مطالب مرتبط با کلیدواژه

حکومت علوی

۱.

طراحی و تبیین سیستم خط مشی گذاری حق مدار برای تحقق عدالت اجتماعی (براساس نهج البلاغه)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: علی اصغر پورعزت

منبع: دانشور رفتار سال سیزدهم تیر ۱۳۸۵ شماره ۱۷

کلیدواژه‌ها: عدالت اجتماعی طراحی سیستم حکومت علوی سیستم خط مشی گذاری دولتی حکومت و ملت

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی توسعه جامعه شناسی توسعه

تعداد بازدید : ۲۱۲۲ تعداد دانلود : ۸۸۸

این مقاله بر مبنای بخشی از نتایج یک پژوهش با عنوان «طراحی سیستم خط مشی گذاری دولتی برای تحقق عدالت اجتماعی، بر مبنای مدل حکومت حق مدار علوی در نهج البلاغه» تدوین شده است. در بخش اول این پژوهش، ضمن تحلیل منطقی متن نهج البلاغه، گزاره هایی استخراج شدند و به مثابه مبانی منطقی عدالت حق مدار، در یک نظام منطقی با پنج اصل و نوزده قضیه معرفی گردیدند. پس از مراجعه به گروه های خبرگان و کسب نظرهای اصلاحی آنان، نظام منطقی مذکور مورد اصلاح و تجدید نظر قرار گرفت و براساس آن «نظام منطقی نهایی تحقیق» طراحی و تنظیم شد؛ ضمن اینکه آرای صاحبنظران درباره امکان تحقق جامعه عدل حق مدار و میزان اولویت عوامل موثر بر تحقق آن بررسی گردید. عدالت حق مدار با تمهید شرایط دستیابی همه آحاد جامعه به حق خود در برخورداری از امنیت کامل، رفاه نسبی، و آگاهی کافی تجلی می یابد و تحقق آن، مستلزم در نظر گرفتن و طراحی رویه ها و فراگردهای مناسب برای تنظیم خط مشی، اجرا و ارزیابی آن است. از این رو، در این مرحله از تحقیق، با استفاده از نمودارهای جریان خط مشی گذاری، برای طراحی یک سیستم قابل اجرا در وضعیت موجود جوامع انسانی اقدام شد. حاصل کار نمایانگر امکان استقرار عدالت حق مدار در جامعه است که با استفاده از 12 نمودار تا سطح چهارم رابطه ملت و حکومت، با تاکید بر کارکرد خرده سیستم اجرایی در عرصه های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی حیات اجتماعی ارایه می شود.

۲.

آسیب شناسی نخبگان تاثیرگذار در حکومت علوی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: جواد سلیمانی

منبع: حکومت اسلامی سال پانزدهم پاییز ۱۳۸۹ شماره ۳ (پیاپی ۵۷)

کلیدواژه‌ها: نخبگان خواص اشرافیت حسادت تفسیر به رای حکومت علوی علی7

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۹۴۳ تعداد دانلود : ۱۴۳۸

نخبگان تاثیرگذار در عصر حاکمیت امیر مؤمنان7 به انحرافات و بیماری هایی مبتلا شدند که موجب مقاومت آنان در برابر اصلاحات امیر مؤمنان گردید. یکی از مهمترین بیماری های آنان مساله رشک و کینه بر امیر مؤمنان بود که در اموری چون تعصب های قومی، ضربه دیدن از شمشیر آن حضرت در جنگ های صدر اسلام و عقده های شخصی ریشه داشت. دومین انحرافی که برخی از خواص را به مخالفت با آن حضرت کشانید، منافع مادی بود. اشرافی گری مانع از آن می شد که آنان روش عدالت محورانه امیر مؤمنان را تحمل کنند. ازاین رو، با سیاست تساوی در تقسیم بیت المال مبارزه کردند. تفسیر به رای و بدعت نهادن در دین، انحراف سومی بود که در میان نخبگان و سران اصحاب رسول خدا9 رواج یافت و در دوران حکومت علی7 تاثیرگذار شد. این عوامل و برخی امور دیگر، موجب فاصله گرفتن خواص از آن حضرت و مخالفتشان در قالب عدم بیعت، خودداری از حضور در جنگ ها، بر پا کردن جنگ علیه آن حضرت و یاری کردن مخالفان وی شد.

۳.

ویژگی ها و وظایف کارگزاران در نهج البلاغه

نویسنده: سیاوش پورطهماسبی آذر تاجور

منبع: پژوهشنامه علوی سال اول پاییز و زمستان ۱۳۸۹ شماره ۲

کلیدواژه‌ها: مدیریت نهج البلاغه کارگزاران حکومت علوی

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی

تعداد بازدید : ۲۴۸۳ تعداد دانلود : ۹۰۲

در این تحقیق نشان داده شده است که حضرت علی(ع) پس از انتخاب کارگزاران خود، مستقیم و بلاواسطه بر آنها نظارت می کردند و آنان را از هرگونه کوتاهی در انجام وظایف محوله بر حذر می داشتند. به نظر آن حضرت، بی توجهی در امور سبب می شود که حکومت ها پس از مدتی به واسطة فسادهای مالی، اداری، اخلاقی، ... در سراشیبی انحطاط و سقوط بیفتند. در نگاه ایشان، اهمیت کارگزاران حکومتی چنان است که هر جامعه ای برای آنکه بتواند روی سعادت ببیند و امور آن اصلاح شود، باید از کارگزاران لایق و متعهد بهره گیرد. در اهمیت نقش کارگزاران در ثبات یک نظام همین بس که ضعف کارگزاران آن نظام سیاسی حتی در مواردی که مشروعیت اولیه داشته است ـ همانند کشورهایی که با رأی مردم بر سرکار آمده اند ـ موجب زوال آن مشروعیت شده است؛ برعکس، گاه یک نظام فاقد مشروعیت اوّلیه ـ همانند کشورهایی که با کودتا روی کار آمده اند ـ توانسته است به دلیل توانمندی کارگزاران و مدیران به مرور زمان مقبولیت و مشروعیت مردمی کسب کند. بنابراین، دوام و قوام حکومت ها قبل از هر چیز به نقش کارگزاران حکومتی بستگی دارد.

۴.

حکومت و حقوق متقابل مردم و زمامداران در نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: زین العابدین گل صنم لو عبدالله موحدی محب

منبع: مطالعات تفسیری سال دوم پاییز ۱۳۹۰ شماره ۷

کلیدواژه‌ها: حقوق مردم حکومت علوی اهداف حکومت حقوق حاکمان

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث معارف حدیثی حکومت وسیاست در روایات

تعداد بازدید : ۴۴۳۷ تعداد دانلود : ۱۴۱۲

امام علی در خطبه ها و نامه های خود به کارگزاران که بخشی از آن در نهج البلاغه بازآمده است، ضمن تشریح وظایف و حقوق مردم و حاکمان، همواره آنها را به رعایت حقوق متقابل سفارش نموده است. حضرت هدف از حکومت را دستیابی به قرب الهی می داند. ازاین رو از زمامداران خویش می خواهد تا حقوق سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، و فرهنگی شهروندان مسلمان و غیر مسلمان و موافق و مخالف را پاس دارند و از سوی دیگر از مردم می خواهد تا با وفاداری خود نسبت به تعهد و بیعتی که با آن حضرت بسته اند، حکومت علوی را جهت رسیدن به اهداف خویش یاری نمایند.

۵.

مبانی و شاخصه های حکومت علوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: جهانبخش ثواقب

منبع: پژوهشنامه علوی سال سوم پاییز و زمستان ۱۳۹۱ شماره ۶

کلیدواژه‌ها: مبانی حضرت علی (ع) حکومت علوی شاخصه ها

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۳۰۵۱ تعداد دانلود : ۹۴۸

حکومت تقریباً پنج ساله حضرت علی (ع)، نمونه ای ماندگار از نظام سیاسی اسلام و شیوه زمامداری مبتنی بر دین و عدالت و آزادی را به بشریت ارائه داد که می توان با بازکاوی بایسته و سنجیده آن، رهیافت هایی مطلوب را برای مدیریت جامعه در دنیای کنونی به دست آورد و به کار بست. حکومت علوی بر مبانی و شاخصه های مهمی استوار بود که به رغم چالش های بسیار فراروی آن، هدف ها و مسئولیت های سترگی را نیز در آرمان خود داشت. تحقق این اهداف و مسئولیت ها، مستلزم طراحی ساختار و شیوه مدیریتی و سازمانی کارآمد و کارگزارانی شایسته بود که حضرت علی (ع) این نظام را سامان بخشید تا درپرتو آن بتواند دین داری، عدالت گرایی و امنیت کامل را در جامعه اسلامی برقرار سازد. در این مقاله، مبانی و شاخصه های مهم حکومت علوی که آن را از سایر حکومت های مبتنی بر قدرت طلبی، منفعت گرایی، ظلم محور و خودکامه با اهداف ناچیز دنیوی متمایز می سازد، بررسی می شود.

۶.

عوامل معرفتی ناپایداری حکومت علوی(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده: عظیم الله نبی لو

منبع: حدیث و اندیشه بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۲۳

کلیدواژه‌ها: معرفت نهج البلاغه ناپایداری حکومت علوی امیرالمومنین

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۰۹۴ تعداد دانلود : ۱۷۷۲

نگاهی به حکومت امیرالمومنین (ع) و ارزیابی آن گویای این واقعیت است که دوران زمامداری ایشان دورانی پر از تنش و اصطکاک های شدید بوده است که باعث بی ثباتی حکومت ایشان و در پایان منجر به سقوط دولت علوی گردید. در مقام بررسی علل این تنش ها، عوامل فراوانی مانند عوامل معرفتی، اجتماعی- فرهنگی، سیاسی، امنیتی، اقتصادی، نیروی انسانی، ارزشی – راهبردی، ویژگی های شخصیتی امیرالمومنین (ع)، قابل بررسی است؛ در این نوشتار صرفاً به عوامل معرفتی در عناوینی چون: ضعف باورها، علی ناشناسی، حکومت ناشناسی، مسیرناشناسی، ناهمگونی معرفتی پرداخته شده است. نوشتار پیش رو با تحلیل عوامل پنج گانه معرفتی مذکور و ذکر شواهد روایی آن از کلمات امیر مومنان ( علیه السلام)، برای هر یک از عوامل فوق، سهمی در ناپایداری حکومت علوی قائل شده است که در مجموع به عنوان «عوامل معرفتی ناپایداری حکومت علوی»، به پایان دادن حکومت ایشان مدد رسانده اند.

۷.

بررسی مطالعات حاکمیت اسلامی در ایران با استفاده از روش فراترکیب(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سعید حجازی فر فرج الله رهنورد میثم لطیفی حبیب الله طاهرپور کلانتری

منبع: مدیریت سازمان های دولتی سال ششم زمستان ۱۳۹۶ شماره ۱ (پیاپی ۲۱)

کلیدواژه‌ها: حاکمیت اسلامی مدیریت اسلامی امام علی(ع) حکومت علوی

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی مدیریت مدیریت دولتی

تعداد بازدید : ۸۰۹ تعداد دانلود : ۵۲۳

یکی از حوزه های مرتبط با اداره حکومت و جامعه، حاکمیت است که مسیر کلی حرکت یک جامعه را ریل گذاری می نماید و مسائل جامعه را مدیریت می کند و متضمن منافع عمومی است. از آنجا که داشتن الگوی حکومت داری و حاکمیت متناسب با ارزشهای هر جامعه، ضرورتی انکار ناپذیر است لازم است الگوی حاکمیت هر جامعه ای متناسب با ارزشها و فرهنگ آن جامعه مشخص گردد. در منابع اسلامی نیز به حکومت و حاکمیت توجه ویژه ای شده است. یکی از منابع اصیل در این زمینه سیره حضرت امیرالمومنین علیه السلام است که مورد توجه بسیاری از پژوهشگران و اندیشمندان قرار گرفته است. هدف این پژوهش شناسایی مولفه های حاکمیت اسلامی با تاکید بر سیره امام علی(ع) بر اساس پژوهشهای انجام شده در این زمینه است. روش پژوهش از نوع کیفی است که براساس روش فرا ترکیب انجام شده است. براساس پژوهشهای انجام شده در این زمینه یافته های این پژوهش نشان می دهد که عدالت، فقر زدایی و رفاه گرایی در حاکمیت اسلامی اهمیت بالایی دارد در صورتی که در حاکمیت غربی پاسخگویی و دخالت(مشارکت) از اهمیت بالایی برخوردار است. همین امر نشان می دهد که الگوی حاکمیت اسلامی تفاوت اساسی با حاکمیت غربی دارد.

۸.

بایسته های اخلاقی مدیریت معنوی امام علی(ع) در بعد حکومت داری اجتماعی

نویسنده: فیروزه خرم پور

منبع: رهیافت فرهنگ دینی سال اول زمستان ۱۳۹۷ شماره ۴

کلیدواژه‌ها: دولت دینی امام علی (ع) حکومت علوی مدیریت معنوی بایسته های اخلاقی

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی

تعداد بازدید : ۵۹۷ تعداد دانلود : ۳۴۹

انگیزه تأسیس حکومت و دولت دینی از منظر علی(ع) برگرداندن آثار دین خدا و اصلاح و ایجاد آسایش در شهرهاست. بی شک انقلاب شکوهمند اسلامی به ارمغان آوردنده چنین حکومت و دولتی بوده است. لذا این مقاله جستاری است در بررسی بایسته های اخلاقی دولت دینی و معرفی حکومت علوی و بررسی ویژگی های یک دولت دینی از منظر مولا علی(ع). آنچه به عنوان سؤال مطرح است این است که مبانی، اصول و بایدهای یک حکومت دینی چیست و با توجه به الهام گرفتن از الگو در موفقیت امور، از چه الگویی می توان تبعیت کرد؟ هدف از این نوشتار رسیدن به پاسخ همین مسئله است. روشی که در تدوین این مقاله به کاربرده شده است روش مطالعه کتابخانه ای بوده است. ساختار مقاله به این صورت است که راقم سطور پس از بیان مقدمه و ضرورت وبیان انگیزه ی تأسیس دولت دینی به بیان بایسته های چنین دولتی پرداخته و در پایان نیز پس از جمع بندی مطالب به راهکارهایی ارائه شده است. به صورت مختصر، آنچه از این مقاله دریافت می شود این است که حضرت علی(ع) به عنوان کامل ترین الگو در تأسیس دولت دینی محسوب شده و برخی از ویژگی های بایدهای دولت دینی از منظر ایشان بدین شرح است: عنایت به بیت المال، احتراز از اندوختن مال نزد متصدیان حکومت، زهد و ساده زیستی گردانندگان امور حکومتی، امربه معروف و نهی از منکر، توجه به حال فقرا و دردمندان، عدالت محوری، شفاف سازی، ندادن فرصت به فرصت طلبان، عنایت خاص به قوای نظامی و... پس اگر دولتی می خواهد ادعای دینی بودن داشته باشد، موفق نخواهد شد مگر با مزین شدن به این صفات و این مقدور نخواهد بود مگر با الگو گرفتن از حکومت علی(ع).

۹.

تاثیر مولفه های دانش بر اقتصاد مقاومتی از منظر نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: ابوالفضل شاه آبادی زینب زرین نعل

منبع: سیاست های راهبردی و کلان سال ششم زمستان ۱۳۹۷ شماره ویژه 808 - 823

کلیدواژه‌ها: اقتصاد مقاومتی اقتصاد دانش بنیان حکومت علوی نهج البلاغه

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی اقتصاد

تعداد بازدید : ۶۷۹ تعداد دانلود : ۴۹۵

با نگاهی به پژوهش های صورت گرفته در این زمینه، شاخص هایی همچون مردمی کردن اقتصاد، کاهش وابستگی به نفت، اصلاح الگوی مصرف، مبارزه با فساد، حمایت از تولید داخلی و از همه مهم تر اقتصاد دانش بنیان را می توان از جمله مولفه های اقتصاد مقاومتی دانست. به دلیل آنکه پیاده سازی ابعاد مختلف اقتصاد مقاومتی تنها در فضای اقتصاد دانش بنیان است که امکان پذیر می شود؛ لذا ضروریست در جهت تشریح مولفه های اقتصاد دانش بنیان اقدامی جدی صورت گیرد. کارآفرینی، سرمایه انسانی و آموزش و سرمایه اجتماعی بعنوان اهم مولفه های دانش مطرح شده اند. از آنجا که ایجاد بازار مولفه های مذکور ، سرعت بخشیدن به آن و نیز تحقق اقتصاد مقاومتی در گرو حکومتی توانمند می باشد؛ لذا مساله حکمرانی خوب نیز لازم است تشریح شود. از طرفی با وجود آنکه نهج-البلاغه بعد از قرآن کامل ترین و جامع ترین منبع دینی بوده و در آن برای تمام بخش های مختلف اعم از فردی و اجتماعی دستورات و تعالیم روح بخش ذکر شده است؛ لیکن در حوزه تبیین اقتصاد دانش بنیان و نیز اقتصاد مقاومتی مورد غفلت واقع شده و لازم است در جهت رفع آن تلاش صورت گیرد. لذا ضروری است که کشورهای اسلامی با الگوگیری از شیوه حکومتی امام علی(ع) در جهت پیاده سازی مولفه های دانش گام برداشته و زمینه ای مناسب جهت دستیابی به اقتصاد دانش-محور و نیز اقتصاد مقاومتی فراهم نمایند تا به اهداف عالیه مدنظر دست پیدا کنند.

۱۰.

گونه شناسی نیروهای اجتماعی مؤثر در تأسیس حکومت علوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سید محمدرضا احمدی طباطبایی سید مهدی موسوی نیا

منبع: سیاست دوره ۴۵ پاییز ۱۳۹۴ شماره ۳ 569 - 590

کلیدواژه‌ها: بنیاد اجتماعی حکومت علوی تأسیس حکومت علوی حکومت علوی

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی

تعداد بازدید : ۳۹۰ تعداد دانلود : ۴۴۰

نیروهای اجتماعی برگرفته از برخی تفاوت ها یا به اصطلاح «شکاف های اجتماعی» اند که به صورت تعمیق یافته در جامعه درآمده اند. اهمیت موضوع نیروهای اجتماعی از یک سو و اهمیت تجربه دوران حکومت امام علی (ع) از سوی دیگر، عامل اصلی نگارش این مقاله بوده است. پرسش اصلی مقاله پیش رو، این است که «نیروهای اجتماعی مؤثر و نقش آفرین در جریان شکل گیری و تأسیس حکومت علوی کدام بوده اند؟». در این مقاله سعی شده است ضمن بررسی انواع شکاف های اجتماعی در دوران تأسیس حکومت امام علی (ع) و بیان نوع رابطه این شکاف ها با هم (متقاطع، متراکم یا متوازی)، تعیین یک شکاف به مثابه شکاف پایه و مقدار فعالیت هریک از این شکاف ها در سه ساخت اجتماعی، آگاهی و سیاسی و صورت بندی نیروهای اجتماعی ناشی از این شکاف ها بیان شده، تأثیر هریک از این نیروهای اجتماعی تبیین شود. هشت نیروی اجتماعی مؤثر در تأسیس حکومت حضرت عبارت اند از: مصریان، کوفیان، بصریان، مهاجرین و انصار از اصحاب، ناکثین (جریان های موقعیتی)، شیعیان اعتقادی، بنی هاشم و طبقه قاریان (جریان های ایدئولوژیک). گفتنی است می توان تک تک این نیروهای اجتماعی را در زمره جریان های رفتاری نیز دانست.

۱۱.

جوان گرایی در حکومت امام علی(ع)(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: حمیدرضا مطهری محمدجواد پردل

منبع: علوم سیاسی (باقرالعلوم) سال بیست و دوم بهار ۱۳۹۸ شماره ۸۵ 95 - 118

کلیدواژه‌ها: حکومت علوی جوان گرایی کارگزاران امام علی (ع)

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی

تعداد بازدید : ۱۰۶۶ تعداد دانلود : ۹۰۶

هدف پژوهش حاضر بررسی تطبیقی جایگاه جوان گرایی در الگوی حکومتی امام علی(ع) و چگونگی توزیع پست های حکومتی به عنوان یک راهبرد است. روش پژوهش توصیفی – تحلیلی بوده و به منظور تعریف جوان و ارائه ی راهکار برای شناخت او، شیوه ی به کارگیری آنان در حوزه های مختلف حکومت بیان گردیده و با توجه به گزارش های تاریخی، راهبرد ایشان در انتخاب کارگزاران جوان برای تحقق عدالت اجتماعی تبیین شد. همچنین ضمن ارائه ی راهکار 13 گانه ای برای تعیین سن کارگزاران امیرالمؤمنین(ع)، اهتمام آن حضرت در به کارگیری جوانان را نشان داده و به ویژگی های آن ها به عنوان علل این استفاده اشاره کرده است. نتایج پژوهش نشان داد، از میان 136 انتصاب امام علی(ع)، 42 انتصاب (31 درصد کل انتصاب ها) به جوانان اختصاص دارد. میزان گسترده ی انتصاب ها در بخش فرمانداری به عنوان بالاترین منصب حکومتی نشان دهنده ی اهمیت این بخش می باشد. حضور فعال جوانان در همه ی قسمت های مدیریتی حکومت امام علی(ع) نشان دهنده ی اهمیت و توجه ویژه ی آن حضرت به این گروه سنی در کنار بهره مندی از میان سالان و کهن سالان است که علاوه بر نمود تحقق عدالت اجتماعی و تامین امنیت در حکومت ایشان، رمز بقای حکومت در آموزش نیروهای جوان و جایگزینی آن ها می باشد.

۱۲.

بررسی عوامل فرهنگی - اجتماعی ناپایداری حکومت علوی(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده: عظیم الله نبی لو

منبع: حدیث و اندیشه پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲۶ 70 - 95

کلیدواژه‌ها: عوامل فرهنگی و اجتماعی ناپایداری حکومت علوی

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث

تعداد بازدید : ۵۶۴ تعداد دانلود : ۳۲۵

عوامل فراوانی در ناپایداری حکومت علوی نقش داشته اند. در نوشتار کنونی به روش توصیفی – تحلیلی، از مجموعه عوامل موثر، «عامل فرهنگی و اجتماعی» مورد توجه قرار گرفته است. عاملی که فضای جامعه آن روز را شکل داده و عناصری را به خود اختصاص داده است عناصری چون قبیله گرایی،آزادی، دگرگونی و دوگانگی و ناهمگونی ارزش ها، تفرقه، تواکُل، تسالم، بهانه جویی، بیعت شکنی، خیانت، فساد، دنیاطلبی و دنیا زدگی، عدم صداقت در حمایت از حاکم که مجموعا به بی ثبات سازی جامعه و زوال حکومت علوی منتهی گشته است. در این نوشتار با توصیفاتی از زبان علی (علیه السلام) که حاضر و ناظر حوادث بوده است و همچنین برخی مستندات تاریخی، به تبیین و توضیح عناصر فوق و رابطه آنها با ناپایداری حکومت علوی پرداخته شده است.

۱۳.

واکاوی نسبت مشروعیت و بیعت در حکومت علوی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: تقی محدر محمدجواد یاوری سرتختی

منبع: حکومت اسلامی سال بیست و سوم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۳ (پیاپی ۸۹) 65-94

کلیدواژه‌ها: حکومت علوی مشروعیت حکومت امیر مؤمنان علی بیعت مردم نسبت مشروعیت و بیعت

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی

تعداد بازدید : ۳۲۷ تعداد دانلود : ۳۳۵

یکی از سؤالات اساسی که هر نظریه سیاسی ملزم به پاسخگویی آن است، مشروعیت یا حقانیت حکومت است؛ بدین معنا که مشروعیت حکومت از چه منبعی نشأت می گیرد؟ زیرا هر حکومتی برای شکل گیری و بقا، نیازمند مشروعیت است. مشروعیت هر نظامی در صورتی که معقول و مستحکم باشد، بر کارآمدی آن تأثیر بسزایی دارد. اکنون با توجه به اهمیت و نقش مشروعیت و تلاقی آن با امر بیعت یا مقبولیت در رفتار سیاسی مردمان عصر امیر مؤمنان علی، ضروری است تا این موضوع واکاوی و نسبت این دو با هم بررسی گردد. این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی و مبتنی بر ساختار مطالعات سیاسی در حوزه مشروعیت به این نتیجه دست یافت که از دیدگاه امیر مؤمنان علی، مشروعیت حکومت مستند به اراده خداوند متعال است و انتخاب یا اقبال مردم به عنوان بیعت، در مقام فعلیت بخشیدن به حکومت مؤثر است. لذا بیعت در مشروعیت بخشی دخالتی نداشته و در آن دوره از تاریخ، مبتنی بر ساختار سیاسی جامعه عربی است. در حکومت علوی، هر چند بیعت امری لازم و ضروری است، اما در واقع مؤید قابلیت مردم برای تأیید و پشتیبانی حکومت دینی است و موجد حقانیت آن نیست.

۱۴.

پاسخ گویی و حکمرانی مطلوب در حکومت دینی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: حسین سلطان محمدی

منبع: حکومت اسلامی سال بیست و چهارم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴ (پیاپی ۹۴) 57-78

کلیدواژه‌ها: حکمرانی مطلوب پاسخ گویی حکومت علوی حکومت دینی

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی

تعداد بازدید : ۴۴۴ تعداد دانلود : ۴۸۵

از گذشته تا به امروز، همواره نقش دولت ها و حکومت ها در پیشرفت و تعالی جوامع یا عقب افتادگی آن ها مورد بحث و مناقشه بوده است به ویژه در چند دهه اخیر، این مهم بیش از پیش نمایان شده است و مباحثی؛ مانند دولت کوچک، دولت کارآفرین، دولت الکترونیک و دولت کارآمد به عنوان یک پارادایم غالب مطرح گشته است. مفهوم «حکمرانی مطلوب» به گونه ای فزاینده در ادبیات توسعه مورد استفاده قرار گرفته است. نظریه حکمرانی مطلوب که با ویژگی های مختلفی از جمله پاسخ گویی تعریف می شود، الگویی برای توسعه پایدار انسانی محسوب می گردد. لذا در این مقاله در پی اثبات این موضوع هستیم که آیا پاسخ گویی که به عنوان یکی از مؤلف ه های حکمران ی مطلوب از منظر نظام بین الملل مطرح می باشد، در متون دینی و گزارش های تاریخی، معط وف به شیوه کشورداری به شکلی صریح، قابل ردیابی است؟ از این رهگذر با بررسی مؤلفه مذکور در حکومت علوی، در خواهیم یافت که امام علی7 نه تنها در مقام نظر معتقد به حکمرانی مطلوب بوده اند، بلکه در عمل نیز همواره خود را متعهد به آن می دانستند.

۱۵.

شاخصه های گزینش کارگزاران در حکومت مهدوی و حکومت علوی

نویسنده: حمزه ترابی

منبع: مطالعات مهدوی سال دهم بهار ۱۳۹۸ شماره ۴۳ 30-53

کلیدواژه‌ها: شاخصه کارگزاران حکومت علوی حکومت مهدوی قرآن

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام امام شناسی مهدویت

تعداد بازدید : ۴۸۱ تعداد دانلود : ۳۳۱

حکومت چندساله امیرالمومنین ع نمونه شایسته در ارایه شاخصه های کارگزاران حکومتی است، کنکاش در این شاخصه ها و تطبیق آن بر کارگزاران و یاران حضرت ولی عصر، و بهره گیری از آیات قرآن، می تواند الگوی حکومتهای امروزی باشد، با توجه به اینکه، قرآن در مورد انبیایی که نقش حکومتی یا اجرایی داشتند ملاکهایی را معرفی کرده است و سیره حضرت علی ع در حکومت خویش با اصل شایسته سالاری، الگویی بایسته از انتخابگری مسؤلین را داشته است، این پژوهش با تحقیقات کتابخانه ای و روش تحلیلی توصیفی، در اثبات این مساله است که؛ شاخصه های انتخاب ولی عصر در مورد کارگزاران، همان پیروی از رهنمودهای قرآن و سیره امیرالمومنین ع است، یافته های این نوشتار این بوده است که؛ ویژگیهای اساسی کارگزاران در سیره امیرالمومنین از قبیل؛ تقوا، مدیریت، امانتداری، ساده زیستی، بصیرت و ولایتمداری بوده است که امام عصر با بهره گیری از آنها، حکومتی با کارگزارانی شایسته خواهند داشت.

۱۶.

نظارت بر کارگزاران حکومت از دیدگاه علی علیه السلام(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده: سید ابراهیم حسینی

منبع: اندیشه های حقوق عمومی سال هشتم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۱۵) 19-36

کلیدواژه‌ها: نظارت قدرت سیاسی کارگزاران حکومت علوی نظارت پیشینی نظارت پسینی

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی حقوق حقوق عمومی

تعداد بازدید : ۵۱۶ تعداد دانلود : ۵۳۳

از آنجا که قدرت سیاسی در بینش اسلامی صرفاً امانتی است در دست کارگزاران حکومت برای خدمت به بندگان خدا و احقاق حق و دفع باطل، و نه طعمه ای برای حاکمان به منظور گردن کشی یا زراندوزی, نظارت بر رفتار کارگزاران و حاکمان به منظور تضمین اِعمال حاکمیت در مسیر صحیح، ضروری است. هدف اصلی ما در این تحقیق، بیان فلسفه، اهداف و شیوه های نظارت برکارگزاران حکومت با ادبیات حقوقی و به شیوه توصیفی تحلیلی و با تأکید بر نگاه امام علی علیه السلام است.

۱۷.

حقوق و آزادی های مخالفان سیاسی در حکومت علوی و نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: زینب قادری عاطفه قادری

منبع: مطالعات حقوق بشر اسلامی سال هفتم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۱۵ 51 - 74

کلیدواژه‌ها: اپوزیسیون حقوق عمومی آزادی قانون اساسی حکومت علوی آزادی های فردی و اجتماعی

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی حقوق

تعداد بازدید : ۶۱۹ تعداد دانلود : ۳۴۶

یکی از ویژگیهای مهم نظامهای سیاسی مدرن وجود اپوزیسیونهای قانونی است که شرایط تأسیس و شیوه فعالیت و عملکرد آنها بخش جدانشدنیِ قوانین اساسی مدرن است. در این میان مهمترین بحثها به اپوزیسیونهای قانونی ارتباط مییابد که حکومت مستقر را به چالش می کشند؛ بنابراین بررسی جایگاه آنها برای فهم کارکرد هر نظام سیاسی ضروری است. این موضوع تا جایی که به حکومت علوی مربوط می شود، اهمیت دوچندانی می گیرد. ازیک سو شبهه های گسترده ای درباره حقوق مخالفان سیاسی در دوران حکومت علوی مطرح شده است و ازسوی دیگر، نظام جمهوری اسلامی ایران خواهان پیروی از موازین و تعالیم حکومت علوی است. پژوهش حاضر درصدد پاسخ به این پرسش است که در الگوی حکومت علوی چه حقوق و آزادیهایی برای این دسته از مخالفان لحاظ شده و نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران چه راهکارهایی را برای تضمین این حقوق و آزادیها در نظر گرفته است؟ این پژوهش میکوشد اثبات کند مخالفان سیاسی در دوران حکومت امام علی(ع) از آزادیهای فردی و اجتماعی برخوردار بودند و نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران نیز در این زمینه حکومت علوی را الگوی خویش قرار داده است.

۱۸.

تحلیل محتوای نامه های امام علی (ع) به معاویه با محور واکاوی سهم اخلاق در مناسبات حکومتی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: علیرضا نوبری مهدی جامعی

منبع: پژوهش های سیاست اسلامی سال هشتم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۱۸ 39 - 71

کلیدواژه‌ها: امام علی (ع) روش تحلیل محتوا حکومت علوی حکمرانی معاویه اخلاق حرفه ای

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی

تعداد بازدید : ۳۹۵ تعداد دانلود : ۳۵۱

در نظر گرفتن توأم جایگاه امام علی(ع) به عنوان حاکم جامعه اسلامی و امام تربیت یافته در دامان نبوت، بررسی جایگاه اخلاق در حکومت علوی را تقویت می کند. تحلیل محتوا روشی است که این مقاله جهت واکاوی سهم اخلاق در مناسبات حکومت علوی با معاویه و نحوه بروز و ظهور عنصر اخلاق در این مواجهه، به کارگرفته و نامه های ایشان به معاویه را مورد تحلیل قرار داده است. پاسخگویی، نقدپذیری، پایبندی بر اصول و سعه صدر، از مهم ترین راهبردهای اخلاقی در این مواجهه است. همچنین، تحلیل به کارگیری اصول اخلاق حرفه ای در مدیریت و بیان صفت های اخلاقی ایجابی و سلبیِ دخیل در حکمرانی، از دیگر محورهای این نوشتار است. طبق تحلیل کمّی، میان فراوانی اصول پاسخگویی و هوشمندی (هر کدام 25%) و تأکید ویژه بر خصیصه ضلالت (79/13%) و نفاق معاویه (49/11%)، همبستگی مثبت وجود دارد و بیانگر آن است که استخدام ممتاز این اصول، متأثر از رفتارهای متمردانه و حیله های مداوم معاویه بوده است. آمار 86 درصدی گزاره های اخلاقی در این نامه ها، گویای محوریت اخلاق در مناسبات حکومت علوی با معاویه است. همچنین، صفات اخلاقی سلبی که به عنوان موانع صلاحیت معاویه برای حکمرانی، از جانب امام مطرح شده است در کنار صفات ایجابی، ابعاد اخلاقی تراز حکومت اسلامی را بیان می کند.

۱۹.

اصول راهبردی اخلاق حرفه ای مدیریت در حکومت علوی با تحلیل محتوای نامه های امام علی(ع) به معاویه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سید حمیدرضا میرعظیمی مهدی جامعی فرشته محمدی

منبع: پژوهشنامه اخلاق سال چهاردهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۵۱ ۷-۲۸

کلیدواژه‌ها: تحلیل محتوا حکومت علوی راهبرد اخلاق حرفه ای

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی

تعداد بازدید : ۵۹۴ تعداد دانلود : ۲۶۷

توجه به جایگاه امام علی به عنوان حاکم اسلامی و جایگاه اخلاقی ایشان به عنوان امامِ تربیت یافته در دامان پیامبر، بررسی جایگاه اخلاق در حکومت علوی را تقویت می نماید. تحلیل محتوا روشی است که این اثر به کار بسته و نامه های امام علی× به معاویه را به منظور استخراج اصول راهبردی اخلاق حرفه ای در مدیریت علوی، مورد تحلیل قرار داده است. اصول پاسخگویی، هوشمندی، یقین کامل، ضابطه مندی، مصلحت سنجی و شخصیت پایدار از این گزاره ها استخراج گردیده است. حجم غالب گزاره های اخلاقی، ناظر به کاربست اصول راهبردی پاسخگویی و هوشمندی است که هر کدام با فراوانی 25% بیشترین بسامد را داشته اند. آمار بالای گزاره های اخلاقی این نامه ها، گویای محوریت اخلاق در حکومت علوی و مواجهه ایشان با مخالفان است. همچنین، برآیند تحلیل کیفی گزاره های اخلاقی، ارائه تصویری از یک حکومت، ضابطه مند، پیش بینی پذیر و اخلاق محور است که حتی در مواجهه با معاویه، از اصول اخلاقی و مدیریتی خویش تخطی نمی کند.

۲۰.

مدیریت احساسات به مثابه قدرت نرم با رویکرد اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: یاسین پورعلی میثم بلباسی محمدجواد حسین نیاسوته علی قرهی

منبع: پژوهش های سیاست اسلامی سال نهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲۰ 70 - 102

کلیدواژه‌ها: مدیریت احساسات اسلام قدرت نرم حکومت نبوی حکومت علوی

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی

تعداد بازدید : ۴۰۴ تعداد دانلود : ۱۷۸

اگر سیاست را به صورت تاکسیدرمی شده از احساسات خالی کنیم، واقعاً چیزی از سیاست باقی نمی ماند؛ زیرا عقلانیت و احساسات درهم تنیده هستند. یکی از حوزه هایی که احساسات در آن تأثیرگذار هستند، «قدرت نرم» است. با این تفاسیر، نوشتار حاضر به دنبال پاسخ به این پرسش است که چه نسبتی میان تهییج و مدیریت عواطف و احساسات و قدرت نرم وجود دارد؟ فرضیه پژوهش بر این گزاره استوار است که: باتوجه به اینکه یکی از اصلی ترین مؤلفه های قدرت نرم، پشتوانه مردمی حکومت است، یکی از کارکردهای مهم احساسات و عواطف، تقویت قدرت نرم حاکمیت و متعاقباً افزایش اقتدار ملی و بین المللی نظام سیاسی حاکم است. هدف اصلی از این پژوهش ارائه رویکردی اسلامی از مدیریت عواطف توسط پیامبر(ص) و امیرمومنان(ع) است، تا دولتمردان با تأسی از این بزرگواران، قدرت نرم حاکمیت را افزایش دهند. طبق یافته های پژوهش که مبتنی بر روش اسنادی است، ازجمله راه هایی که حاکمیت می تواند پشتوانه مردمی خود را ارتقاء بدهد، مسئله تهییج و مدیریت عواطف و احساسات مردم است. این پژوهش با بررسی عملکرد حکومت نبوی و علوی روشن ساخت که پیامبر خدا(ص) و امیرمومنان(ع) در عرصه های سیاسی- اجتماعی مختلف ازجمله در روابط بین الملل، در مقام احتجاج، در مواجهه با دشمنان، در مقام امربه معروف و نهی ازمنکر و در امورات جنگی عواطف مردم را در مسیر صحیح، مدیریت کرده اند.