد و متدین زاده شده بود. مراجع بزرگواری همچون آیات عظام سیدابوالحسن اصفهانی، آل کاشف‌الغطاء و غروی اصفهانی (کمپانی)‌ سمت استادی بر او داشتند. شاگردان فراوانی را تربیت کرده بود که از آن جمله می‌توان از شهید نواب صفوی یاد نمود. در کتابخانه امیرالمؤمنین با افراد زیادی دوست و همکار شده بود که مرحوم حجت‌الاسلام سیدکاظم حکیم‌زاده از آن جمله‌اند و ارادتمندان خالص و بی‌غل و غشی نیز به او یاری می‌رساندند که حاج کریم دستمالچی و حبیب چایچیان (حسان)‌ در شمار آنان قرار دارند.

۱۵۷۰.

وقایع تنگک و تنگستان ساحلی در نخستین ماههای جنگ جهانی اول؛ نقض بی طرفی ایران و شکل گیری مقاومت های مردمی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: عبدالرسول خیراندیش سکینه ذاکری

منبع: پژوهشنامه تاریخ های محلی ایران سال سوم بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۲ (پیاپی ۶)

کلیدواژه‌ها: بوشهر تنگستان تنگک حاج علی تنگکی رئیسعلی دلواری موقرالدوله مخبرالسلطنه

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۱۸۳ تعداد دانلود : ۲۶۳۳

هرچند در سراسر سالهای جنگ جهانی اول گستره ی جغرافیایی ایران عرصه مقاومت ملیون در برابر نیروهای بیگانه بوده است، اما در این میان تنگستان و تنگستانی ها آوازه ای بلند یافته اند. یکی از دلایل این امر پیوستگی خاک تنگستان به بوشهر، مهمترین بندر تجاری ایران در دوره قاجاریه بود . دلیل دیگر پیشقدمی تنگستانی ها در مقابله با متجاوزانی بود که بی طرفی ایران را در جنگ نقض کرده بودند. در این راستا روستای کوچک تنگک و کدخدای آن حاج علی تنگکی از یک طرف و باریکه ساحلی تنگستان با ضابطی رئیسعلی دلواری نقش خاصی در آغاز شکل گیری مقاومت عمومی مردم جنوب ایران طی ماه های اول جنگ جهانی اول داشته اند ، بطوریکه این ناحیه کوچک و رویدادهای آن که ابعادی محلی داشت، در کانون تحولات ملی ایران آن روزگار قرار گرفت. اگرچه نقض بی طرفی ایران در جنگ جهانی اول در مقیاس های ملی و بین المللی مورد بررسی قرار گرفته است. اما هدف این تحقیق آن است تا با روش استنادی نشان دهد ، رخدادهایی هرچند در مقیاس محلی چگونه آغازگر نقض بی طرفی ایران شده اند و بدین ترتیب ابعاد جدیدی از ظرفیت های تحقیق در تاریخ محلی مورد بررسی قرار گیرد. چنانکه در این تحقیق نخستین بار بطور مستند و مبسوط نقش حاج علی تنگکی بازشناسی و معرفی شده است.

۱۵۷۱.

واکنش گروه های اجتماعی زنجان به نوسازی در عصر رضا شاه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مسعود بیات

منبع: فصلنامه علمی پژوهشی علوم انسانی دانشگاه الزهرا ۱۳۸۵ شماره ۶۰

کلیدواژه‌ها: رضاشاه زنجان نوسازی گروه های اجتماعی

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی پهلوی اول اجتماعی

تعداد بازدید : ۲۱۸۲ تعداد دانلود : ۹۷۵

با عنایت به جامعه سنتی ایران در عصر حاکمیت قاجارها، نوسازی رضا شاه را می توان یک پدیده مهم سیاسی و اجتماعی در تاریخ ایران محسوب داشت این اقدام متناسب با دگرگونی هایی که در جامعه ایجاد می کرد عکس العمل های متعددی به دنبال داشت. هدف این مقاله بررسی نحوه تعامل گروه های اجتماعی شهرستان زنجان شامل روحانیون، خوانین، کارمندان دولت و اصناف در برابر این نوسازی است. علت انتخاب این شهرستان به عنوان محل جغرافیایی مورد مطالعه آن است که تاکنون مطالعه کمتری بر روی تاثیرات سیاست های حکومت مرکزی در شهرستان ها صورت گرفته است. زیرا همواره پایتخت، محل آزمون فرضیه ها و تئوری های پژوهشگران بوده است. نتیجه این بررسی آن است که گرچه برخی از وجوه نوسازی به خصوص جنبه هایی که به صورت عینی در تسهیل زندگی به مردم کمک می کرد با اقبال آنان مواجه شد ولی برخی وجوه دیگر، بخصوص آن بخش هایی از نوسازی که در تعارض با آموزه های سنتی و معتقدات دینی مردمی بود با مخالفت روبرو شد.

۱۵۷۲.

شال بافی کرمان در دوره قاجار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: علی بیگدلی رضا صحت منش

منبع: پژوهش های تاریخی دوره جدید سال هفتم بهار ۱۳۹۴ شماره ۱ (پیاپی ۲۵)

کلیدواژه‌ها: کرمان قاجار پشم شالبافان فرش بافان

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۱۸۲ تعداد دانلود : ۹۳۴

شالبافی و بافت منسوجات پشمی از سابقه دیرینه ای در کرمان برخوردار است و پشم و شال کرمان از مهم ترین کالاهای صادراتی کرمان تا قبل از دوره قاجار بود. این صنعت در دوره قاجار شکوفا شد و کرمان مهمترین منطقه شالبافی در ایران بود. بخش مهمی از رشد این حرفه ناشی از محیط جغرافیائی کرمان و نواحی آن بود که باعث می شد پشم و کرک مرغوبی در این منطقه به عمل آید. گسترش این حرفه جمعیت انبوهی از شالبافان و بافندگان را پدید آورد که تقریبا دوسوم جمعیت شهر کرمان را تشکیل می-دادند و منشا حرکت های اعتراضی در اواخر قاجاران شدند. شرایط نامناسب زیستی و بهداشتی، فقدان قوانین حمایتی، نداشتن شورا و صنف، شکاف طبقاتی و اجتماعی کرمان، مهمترین مشکلات این قشر عظیم بود که آنها را وا می داشت تا نسبت به این شرایط نامناسب واکنش هائی مستقیم و غیر مستقیم بروز دهند. در اواخر دوره قاجار، فرش بافی رونق گرفت و جای شالبافی را گرفت. از این رو پژوهش حاضر در پی آن است شالبافی و بافندگی در کرمان دوره قاجار و شرایط اقتصادی، اجتماعی و سیاسی موثر بر بافندگان را بر پایه روش توصیفی-تحلیلی و با استفاده از منابع تاریخ محلی کرمان، سفرنامه ها و آثار جدید بررسی کند.

۱۵۷۳.

اولویت شریعتی بر شریعتی

نویسنده: ناصر آملی

منبع: شهروند ۱۳۸۷ خرداد شماره ۵۰

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی انقلاب اسلامی شخصیتها

تعداد بازدید : ۲۱۸۰

۱۵۷۴.

ارتش ایران در دوره زندیه(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده: رضا شعبانی

منبع: پژوهشنامه تاریخ ۱۳۸۵ بهار شماره ۲

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی زندیه سیاسی

تعداد بازدید : ۲۱۸۰ تعداد دانلود : ۱۸۸۵

۱۵۷۵.

علیرضا خان عضدالملک و وقایع بعد از فتح تهران

نویسنده: رامین یلفانی

منبع: گنجینه اسناد تابستان ۱۳۸۸ شماره ۷۴

کلیدواژه‌ها: شخصیت مشروطیت قاجاریه شاه ایران اح‍م‍د ق‍اج‍ار فتح تهران عضدالملک علیرضا رهبران سیاسی

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی قاجار شخصیتها

تعداد بازدید : ۲۱۸۰ تعداد دانلود : ۷۸۳

در این مقاله، نقش علیرضا خان عضدالملک در یک سال و اندى پس از فتح تهران بررسى مى شود. از آن جا که این شخصیت، از رجال قدیمى دربار قاجار به شمار مى رفت و از زمان ناصرالدین شاه داراى مناصب و مقامات متعدد بود، چرخش سیاسى و همکارى و نزدیک شدن وی به رهبران آزادیخواه نهضت مشروطه، جالب توجه است. این چرخش، باعث شد تا اغلب رهبران مشروطه خواه با هر نوع گرایش فکرى، وی را به یکى از مهمت رین مناصب آن دوران (نیابت سلطنت) انتخاب کنند. نتیجه گرفته می شود شخصیت معتدل و روحیه کدخدامنشانه او، نقش اساسی در اتفاقن ظر همه جناح های مشروطیت نسبت به وی داشته با اینکه درک کافی از موقعیت سیاسی داخلی و خارجی ایران نداشته است.

۱۵۷۶.

نگرشی بر جغرافیای اداری ایالت پارس در دوره ی ساسانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: جهانپور غلامی یدالله حیدری باباکمال مریم شاداب فر

منبع: مطالعات تاریخ فرهنگی سال چهارم بهار ۱۳۹۲ شماره ۱۵

کلیدواژه‌ها: نظام اداری کوست ایالت پارس دوره ی ساسانی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۱۷۸ تعداد دانلود : ۲۵۴۶

پژوهش حاضر از جمله، نخستین تلاش هایی است که برای روشن شدن وضعیت جغرافیایِ اداری ایالت پارس در دوره ی ساسانی، صورت گرفته است. ایالت پارس، نه تنها مرکزیت مذهبی و سیاسی ساسانیان محسوب می شد، بلکه یکی از مناطق مهم و راهبردی به لحاظ اداری نیز به حساب می آمد. علاوه بر متون دستِ اول تاریخی و کتیبه های پهلوی دوره ی ساسانی، جغرافی نگاران قرون اولیه اسلامی نیز توصیفاتی از تقسیمات اداری ایالت پارس به دست می دهند. با این رویکرد، می توان تصویری از نظام اداری پارس به عنوان زیر مجموعه ای از نظام اداری سرزمین ساسانی را در حد امکان بازسازی کرد. نتایج پژوهش، نشان می دهد که ایالت پارس دارای نظام اداری سازمان یافته به تناسب تقسیمات کشوری و دارای ساختاری سلسله مراتبی بوده است. چنانچه هر یک از واحدهای اداری این نظام سازمان یافته، به فراخور گستره جغرافیایی و کارکرد سیاسی، حائز درجه ای از اهمیت بوده و تحت نظارت مقامی خاص اداره می شد. روش به کار رفته به منظور دست یابی به نتایج مطلوب و منسجم، استفاده از منابع دست اول تاریخی، علاوه بر بهره گیری از پژوهش های تاریخیِ مستند می باشد.

۱۵۷۷.

مضامین سیاسی و اجتماعی در شعر مشروطه

نویسنده: احمد خاتمی

منبع: تاریخ معاصر ۱۳۸۰ شماره ۱۸

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی قاجار فرهنگی

تعداد بازدید : ۲۱۷۸

۱۵۷۸.

جنگ را نمی توان نوشت

نویسنده: فرانک جمشیدی

منبع: زمانه ۱۳۸۶ شماره ۶۴

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی انقلاب اسلامی جنگ تحمیلی

تعداد بازدید : ۲۱۷۹

تاریخ فرهنگی جنگ رویکردی بسیار مهم در تاریخ نگاری است که نه تنها زوایای پنهان و نامرئی جنگ را بررسی می کند و کمک فراوانی به درک «روح یک جنگ» توسط ذهن و زبان جامعه جنگ زیسته می نماید، بلکه مواد پژوهشی ارزشمندی را در اختیار سایر رشته های علمی مرتبط با فرهنگ قرار می دهد. همان طورکه کتاب «در قلمرو سوگ و خاطره» نوشته جی وینتر به شرح تاثیرات پیچیده جنگ جهانی اول بر تاریخ فرهنگی اروپا اختصاص یافته است، در عرصه تاریخ مقاومت و دفاع مقدس مردم عزیز و سلحشور ما در جنگ هشت ساله نیز نویسندگان گرانقدری هستند که با این رویکرد مهم به تاریخ جنگ توجه کرده اند.نوشتار زیر به آثار بعضی از این نویسندگان توجه نموده است.

۱۵۷۹.

پیامدهای اجتماعی قحطی های عصر ناصری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محسن خداداد سید محمدحسین منظورالاجداد

منبع: تاریخ اسلام و ایران دوره جدید پاییز ۱۳۸۹ شماره ۷ (پیاپی ۸۷)

کلیدواژه‌ها: ناصرالدین شاه قحطی آشفتگی اجتماعی آدم خواری

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۱۷۷ تعداد دانلود : ۱۲۴۲

در عصر ناصری قحطی های مکرری در ایران رخ داد که هر بار فجایع ناگواری به همراه داشت.با بروز قحطی ها، اوضاع جامعه دچار آشفتگی، بی نظمی و هرج ومرج می شد و پدیده هایی مانند تقلب و دزدی و راهزنی گسترش می یافت؛ گاه شدت گرسنگی، فقر، فلاکت و فشار روانی ناشی از غم از دست دادن عزیزان به حدی می رسید که عده ای خودکشی می کردند.از دیگر پدیده های شومی که در این دوران به چشم می خورد، مسئله آدم خواری است که گرسنگی و تنگدستی شدید مردم اشاره دارد.حضور فعال زنان در اجتماعات از دیگر مواردی است که در این مقاله به آن اشاره شده است

۱۵۸۰.

زندگینامه بانوی مجتهد آیت الله سیده نصرت امین اصفهانی

نویسنده: ابوالفضل شکوری

منبع: یاد ۱۳۸۴ شماره ۷۵

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی پهلوی دوم روحانیت

تعداد بازدید : ۲۱۷۵ تعداد دانلود : ۱۰۲۰

درخت حوزه‌های تخصصی