تصوف و عرفان اسلامی

عشق انسانی که در آموزه¬های صوفیه و نیز منتقدان آنها غالباً با تعبیر "عشق مجازی" ظاهر می‌شود، یکی از مواضع غامض و دشوار در عرفان اسلامی است. اهمیت روزبهان در این عرصه، از آنجاست که وی نه تنها از به کاربردن اصطلاح رایج "عشق مجازی" تعمداً امتناع و به¬جای آن از تعبیر "عشق انسانی" استفاده می¬کند، بلکه تجربة عشق انسانی را برای تحقق عشق ربانی اجتناب‌ناپذیر می‌داند. آموزة روزبهان، بالطبع این پرسش‌ را پیش می‌کشد که حیثیت معرفت‌شناختی عشق انسانی چیست که بدون تجربة آن، عشق ربانی رخ نمی‌نماید. در این پژوهش، به منظور یافتن پاسخ، نخست نشان داده می‌شود که تحسین عشق انسانی در اندیشة عرفا در قالب پارادایم¬های گوناگون رخ داده است؛ سپس جایگاه عشق انسانی در منظومة عرفانی روزبهان مورد کاوش قرار گرفته و با شرح واژة کلیدی "تجلی" و تبیین فرایند "تأویل"، نوآوری‌های روزبهان در این باب طرح و تحلیل گشته و وجوه تمایز اندیشة وی با عارفان دیگری که عشق مجازی را مقبول می‌داشته¬اند، تقریر شده است.

۱۹۴۳.

جوادی آملی ، حکیم الهی و مفسر قرآنی

نویسنده: شهناز شایان فر

منبع: کتاب ماه فلسفه سال دوم اسفند ۱۳۸۷ شماره ۱۸

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۰۲۸ تعداد دانلود : ۸۱۴

۱۹۴۴.

بررسی مقایسه ای مسیحیت شرقی و تصوف اسلامی

نویسنده: سید نادر محمدزاده

منبع: ادیان و عرفان سال پنجم بهار ۱۳۸۷ شماره ۱۵

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تصوف و عرفان اسلامی کلیات رابطه تصوف و عرفان با علوم دیگر

تعداد بازدید : ۱۶۳۶ تعداد دانلود : ۸۸۲

۱۹۴۵.

تفکر در اندیشه عرفانی

نویسنده: ولی الله عباسی

منبع: هفت آسمان ۱۳۸۷ شماره ۳۷

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۳۳۷۲۷

۱۹۴۶.

فیزیک کوانتوم و مکاشفات مولانا

نویسنده: محسن فرشاد

منبع: آفتاب اسرار سال دوم زمستان ۱۳۸۷ شماره ۸

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۰۸۳ تعداد دانلود : ۱۴۴۱۱

۱۹۴۷.

یک قضیه بیش نیست

نویسنده: فاطمه اسلامی اسدالله معظمی گودرزی

منبع: آفتاب اسرار سال دوم تابستان و پاییز ۱۳۸۷ شماره ۶ و ۷

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۴۶۳ تعداد دانلود : ۹۵۳

۱۹۴۸.

جهاد با نفس (5)

نویسنده: سید محمدرضا طباطبایی

منبع: نامه جامعه ۱۳۸۷ شماره ۵۴

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۳۵۰

۱۹۴۹.

ولایت در ساحت شریعت و طریقت

نویسنده: مهین عرب

منبع: ادیان و عرفان سال پنجم زمستان ۱۳۸۷ شماره ۱۸

کلیدواژه‌ها: عرفان اسلام ولایت ابن عربی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۶۱۳ تعداد دانلود : ۸۶۹

ولایت چشمه ایست جوشان که مایه حیات دین و عرفان و فصلی مشترک میان ایندوست . این مطلب آنجا روشنی بیشتری می یابد که می بینیم در شریعت ، ولایت ، باطن دین و سرعبادات تلقی می شود و منقول است که :""لا تقبل الاعمال الا بالولایه "" در عرفان نیز ولایت باطن و اساس جمیع کمالات انسانی و سرآغاز رسیدن به مراتب عالی این کمالات است ،که این نیز همان غایت دین می باشد. پس در نزد عرفا نیز ولایت باطن و اصل دین است . همانگونه که در تشیع امام و ولی ِ کامل ، واسطه در فیض الهی است ، چنانکه در روایات و ادعیه وارده از اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام آمده است :""و اشرقت الارض بنورکم و فاز الفائزون بولایتکم "" در عرفان نیز جمیع نعمات الهی ابتدا بر انسان کامل و سپس بواسطه او بر حقائق عالم نازل می شود. همچنانکه در تشیع وجود امام و حجت حق سبب تعادل نظام هستی و بلکه عامل برپائی و قوام آن می باشد، که حدیث ""لولا الحجه لساخت الارض باهلها""بدان اشاره دارد.در عرفان نیز وجود ولی کامل محمدی (ص ) سبب بقاء عالم است ، همچنانکه رحلت اواز دار دنیاسبب زوال آن می باشد. همانطور که ابن عربی در رسائلش فرموده است : ""فاذا انتقل الی الدار الاخره مارت هذه السماء مورا و سارت الجبال سیرا و دکت الارض دکاء و انتشرت الکواکب و کورت الشمس و ذهبت الدنیا و قامت العماره فی دار الاخره "". هدف ما در این مقاله ارائه تصویری کلی از دیدگاه اسلام (تشیع ) وعرفان درباره ولایت و قرابت این دو دیدگاه در این عرصه است .

۱۹۵۰.

محمد حسین تونی ، حکیم و عارف شریعت مدار

نویسنده: فیروزه صادق زاده دربان

منبع: کتاب ماه فلسفه سال دوم اسفند ۱۳۸۷ شماره ۱۸

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۲۹۴ تعداد دانلود : ۶۱۶

۱۹۵۱.

عرفان در متن زندگی

نویسنده: علی شیخ الاسلامی

منبع: کیهان فرهنگی دی ۱۳۸۷ شماره ۲۶۷

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۴۶۰ تعداد دانلود : ۱۰۰۰

۱۹۵۲.

توحید افعالی در عرفان مولوی و کلام اشعری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مرتضی شجاری

منبع: اندیشه نوین دینی سال چهارم زمستان ۱۳۸۷ شماره ۱۵

کلیدواژه‌ها: وحدت وجود سبب تجلی حق فاعلیت حق مظاهر الاهی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۳۶۵۴ تعداد دانلود : ۲۹۹۰

توحید افعالی یکی از مراتب توحید (مهمترین اصل ادیان آسمانی) است. اشاعره با انکار نظام علی در عالم و ارجاع آن به عادت الاهی، تنها فاعل در عالم را خداوند می دانند. مولوی که در هستی جز وحدت و عشق نمیبیند و فعل و ذات عاشق را فانی در معشوق میداند، بیان می کند که تجلی کامل اسما و صفات حق، نظام سببیت در عالم را ضروری می کند. علیتی که مولوی در هستی مشاهده می کند، غیر از علیت مصطلح در فلسفه مشائی است و لذا منافاتی با فاعلیت مطلق خداوند ندارد. ملاصدرا با مبانی خاص فلسفه خویش، استدلالی قوی بر قول مولوی در این بحث اقامه کرده است.

۱۹۵۳.

تحلیلی از راه یابی شرور در نظام هستی

نویسنده: حمید محمودیان مرضیه امامی

منبع: ادیان و عرفان سال پنجم تابستان ۱۳۸۷ شماره ۱۶

کلیدواژه‌ها: تجلی خیر و شر اسماء و صفات

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تصوف و عرفان اسلامی عرفان نظری

تعداد بازدید : ۱۴۳۰ تعداد دانلود : ۱۰۴۸

در این مقاله به علت و کیفیت پیدایش شرور در نظام آفرینش پرداخته و ضمن بیان نظریه وحدت شخصی وجود یادآور می گردد نظام آفرینش از دید عرفان نظام تجلی و ظهور است و کثراتی که در عالم مشاهده می شود کثرت تجلیات و ظهور اسماء و صفات اوست و چون اسماء خداوند همه اسماء الحسنی می باشد در نگاه کلی به عالم همه چیز زیباست.پذیرش مطلب مذکور با مشاهده پدیده هایی چون سیل و زلزله و فقر و مرگ و ... در تقابل و تناقض نبوده و می توان با بررسی مصادیق شر و تحلیل ماهیت شرور به رفع شبهه مزبور پرداخت.شرور قابل تقسیم به دو دسته عمده است: 1ـ شربالذات 2ـ شربالعرضشربالذات عدم است و عبارت از اشیاء و پدیده هایی است که به دلیل فقدان برخی کمالات تصف به شریت می شود. شر بودن این اشیاء وصف سلبی آنهاست اما آنچه در آنها ظهور یافته جز خیر و زیبایی چیزی نیست. شرور بالعرض نیز عبارت از پدیده هایی است که به خودی خود نیکو بوده و تنها از سنجش آنها با اشیاء دیگر مفهوم شر دریافت می شود.طبق تقسیم مذکور ظهور هر شیء در عالم خیر و رحمت است و سراسر هستی جز زیبایی نمی باشد. علاوه بر این، تحلیل دقیق ماهیت شرور نشان می دهد آنچه از نظر ما شر نامیده می شود لازمه تحقق نظام هستی است به طوری که بدون آنها اصلاً نظامی در کار نخواهد بود

۱۹۵۴.

سماع دایره ها گرد سوزن پرگار

نویسنده: قدمعلی سرامی

منبع: ادیان و عرفان سال پنجم بهار ۱۳۸۷ شماره ۱۵

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۵۵۲ تعداد دانلود : ۱۲۱۰

۱۹۵۵.

اسرار نبوی در کلام روزبهان بقلی شیرازی

نویسنده: علی صدرایی خویی

منبع: میثاق امین سال دوم بهار ۱۳۸۷ شماره ۶

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تصوف و عرفان اسلامی کلیات شخصیت ها[زندگینامه ها؛ اندیشه ها و..]

تعداد بازدید : ۱۲۵۶ تعداد دانلود : ۸۳۸

۱۹۵۶.

ابن عربی

نویسنده: حمید هاشمی

منبع: آفتاب اسرار سال دوم تابستان و پاییز ۱۳۸۷ شماره ۶ و ۷

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تصوف و عرفان اسلامی کلیات شخصیت ها[زندگینامه ها؛ اندیشه ها و..]

تعداد بازدید : ۱۲۹۰ تعداد دانلود : ۸۶۶

۱۹۵۷.

حالتهای قلب (سخنرانی مکتوب)

نویسنده: محمدتقی مصباح یزدی

منبع: مبلغان ۱۳۸۷ شماره ۱۰۵

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۱۱۵ تعداد دانلود : ۹۷۷

۱۹۵۸.

بررسی ویژگی های نوع تکاملی شعر عرفانی

نویسنده: سیده مریم ابوالقاسمی

منبع: ادیان و عرفان سال پنجم پاییز ۱۳۸۷ شماره ۱۷

کلیدواژه‌ها: ملامتیه شعر عرفانی شعر قلندری حکیم سنایی

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تصوف و عرفان اسلامی عرفان ادبی

تعداد بازدید : ۵۷۶۶ تعداد دانلود : ۱۷۴۱

نوع متعالی و تکامل یافته شعر عرفانی را در ادب فارسی به صورت «شعر مغانه و قلندری» می توان مشاهده نمود. اندیشه ملامتی، رندی و قلندری در تعالی ادب فارسی تاثیری انکار ناپذیر داشته است. از شعر قلندری به عنوان نقطه عطف و تاثیری مهم در شعر عرفانی می توان یاد کرد این تاثیر ونفوذ را باید هم از حیث مضمون و محتوای عالی انسانی و هم از جهت کاربردهای زبانی و بیانی آن در نظر گرفت. غزل قلندری با حکیم سنایی غزنوی (529ـ467ق) به صورت مدون و منسجم وارد قلمروشعر فارسی گردید.اندیشه های رندی و قلندری در میان برخی از شاعران مدیحه سرا نیز رواج یافته بدون آنکه در آنان علائق وگرایشات خاص عرفانی وجود داشته باشد. در این مقاله کوشش بر اینست تا از منظری نو و علمی وجوه صوری و معنوی شعر قلندری و همچنین انگیزه های اجتماعی پیدایش آن مورد نقد و بررسی قرار گیرد. بیان نوآوری های زبانی و واژگانی شعر قلندری در سطح کاربرد اصطلاحات و ترکیباتِ خاص، از اهداف دیگر این مقاله است.

۱۹۵۹.

رویش و بینش صوفیه گنابادی

نویسنده: علی اصغر منجزی

منبع: مربیان تابستان ۱۳۸۷ شماره ۲۸

حوزه‌های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تصوف و عرفان اسلامی کلیات فرقه ها و سلسله ها

تعداد بازدید : ۱۶۹۶ تعداد دانلود : ۱۰۴۸

۱۹۶۰.

درآمدی بر ارتباط نظام معرفت شناختی و هستی شناختی عزیز نسفی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مهدی فدایی مهربانی

منبع: پژوهش های فلسفی-کلامی سال نهم بهار ۱۳۸۷ شماره ۴ (پیاپی ۳۵)

کلیدواژه‌ها: معرفت شناسی هستی شناسی عزیز نسفی

حوزه‌های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۵۹۴ تعداد دانلود : ۱۹۰۴

عزیزالدین نسفی از بزرگترین حکمای عارف مشرب ایران زمین است که همانند بسیاری از بزرگان حکمت و فلسفه ایرانی گمنام مانده است. مباحثی که نسفی در معرفت شناسی و هستی شناسی خود مطرح می کند چنان از انسجام منطقی و قوت نظری برخوردار است که هر خواننده بی غرضی را می تواند قانع کند. در واقع در کلام عزیز نسفی مبحث منازعه برانگیز و تاریخی معرفت شناسی، به مفهوم هستی شناسی و وجود گره می خورد و در قالب مفاهیم عرفانی مقام و حجاب، غامض ترین مسایل فلسفی را تشریح می کند. آموزه های وی به حق دستمایه مناسبی برای مفهوم حرکت جوهری در نزد صدرالدین شیرازی بود که او نیز همانند نسفی در ادغام عقل و شهود کوشید.

درخت حوزه‌های تخصصی