درخت حوزه‌های تخصصی

اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
اخلاق اسلامی تعلیم و تربیت اسلامی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۹۶۱ تا ۹۸۰ مورد از کل ۹٬۱۵۱ مورد.
۹۶۱.

تحلیل فلسفی اسناد تحولی آموزش وپرورش بر اساس مؤلفه های اخلاق حرفه ای معلمان و دلالت های تربیتی آن(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: اخلاق سال یازدهم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۴۱ (پیاپی ۶۴) 97 - 126

کلیدواژه‌ها: اخلاق حرفه ای معلم آموزش وپرورش اسناد تحولی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۶ تعداد دانلود : ۲۸۷
پژوهش حاضر با هدف تحلیل فلسفی اسناد تحولی آموزش وپرورش بر اساس مؤلفه های اخلاق حرفه ای معلمان و دلالت های تربیتی انجام شده است. در این پژوهش از روش پژوهش تحلیل مفهومی و قیاس استنتاجی (الگوی بازسازی شده فرانکنا) استفاده شده است. بدین منظور، اخلاق حرفه ای معلم و شاخص های معتبر آن بر اساس هشت محور اصلی احصا گردید، محتوای اسناد تحولی آموزش وپرورش برای شناسایی گزاره های توصیفی و تجویزی مرتبط، بررسی و تحلیل شد و سپس، متناظر با آن، الگویی متشکل از اهداف، اصول و روش های اخلاق حرفه ای معلم به دست آمد. یافته های پژوهش بیانگر دلالت هایی در اهداف، اصول و روش های اخلاق حرفه ای معلم است. شماری از اهداف اخلاق حرفه ای معلم عبارت اند از: دستیابی به سعادت و کمال، پرورش مسئولیت پذیری، کسب شایستگی ها و زمینه سازی برای هدایت متربیان. بعضی از اصول عبارت اند از: احترام، تعهد، شایسته محوری و شکیبایی. از روش ها نیز می توان به اسوه سازی اخلاقی، باورسازی ایمانی، تعالی شئون وجودی و تدریج و مداومت اشاره کرد. نتایج پژوهش نشان می دهد که اسناد تحولی آموزش وپرورش بر محورهای اخلاق حرفه ای معلم منطبق است و باید برای آموزش اخلاق حرفه ای معلم به نومعلمان همت گماشت.
۹۶۲.

آموزش غیرت دینی و مؤلفه های آشکار و ازیادرفته آن در کتب دین و زندگی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: اسلام و پژوهش های تربیتی سال سیزدهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۲۵) 41-55

کلیدواژه‌ها: برنامه درسی ضد تقدس زدایی تعصب قداست مدار آموزش غیرت بر دین الهی کتب دین و زندگی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۵ تعداد دانلود : ۳۰۴
هدف پژوهش حاضر بررسی چگونگی آموزش غیرت دینی در کتب دین و زندگی دوره دوم متوسطه جهت شناسایی مؤلفه های آشکار و مغفول آن بود. روش پژوهش تحلیل محتوای کیفی و جامعه پژوهشی آن شامل سه عنوان کتاب درسی دین و زندگی دوره دوم متوسطه در سال تحصیلی1400-1399 بود که با توجه به ماهیت موضوع پژوهش، از نمونه گیری صرف نظر شد و کل متن، تصاویر و تمرین های کتب مورد بررسی قرار گرفتند. ابزار اندازه گیری، سیاهه تحلیل محتوای محقق ساخته بود که برای حصول اطمینان از روایی صوری و محتوایی آن، از نظر متخصصان استفاده و جهت تأمین پایایی، روش اسکات به کار گرفته شد. نتایج پژوهش نشان داد که مؤلفه هایی از غیرت دینی در کتب موجود هستند و به صورت آشکار قرار گرفته اند؛ اما مواردی مانند واکنش در برابر توهین کنندگان به مقدسات (قرآن، پیامبر، اهل بیت، مساجد و اماکن مقدس)، مقابله با نفاق، مجاهدت و دفاع برای زنده نگه داشتن دین و ارزش های دینی، عدم سازش و معامله بر سر اصول دین و عدم اباحه گری از یاد رفته اند که می تواند آثاری چون تسلط نَرم دشمنان، ایجاد تفرقه، قداست زدایی از شعائر الهی، ایجاد یأس و ناامیدی درباره ایستادگی در برابر حق، افزایش گناه، آسیب های اجتماعی و پیش گرفتن راه بی قیدی را به همراه داشته باشد.
۹۶۳.

مرگ آگاهی و دلالت های تربیتی آن در افزایش آرامش با تکیه بر روایات معصومین علیهم السلام(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی سال بیست و نهم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۵۲ 31 - 64

کلیدواژه‌ها: مرگ آگاهی تربیت آرامش روایات

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۴ تعداد دانلود : ۲۸۸
هدف این پژوهش پرداختن به مقوله مرگ و مرگ آگاهی و دلالت های آن برای تعلیم وتربیت است. پژوهش حاضر از منظر روایات معصومین، به آن دسته از ویژگی های ذاتی انسان، دنیا و مرگ پرداخته است که می تواند مبنایی برای استخراج عوامل زمینه ساز آرامش باشد. این مهم با استفاده از روش توصیفی – تبیینی و استنباطی انجام شد. ابتدا وجوب مرگ بر مبنای صفات الهی همچون: قدرت، حکمت، رحمت، عدالت و مالکیت تبیین شده است؛ این صفات در جایگاه مبنا، به اصولی همچون استکمال، تقوا، توبه، عبودیت و عمل صالح منتهی می شود. یافته های پژوهش نشان می دهد که مرگ بر مبنای ویژگی های ذاتی انسان و دنیا ضرورت می یابد؛ درعین حال این ویژگی ها به همراه ویژگی های ماهوی مرگ متضمن دلالت هایی برای تربیت است که می تواند به آرامش منجر شود. از این منظر، یادآوری مرگ باعث تلاش، تکاپو، آسان شدن زندگی، دوری از سستی و پرهیز از رخوت و تشویش می گردد. همچنین یافته ها نشان می دهد، به رغم تفکر عام، نه تنها اندیشه مرگ منافاتی با آرامش انسان ندارد؛ بلکه در صورت فهم درست  از ماهیت و علت وجوب مرگ، حیات انسان می تواند رها از اضطراب ناشی از نزدیکی مرگ باشد.
۹۶۴.

تقدم معناشناختی دین بر اخلاق در نظریه امر الهیِ رابرت آدامز(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تأملات اخلاقی دوره دوم بهار ۱۴۰۰ شماره ۱ 64 - 83

کلیدواژه‌ها: نظریه اصلاحی امر الهی آدامز خطا معنا الزام

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۹ تعداد دانلود : ۴۲۸
نظریه امر الهی یکی از انواع نظریه های وظیفه گرایانه است که تقریرهای متعددی دارد. سنت های یهودی، مسیحی و اسلامی با توجه به صفاتی که در متون مقدس و مباحث کلامی خود برای خدا اثبات کرده اند، تفاسیر مختلفی از امر خدا و رابطه امر اخلاقی و امر الهی، به صورت منطقی و ضروری یا به ضرورت متافیزیکی و اخلاقی، ارائه کرده اند. تبیین ارتباط میان امر دینی و اخلاقی و تقدم دین بر اخلاق تنسیق های مختلفی می طلبد، تا در نهایت، نوع خاصی از تقدم، به صورت تاریخی، مابعدالطبیعی، معرفت شناسی و مفهومی یا معناشناسانه، توجیه شود. نظریه امر الهی رابرت آدامز یکی از نمونه های اصلاح شده نظریه امر الهی در دوره معاصر است که با تکیه بر یک اصل متافیزیکی که ریشه در تلقی خاص ارتباط انسان با خداوند دارد، تلاش دارد تا ضعف ها و کاستی های نظریه های ابتدایی امر الهی را به نحوی بازسازی کند و تقدم معناشناختی زبان دین بر اخلاق را توجیه نماید. این رویکرد با توجه به الزام اخلاقی و مفاهیمی از این دست شکل گرفته است و تلاش نموده تا با اصلاح مواضع معناشناختی از نظریه امر الهی دفاع کند. از این منظر، از نظر اخلاقی، عملی نادرست است که تنها و تنها در مقابل امر یا اراده الهی قرار گیرد. مشروعیت این دستورات نیز ناشی از فرمان خدای عشق است که رابطه خاصی میان او و فرد متدین وجود دارد.
۹۶۵.

کارکرد قواعد اخلاقی در نظریه حقوقی اسلام(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اخلاق وحیانی سال یازدهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۲۱) 171 - 208

کلیدواژه‌ها: رابطه اخلاق و حقوق اخلاق عرفی اخلاق اسلامی حکم حکومتی تئوری مصلحت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۰ تعداد دانلود : ۳۰۴
مقاله پیش رو در پی پاسخ به دو سوال اساسی است. اول اینکه رابطه میان حقوق و اخلاق چگونه است؟ هر چند اصل وجود رابطه میان این دو حوزه مهم اجتماعی روشن به نظر می رسد اما کیفیت نسبت این دو با یکدیگر واضح نیست. نسبت میان اخلاق و حقوق از دیرباز محل مناقشه فلاسفه اخلاق و حقوقدانان بوده است. دلیل این اختلاف، تفاوت در میان مکاتب فکری مختلف حقوقی و اخلاقی است. در دیدگاه اسلامی منشاء هر دو حوزه اخلاق و حقوق به خواست شارع بر می گردد و به همین جهت مکتب اخلاقی اسلام رابطه ای متفاوت از سایر مکاتب اخلاقی با حقوق پیدا خواهد کرد. سوال دوم این است که اخلاق به عنوان حوزه ای متفاوت و در عین حال مرتبط با حقوق چگونه می تواند در روند قانون گذاری تاثیر گذار باشد؟ آیا قانونگذار می تواند احکام اخلاقی را که طبعاً فاقد ضمانت اجرای حقوقی اند از پشتبانی قهری حاکمیت برخوردار سازد؟ با مراجعه به آثار فقها در حوزه اختیارات حاکم اسلامی، به نظر می رسد اگر تئوری مصلحت امام (ره) را مبنا بگیریم، قانونگذار می تواند هر مصلحت مورد تایید کارشناسان را به عنوان قانون وضع کند بنابر این احکام اخلاقی هم اگر مصلحت جامعه اقتضا کند توان تبدیل به قانون را خواهند داشت.
۹۶۶.

تبیین دلالت های تربیتی فرایند نَسخ در قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تربیت اسلامی سال شانزدهم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۳۶ 39 - 59

کلیدواژه‌ها: دلالت های تربیتی فرایند نسخ نسخ در قرآن آیات ناسخ و منسوخ

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۲ تعداد دانلود : ۴۵۰
هدایتگری و تربیت انسان به عنوان کارکرد اصلی قرآن در تمامی آیات نمود دارد. در این میان فرایند نسخ و مجموعه آیات ناسخ و منسوخ به عنوان بخشی از آیات قرآن، دربردارنده دلالت های تربیتی قابل توجهی است که غفلت از این نقش، سبب تصور بیهودگی، لغویت و عدم کارایی این دسته از آیات و به دنبال آن منشأ نظریه انکار آیات منسوخ از جانب برخی قرآن پژوهان گردیده است؛ این نوشتار با روش اکتشافی به استخراج دلالت های تربیتی فرایند نسخ پرداخته است. مبنایِ ضعف نفس و تطور وسع انسان، اهدافِ تثبیت ایمان، رسیدن به خودآگاهی و پرورش روحیه التزام به اوامر الهی، اصلِ مدارا، فضل، تکلیف به قدر وسع، ایجاد انگیزه و روش تربیتی ترغیب و ابتلاء از مهم ترین دلالت های تربیتی فرایند نسخ می باشد.
۹۶۷.

بررسی محتوای کتاب های درسی قرآن دوره متوسطه اول بر اساس شاخص های رویکرد اسلامی در تربیت اخلاقی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی سال ششم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۱۹) ۱۰۸-۸۷

کلیدواژه‌ها: تربیت اخلاقی رویکرد اسلامی کتابهای درسی قرآن دوره متوسطه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۵۱ تعداد دانلود : ۳۰۰
هدف: پژوهش حاضر با هدف شناسایی شاخص های رویکرد اسلامی در تربیت اخلاقی و تحلیل محتوای کتاب های درسی قرآن دوره متوسطه اول بر اساس آن شاخص ها انجام شد. • روش: این پژوهش با ترکیبی از روش های مطالعات کتابخانه ای، دلفی فازی، تحلیل محتوای کیفی– قیاسی و کمی صورت گرفت. در بخش مطالعات کتابخانه ای، جامعه پژوهش را منابع علمی مرتبط با موضوع تحقیق تشکیل داد و روش نمونه گیری از آن، در دسترس بود که تا رسیدن به حد اشباع اطلاعات ادامه داشت. برای جمع آوری داده ها از فیش و برای تجزیه و تحلیل داده ها از شیوه کیفی استفاده شد. در بخش دلفی فازی، جامعه آماری شامل اساتید شاغل در دانشگاه های استان همدان در سال 1399 در رشته های علوم تربیتی، روانشناسی و الهیات بود که 40 نفر از آن ها به صورت هدفمند به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه محقق ساخته و برای تجزیه و تحلیل داده ها از شاخص های آمار توصیفی بهره گیری شد. در بخش تحلیل محتوا، جامعه آماری را کتاب های درسی قرآن دوره متوسطه اول تشکیل داد که به روش سرشماری بررسی شد. برای جمع آوری داده ها از چک لیست محقق ساخته تحلیل محتوا و برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش آنتروپی شانون بهره برداری گردید. • یافته ها: یافته ها حاکی از توزیع نامتوازن شاخص های رویکرد اسلامی در تربیت اخلاقی در محتوای کتاب های نامبرده است، بطوریکه بیشترین ضریب اهمیت مربوط به شاخص امر به معروف و کمترین ضریب اهمیت مربوط به شاخص های توجه به تمایلات فطری انسانی، خودسازی، خودشکوفایی، خودشناسی، انتخاب آگاهانه و فعل ارادی می باشد. • نتیجه گیری: بازنگری در محتوای کتاب های مذکور بر اساس شاخص های رویکرد اسلامی در تربیت اخلاقی ضروری است.
۹۶۸.

عجین شدن نقشی؛ مدلی از عجین شدن افراد درسازمان اسلامی با رویکرد قرآنی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم تربیتی از دیدگاه اسلام سال نهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱۶ 5 - 20

کلیدواژه‌ها: عجین شدن نقشی عوامل و آثار فردی و سازمانی روش تدبر در قرآن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۵ تعداد دانلود : ۲۹۸
هدف پژوهش حاضر، طراحی مدل عجین شدن نقشی[1] منابع انسانی با رویکردی قرآنی در سازمان اسلامی در سال 1399 است. این پژوهش کیفی با راهبرد تحلیل محتوا از نوع قیاسی با مطالعه ادبیات موجود آغاز شده است. در ادامه مؤلفه ها با قرار دادن تمامی آیات به عنوان جامعه پژوهش و بااستفاده از روش تدبر در قرآن، با راهبرد مسئله محور استنباط شدند و تعداد 69 آیه نمونه به شیوه هدفمند تا رسیدن به اشباع مقوله ای انتخاب و به روش مفهوم یابی تدبّر در قرآن مورد تحلیل قرار گرفت. یافته های پژوهش مدل قرآنی شامل مضامین فراگیر مفهوم، عوامل اثرگذار و آثار عجین شدن نقشی بود. همچنین ایمان و عمل صالح به عنوان دو مضمون پایه ای تعریف عجین شدن شناخته شدند. مضامین پایه عوامل سازمانی، شامل مؤلفه های عدالت و حمایت سازمانی، تبیین و شفاف سازی و خصوصیات رهبری بودند و خصوصیات فردی و زندگی بیرونی به عنوان مضامین پایه عوامل فردی اثرگذار بر عجین شدن نقشی، شناسایی شدند. همچنین فضای مثبت سازمانی، موفقیت و بقای سازمان به عنوان مضامین پایه ای آثار سازمانی و پاداش ابدی، سلامتی روحی و جسمی، رشد و توسعه فردی، برکت روزی و توازن کار و زندگی به عنوان مضامین پایه ای آثار فردی عجین شدن نقشی معرفی شدند. در تحقیق حاضر از اتقان و افاده برای سنجش اعتبار درونی و بیرونی پژوهش استفاده شده است. نتایج تحقیق می تواند به بسط دانش نظری مدیریت منابع انسانی و زمینه سازی اجرای مفاهیم ارزشی دینی در سازمان های امروزی به خصوص نهادهای فرهنگی، آموزشی و تربیتی کمک کند. و خصوصیات فردی و زندگی بیرونی به عنوان مضامین پایه عوامل فردی اثرگذار بر عجین شدن نقشی، شناسایی شدند.
۹۶۹.

جایگاه علم، عمل و ایمان در مثنوی مولوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های اخلاقی سال ۱۲ زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۴۶) 85-102

کلیدواژه‌ها: مولوی مثنوی ایمان معرفت علمی معرفت شهودی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹۸ تعداد دانلود : ۳۱۷
ادبیّات عرفانی به خصوص مولوی روح و جاذبه ی خود را از ایمان و معرفت گرفته است. روح انسان گرایی ادبیّات همان روح ایمانی و عرفانی است. مثنوی مولوی این شاهکار ادبی مملو از روح ایمان و آگاهی است. محتوا و لبَ ادبیات عرفانی ما از ایمان و آگاهی نشأت می گیرد در این مقاله با عنوان علم و ایمان در مثنوی مولوی، کوشش می شود که حقیقت علم و ایمان و رابطه آن ها را از نظر مولوی بسنجد و تبیین کند که علم و ایمان چگونه می تواند انسان را به حقیقت واحد برساند. مولوی چه نوع علمی را راهگشا می داند و در ارتباط علم و ایمان کدام یک را بر دیگری رجحان می نهد. مولانا همواره ارتباطی نزدیک بین علم و ایمان قرار داده و ایمان را نعمتی بزرگ می شمارد و نوری که بر بصیرت انسان می افزاید و انسان دانا درونش نوری برای هدایت اوست که با ایمان به خدا حقیقت را درمی یابد. او معتقد است علم و ایمان باید نردبانی برای تعالی روحانی انسان باشد و انسان باید در کنار علم، درس هایی از معرفت و عشق الهی بخواند و در پی رستاخیزی باشد که او را به سوی ثبات اخلاقی و روحانی پیش ببرد.
۹۷۰.

اصول راهبردی اخلاق حرفه ای مدیریت در حکومت علوی با تحلیل محتوای نامه های امام علی(ع) به معاویه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه اخلاق سال چهاردهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۵۱ ۷-۲۸

کلیدواژه‌ها: تحلیل محتوا حکومت علوی راهبرد اخلاق حرفه ای

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۷۹ تعداد دانلود : ۳۴۷
توجه به جایگاه امام علی به عنوان حاکم اسلامی و جایگاه اخلاقی ایشان به عنوان امامِ تربیت یافته در دامان پیامبر، بررسی جایگاه اخلاق در حکومت علوی را تقویت می نماید. تحلیل محتوا روشی است که این اثر به کار بسته و نامه های امام علی× به معاویه را به منظور استخراج اصول راهبردی اخلاق حرفه ای در مدیریت علوی، مورد تحلیل قرار داده است. اصول پاسخگویی، هوشمندی، یقین کامل، ضابطه مندی، مصلحت سنجی و شخصیت پایدار از این گزاره ها استخراج گردیده است. حجم غالب گزاره های اخلاقی، ناظر به کاربست اصول راهبردی پاسخگویی و هوشمندی است که هر کدام با فراوانی 25% بیشترین بسامد را داشته اند. آمار بالای گزاره های اخلاقی این نامه ها، گویای محوریت اخلاق در حکومت علوی و مواجهه ایشان با مخالفان است. همچنین، برآیند تحلیل کیفی گزاره های اخلاقی، ارائه تصویری از یک حکومت، ضابطه مند، پیش بینی پذیر و اخلاق محور است که حتی در مواجهه با معاویه، از اصول اخلاقی و مدیریتی خویش تخطی نمی کند.
۹۷۱.

روش های ایجادی تربیت اخلاقی در بعد عاطفی؛ با تکیه بر آثار آیت الله مصباح یزدی(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: معرفت اخلاقی سال دوازدهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۳۰) 49-66

کلیدواژه‌ها: تربیت اخلاقی رو ش های ایجادی بعد عاطفی علامه مصباح یزدی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۱۶ تعداد دانلود : ۴۳۶
انسان تربیت یافته اخلاقی، فردی است که ضمن کنترل بر عواطف خود، آنها را در مسیر رضایت الهی ایجاد و ابراز می کند. ازاین رو، باید عواطف پسندیده، به وسیله روش هایی در جان متربی، ایجاد و در ادامه، تثبیت و تقویت شود و در صورت وجود عواطف ناپسند در انسان، اصلاح و به نوعی نابود شود. اگر مربی در مسیر برطرف کردن خصلت های ناپسند اخلاقی در بُعد عاطفی موفق باشد، ولی نتواند عواطف پسندیده اخلاقی را جایگزین آنها کند متربی دچار خلأ روحی می شود و از کمال و سعادت اخلاقی باز می ماند. ازاین رو، می توان به اهمیت روش های ایجادی تربیت اخلاقی در بعد عاطفی پی برد. هدف این مقاله، استخراج روش های ایجادی تربیت اخلاقی در بعد عاطفی، با تکیه بر آثار آیت الله مصباح یزدی می باشد. روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی اسنادی و با مراجعه به یادداشت ها، تألیف ها و سخنرانی های استاد صورت گرفته است. این تحقیق نشان می دهد که برای ایجاد عواطف ممدوح در تربیت اخلاقی، می توان از روش های تقویت دل، آگاهی بخشی، ارائه الگوی عاطفی پسندیده، ترغیب، محبت و مهرورزی، معاشرت نیکو، تلقین، تکرار و ذکر بهره گرفت.
۹۷۲.

بررسی انتقادی «نظریه قلمروی اجتماعی۔شناختی» در باب رشد اخلاقی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: اخلاق پژوهی سال ۴ پاییز ۱۴۰۰ شماره ۳ (پیاپی ۱۲) 23 - 48

کلیدواژه‌ها: رشد اخلاقی نظریه قلمروی روان شناسی اخلاق نظریه قلمروی اجتماعی۔ شناختی عوامل رشد اخلاقی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۶ تعداد دانلود : ۱۰۹
بخش قابل توجهی از مطالعات روان شناسی به مطالعه پدیده های اخلاقی (قضاوت اخلاقی، رفتار اخلاقی و ...) اختصاص دارند. از جمله نظریه های متأخر در این حوزه، «نظریه قلمروی اجتماعی۔ شناختی» است. این نظریه که از نگاه انتقادی به دیدگاه های لارنس کلبرگ شکل گرفته، امروزه با طیف وسیعی از مطالعات تجربی حمایت می شود. در این پژوهش، پس از مرور اصلی ترین ادعاهای این نظریه، در خصوص شناخت اخلاقی و رشد اخلاقی، به نقاط ابهام یا کاستی های آن - بر اساس دیدگاه های تجربی و ملاحظات نظری - پرداخته شده است . ادعای اصلی این نظریه این است که سه قلمرو «اخلاق، قراردادی و شخصی» از سنین پایین کودکی متمایز می شوند و هر کدام مسیر رشد خود را طی می کنند. در این نظریه بر تجربه های زیسته کودکان برای رشد اخلاقی تأکید می شود و به عواملی همچون تعامل با همسالان، تعامل با والدین، تعاملات میان قلمروی اشاره می شود. فرایند تعامل کودک با محیط (از جمله والدین) به شکل دیالکتیک دیده می شود. این نظریه به رغم نقاط قوّتی که دارد، از کاستی های نظری رنج می برد که از جمله آنها، می توان به «برداشت عقلی از اخلاق و قضاوت اخلاقی»، «نابسندگی معیارهای تمایز میان قلمروها»، «تلقی ناکافی از هنجارهای دینی» اشاره کرد.
۹۷۳.

تبیین و نقد روش شناختی فرآیند تحلیل مفهومی تربیت در پژوهش «درآمدی بر فلسفه تعلیم و تربیت جمهوری اسلامی ایران»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تربیت اسلامی سال شانزدهم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۳۶ 7 - 37

کلیدواژه‌ها: فلسفه تربیت اسلامی روش شناسی تحلیل مفهومی تربیت: رویکرد لفظی و متن محور تبیین و نقد روش شناختی خسرو باقری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۸ تعداد دانلود : ۶۱۹
هدف از این تحقیق، تبیین و ارزیابی روش شناختی فرایند تحلیل مفهومی «تربیت» در پژوهش «درآمدی بر فلسفه تعلیم و تربیت جمهوری اسلامی ایران» (باقری، 1389) است. تبیین این فرایند به روش تحلیل پس رونده و ارزیابی آن نیز به شیوه نقد بیرونی و درونی انجام شده است. در این راستا ابتدا تحلیل مفهومی مورد استفاده برای تعریف تربیت در این پژوهش، به لحاظ روش شناختی تبیین شده که به شناسایی هفت مفروض انجامیده است. سپس این فرایند و مفروضات و نتایج آن، از وجوه متعددی و  با تکیه بر پنج ملاک مورد نقد و ارزیابی واقع  شده اند.  اهم مواردنقد  عبارتند از: 1. بی توجهی به جنبه ابداعی فلسفه تربیت و وجه اعتباری مفهوم تربیت؛ 2. عدم استفاده از استدلال جدلی در پردازش مفهوم تربیت؛ 3. عدم اشاره به مبانی ناظر به بیان واقعیات و حقایق فطری زندگی انسان در تعریف تربیت؛ 4. ملاحظه نکردن نیازها و جنبه های اجتماعی زندگی انسان در تعریف تربیت؛ 5. ملتزم نبودن به ملاک های اعتباربخشی به مفاهیم تربیتی؛ 6. بی توجهی به بسیاری از مفاهیم تربیتی قابل درج در شبکه معنایی تربیت اسلامی؛ 7. در نظر نگرفتن جنبه های ثابت و متغیر برای مفهوم تربیت؛ و 8. فراگیرنبودن تعریف پیشنهادی تربیت نسبت به ابعاد مختلف تحول آدمی.
۹۷۵.

تحلیل فقهی – اخلاقی "حق بر محیط زیست سالم" به عنوان یک حق انسانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های اخلاقی سال ۱۲ پاییز ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۴۵) 105-122

کلیدواژه‌ها: حق بر محیط زیست سالم حق انسانی فقه اخلاق

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۸ تعداد دانلود : ۲۸۲
حق بر محیط زیست سالم، از حقوق بنیادین بشر و مسئله ای حیاتی در دنیای کنونی است که حساسیت و توجه به آن، از رشد ارزشمندی برخوردار است. پیشرفت علم و فناوری، راه تسلط و بهره کشی روز افزون از طبیعت را هموار کرده است. تا آنجا که حفاظت از آن و پیشگیری از آلودگی آن، یکی از مسائل مهم اواخر قرن بیستم به شمار می آید. در این مقاله علمی – پژوهشی که از نوع توصیفی – تحلیلی می باشد با رویکرد فقهی – اخلاقی حق بر محیط زیست سالم به عنوان یک حق انسانی مورد کنکاش قرار گرفته است. پرسش اصلی مقاله این است که در فقه و مبانی اخلاقی چه تدابیری برای تحقق "حق بر محیط زیست سالم بعنوان یک حق بشری" اندیشه شده است؟ بر اساس یافته های پژوهش، از دیدگاه اسلام، حفظ طبیعت و عدم تخریب آن یک وظیفه الهی، قلمداد شده، عدم توجه به آن از نظر اخلاقی مذموم و آسیب به آن موجب خسارت است.
۹۷۶.

بازنمایی تجربه زیسته والدین از چگونگی پاسخ دهی به سؤالات دینی فرزندان مقطع ابتدایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی سال ششم بهار ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۱۸) 99-122

کلیدواژه‌ها: تجربه زیسته سؤالات دینی پاسخ دهی والدین و کودکان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۶ تعداد دانلود : ۴۰۴
هدف : هدف تحقیق حاضر شناسایی نحوه پاسخ گویی والدین به سوالات دینی کودکان است. روش : برای رسیدن به این هدف از روش پدیدارشناسی استفاده شد. جامعه آماری شامل کلیه والدین دارای فرزند مقطع ابتدایی شهر بندرلنگه بود. تعداد نمونه 35 نفر از این جامعه بود که با روش هدفمند با توجه به حد اشباع نظری انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها نیز مصاحبه های نیمه سازمان یافته و عمیق بود. مصاحبه ها ثبت شده، سپس به صورت کتبی پیاده گشته و به روش هفت مرحله ای کلایزی مورد تجزیه و تحیل قرار گرفت . یافته ها : نتایج گویای آن است که 3 مضمون اصلی همراه با مضامین فرعی وجود دارد. سؤالات کودکان حول مسائلی چون سؤال در مورد خداوند، مرگ، جهان آخرت، پیامبر، دین اسلام، خلقت جهان، اعمال عبادی و بلایای طبیعی است. بسیاری از والدین روش های نادرستی چون پاسخ های نامناسب با رشد شناختی، رشد زبان و درک مفاهیم به کار می برند. علاوه بر سطح نامناسب رشد شناختی، سرکوب سؤالات، پاسخ های کلیشه ای، پاسخ ندادن، موکول کردن پاسخ ها به بعد نیز مورد استفاده والدین قرار می گیرد. تعدادی نیز روش های صحیح پاسخگویی به سؤالات دینی از قبیل استفاده از تمثیل، پاسخ دادن، استفاده از دانش ملموس کودک برای پاسخ دهی، استفاده از بازی، ارائه پاسخ های صحیح منطبق با متون دینی، دنبال کردن پاسخ های بهتر به کار می برند. نتیجه گیری : با توجه به یافته های پژوهش مبنی بر فقدان آگاهی لازم در خصوص رشد شناختی و روش های آموزشی، در خصوص آگاهی بخشی به والدین در مورد چگونگی پاسخ به سؤالات کودکان متناسب با اصولی چون داریست سازی شناختی باید توسط نهادهای ذی ربط برنامه ریزی صورت گیرد.
۹۷۷.

آمیختگی فقه و اخلاق در گزاره های فقهی باب معاملات(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: اخلاق پژوهی سال ۴ تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۱۱) 51-79

کلیدواژه‌ها: اخلاق فقه رابطه فقه و اخلاق تأثیر اخلاق در فقه ابواب معاملات ابواب عقود

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۸ تعداد دانلود : ۱۴۱
به رغم این که مسائل فقهی باب معاملات عرصه های پیگیری اغراض عقلایی در سطح معیشت و به منظور تأمین منافع مالی فردی و اجتماعی اند و در نگاه نخست، گمان می رود که همه چیز تابعی از منافع و مصالح تجاری آدمیان است و تنها قید محدود کننده گزاره های حقوقی این باب، اصل تعادل و توازن در معاوضات است، اما با ژرف نگری در این موضوع، زمینه های وسیعی از آمیختگی فقه و اخلاق در این حیطه می توان یافت. در این مقاله  به روش توصیفی۔ تحلیلی و با تعمّق و تدبّر در اصول اخلاقی و احکام فقهی معاملات گونه های متعددی از تأثیرگذاری اخلاق در فقه را برجسته شده و مجموعه ای از احکام معاملات  که برخوردار از جنبه اخلاقی هستند شناسایی و دسته بندی شده است و از این رهگذر، تلاش شده تا با ارائه تصویری جامع و منسجم از گزاره های حقوقی  فقه، شبهه مغایرت فقه و اخلاق  نیز زدوده شود.
۹۷۸.

بررسی و تبیین پیش نیازهای دانشی و مهارتی در ارتقای اخلاق کنشگری روحانیت(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: اخلاق سال یازدهم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴۳ (پیاپی ۶۶) 145 - 172

کلیدواژه‌ها: نفوذ اجتماعی روحانیت روابط میان فردی ارتباط مؤثر اخلاق کنشگری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۹ تعداد دانلود : ۲۶۸
روحانیت یکی از مهم ترین گروه های مرجع در ایران است. با توجه به کاهش ضریب محبوبیت و اعتبار روحانیت بین قشرهای مختلف مردم در سال های اخیر، باید علاوه بر بازنگری اساسی در محتواهای ارائه ای، خود را به دانش ها و مهارت هایی مجهز کنند که با رعایت آن ها زمینه نفوذ بیشتر و پذیرش عمیق را در میان مخاطبان خود فراهم سازند. بدین منظور، توجه به مؤلفه های قبل ازکنشگری (به منزله پیش نیاز ارتباط مؤثر) در اولویت بررسی قرار دارد. گردآوری اطلاعات این مقاله، کتابخانه ای و با روش تحلیل محتوای کیفی استقرایی انجام شده است؛ بدین ترتیب که ابتدا سرفصل های تأثیرگذار در این امر، دسته بندی منطقی شده اند و سپس، به تبیین اجمالی چرایی توجه به این مؤلفه ها در کنشگری روحانیت پرداخته شده است. «پرهیر از خودبرترانگاری»، «پرهیز از پیش داوری ذهنی» و «پرهیز از توجیه گری» از جمله خصایصی هستند که به طور مستقیم بر اخلاق کنشگری تأثیر می گذارند.
۹۷۹.

معناشناسی تربیت اسلامی مبتنی بر متن مقاتل در واقعه عاشورا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی سال بیست و نهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۵۰ 83 - 108

کلیدواژه‌ها: معناشناسی تربیت اسلامی مقاتل عاشورا

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۳۳ تعداد دانلود : ۴۵۶
هدف این نوشتار، تبیین معنای تربیت اسلامی در  متن واقعه عاشوراست. پرداختن به این موضوع می تواند به غنای گفتمان و الگوی تربیت اسلامی کمک کند. این مطالعه، یک تحقیق بنیادی است که به منظور گردآوری داده ها از روش اسنادی و فن کتابخانه ای بهره برده شده است. مبنای کار، کتب مقاتل نفس المهموم، محن الابرار، ترجمه لهوف، ابی مخنف، قمقام زخار و صمصام بتار و مقتل الحسین علیه السلام بوده که برای تحلیل داده ها از روش تحلیل محتوای متن محور استفاده شده است. جامعه آماری این تحقیق کل عباراتی است که واژه تربیت و مرادفات آن در آنها بوده است و نمونه نیز به طور تمام شمار ملحوظ شده است. پس از اتمام جستجو در مقاتل یادشده تعداد 75 عبارت حاوی واژگان تربیت و مرادفات آن به دست آمد. یافته ها نشان داد که مبانی تربیت، اهداف تربیت، عوامل تربیت، موانع تربیت، مصادیق تربیت، اضداد تربیت، محتوای تربیت و کارگزاران تربیت از مفاهیم اصلی قابل بهره برداری و استنباط و استخراج از متن مقاتل عاشورا مربوط به واژه تربیت اسلامی بوده است. بیشترین عامل هم مربوط به خود شخصیت امام حسین(ع) بوده است که از ابعاد گوناگون محور تربیت اسلامی محسوب می شوند.
۹۸۰.

مقایسه تطبیقی نظریه عصبیت ابن خلدون، کاریزمای وبر و نخبگان پارتو در ظهور و سقوط سلسله قاجار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های اخلاقی سال ۱۲ زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۴۶) 265-284

کلیدواژه‌ها: عصبیت ابن خلدون کاریزمای وبر نخبگان پارتو ظهور و سقوط سلسله قاجار

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴۸ تعداد دانلود : ۳۱۹
تاریخ، دانش واکاوی پیشامدهای گذشته سپری شده است. برمبنای این علم، حوادث تاریخی در یک سلسله زمانی و مکانی مورد بحث و تدقیق قرار می گیرند. هدف این پژوهش، مقایسه ی تطبیقی نظریه های عصبیت ابن خلدون، کاریزمای وبر و نخبگان پارتو در ظهور و سقوط سلسله قاجار می باشد تا خلاهای تحقیقاتی در رابطه با این موضوع به نوعی انجام گیرند. روش پژوهش مقایسه تطبیقی-تاریخی است. همچنین در این روش از اسناد نیز استفاده خواهد شد. یافته های پژوهش بر این قراراند که ابن خلدون در مقدمه خویش مفهوم عصبیت را در تبیین چونی و چرایی تطور دورانی تاریخ، ظهور و سقوط سلسله ها بکار بسته و تعمیم داده است. عصبیت در نظر ابن خلدون یکپارچگی وهمبستگی اجتماعی میان گروه، قبیله، قوم و ملت است. ماکس وبر نیز منابع سه گانه مشروعیت و اقتدار سیاسی را در جنبش های اجتماعی بر سه وجه (سنت، عقلانیت و کاریزما) دانسته است. کاریزما در اصطلاح به ویژگی و خصوصیت کسی اطلاق می شود که فی نفسه و بشخصه و یا در نظر دیگران، دارای قدرت رهبری فوق العاده است. همچنین در نظریه جابجایی نخبگان پارتو، در بین افراد یک گروه، شایسته ترین افراد آن گروه را نخبگان (Elite) می نامند. نتایج پژوهش بر این قرارند که در پی افول تدریجی سلسله صفوی و حمله افغان ها، عصبیت، کاریزمایی، نخبگی و معالا مشروعیت فرمانروایان و حاکمان صفویه زیر سوال رفت و نادرشاه نیز پس از مدتی فرمانروایی و حکومت جای خویش را به کریم خان زند داد؛ ولی با مرگ کریم خان و در دوران حکومت لطفعلی خان زند، سران اهل قاجار و بخصوص آغا محمد خان قاجار با نیروی عصبیت، کاریزمایی و نخبگی که در میان اهل خویش داشت، در ۱۱۱۷ خورشیدی توانست آنها را مقهور و سبب ظهور سلسله قاجار گردید. ولی باز طی سنت محتوم تطور دورانی تاریخ، مرگ زود هنگام وی، سبب شد که وارثان او ناتوان از بسط و گسترش سیطره خویش در کنار عوامل خارجی جهانی موثر همچون جنگ های ایران و روس، جنگ جهانی اول، دخالت انگلیس، در کنار عوامل داخلی و معالا با کاهش نیروی عصبیت، کاریزما و نخبگی در عقبه حاکمان قاجار، زمینه را برای برکناری احمدشاه و سقوط سلسله قاجار و برآمدن رضا خان و ظهور سلسله پهلوی در ۱۳۰۴ خورشیدی فراهم آورند.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان