درخت حوزه‌های تخصصی

قرار گرفتن ایران روی خط زلزله، مسئله ای است که باید به طور جدی در همه زمینه ها از جمله ساخت و ساز های کشور مورد توجه قرار گیرد. آمار تلفات جانی و مالی زلزله های گذشته ایران نشان می دهد که ساختمان های موجود به دلایل فرسودگی یا عدم آگاهی و سوء مدیریت مهندسان، در برابر زلزله بسیار آسیب پذیر می باشند. از جمله زلزله 4/7 ریشتری سال 1369 در استان گیلان، که 35000 نفر کشته و 60000 نفر زخمی داشت و 200000 واحد مسکونی در این زلزله تخریب شد. امامزاده ابراهیم، روستایی در شهرستان شفت استان گیلان است که خانه های موجود در آن چند طبقه بوده و کاملاً از چوب ساخته شده اند و مقاومت مناسبی در برابر زلزله دارند. آرامگاه امامزاده ابراهیم از جاذبه های زیارتی و تاریخی روستا است و علت اصلی شکل گیری آن به شمار می رود. سالانه حدود یک میلیون مسافر از این منطقه دیدن می کنند. ساختمان های این روستا چندطبقه هستند و مرتفع ترین آن ها به پنج طبقه می رسد. در این مقاله ابتدا به طور اجمالی به معرفی روستا و معماری خاص منطقه ای آن پرداخته شده است. سپس با استفاده از نمونه های برداشت شده از این روستا به بررسی معماری خانه های آن از نظر انواع کاربری ها ، نحوه تفکیک فضاها ، شفافیت ، نظم معماری پرداخته شده و در ادامه سازه به کار رفته در خانه ها مورد بررسی قرار گرفته است . به این صورت که بحرانی ترین ستون موجود در آن خانه در نظر گرفته شده و با توجه به اینکه چوب ستون ها از جنس چوب راش و دیوار موجود زگالی است ، میزان بار ثقلی وارد بر آن بررسی شده است. نتایج این محاسبات نشان می دهد که ستون های چوبی موجود در یک ساختمان چهار طبقه در روستای امامزاده ابراهیم ، با ابعاد 15 در 15 و از جنس چوب راش علاوه بر آنکه توانایی تحمل تنش های موجود را دارند ، می توانند حدود 35 کیلوگرم بر سانتی متر مربع دیگر را صرف مقاومت سازه در برابر بارهای باد و ... کنند . در واقع می توان دلیل اصلی مقاومت لرزه ای این بناها را در دو مورد خلاصه کرد : 1- استفاده از مصالح و مواد اولیه سبک و در نهایت سبک بودن این خانه ها، 2- تقارن موجود در ستون گذاری و استفاده از بادبند بین ستون ها. در پایان این نتیجه حاصل شده که به دلیل وجود ستون گذاری خاص این خانه ها و هماهنگی موجود بین ستون های آن، ما شاهد یک پلان ستون گذاری معماری هستیم که هم جوابگوی نیازهای سازه ای و ایستایی بناست و هم روابط معماری و عملکردی مناسبی را ایجاد کرده.از این رو می توان خانه های امامزاده ابراهیم را به عنوان الگویی بومی جهت ساخت خانه های چند طبقه مقاوم در برابر زلزله معرفی کرد.

تجلی و نمود نابرابری در مسکن روستایی را می توان در ظهور بدمسکنی، بی مسکنی و تکوین و گسترش نواحی حاشیه نشینی در کلانشهرها دانست که در صورت عدم پیشگیری در مبدأ یعنی روستاها روز به روز بر مشکلات و ابعاد بد آن در مقصد یعنی کلانشهرها خواهد افزود. یکی از راه های نشان دادن وضعیت نابرابر مسکن استفاده از شاخص های مسکن می باشد. پژوهش حاضر به صورت کمی- تحلیلی - تکنیکی با استفاده از مدل ویکور و شاخص ویلیامسون بر پایه مجموعه شاخص های کمی و کیفی (17 شاخص) به سنجش نابرابری مسکن روستایی و بررسی شکاف درون منطقه ای در بین شهرستان های استان لرستان با استفاده از داده ها و اطلاعات گردآوری شده از مرکز آمار ایران و بنیاد مسکن انقلاب اسلامی در سال 1390 پرداخته است. آنچه که یافته های تحقیق حاضر به ما می نمایاند این است که استان لرستان با داشتن سهم 1/2 درصدی از مسکن کل کشور در سال 1390 دارای سهم 8/1 درصد مسکن شهری و 8/2 درصد مسکن روستایی بوده است. تعداد واحدهای مسکونی روستایی در استان لرستان در سال 1390 برابر با 145091 واحد بوده که نسبت به سال 1385 با 210622 واحد مسکونی دارای رشد سالیانه 15/5 درصدی بوده است. نتایج حاصل از به کارگیری مدل ویکور جهت بررسی شاخص های مسکن نشان می دهد که مسکن روستایی در شهرستان های دورود، بروجرد و خرم آباد به ترتیب با 1، 0.781 و 0.767 دارای بالاترین مقدار Qi در رتبه های اول تا سوم قرار گرفته و شهرستان های کوهدشت(0.147)، پلدختر(0.025) و دوره چگنی(0) دارای پایین ترین مقدار Qi در رتبه های هشتم تا دهم قرار گرفته اند. نتایج حاصل از به کارگیری شاخص ویلیامسون جهت بررسی شکاف درون منطقه ای در بین شهرستان های استان حاکی از وجود نوسانات زیاد شاخص ویلیامسون در طی دوره 1385 تا 1390 در بین شهرستان های استان می باشد، بدین معنا که شهرستان های استان در طی این دوره به لحاظ شاخص ویلیامسون از یکدیگر فاصله گرفته اند.

بدنبال تغییر و تحولات ایجاد شده در عرص ههای علمی و آموزشی و لزوم توجه به امر آموزش در فضاهای باز، طراحی محوطه های دانشگاهی از اهمیت بسزایی برخوردار شده است. با چنین درکی، بررسی سایت دانشگاه تبریز به دلیل جایگاه آن به عنوان دانشگاه مادر در کشور و جایگاه ویژه آن برای ساخت و سازهای آتی و نیز به علت بحث توسعه و استراتژی مناسب، اهمیت خاص می یابد. هدف این مقاله ارزیابی کیفی پردیس قدیمی دانشگاه تبریز و شناخت نقاط ضعف و قدرت آن به منظور تسهیل فرایند آموزش در محوطه و یاری رساندن به فراگیران در نیل به اهداف اصلی خود می باشد. این مطالعه به روش ارزیابی بعد از اجرا و با در نظر گرفتن اصول طراحی محوطه های دانشگاهی، از طریق روش تطبیق سایت دانشگاه تبریز با نمونه های مشابه، مقایسه تشابهات سایت های دانشگاهی با فضاهای شهری وانجام مشاهده و مصاحبه صورت گرفته است. در مجموع معیارهای مورد ارزیابی با بررسی ایده "دانشگاه همچون یک شهر" و بررسی پلان سایت های دانشگاهی استخراج و در جداولی جداگانه با امتیازدهی طیف لیکرت ارزیابی شده اند. نتایج ارزیابی حاکی از متوسط بودن معیارهای مورد بررسی در سطح پردیس دانشگاه تبریز می باشد؛ به گونه ای که در عرصه دسترسی:حجم ترافیک، ضعف سلسله مراتب شبکه های ارتباطی، نبود تجهیزات اطفاء حریق و بی توجهی به استانداردهای طراحی برای معلولان، در عرصه سرزندگی مبلمان نامناسب (کمی و کیفی )، کمبود فضاهای اجتماعی و خدماتی- رفاه، در عرصه تناسب: مکفی نبودن امکانات به نسبت تقاضا، در عرصه نظارت، نبود ارتباط منعطف بین دانشگاه و شهر و در عرصه ارزیابی پلان، تعریف نامناسب ورودی اکثر دانشکده ها، عدم تناسب ورودی دانشگاه و میدان اصلی با کل مجموعه و کم توجهی به مبلمان ایوان های جلویی دانشکده ها، جزء مهمترین نقاط ضعف می باشند. بنابراین علاوه بر توجه خاص بر معیارها و زیر معیارهای با امتیاز کم، بر تقویت و طراحی نقاط دارای پتانسیل تبدیل به مکان های عمومی موفق چون آمفی تئاتر روباز مقابل دانشکده عمران، احیاء و سازماندهی مسیرها و رعایت الزامات اقلیمی و اجتماعی در طراحی فضاها به طور خاص در مکان هایی چون خیابان شهید خلوتی، محوطه اطراف ساختمان شهداء، علوم انسانی و مسجد - به عنوان پر جمعیت ترین مکان ها تاکید می گردد.

ناحیه فین، ییلاقی برای شهر کاشان محسوب می شود و به سبب نزدیکی به کوه و برخورداری از حضور چشمه تاریخی فین از وضعیت اقلیمی مناسب تری نسبت به شهر کاشان برخوردار است. این ناحیه دربردارنده باغ های پرشماری است. هم اکنون بقایای باغی قدیمی تر از باغ فین در پایین دست آن قرار دارد که باغ کهنه نامیده می شود. براساس پاره ای از مستندات تاریخی، باغ یادشده در زلزله ای که در اواخر حکومت شاه تهماسب رخ داده، آسیب دیده است. درنتیجه این تخریب، باغ شاهی جدیدی در جایی نزدیک تر به مظهر چشمه فین ساخته شده است. به دلیل انتقال باغ به مکان کنونی آن، به نظر می رسد بعد از این تاریخ باغ کهنه از اقبال کمتری بهره برده باشد؛ علاوه بر آن مستندات تاریخی در خصوص این باغ و محدوده مابین آن تا باغ فین، بسیار محدود هستند. این تحقیق که با روشی تفسیری تاریخی انجام گرفته، به دنبال آن است تا با استفاده از منابع تاریخی و مقایسه آن ها با عکس های هوایی دوره های گوناگون و انجام مطالعات میدانی، طرح باغ کهنه، نحوه اتصال دو باغ و محدوده پیرامونی باغ فین را بازیابی کند. نتایج تحقیق حکایت از آن دارد که باغ کهنه تا اوایل دوره پهلوی همچنان به حیات خود ادامه می داده است و پس از آن با عبور خیابان میان فین و کاشان، باغ کهنه به دو بخش تقسیم شده است. حد میان دو باغ کهنه و فین، پیش از احداث خیابان یادشده، خیابانی شاهی بوده است که احتمالاً از بقایای دوره صفویه بوده است. در محدوده بلافصل باغ فین نیز باغ ها و محوطه هایی بوده اند که وجود خیابان فعلی خارج از باغ موازی با جبهه سردر خارج باغ را دست کم در جبهه سردرخانه باغ فین نفی می کنند.

بخش عمده ای از فعالیت های زندگی هر انسان در فضاهای داخلی صورت می گیرد. طبق آمار در کشورهای غربی حدود 90درصد از زمان زندگی در محیط های داخلی سپری می شود؛ ازاین رو در سال های اخیر توجه به کیفیتِ محیطیِ داخلی، از سوی سازمان ها و انجمن های معماری کشورهای مذکور با جدیت دنبال می شود و ازآنجاکه کیفیت فضاهای داخل به طور مستقیم در سلامت ساکنان اثر می گذارد، توجه به این مفهوم در ابعاد مختلف آن مانند کیفیت هوای داخل، آسایش حرارتی و همچنین آسایش بصری و صوتی، امری بسیار حائز اهمیت است و مطالعه دقیق آن در ایران باید ضروری تلقی شود. آسایش حرارتی فضاهای داخلی یکی از مهم ترین نکات این مفهوم است که در بحث حاضر توجه بیشتری به آن خواهیم داشت. بررسی این عامل در دو نمونه از خانه های دوره قاجار در شیراز با استفاده از برداشت های میدانی و تطبیق آن با شبیه سازی نرم افزاری صورت پذیرفته است. اطلاعات گردآوری شده در دو مرحله تحلیل شده اند. در مرحله اول رفتار حرارتی هریک از فضاها با استاندارد جهانی اشری مقایسه شده و سپس رابطه بین ویژگی های معماری و نتایج عملکرد حرارتی اتاق ها مورد بررسی قرار گرفته است؛ با این هدف که اگر نشانی از توجه به آسایش حرارتی در این مکان ها بود، عوامل آن چیست و چگونه می توان این عوامل را در طراحی خانه های امروزی احیا کرد و با صرف کمترین انرژی به حدود آسایش در فصول گرم و سرد رسید. نتایج مطالعات نشان می دهند که اتاق های این خانه ها به لحاظ تأمین آسایش حرارتی عملکرد مناسبی داشته و به یقین در زمان گذشته، این عملکرد بهتر بوده است؛ برای مثال اتاق شاه نشین در حدود هشت ماه از سال در محدوده آسایش قرار دارد.

امروزه توجه به کنترل مصرف انرژی در مقیاس های متفاوت از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده و نگاه جامع تر به برنامه ریزی شهری می تواند در راه رسیدن به این هدف بسیار مؤثر باشد. کشور آلمان به عنوان یکی از کشورهای موفق در زمینه بهینه سازی مصرف انرژی در مقیاس معماری و شهرسازی در جهان مطرح است. شناسایی اصول سازمانی و کاربردی این کشور در مقیاس برنامه ریزی شهری می تواند راهگشای مناسبی برای فعالیت های مشابه در کشور ایران باشد. به منظور دستیابی به نتیجه مناسب، ضرورت دارد مشکلات و نقاط ضعف بهینه سازی مصرف انرژی در ایران مورد ارزیابی قرار گیرد. روش مورد استفاده در این پژوهش مقایسه تطبیقی در بررسی نمونه موردی است. در این روش از ابزار مطالعه منابع کتابخانه ای و جمع آوری اطلاعات از منابع معتبر اینترنتی استفاده شده است. پس از جمع آوری اطلاعات و بررسی نمونه های مشابه، ساختار برنامه ریزی شهری در دو کشور آلمان و ایران معرفی شده است. در یک مقایسه تطبیقی علل عدم موفقیت این ساختار در ایران بیان می شود و نظریه های پژوهش تدوین می شوند. نتایج به دست آمده در این پژوهش نشان می دهد که تفاوت های اصلی برنامه ریزی شهری در ایران و آلمان را در می توان از یک سو در ساختار برنامه ریزی شهری و مشارکت سازمان های مردم نهاد، و از سوی دیگر فقدان مباحث مربوط به مصرف بهینه انرژی در اسناد تهیه طرح های شهری بررسی کرد. همچنین در مقیاس جامع و کلان برنامه ریزی انرژی، می توان عدم وجود یک برنامه جامع جهت هماهنگی کلیه نهادهای متولی انرژی در ایران را یکی از دلایل ناکارآمدی فعالیت های مرتبط با برنامه ریزی انرژی دانست. با بررسی این موارد ضمن معرفی چارچوبی برای تقویت ابعاد بهینه سازی مصرف انرژی در ایران، سعی بر این بوده تا در جهت رفع نواقص، سازمان دهی بهتر و تصمیم سازی مناسب در ساختار برنامه ریزی شهری کشور گام برداشته شده و زمینه لازم برای پژوهش های آتی فراهم شود. به همین منظور چارچوبی برای ادامه پژوهش در حوزه شهرسازی و انرژی با تأکید بر تجارب کشور آلمان ارایه شده که می توان آن را برای مطالعه تجارب سایر کشورهای پیشرو در امر بهینه سازی مصرف انرژی نیز به کار برد.

نظری غالب در مطالعات شهری ایران وجود دارد که بازار را به عنوان ستون فقراتِ ساختار فضایی و اجتماعی شهرهای تاریخی توصیف می کند. در این نگاه، روایتی یگانه و جهان شمول از بازار ارائه می شود که خوانش تکثر بازارهای ایرانی را به محاق برده است؛ اما این مقاله تلاش می کند تا تنوع ساختاری و اجتماعی بازار را نشان دهد. این مطالعه از یک سو به مدد شیوه اسپیس سینتکس، به تحلیل توپولوژیک ساختار دزفول و شوشتر پرداخته، و از سوی دیگر به بستر اجتماعی اقتصادی این شهرها توجه کرده است. مقاله حاضر نشان می دهد که شهرهای ایران پیش از دوران مدرن، حداقل به دو گونه تقسیم می شدند: گروه اول شهرهایی با اقتصاد غیر بازرگانی هستند که در آن ها بازار ماهیتی عموماً خرده فروشی داشته و فضاهای مهم فرهنگی اجتماعی را در میان خود ندارد. این گونه بازارهای تجاری محض، ستون فقرات ساختار شهر و قلب فعالیت های اجتماعی شهر نبوده اند. دومین گونه ، شهرهایی هستند که اقتصاد آن ها به طور عمده، بر تجارت استوار بوده است. در این شهرها، بازار نه تنها ستون فقرات ساختار شهر و مرکز فعالیت های اقتصادی بوده، بلکه خاستگاه بازخوردهای اجتماعی بوده است. در اینجا، از این گونه بازار به عنوان بازارهای تجاری اجتماعی یا به اختصار، بازار اجتماعی یاد شده است. این همان بازاری است که از آن به عنوان نمونه اعلای بازار ایرانی یاد می شود. این مقاله با تأکید بر تفاوت بازارهای مختلف، توصیف یگانه از بازار ایرانی را به چالش می کشد. هدف نهایی مقاله حاضر، مطلقاً ارائه گونه شناسی برای بازار نیست، بلکه توجه به تکثر موجود در شهر ایرانی است که خوانش های ذات گرایانه مدرن آن را نادیده گرفته است.

صرفنظر از ویرانی و تخریب بخشی از شهرهای ایران در ابتدای هجوم مغول، سیمای شهرسازی سایر بخش های ایران، خصوصاً آذربایجان، نه تنها شاهد ویرانی و تجزیة بافت شهری نیست، بلکه از همان ابتدا ایلخانان را متوجه به شهر و آبادگری معرفی می کند. بی شک دین ثابت کرده است که یکی از مؤثرترین و تواناترین نیروهای وحدت بخش در حیات حکومت هاست. اشراف کامل مغول بر این موضوع، ضمن ایجاد شهرک هایی با مرکزیت اَرسن مذهبی در خارج از محدودة شهری، ضمن جلوگیری از گسترش بی رویة هستة مرکزی کهن شهر، مانع از فجایع انسانی ناشی از آن شده است. طی این دوره، در پی ظهور شخصیت غازان و ذهنیت متفاوت وی در رابطه با اسلام و تغییر سنت پنهان سازی موقعیت مکانی مقبره ایلخان، شهرسازی ایلخانی، آغازگر سبک نوینی از مجموعه سازی با مرکزیت عناصر مذهبی و مشخصة بارز هم اندیشی نسبت به فضاهای کالبدی شهر و مقتضیات اجتماعی را در خود بروز می دهد که تا آن زمان بی سابقه بوده است. طراحی و ساخت مجموعة معماری ""غازانیه"" با نام ملی ""ابوابُ البر"" را باید از نخستین نتایج به دست آمده در زمینة مزبور دانست که نگارندگان فرایند طرح ریزی و اجرای آن را از نخستین چالش های شهرسازی ایرانی در زمینة اسکان به جهت تنظیم جمعیت شهری می دانند. از آنجایی که بازشناسی فرم معماری آرامگاه غازان کهن ترین نمونه تدفینی مغول در ابعاد بسیار بزرگ - با توجه به تغییر نگرش نسبت به سنت تدفین ایلخانی- همواره در هاله ای از ابهام قرار داشته ، تحقیق پیش رو بر آن است که به روش تحلیل محتوایی متون به تبیین ویژگی های شهری مجتمع غازانیه و بازآفرینی فرم آرامگاه غازان بپردازد؛ زیرا مطالعة ساختار فضایی ""شام غازان""، نخستین نمونة موجود در تاریخ شهرسازی ایرانی از نوع مذکور، بسیار حایز اهمیت است. در این زمینه، با فرض بر تداوم الگوی مشابه معماری در سنت مقبره سازی شمال غرب ایران پیرامون بازة زمانی مذکور، پرسش اصلی تحقیقِ پیش رو، ابعاد و تناسبات معماری مقبرة غازان در مجتمع تدفینی وی خواهد بود. پیرو نتایج به دست آمده، برخلاف ذهنیتِ موجود، طرح مقبرة غازان نه یک منشور دوازده وجهی، بلکه، همانند اکثر مقبره های تدفینی ایلخانی موجود در آذربایجان، استوانة حجیم گنبد داری است که تناسبات معماری آن با نمونه های شاخصِ مشابه، از جمله مقبرة سلطان محمد خدابنده در سلطانیه- هم به لحاظ تناسبات و هم به لحاظ ساختار فضایی- قابل انطباق است.

امروزه بحث پیرامون مفاهیم مختلف مرتبط با مکان و چگونگی تجربه آن توسط استفاده کنندگان، از مباحث مهم مطرح در معماری و شهرسازی به ویژه در حوزه علوم رفتاری است. در این راستا یکی از مهم ترین مفاهیم مرتبط با حوزه مذکور به ویژه در مباحث روان شناسی محیط، مفهوم معنای مکان است. با شناخت معانی مختلف مکان و روند شکل گیری آن و نیز پارامترهای تأثیرگذار بر ادراک آن توسط افراد، می توان به خلق محیطی مطلوب دست یافت که هدف اصلی معماری و شهرسازی است. هدف کلی پژوهش حاضر، استخراج و سنجش عناصر مؤثر بر ادراک معانی مکان از منظر معماران و غیر معماران و بررسی تفاوت آن از طریق تجزیه و تحلیل روایت مکان است که با مطالعه موردی بر روی دو ترمینال اصلی شهر اصفهان انجام گرفته است. برای نیل به این هدف، با استفاده از شیوه پرسشنامه باز و بسته و نیز مصاحبه های عمیق از افراد در محیط ترمینال ها، دو مفهوم ""محتوای تفکر"" و ""شیوه تفکر"" به تفکیک برای افراد معمار و غیر معمار شرکت کننده در پژوهش استخراج و مورد مقایسه قرار گرفت. تعداد جامعه آماری شامل 174 نفر بود که از این تعداد 100 نفر غیر معمار و 74 نفر معمار بودند. نتایج حاکی از آن است که هم معماران و هم غیر معماران، عوامل فردی را در شکل گیری معنا بسیار مؤثر می دانند با این حال، غیرمعماران، عوامل فردی را بیشتر در حوزه نیازهای فردی خود و میزان رضایت از تأمین این نیازها با توجه به امکانات موجود در محیط می دانند، این در حالی است که معماران، عوامل فردی را در قالب شناخت الگوهای رفتاری و نیز موقعیت و کیفیت عملکردهای موجود در محیط بیان می کنند. در ارتباط با شیوه تفکر، این پژوهش نشان می دهد که غیر معماران تفکری احساسی، تجربی یا نسبی گرا نسبت به مکان ها و معانی موجود در آنها دارند، در حالی که معماران بیشتر تفکری انتزاعی- مفهومی در ادراک معانی مکان دارند.

شهرهای تاریخی دربردارنده ساختاری اند که در گذار زمان و براساس ویژگی های هویتی شکل گرفته و در قالب عناصر و روابط تاریخی تجلی یافته اند؛ از این رو نمی توان نسبت به کیفیات مداخلاتی که در آنها صورت می گیرد، بی اعتنا بود. تبریز از شهرهای مهمّ تاریخی ایران است که هویت ساختاری آن در طول تاریخ، به واسطه مداخلات صورت گرفته در عرصه های تاریخی اش متحول شده است. نوشتار حاضر باهدف شناخت تغییرات پدید آمده در هویت ساختاری تبریز، به سبب مداخلات معاصر، به تحلیل جایگاه سه عرصه تاریخی شهر و مقایسه آنها با نمونه های جهانی پرداخته تا از این طریق بتوان شناختی از تأثیرات مداخلات شهری، برهویت تاریخی آن به دست آورد. از این رو با راهبرد تفسیری و کیفی، اسناد و نقشه های تاریخی شهر مطالعه و با تحلیل های میدانی شرایط معاصر آنها بررسی شده است. درنهایت تحلیل ها روشن می سازد که تحولات ساختاری معاصر تبریز عرصه های تاریخی آن را مخدوش و سبب اغتشاش و یا جدایی آنها از جریان زندگی شهر شده است. هم چنین براساس مقایسه های تطبیقی، می بایست با تقویت جایگاه عرصه های تاریخی، موجبات پویایی آنها مهیا شود تا توانایی حضور شایسته در ساختار شهر معاصر را به دست آورند؛ چراکه این عناصر تشکیل دهنده هویت تاریخی شهرند که از میان رفتنشان درواقع از میان رفتن بخشی از هویت تاریخی شهر است.

تا کنون مقالات و کتاب هایی در مورد فعالیت های حفاری باستان شناسان غربی در محوطه های تاریخی ایران، منتشر گردیده است. اما در این پژوهش کوشش می شود، به روش تفسیری-تاریخی و از طریق بررسی داده های اولیه گرد آوری شده شامل: اسناد دولتی منتشر نشده، اساسنامه های انجمن آثار ملی، متون تاریخی، سخنرانی ها و خاطرات افراد انجمن آثار ملی، روزنامه ها و منابع کتابخانه ای، به نقش معماران و باستان شناسان غربی در مرمت بناهای تاریخی در دوره پهلوی (1357- 1304) پرداخته شود. در ابتدا، پس از ذکر مقدمه ای کوتاه در خصوص رویکرد پادشاهان قاجار به آثار و بناهای تاریخی، به چگونگی تشکیل «انجمن آثار ملی» در سال 1301 پرداخته می شود و به علت های دعوت به همکاری معماران و باستان شناسان غربی اشاره می گردد. سپس دامنه فعالیت ها و تاثیرات این کارشناسان خارجی بر سیاست های اعمال شده دولت مردان دوره پهلوی در خصوص حفاظت و مرمت از بناهای تاریخی ایران بررسی می گردد. با بررسی داده های اولیه که تا کنون مورد بررسی قرار نگرفته اند، این پژوهش به واکاوی نقش کارشناسان غربی در حفاظت یا تخریب بناها و آثار تاریخی در دوران پهلوی می پردازد.

مسیرهای د انشگاهی به عنوان قرارگاه های رفتاری، نقش مهمی در تأمین نیازهای اجتماعی د انشجویان د ارند، لذا تأمین آسایش گرمایی کاربران آن و شناخت عوامل تأثیرگذار در طراحی مسیرهای همساز با اقلیم ضروری می نماید. از آنجاکه پرد یس د انشگاه کاشان نیز مشکلات فراوانی از نظر اقلیمی د ارد، تحقیق حاضر سعی می کند به ارزیابی کیفیت اقلیمی مسیرهای آن بپرد ازد. این پژوهش با استفاد ه از برد اشت های مید انی و تحلیل د اد ه ها از طریق مبانی نظری آسایش گرمایی فضاهای باز انجام شد ه و هدف آن ارزیابی وضعیت فعلی و ارائه پیشنهاد هایی جهت ارتقای کیفیت اقلیمی د انشگاه است. در مجموع، شیوه کار در چند جهت ساماند هی شد ه، نخست تحلیل شرایط گرمایی با استفاد ه از موارد ی چون معیار پن واردن، تقویم نیاز اقلیمی و نقشه مسیر خورشید به کمک د اد ه های سینوپتیکی کاشان و سپس برد اشت های مید انی در د انشگاه در روزهای 26 و 25 آذر 1391 و 2 و 3 تیر 1392- از جمله گرم ترین و سردترین روزهای سال - با استفاد ه از دستگاه WBGT و دستگاه هواشناسی KESTREL که امکان برد اشت د اد ه های دما، رطوبت و سرعت باد را فراهم می کند و نهایتاً تحلیل د اد ه های مید انی به کمک معیارهای آسایش گرمایی فضای باز مانند WBGT, UTCI و WIND CHILL. از دستاورد های مهم این پژوهش می توان به شناسایی نقاط د ارای شرایط اقلیمی حاد و ارائه پیشنهاد هایی برای طراحی اقلیمی مسیرها اشاره کرد.    

بهره گیری از سیستم های خورشیدی پاسخ مناسبی برای کاهش مصرف انرژی و مشکلات زیست محیطی است. از آنجایی که تابش خورشید در کشور ما در حد مطلوبی وجود دارد، سیستم های خورشیدی را می توان با نمای ساختمان ترکیب و از بار گرمایش و سرمایش ساختمان کاست. در این پژوهش، به منظور کاهش بارهای گرمایش و سرمایش، به عنوان یکی از شاخصه های اصلی معماری پایدار و با استفاده از فناوری های نوین، پانلی جهت نصب در نمای ساختمان طراحی شد. این سیستم نما، ضمن کارایی حرارتی بالا، دارای خصوصیات زیبایی شناسانه و معمارانه بوده و جزئیات مدول های آن به گونه ای طراحی شده است که باعث ایجاد محدودیت در طراحی ساختمان نشود و امکان تعمیر، نگهداری و جایگزینی آن به سهولت ممکن باشد. پانل مدولار نمای ساختمان با قابلیت گرمایش و سرمایش، در زمستان از آب به عنوان جرم حرارتی استفاده کرده و عملکردی همچون دیوار ترومب دارد و در فصل تابستان با حذف جرم حرارتی و بهره گیری از سرمایش تبخیری، به خنک سازی فضای داخل کمک کرده و به این ترتیب، از پتانسیل های پوسته در تمام فصول استفاده می شود. در این سیستم به منظور افزایش کارایی از فن استفاده شده است. سنجش کارایی و ارزیابی عوامل موثر بر عملکرد این پانل، با استفاده از ابزارهای شبیه سازی نرم افزار انرژی پاس صورت گرفته است. نتایج حاصل از شبیه سازی، استفاده از شیشه کم گسیل، ضخامت 125 میلیمتری لایه آب و دبی جریان مترمکعب برثانیه ) 200 تا 300 فوت مکعب دردقیقه( را در مدل نمونه توصیه می کند. مدولار بودن پانل / 0 تا 15 / هوای 1 های نما با رویکرد تولید صنعتی و تسهیل استفاده، تعمیر و نگهداری سیستم پیشنهاد گردیده است.

زنان و مردان متناسب با نقش و مسئولیت شان از فضاهای شهری به شیوه های گوناگون استفاده می کنند. در این میان، زنان همواره به طور مستقیم با خانواده و جامعه در ارتباط بوده اند و می باید در کانون فرایند برنامه ریزی و ساخت فضاهای شهری قرار گیرند. اما تاکنون روند غالب در تدوین برنامه ریزی های شهری از حاکمیت نگرش مردانه و درک نیازهای آن ها از شهر حکایت می کند. این در حالی است که امروزه برنامه ریزان شهری بر این باورند که به دلایل بی شماری ساخت فضای شهری نیاز به اتخاذ روشی دارد که در آن تعادل های جنسیتی رعایت شده باشد. بر این اساس در مقاله حاضر «درک تفاوت نیازهای زنان و مردان در ساخت فضای شهری»، «شناخت عناصر مهم در ایجاد شهرهای دوستدار زن» و «تبیین نقش زن در فرایند برنامه ریزی شهری» مدنظر می باشد. بدین منظور ابتدا با استفاده از روش مطالعه کتابخانه ای و اسنادی مؤلفه های مورد نیاز برای ایجاد شهر دوستدار زن شناسایی شد. سپس بر اساس مجموعه مطالعات و بررسی های صورت گرفته و همچنین منطبق با مؤلفه های برآمده از نظریه های مطرح شده، استراتژی ها و اقدامات ضروری جهت ایجاد شهر دوستدار زن و پیشنهاد های مشخص در این رابطه تبیین گردید

بافت های فرسوده و قدیمی شهرهای ایران که در اغلب موارد هسته اولیه و بخش اصلی شهرها را تشکیل می دهند، ازیک طرف جزء میراث فرهنگی و تاریخی آن شهرها محسوب شده و حفظ و بهسازی کالبدی و توانمندسازی عملکردی آن ها واجب بوده و از طرف دیگر اغلب این بافت ها باگذشت زمان و عدم توجه و نگهداری مناسب، دچار فرسودگی و اضمحلال کالبدی و عملکردی می گردند. همگام با تغییرات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و فناوری های جدید، بافت های شهری با تغییر شکل و شالوده مواجه گردیده اند، چرا که شهر نیز همچون سایر پدیده های مصنوعی انسان ساخت در طول زمان دچار تغییر و تحول می گردد. در ایران اغلب شهرهای کهن و پرجمعیت دارای چنین وضعیتی هستند و در این راستا این تحقیق در شهر لامرد واقع در جنوب استان فارس انجام شده است که هدف از این پژوهش بهسازی و نوسازی و شناخت نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدیدها و برطرف کردن آن هاست. ارائه استراتژی با استفاده از مدل swot است. در این پژوهش از روش توصیفی تحلیلی استفاده شده و نوع آن نیز کاربردی می باشد. نتایج نشان می دهد که روند رو به رشد در ساخت وساز به عنوان اولین فرصت، قرارگیری شهر در پهنه بندی زلزله با خطر بالا به عنوان نخستین تهدید، پتانسیل استفاده از زمین های بایر و بدون استفاده جهت ایجاد فضاهای مناسب جهت ارتقای کیفیت زیست محیط به عنوان نخستین قوت و پایین بودن تعداد ابنیه باکیفیت نوساز و استاندارد به عنوان نخستین ضعف محسوب می شود. و درنهایت با توجه به نقاط قوت، ضعف، تهدید و فرصت به تدوین استراتژی ها اقدام گردید.

زمین لغزش ها به عنوان برجسته ترین مخاطرات طبیعی محصولی از ژئومورفیک محل، شرایط زمین شناسی و هیدرولوژیکی، تغییر و تبدیل موارد ذکر شده توسط فرایندهای ژئودینامیکی، حیات گیاهی، کاربری اراضی و فعالیت های انسانی، نوسانات و شدت بارش و زلزله می باشد. هدف از پژوهش حاضر ارزیابی حساسیت اراضی حوضه آبریز ایلگینه چای در وقوع زمین لغزش با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) و عملگرهای فازی می باشد. این حوضه یکی از زیر حوضه های ارس چای به وسعت 40683 هکتار با موقعیت جغرافیایی 21/13 58 38 تا 45/22 39 38 درجه عرض شمالی و 35 51 45 –52 36 46 درجه طول شرقی می باشد. معیارهایی که جهت تحلیل حساسیت زمین لغزش ها در حوضه مورد بررسی انتخاب گردید شامل 5 پارامتر (شیب، جهت، سنگ شناسی، گسل، کاربری اراضی) است که از نقشه های پایه و مطالعات میدانی و تصویر ماهواره ای اسپات استخراج و با استفاده از عملگرهای فازی و سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) تحلیل اولیه نسبت به متغیرهای موجود و پراکنش زمین لغزش ها مورد بررسی قرار گرفت. طبقه بندی متغیرها با توجه به روند تغییرات هیستوگرام منحنی و طبقه بندی های موجود انجام و وزن دهی طبقات متغیرها، براساس درصد زمین لغزش رخ داده در هر طبقه بین 0 و 1 تعیین گردید. سپس نقشه های ایجاد شده تحت GIS در قالب عملگرهای فازی با یکدیگر تلفیق و طبقه بندی گردیدند. مقایسه نتایج بدست آمده از مدل با زمین لغزش صورت گرفته در محدوده مورد مطالعه نشان می دهد که گامای 8/0 بیشترین قابلیت را برای پهنه بندی داراست. در نهایت صحت نقشه های حاصل با استفاده از نمایه جمع کیفی (QS) مورد ارزیابی قرار گرفت و نقشه نهایی پهنه بندی استطاعات زمین لغزش با استفاده از عملگر فازی گامای 8/0 که به عنوان مناسب ترین عملگر در تعیین توانمندی زمین لغزش در حوضه تحت مطالعه می باشد استفاده گردید و نقشه مذکور در 5 طبقه از بسیار پایین تا بسیار بالا طبقه بندی شد.