علوم اسلامی

انسان شناسی، علمی است که به جایگاه انسان در هستی، و ارتباط او با طبیعت و جامعه می پردازد. انسان شناسی حقوق بشر به این موضوع می پردازد که فرهنگ های مختلف به حقوق بشر چگونه نگاه می کنند. حقوق بشر به معنای امروزی در اثر تغییر ذهن انسان غربی و حاکم شدن اومانیسم به وجود آمد. رویکرد هر نظام فکری به ماهیت، طبیعت و جایگاه انسان تعیین کننده دیگر اجزای فلسفی آن خواهد بود. مکتب فلسفی اشراق به عنوان پیوندگاه اندیشه ایرانی- اسلامی یکی از مهمترین خاستگاه های فکری می باشد که دارای مبانی انسان شناسی خاص خود است. در این تحقیق برآنیم تا حقوق بشر مبتنی بر مبانی انسان شناسی سهروردی را بیابیم. انسان شناسی اشراقی در کنار فهم ارتباط این موضوع با پاره های اساسی دیگر اندیشه او مثل خداشناسی و جهانشناسی میسر است. در اندیشه او انسان تلفیقی از نفس و بدن است، نفس انسانی از سنخ نورالانوار (جوهری بسیط و مجرد) است که اصالت با اوست. راه ورود به ساختار انسان شناسی فلسفه اشراق بازشناسی مسئله نور و احکام مرتبط با آن است. انسان شناسی اشراقی با ویژگی کمال گرای خود مفهومی حداکثری از انسان را ارائه می دهد که می تواند مبنای ترسیم حقوق بنیادین والاتری نسبت به نگاه حداقلی حقوق بشر مدرن باشد.

۱۵۱۸۴.

بررسی رابطة قضا و قدر با اختیار از دیدگاه ملاصدرا و امام خمینی (س)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: اعلی تورانی لاله شعبانی

منبع: پژوهشنامه متین سال چهاردهم پاییز ۱۳۹۱ شماره ۵۶

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۹۳۷ تعداد دانلود : ۸۷۱

۱۵۱۸۵.

چیستی و ماهیت وحدت و همبستگی در اندیشه سیاسی امام خمینی

نویسنده: محمدحسین جمشیدی

منبع: فصلنامه علمى پژوهشى متین ۱۳۸۴ شماره ۲۷

کلیدواژه‌ها: همبستگی تفرقه وحدت اتحاد ریسمان الهی اخوت اسلامی تکلیف شرعی اعتصام سعادت ابدی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۹۳۷ تعداد دانلود : ۱۰۸۰

از آنجا که وحدت و همبستگی برای حفظ و بقای یک جامعه و پیشرفت و تکامل آن امری عقلی است، بنابراین در ضرورت آن نمی توان تردید داشت. اما از آنجایی که این مفهوم می تواند چونان هر مفهوم دیگری مورد بازخوانی، قرائت و تفسیر خاصی قرار گیرد و در هر گفتمان خاص، معنایی خاص به خود داشته باشد، لذا مهمتر از هر چیز چیستی آن در زبان و اندیشه اندیشمند و نظریه پرداز آن است و از آنجایی که هدف اساسی ما در این پژوهش بررسی دیدگاه گفتمانی ویژه حضرت امام است بنابراین چیستی و ماهیت وحدت از منظر ایشان مورد توجه است. بنابراین پرسش اصلی ما در این نوشتار این است که وحدتی که امام آن را به عنوان یک واجب الهی، امر مقدس و ضرورتی عقلی و شرعی نام می برد؛ چه نوع وحدتی است، از چه ویژگیها و کیفیتی برخوردار است و نهایت اینکه حقیقت آن چیست؟چرا که ماهیت هر چیز بیان کننده ذات و حقیقت آن است. بدین معنی که با واقعیت وجودی خویش انطباق دارد. از این رو، در این نوشتار به بررسی ماهیت و چیستی وحدت در اندیشه امام خمینی می پردازیم.

۱۵۱۸۶.

جایگاه علمی حضرت زهرا(س)

نویسنده: احمد مسجد جامعی

منبع: بینات ۱۳۸۳ شماره ۴۲

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۹۳۷ تعداد دانلود : ۱۱۲۳

۱۵۱۸۷.

باطنی گرایی در یونان باستان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: ایمان شفیع بیک

منبع: ادیان و عرفان سال چهل و هشتم پاییز و زمستان ۱۳۹۴ شماره ۲

کلیدواژه‌ها: معرفت روح دوگانه انگاری ثنویت آیین مداری باطنی گرایی دین اورفیوسی مکتب فیثاغوری

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۹۳۹ تعداد دانلود : ۷۶۱

دو اصطلاح «باطنی» و «باطنی گرایی» معنای گسترده ای دارند، ولی به نحو خاص بر مکتب های دینی و عرفانی و فلسفیِ رازورز اطلاق می شوند. در یونان باستان، پیش از دورانِ یونانی مآبی، به مکتب هایی با گرایشِ باطنی برمی خوریم. از نوشته های گوناگونِ برجای مانده از آن دوران چنین برمی آید که یونانیان خود خاستگاه این مکتب ها را بیرون از یونان، در مصر یا آسیا، می جستند. مکتب های باطنیِ یونانی تا پیش از روزگار افلاطون عبارتند از: ادیان الیوسیسی و دیونوسوسی و اورفیوسی و مکتب فلسفی دینیِ فیثاغورس. غایتِ مشترک این مکاتب، رستگاری از راه تطهیر است. این غایت در ادیانِ باطنیِ یونان، یعنی ادیانِ الیوسیسی و دیونوسوسی و اورفیوسی، از رهگذرِ گرویدن به دین و به جا آوردنِ مراسمِ آیینی به دست می آید. دین اورفیوس پیروانِ خود را به برخی اوامر و نواهی نیز پایبند می سازد و به خوارداشتِ جهانِ خاکی برمی انگیزد. فیثاغوریان با حفظِ جنبه های دینی، باطنی گراییِ خود را بر معرفت مبتنی می سازند و بدین سان باطنی گراییِ فلسفیِ منحصر به فردی بنیاد می نهند.

۱۵۱۸۸.

اندیشة هفت اقلیم و ارزیابی یادکردهای آن در احادیث(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: احمد پاکتچی

منبع: فصلنامه دانشکده الهیات و معارف مشهد ۱۳۸۳ شماره ۶۵ و ۶۶

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث معارف حدیثی جهان و طبیعت در روایات

تعداد بازدید : ۱۹۳۷ تعداد دانلود : ۱۳۳۰

۱۵۱۸۹.

بررسی فقهی و حقوقی ارث رد و اجازه در معاملات غیر نافذ(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: فرهاد ادریسی حمیدرضا حیدری

منبع: پژوهش حقوق خصوصی سال سوم پاییز ۱۳۹۳ شماره ۸

کلیدواژه‌ها: ارث حکم معاملات غیر نافذ رد و اجازه

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۹۳۷ تعداد دانلود : ۱۵۰۶

قانون مدنی ایران به پیروی از فقه اسلامی در ماده 140، ارث را چهارمین سبب تملک معرفی کرده است. یکی از مباحثی مهمی که بعد از فوت طرفین در عقود و قراردادها ( معاملات) مطرح می شود این است، حقوقی که متوفی به واسطه عقد پیدا نموده، چه وضعیتی پیدا می کند. یکی از این حقوق (متوفی) حق رد و اجازه در معاملات غیر نافذ می باشد بطوریکه بعد از فوت صاحب حق، آیا این حق قابلیت به ارث رسیدن را دارد؟ و ورثه چگونه باید نسبت به اعمال آن اقدام نمایند؟ در این خصوص، قانون مدنی و سایر قوانین دیگر به طور کامل به این امر نپرداخته و فقط در ماده 253 قانون مدنی به ارث رسیدن اجازه در معامله فضولی بیان شده است. در مورد رد و اجازه در معاملات غیر نافذ، فقیهان آن را از جمله احکام می دانند ولی در بین حقوق دانان اختلاف نظر وجود دارد به طوریکه بعضی از حقوق دانان اجازه در معاملات فضولی، که از جمله معاملات غیر نافذ می باشد را در زمره حقوق به شمار آورده و سایر حقوق دانان آن را حکم تلقی نموده اند اما نظر غالب هم از نظر فقهی و هم از نظر حقوقی بر حکم بودن رد و اجازه در معاملات غیر نافذ می باشد. دوم اینکه رد و اجازه در معاملات غیر نافذ با تبعیت از مال مورد معامله به ارث می رسد یا مستقل از آن؟ درخصوص این مسئله باید گفت که ؛ تبعیت ارث رد و اجازه در معاملات غیر نافذ ازارث اصل مال است، لذا رد و اجازه با تبعیت از مال به ارث می رسد با این تفسیر که مال متوفی به هریک از ورثه به ارث برسد آن ورثه با توجه به مالکیت خود از آن ارث می برد. که در این مقاله بیشتر به احکام و شرایط و نحوه به ارث رسیدن این حق می پردازیم.

۱۵۱۹۰.

نقش انتظار در پویایى جامعه اسلامى

نویسنده: ابراهیم شفیعی سروستانی

منبع: موعود ۱۳۷۵ پیش شماره ۲

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام امام شناسی مهدویت

تعداد بازدید : ۱۹۳۷

۱۵۱۹۱.

گزیده رساله جهادیه معرفى کتاب اجوبه المسائل تإلیف: مولى غلامرضا آرانى کاشانى(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: ابوالفضل حافظیان بابلی

منبع: علوم سیاسى ۱۳۸۰ شماره ۱۳

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی فقه و اصول فقه اندیشه و فقه سیاسی فقه سیاسی آثار واندیشمندان سیاسی مسلمان

تعداد بازدید : ۱۹۳۶

۱۵۱۹۲.

«سلوک» در آموزه های دینی

نویسنده: علی امینی نژاد

منبع: حکمت عرفانی سال اول پاییز ۱۳۹۰ شماره ۱

کلیدواژه‌ها: دین فنا طریقت عرفان عملی مقامات لقاءالله منازل

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تصوف و عرفان اسلامی

تعداد بازدید : ۱۹۳۶ تعداد دانلود : ۱۲۱۷

حقیقت سلوک یا عرفان عملی، نوعی حرکت باطنی و گذر از مقاطع نسبی و در نهایت وصول، اتصال و فنای در حق تعالی با معنای درست آن است. از جمله پرسش هایی که ذهن را به خود مشغول میدارد، این است که آیا چنین معنایی را میتوان از آموزه های دینی و تعلیمات پیامبر اکرم(ص) و اهل بیت(ع) استفاده کرد. این معنا از سویی، سطح عمیق تری از برداشت دینی را آشکار میسازد و از سوی دیگر، میتواند آغاز بر مطالعات گسترده تر و فنی در این زمینه باشد. بیتردید پیگیری این مسیر، افزون بر آنکه تقارب فضای حاکم بر عرفان عملی اسلامی با آموزه های دینی و مکتب اهل بیت(ع) را اثبات میکند، میتواند منجر به پدید آمدن آثار ارزشمندی در علم سلوک و عرفان عملی باشد.

۱۵۱۹۳.

نقد و بررسی دلایل انقطاع عذاب جهنّم از نظر ابن عربی و ملاصدرا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سید احمد ابوالبرکات دیباجی فاطمه گلی فروشانی

منبع: اندیشه دینی تابستان ۱۳۹۰ شماره ۳۹

کلیدواژه‌ها: عالم صغیر عالم کبیر خودشناسی افضل الدین کاشانی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۹۳۷ تعداد دانلود : ۱۰۱۳

تقریباً همه ی دانشمندان مسلمان، اعم از فیلسوف، متکلّم، عارف و مفسّر، در اصلِ جاودانگی و خلود در دوزخ اتّفاقنظر دارند، امّا این که خلود در دوزخ مستلزم عذاب دائم و ابدی است یا با انقطاع عذاب نیز می تواند همراه باشد مسأله ای است که محلّ تشتّت آرا و انظار واقع شده است. ابنعربی و، به تبع او، ملاصدرا معتقدند هیچ ملازمهای بین خلود در دوزخ و عذاب دائم وجود ندارد، بلکه با توجّه به مقتضای قاعده ی امتناع قسر دائم و اکثری و با توجّه به مسألهی شمول رحمت واسعهی الاهی نسبت به همه ی موجودات، عذاب مخلّدین در دوزخ اجل مسمّی و مدّت معیّن دارد و پس از سپری شدن این مدّت، دوزخیان از نعیمی که متفاوت با نعیم بهشتیان است بهرهمند می شوند، بدین صورت که طبیعت ناریّه پیدا میکنند و دیگر احساس سوزش و رنج و عذاب نمیکنند. امّا این نظر با آیات قرآن کریم و احادیثی که اهل دوزخ را در عذاب الاهی مخلّد میدانند، سازگار نیست. این مقاله به بحث و بررسی ادلّهای که ابنعربی و ملاصدرا برای اثبات این نظریه فراهم آوردهاند و نقدهایی که بر آن وارد است میپردازد و سپس آیات قرآنی و احادیثی از اهل بیت(ع) مورد بررسی قرار میگیرد و سرانجام نظر نهایی ملاصدرا بیان می شود که مطابق با آیات و روایات است.

۱۵۱۹۴.

یوسف و برادرانش

نویسنده: محمدعلی لسانی فشارکی

منبع: بشارت ۱۳۸۱ شماره ۲۸

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۹۳۶

۱۵۱۹۵.

نکته هایى در نقد مقاله « دفاع از حدیث(4) »

نویسنده: محمد روحانى على آبادى

منبع: علوم حدیث ۱۳۷۶ شماره ۶

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث کلیات موارد دیگر نقد نظریات

تعداد بازدید : ۱۹۳۷

۱۵۱۹۶.

معانی و کاربردهای عقل در رساله فی العقل فارابی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: طاهره کمالی زاده

منبع: قبسات سال نوزدهم تابستان ۱۳۹۳ شماره ۷۲

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۹۳۹ تعداد دانلود : ۸۸۹

۱۵۱۹۷.

اسرار و برکات نماز شب

نویسنده: راضیه سادات عترتی

منبع: بشارت سال سیزدهم آذر و دی ۱۳۸۸ شماره ۷۴

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی فقه و اصول فقه فقه عبادات فردی نماز

تعداد بازدید : ۱۹۳۹ تعداد دانلود : ۹۳۶

۱۵۱۹۸.

انسان شناسی پولس از منظر گناه ذاتی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سید مصطفی حسینی سید اکبر حسینی قلعه بهمن

منبع: معرفت ادیان سال پنجم پاییز ۱۳۹۳ شماره ۴ (پیاپی ۲۰)

کلیدواژه‌ها: انسان شناسی نجات پولس گناه ذاتی حضرت آدم

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۹۳۸ تعداد دانلود : ۱۰۰۳

یکی از اعتقادات مهم مسیحیان، اعتقاد به آموزة گناه ذاتی است که بیانگر نافرمانی حضرت آدم علیه السلام و حوا و آلوده شدنِ ذریة آنان است. این آموزه، نه تنها زمینه ساز پیدایش مسیحیت کنونی شد، بلکه موجبِ تغییرات بنیادین در انسان شناسی مسیحیان گردید. پولس، که از مهم ترین شخصیت های جهان مسیحیت محسوب می گردد، در چارچوب آموزة گناه ذاتی، انسان شناسی ای ارائه کرد که منحصر به فرد و درخور توجه است. با توجه به جایگاه ممتاز پولس در جهان مسیحیت، بررسی دیدگاه او در زمینة مباحث انسان شناسی و شناخت عواملی که منجر به بروز چنین دیدگاهی در وی شدند، می تواند امری ضروری و مهم تلقی گردد.

۱۵۱۹۹.

حق کودک بر بودن با والدین و خویشاوندان

نویسنده: لیلا سادات اسدی

منبع: فقه و حقوق خانواده (ندای صادق) سال چهاردهم پاییز و زمستان ۱۳۸۸ شماره ۵۱

کلیدواژه‌ها: کودک والدین حضانت کیفر اقارب ملاقات

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی فقه و اصول فقه فقه زن و خانواده

تعداد بازدید : ۱۹۳۵ تعداد دانلود : ۱۰۶۰

ارتباط با والدین و خویشاوندان، شاملِ بودن و ملاقات با آنان، یکی از بسترهای لازم برای رشد کودک از جهات مختلف اسـت. بودنِ با اقارب در اسناد بین المللی مرتبط با کودک به عنوان یک حق مطرح گردیده است و قوانین ایران نیز در مساله حضانت و ملاقات تا حدی به این مهم توجه نموده است، اما وجود ابهام ها و گاه خلا های قانونی، موجب گردیده رویه قضایی در این خصوص با تشتت مواجه شود. مقاله حاضر به پاسخ این سؤال ها می پردازد که قوانین و مقررات ایران تا چه حد به حفظ ارتباط کودک با بستگان خود توجه کرده است؟ و میزان موفقیت رویه قضایی در رفع ابهام ها و خلاء های قانون چگونه بوده است؟ در ادامه نیز با ارائه راهکارها ثابت می کند که اصلاح قوانین مربوط به ارتباط کودک با اقارب ضروری است. از محورهای نیازمند تحول، «تکلیف» تلقی کردن ارتباط با کودک برای والدین، گسترده نمودن ارتباط ها به اقاربی غیر از والدین، افزایش سن ارتباط های مورد حمایت قانون گذار و توجه به تمایل طفل به ملاقات با دیگری است.

۱۵۲۰۰.

مراقبه درنهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: رضا رنجبر

منبع: پژوهش های قرآن و حدیث سال چهل و نهم بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۱

کلیدواژه‌ها: نهج البلاغه مراقبه امام علی (ع) نظارت خدا نظارت انسان

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۹۳۵ تعداد دانلود : ۱۰۵۸

مراقبه از ریشه ی رقب در لغت به معنای گردن است. با توجه به این که انسان در نظارت عمیق و همه جانبه گردن خود را به حالت کشیده نگه می دارد فلذا برای نظارت خدا بر انسان و نظارت انسان بر اعمال و حالات خویش و همنوع خویش مراقبت گفته می شود. مراقبت خدا بر انسان و انسان بر خود یک وجه اشتراکی در خصوص تکامل روحی و اخلاقی انسان دارد. ولی فرق نظارت خدا بر انسان با نظارت انسان بر خویش از این جهت است که مراقبت و نظارت خداوند همه جانبه بوده و هیچ نقص، کاستی و اشتباه ندارد. نتیجه این نظارت به خود خداوند برنمی گردد. مراقبت انسان بر حالات و رفتار خویش به وسعت مراقبت خداوند نمی رسد و احتمال دارد که همراه با غفلت نیز باشد. در این تحقیق ابعاد موضوعات فوق و همچنین اقسام مراقبت از دیدگاه امام علی(ع) بررسی شده است.

درخت حوزه‌های تخصصی