رویکرد تاریخی

این‌ مقاله‌ درصدد تبیین‌ و نقد نظریة‌ هرمنوتیکی‌ دیوید تریسی‌ است. تریسی‌ در مقام‌ ارائة‌ نظریة‌ خود، نگرش‌ گادامر را محور سخن‌ خود قرار داده‌ و در تکمیل‌ نقایص‌ آن‌ می‌کوشد. در جهت‌ این‌ هدف، وی‌ خوشبینی‌ بیش‌ از حد گادامر به‌ سنت‌ را مورد انتقاد قرار داده، هرمنوتیک‌ بدگمانی‌ را بر پاره‌ای‌ موارد لازم‌ شمرده‌ و عنصر (تبیین) را نیز بر آن‌ می‌افزاید. مقالة‌ حاضر در مقام‌ پاسخ‌ به‌ این‌ پرسش‌ است‌ که‌ آیا اصلاحاتی‌ که‌ تریسی‌ دربارة‌ مدل‌ هرمنوتیکی‌ گادامر انجام‌ داده‌ است‌ می‌تواند آن‌ را مدلی‌ قابل‌ قبول‌ سازد.

۱۹۸۳.

در سنگلاخ ارض موعود هوسرلی

نویسنده: محمدحسین ملایری

منبع: راهبرد ۱۳۸۲ شماره ۲۸

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۳۲۷ تعداد دانلود : ۹۴۶

۱۹۸۴.

مکتب فرانکفورت و روانکاوی

نویسنده: مارتین جی مترجم: یوسف علی اباذری

منبع: ارغنون ۱۳۸۲ شماره ۲۲

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد تاریخی دوره معاصر (قرون 20 و 21) فلسفه قاره ای نو مارکسیسم و مکتب فرانکفورت

تعداد بازدید : ۳۵۴۷ تعداد دانلود : ۲۸۶۳

۱۹۸۵.

ایمان و دانش

نویسنده: یورگن هابرماس مترجم: شهرام اسلامی

منبع: گفتمان بهار ۱۳۸۲ شماره ۷

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۶۵۹ تعداد دانلود : ۱۴۳۷

۱۹۸۶.

فیثاغورس

نویسنده: پرویز شهریاری

منبع: دانش و مردم سال پنجم فروردین و اردیبهشت ۱۳۸۳ شماره ۱ و ۲

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۰۲۰ تعداد دانلود : ۱۲۶۱

۱۹۸۷.

از اثر تا متن (زندگی و آثار بارت)

نویسنده: روح الله نصرتی

منبع: نامه انسان شناسی ۱۳۸۲ شماره ۴

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد تاریخی دوره معاصر (قرون 20 و 21) فلسفه قاره ای ساختارگرایی و پساساختارگرایی

تعداد بازدید : ۳۱۲۸ تعداد دانلود : ۱۷۰۱

رولان بارت بی تردید یکی از مهمترین منتقدان ادبی سده بیستم است که در زمینه نشانه شناسی پیشگام بود وی در اصل منتقد ادبی و فیلسوف بود اما آثار متعدد او که با نثری هوشمندانه نوعی جامع نگری را نسبت به پدیده اجتماعی نشان می دهند، چهره وی را به عنوان جامعه شناس نیز مطرح کرده اند. بارت در جوانی به محافل چپ و مارکسیست نزدیک بود، اما به زودی از آنها فاصله گرفت و پس از مدتی تدریس در موسسه مطالعات عالی اجتماعی فرانسه از سال 1976 کرسی معنا شناسی ادبی را در کلژدوفرانس برعهده گرفت...

۱۹۸۸.

تحلیل و بررسى جهان‏بینى پویشى وایتهد

نویسنده: یوسف شاقول

منبع: پژوهش های فلسفی-کلامی ۱۳۸۲ شماره ۱۵و۱۶

کلیدواژه‌ها: زمان مکان ارگانیسم واقعیت وحدت پویش ثبات و حرکت

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد تاریخی دوره معاصر (قرون 20 و 21) فلسفه قاره ای متافیزیک باوری معاصر

تعداد بازدید : ۸۰۷۳

چکیده هستى‏شناسى و جهان‏شناسى از جمله مباحث مهم و دیرینه فلسفى است که همواره ذهن فلاسفه را به خود مشغول داشته است. در دوره جدید، به ویژه پس از رواج فلسفه انتقادى کانت، تدریجاً مسائل جهان‏شناسى کنار نهاده شد و توجه عمده متفکران به مسئله معرفت‏شناسى جلب شد. وایتهد از جمله فیلسوفان و اندیشمندان نادر قرن بیستم است که دوباره به احیاى پرسش‏هاى مهم مابعدالطبیعه مى‏پردازد. او هر چند مسائل سنّتى مابعدالطبیعه، مثل وحدت و کثرت، ثبات و حرکت و زمان و مکان را مطرح مى‏کند، در ارائه راه‏حل براى آنها، به هیچ وجه در چارچوب نگرش فیلسوفان پیشین، مانند ارسطو، باقى نمى‏ماند. ادعاى اصلى وایتهد این است که مى‏خواهد بر اساس یافته‏هاى ریاضیات، به ویژه فیزیک جدید، رویکردى دوباره و نوین به مسائل مهم و سنّتى مابعدالطبیعه داشته باشد. وى ماحصل یافته‏هاى خود را در جهان‏بینى ارگانیکى‏اش سامان مى‏دهد و در این جهان‏بینى موضوعاتى چون وحدت و کثرت، ثبات و حرکت و زمان و مکان، تبیین جدید و دوباره مى‏یابند.

۱۹۸۹.

«حقیقت » و «آتش» در شعر پارمنید(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سعید بینای مطلق

منبع: دانشکده ادیبات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان ۱۳۸۲ شماره ۳۴ و ۳۵

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۰۳۳ تعداد دانلود : ۱۲۲۱

۱۹۹۰.

علم هرمنوتیک

نویسنده: ون ای هاروی مترجم: محمد ناصحی

منبع: پژوهشنامه فلسفه دین (نامه حکمت سابق) سال اول پاییز و زمستان ۱۳۸۲ شماره ۲

کلیدواژه‌ها: تفسیر علوم انسانی هرمنوتیک متن مؤلف پیش ساختار فهم

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد تاریخی دوره معاصر (قرون 20 و 21) فلسفه قاره ای هرمنوتیک

تعداد بازدید : ۲۳۲۶ تعداد دانلود : ۷۱۳۴

در این نوشتار ، مؤلف ، پس از تعریف علم هرمنوتیک و تبیین پیوندهای ریشه شناختی آ ، مسائل سه گانه ی اصلی این علم را مطرح می سازد . سپس با نگاهی گذرا ، به تحولات علم هرمنوتیک نوین و منشاء آن ، یعنی جریان های فکری معاصر ( اعم از نظریه های جدید رفتار بشری در علوم روان شناسی و اجتماعی ، تحولات شناخت شناسی و فلسفی و بالاخره براهینی که توسط بعضی از فلاسفه همچون ویتگنشتاین ارائه شده ) می پردازد . پس از آن ، مؤلف با طرح سوالاتی اساسی ، شرح و تبیین چهار طریق متمایز تصویر و تعریف علم هرمنوتیک را در پی می گیرد ...

۱۹۹۱.

زبان، سوسور و ویتگنشتاین

نویسنده: رضا امینی

منبع: کتاب ماه ادبیات و فلسفه تیر ۱۳۸۲ شماره ۶۹

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۲۸۳ تعداد دانلود : ۱۲۶۳

۱۹۹۲.

بودریار و واقعیت مجازی

نویسنده: محمد ضیمران

منبع: کتاب ماه ادبیات و فلسفه مرداد ۱۳۸۲ شماره ۷۰

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۳۳۱ تعداد دانلود : ۱۶۶۵

۱۹۹۳.

روایتی گشوده و تفسیری بی پایان

نویسنده: معصومه علی اکبری

منبع: کتاب ماه ادبیات و فلسفه مهر ۱۳۸۲ شماره۷۲

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۵۲۶ تعداد دانلود : ۷۷۳

۱۹۹۴.

نظریه ی تصویری زبان ؛ با تاکید بر لوازم معرفت شناختی آن

نویسنده: محمد حسین مهدوی نژاد

منبع: پژوهشنامه فلسفه دین (نامه حکمت سابق) سال اول بهار و تابستان ۱۳۸۲ شماره ۱

کلیدواژه‌ها: معنا دین اخلاق زبان مابعدالطبیعه ویتگنشتاین گزاره ی بسیط گزاره ی مرکب گزاره ی تحلیلی گزاره ی ترکیبی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۴۲۹ تعداد دانلود : ۱۱۳۷

ویتگنشتاین، در طول فعالیت فلسفی خود، دو نظریه ی کاملاً متفاوت درباره ی زبان و ماهیت و ساختار آن ابراز داشت. یکی از نقاط اصلی اختلاف در فلسفه ی او، همان اختلافی است که در دو نوشته ی مهم او رساله ی منطقی ـ فلسفی، مشهور به تراکتاتوس و پژوهش های فلسفی، در مورد تحلیل زبان، به چشم می خورد که می توان آن را تقابل میان «نظریه ی تصویری زبان» و «نظریه ی کاربردی زبان» دانست. ویتگنشتاین، در دوره ی اول فلسفی خود، با پذیرش اتمیسم منطقی و رویکرد زبان صوری (متاثر از نظریات راسل) و تقسیم گزاره ها به تحلیلی و ترکیبی (متاثر از هیوم) و بی معنا تلقی کردن قضایای تحلیلی و نیز پذیرش گزاره های بسیط و گزاره های مرکب در عالَم زبان و واقعیات بسیط و واقعیات مرکب در عالَم خارج، نظریه ی تصویری زبان را در تراکتاتوس، بیان کرد. مساله ی اصلی ویتگنشتاین در تراکتاتوس، ماهیت زبان، ماهیت اندیشه و واقعیت است. اندیشه ی اصلی ویتگنشتاین در تراکتاتوس، این است که زبان، تصویری منطقی از جهان ارائه می کند. زبان، یک ماهیت مشترک دارد و وظیفه ی آن، تنها تصویر واقع است و نمی تواند به فراسویِ واقعیت برسد. متافیزیک، مساله ی حیات، اخلاق، زیبایی شناسی و دین، همگی فراتر از زبان هستند؛ این امور، رازورزانه هستند و برای گام نهادن در این امور، باید با آن ها ارتباط وجودی برقرار کرد.

۱۹۹۵.

بررسی تحلیل اراده و آزادی اراده از دیدگاه توماس آکوئیناس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: گیتا مقیمی

منبع: نامه مفید ۱۳۸۲ شماره ۳۶

کلیدواژه‌ها: انتخاب اراده توماس آکویناس قوه شوقیه

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد تاریخی قرون وسطی قرون وسطی میانه (قرون 12 و 13)

تعداد بازدید : ۵۶۵۹

در این نوشتار، تبیین توماس آکوئیناس از معناى اراده و توانایى این تبیین در توجیه برخى مسائل مربوط به اراده بررسى مى‏شود. آکوئیناس نفس را جوهرى واحد مى‏داند که قواى بسیارى متمایز از آن و عارض برآنند. او نظر ارسطو را مبنى بر وجود قوه شوقیه به عنوان قوه‏اى جدا از سایر قوا در نفس مى‏پذیرد و در تقسیم بندى شوق، قائل به دو نوع شوق است: شوق حسى و شوق عقلى، که اوّلى وابسته به احساس و دومى وابسته به فهم عقلانى است. شوق عقلى، اراده نامیده مى‏شود. آکوئیناس همچنین قائل به آزادى اراده است که علامت مشخصه این امر، انتخاب است. در این صورت باید پذیرفت که اراده همان گونه که از عقل تأثیر مى‏پذیرد، از شوق حسى هم اثرپذیر است و خود آکوئیناس نیز اذعان به این امر دارد. اما با توجه به عقلانى بودن اراده، پذیرفتن این مطلب دشوار است و از این رو آزادى اراده به خوبى قابل تبیین نیست.

۱۹۹۶.

‌دیدگاه‌های‌ چارلز پیرس‌ دربارة‌ صدق‌ و اهداف‌ پژوهش‌(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: غلامرضا نظریان

منبع: ذهن ۱۳۸۲ شماره ۱۳

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۶۱۵۹

بررسی‌ دست‌نوشته‌های‌ چارلز پیرس‌ نشان‌ می‌دهد پس‌ از 1870 وی‌ می‌کوشد تا در دیدگاه‌هایش‌ درباره‌ واقعیت‌ بازنگری‌ کند. او از برخی‌ مشکلات‌ آگاه‌ بود و در جستجوی‌ نظریه‌ای‌ بود تا بتواند از آنها اجتناب‌ کند. وی‌ در دو مقالة‌ معروف‌ خود که‌ در سال‌ 1877 و 1878 نگاشت‌ اظهار نمود که‌ از آرای‌ گذشته‌اش‌ ناراضی‌ است. هنگامی‌ که‌ در 1890 به‌ بازبینی‌ مسائل‌ معرفت‌شناختی‌ پرداخت‌ مبناهای‌ جدیدی‌ را برای‌ نظریه‌اش‌ درباره‌ واقعیت‌ مطرح‌ ساخت. در این‌ مقاله، دیدگاه‌های‌ متقدم‌ و متاخر پیرس‌ درباره‌ صدق‌ و واقعیت‌ بررسی‌ می‌شود. در این‌ بررسی‌ها، نظریة‌ پراگماتیستی‌ صدق‌ وی‌ نیز تبیین‌ خواهد شد.

۱۹۹۷.

معرفی و نقد کتاب (هیدگر و هنر، نوشته ی یوزف ی کوکلمانس)

منبع: نامه فرهنگ ۱۳۸۲ شماره ۵۰

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۶۰۵ تعداد دانلود : ۷۶۵

۱۹۹۸.

کلام محوری عشق دراندیشه فلسفی افلاطون(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: شیده احمدزاده

منبع: پژوهشنامه علوم انسانی دانشگاه شهید بهشتی ۱۳۸۲ شماره ۳۹ و ۴۰

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد تاریخی یونانِ باستان و روم سقراط تا ارسطو افلاطون (428-348 ق.م)

تعداد بازدید : ۴۱۶۲ تعداد دانلود : ۱۲۸۰

برخلاف اسلاطیر و فلسفه ماتریالیستی یونان، افلاطون تحلیل جدیدی از عشق را ارایه می دهد که در آن عشق نه ماهیتی الهی و نه هویت غریزی دارد، بلکه روحی(demon) است که انسان را به دنیای الوهیت متصل می کند. دراندیشه افلاطون عشق صرفا یک نوع تمایل انسانی(desire) است که هدف آن به دست آوردن زیبایی است. در سمپوزیوم افلاطون تمام عناصر عشق مانند زیبایی، تکثیر و حتی شناخت بر محور تقابل اصلی مادی و معنوی می گردند. دراین تقابل آنچه سیر کلامی عشق را ممکن می سازد، عنصرشناخت است. در سفر صعودی افلاطون، هر چه به مراحل فوقانی عشق می رسیم عنصر شناخت نیز افزایش می یاید و در آخرین مرحله، افلاطون از زیبایی مطلق به عنوان خرد تعبیر می کند. به این ترتیب به رغم اینکه افلاطون تفسیر جدیدی از عشق را ارایه می دهد، دیدگاه کلام محوری(logocentrism) او نگرش غالب فلسفه یونان است.

۱۹۹۹.

بر ترازوی نقد 2 (سنجش یک نقد)

نویسنده: سید محمد حکاک

منبع: سروش اندیشه ۱۳۸۲ شماره ۶

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۳۷۵ تعداد دانلود : ۶۹۷

۲۰۰۰.

حیرت و حیرانی و وهم در برابر آینه

نویسنده: پروین سلاجقه

منبع: کتاب ماه ادبیات و فلسفه مهر ۱۳۸۲ شماره۷۲

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۹۶۹ تعداد دانلود : ۱۰۷۳

درخت حوزه‌های تخصصی