درخت حوزه‌های تخصصی

تفسیر و علوم قرآن

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترجمه قرآن تفسیر قرآن علوم قرآنی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱٬۱۸۱ تا ۱٬۲۰۰ مورد از کل ۱۳٬۴۰۳ مورد.
۱۱۸۱.

نقش آزمایش های الهی در تربیت انسان

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تربیت تبلیغی سال اول بهار ۱۳۹۲ شماره ۱

کلیدواژه‌ها: آزمایش فتنه ابتلاء امتحان الهی کارکردهای تربیتی

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن اخلاق و تربیت در قرآن
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی تعلیم و تربیت اسلامی تربیت تربیت اخلاقی
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث معارف حدیثی اخلاق و تربیت در روایات
تعداد بازدید : ۳۷۶۷ تعداد دانلود : ۱۳۰۲
یکی از اساسی ترین مسائل زندگی انسان بر اساس سنت الهی در قرآن و روایات، مسئله آزمایش و ابتلاء است. هدف این مقاله، بررسی نقش آزمایش های الهی در تربیت انسان است. آگاهی از اهداف،ویژگی-ها،کارکردها و اثرات تربیتیِ آزمایش های الهی برای انسان، نقش غیر قابل انکاری در رشد، سعادت وکمال او دارد. آزمایش های الهی برمبنای قرآن، اهدافی نظیرِ تمیز مؤمنان و تمحیص اعمال آنها، شناسایی مجاهدان و صابران، تعیین بهترین سرنوشت برای انسان ها و تقویت صبر آنها دارد. همچنین آزمایش های الهی، ویژگی هایی نظیرِ تفاوت در سطح دشواری آزمایش ها، فراگیر بودن آزمایش ها در زندگی، برخوردای از مدت زمان معین و تناسب داشتن آزمایش با سطوح رشد اجتماعی و فردی انسان ها و اجتماع دارد. بخش بعدی مقاله، کارکردها و آثار تربیتی آزمایش های الهی را در مواردی همچون ایجاد آگاهی، ارتقاء انسان، استحقاق پاداش و کیفر و ایجاد انگیزه و اراده، بررسی و تحلیل می کند. این تحقیق به روش توصیفی و تحلیلی انجام شده و از نوع تحقیقات بنیادی و کتابخانه ای بوده که محقق پس از مطالعه و بررسی کتابخانه ای، اقدام به توصیف، تحلیل و بررسی آنها کرده است.
۱۱۸۲.

بررسی آیات موهم ارتکاب گناه یا ترک اولی از سوی حضرت موسی علیه السلام در قتل قبطی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: قرآن شناخت سال دهم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲ (پیاپی ۲۱)

کلیدواژه‌ها: حضرت موسی علیه السلام عصمت موسی قتل قبطی گناه ترک اولی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۶۴ تعداد دانلود : ۴۹۴
در درگیری واقع شده بین فردی از فرعونیان و فردی از بنی اسرائیل که حضرت موسی علیه السلام به کمک اسرائیلی (سبطی) شتافت و دفع فرعونی (قبطی) توسط ایشان منتهی به مرگ وی شد، جای طرح این پرسش است که آیا می توان تعابیر نقل شده از حضرت موسی علیه السلام بعد از قتل قبطی را با عصمت جمع کرد؟ تعابیری که موهم شبهه معصیت یا ترک اولی است، عبارت اند از: «هذا مِنْ عَمَلِ الشَّیْطانِ»؛ «قالَ رَبِّ إِنِّی ظَلَمْتُ نَفْسی فَاغْفِرْلی»؛ «قالَ فَعَلْتُها إِذاً وَأَنَا مِنَ الضَّالِّینَ». تا آنجا که بررسی شد، همه مفسران شیعه این قتل را ترک اولی و همه مفسران اهل تسنن (به جز فخررازی) آن را گناه برشمرده اند. این نوشتار به روش توصیف و تحلیل، به بررسی شبهه پرداخته و به این نتیجه رسیده است که قتل قبطی توسط آن حضرت، نه تنها گناه نبود؛ بلکه ترک اولی هم نبوده است. ضمیر «هذا» در آیه نخست به اقتتال و درگیری میان سبطی و قبطی برمی گردد. واژه «ظلم» و «غفران» در آیه دوم نیز در معنای لغوی به کار رفته است؛ در نتیجه چنین معنا می شود: با ورود به این شهر، خود را در جایی که نباید می بودم قرار دادم؛ پس مرا از دشمنان بپوشان. جمله «فَعَلْتُها إِذاً وَأَنَا مِنَ الضَّالِّینَ» نیز در مقام توریه بیان شده است.
۱۱۸۴.

معنای عدل الهی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سفینه سال سیزدهم پاییز ۱۳۹۵ شماره ۵۲ «ویژه عدل الهی»

کلیدواژه‌ها: عدل الهی نفی جبر از خداوند

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام دین پژوهی فلسفه دین
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن توحید و اوصاف الهی در قرآن
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث معارف حدیثی توحید و اوصاف الهی در روایات
تعداد بازدید : ۳۷۵۴ تعداد دانلود : ۱۰۹۲
نگارنده در این گفتار، تأکید می کند که عدل الهی بنا بر تعریفی که در آیات و روایات مطرح شده، با تعریف فلسفی تفاوت دارد. در نصوص وحیانی، عدل الهی به معنی نفی ظلم از خداوند است، که انسان را در گناهان مجبور نکرده و نمی کند.
۱۱۸۵.

تفسیر موضوعی قرآن از منظر استاد محمدتقی مصباح(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: قرآن شناخت سال دوم پاییز و زمستان ۱۳۸۸ شماره ۲ (پیاپی ۴)

کلیدواژه‌ها: تفسیر موضوعی مراحل تفسیر موضوعی آسیب های تفسیر موضوعی ویژگی های تفسیر موضوعی کاربردهای تفسیر موضوعی ضرورت تفسیر موضوعی معارف قرآن استاد مصباح

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۵۳ تعداد دانلود : ۱۱۹۶
این مقاله در صدد است تا ابعاد مختلف تفسیر موضوعی را از منظر استاد محمدتقی مصباح یزدی بررسی و ویژگیهای برجستة تفسیر موضوعی ایشان با نام معارف قرآن را بیان کند. تفسیر موضوعی عبارت است از بیان مفاد واژگان و عبارات آیات قرآن و آشکارساختن مراد خداوند در موضوعی از موضوعات با بهره گیری از مجموعة آیات مرتبط با آن و بر اساس روش گفت وگوی عقلایی و ادبیات عربی. تفسیر موضوعی در آثار قرآن پژوهان سه کاربرد دارد: 1. تفسیر لفظی؛2. تفسیر وصفی و تصنیفی؛ 3. تفسیر تحلیلی و تبیینی. استاد مصباح تعبیر تفسیر موضوعی را شایستة کاربرد دوم و به ویژه کاربرد سوم میداند. مراحل تفسیر موضوعی از منظر استاد مصباح عبارت اند از: انتخاب موضوع یا مسئله، تحدید مفهومیِ موضوع یا مسئله، استخراج و گردآوری آیات مرتبط با موضوع یا مسئله، تعیین حد دلالت آیات، تعیین نوع ارتباط آیه با موضوع، دسته بندی منطقی ریزموضوعات و تفسیر هریک از آیات گردآوری شده. مهم ترین آسیب های تفسیر موضوعی از نظر استاد مصباح عبارت اند از: غفلت از سیاق، نگرش تک بعدی، تحمیل رأی و تطبیق های ناروا. ایشان علاوه بر بحث های نظری، در عمل برای مصون ماندن از آسیب های تفسیر بسیار کوشیده اند. برخی از مهم ترین ویژگیهای تفسیر موضوعی استاد مصباح عبارت اند از: فراگیریِ همة آموزه های قرآن، نظام واره سازی معارف قرآن، نگرش سیستمی (نظام مند) طولی، روز آمدی و آینده نگری، انسجام و اتقان روش شناختی.
۱۱۸۷.

معناشناسی واژه "مبین" درسوره یس از منظر تفسیر المیزان

نویسنده:
منبع: مطالعات سبک شناختی قرآن کریم سال سوم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۵) 146 - 157

کلیدواژه‌ها: معناشناسی مبین سوره یس المیزان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۶۶ تعداد دانلود : ۹۶۷
معناشناسی الفاظ در قرآن کریم یکی از مهّم ترین پایه های تفسیر آن می باشد؛ این ارتباط بر این مطلب تأکید دارد که تفسیر قرآن دارای قواعدی است که دلالت بر تبیین معنایی هر واژه از طریق جایگاه و نوع نقش آن با توجّه به قرائن دارد. اهمیّت این بحث زمانی روشن می شود که به این نکته توجّه داشته باشیم که هر لفظی محدود به معنای وضعی خود نمی شود بلکه در پی قرائن موجود بر معنایی خارج از لفظ نیز ظهور می یابد. این تحقیق درصدد پاسخگویی به این مسئله است که تکرار معناشناسانه وصف "مبین" در سوره یس، از دیدگاه تفسیر "المیزان" چگونه مطرح شده است؟ بررسی تحلیلی- توصیفی این مسئله گویای آن است که، واژه "مبین" در سوره یس، افزون بر معنای اصلیِ مُبَیّن، یعنی قابل فهم و درک، و یا معانی و مقاصد روشن گوینده، در معنای فرعیِ "لوح محفوظ" نیز به کار رفته است. واژگان کلیدی: معناشناسی، مبین، سوره یس، المیزان
۱۱۸۹.

ماهیت، اهداف، اصول و روش های معاد باوری در قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تربیت اسلامی سال نهم پاییز و زمستان ۱۳۹۳ شماره ۱۹

کلیدواژه‌ها: فلسفه قرآن کریم تربیت اسلامی معاد باوری

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن معاد در قرآن
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی اخلاق اسلامی کلیات فلسفه‌ اخلاق
  3. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی تعلیم و تربیت اسلامی کلیات فلسفه‌ تعلیم و تربیت
تعداد بازدید : ۳۷۳۸ تعداد دانلود : ۱۳۸۱
هدف این مقاله، تبیین فلسفه ی معادباوری با نظر به وجه تربیتی آن، بر اساس آیات قرآنی ذیل سه محورماهیت، ضرورت، اهداف و اصول و روش ها است. برای دست یافتن به این هدف، از روش تحلیل فلسفی و روش استنتاجی استفاده شده است. تبیین مقدمه های لازم معادباوری با استفاده از تحلیل منطقی فرارونده مبتنی بر آیات قرآنی صورت گرفته و اصول معادباوری، با استفاده ازروش قیاس عملی استنتاج شده که نتیجه قیاس، دو گزاره مقدماتی توصیفی و تجویزی است که از پاسخ دو سؤال اول و دوم به دست آمده و روش ها نیزمبتنی بر اصول تربیتی استخراج گردیده اند. در مجموع عناصر اصلی ماهیت معادباوری عبارت اند از اندیشه ورزی، وابستگی به فطرت انسان، اطمینان و باور قلبی به پایان پذیر بودن دنیا، ادامه ای بر حیات انسان و اهداف معادباوری عبارت اند از متعالی شدن قوه عقل و نمود آن در همه ی امور، امنیت و آرامش روانی، پیدایش بینش درست نسبت به زندگی دنیایی و احساس مسئولیت و اصول آن، ایمان توأم با تعقل، بازگشت به خویشتن، معرفت بخشی، استمرار و امتناع و روش های آن نیز پرسشگری، حل مساله، بارش مغزی، تذکر، همیاری، اسوه سازی، عبرت آموزی، تذکر و موعظه بوده اند.
۱۱۹۰.

سیرة فردی و اجتماعی امام رضا(ع) با تطبیق بر آیات قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف قرآنی (آفاق دین) سال هفتم پاییز ۱۳۹۵ شماره ۲۶

کلیدواژه‌ها: قرآن سیره اجتماعی امام رضا (ع) سیره شناسی سیره فردی

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن معارف قرآن موارد دیگر قرآن وعترت
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تاریخ اسلام و سیره تاریخ و سیره شناسی تاریخ و سیره اهل بیت(ع)
تعداد بازدید : ۳۷۳۳ تعداد دانلود : ۱۶۷۷
امام رضا (ع)یک شخصیت کامل انسانی است که تمام رفتارها و گفتارهای ایشان منطبق با آیات قرآنیاست و به همراه پیامبر و ائمه (ع)بهترین الگو برای ساخت زندگی اسلامی است. سیره شناسی به معنای سبک شناسی و رفتارشناسی است و در واقع، شناخت اصول، معیارها و روش هایی است که یک فرد در رفتار و کردار خود دارد. این نوشتار در پی تطبیق سیرة فردی زندگی امام رضا (ع)از قبیل خوش خلقی، عذرپذیری، ساده زیستی، کناره گیری از دنیا، حفظ زبان و نیز سیرة اجتماعی ایشان، از قبیل ارزش نهادن بر نفس انسان، خانواده، صلة رحم، انفاق و بخشش، ارتباط و تعاون با محرومان جامعه، خوش رفتاری با کارگران، جود و سخاوت، گذشت و بردباری، پرهیز از اسراف، مشورت، عمران و آبادانی با آیات قرآناست. هدف اصلی از این تحقیق، «سیرة فردی و اجتماعی امام رضا (ع)با تطبیق بر آیات قرآن» و اهداف فرعی «بررسی فضائل و ویژگی های اخلاقی امام رضا (ع)» و «شناخت رابطة بین ویژگی های اخلاقی امام رضا (ع)با آیات قرآن» است. پرسش اصلی این پژوهش که با روش کتابخانه ای درصدد پاسخگویی به آن است، اینکه کدام  فضائل اخلاقی امام رضا (ع)متأثر از آیات قرآناست و سیرة فردی و اجتماعی امام رضا (ع)که برخاسته از قرآناست، چگونه در جامعة امروزی می تواند تأثیر داشته باشد؟ در نتیجه، الگوی رفتاری و اخلاقی امام رضا (ع)، در کنار ائمه (ع)،  قرآننیز بوده است و می توان بسیاری از ویژگی های فردی و اجتماعی ایشان را در قرآنپیدا کرد.
۱۱۹۱.

گرایش های تفسیری مفسران شیعه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: شیعه شناسی سال هشتم تابستان ۱۳۸۹ شماره ۳۰

کلیدواژه‌ها: تفسیر قرآن شیعه مفسران گرایش

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن کلیات روش های تفسیر و تأویل
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن کلیات مفسران و تأویل گران شیعی
تعداد بازدید : ۳۷۳۲ تعداد دانلود : ۱۱۴۱
گرایش تفسیری، تاثیر عقاید، نیازها، ذوق و تخصص مفسران در تفسیر قرآن است. مفسران شیعه نیز همچون دیگر مفسران قرآن، دارای گرایش های فقهی، کلامی، فلسفی، اجتماعی و ادبی بوده اند؛ هرچند مفسران شیعه همه این گرایش ها را در چارچوب مذهب اهل بیت‰ تعریف کرده اند. در این نوشتار به صورت مبسوط تاریخچه، ویژگیها، موضوعات گرایش های تفسیری و مهم ترین تفاسیر شیعه در هر مورد، معرفی شده است. نیز یادآوری شده است: گرایش های تفسیری دیگری مثل گرایش عرفانی، حدیثی و علمی در میان شیعه وجود داشته است. در دهه اخیر نیز گرایش های میان رشته ای در تفاسیر، مثل تفسیر تربیتی، مدیریتی، سیاسی و... در مورد قرآن مطرح شده است.
۱۱۹۸.

تحلیل مبانی و رویکرد شهید صدر به تفسیر موضوعی(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: فقه و تاریخ تمدن پاییز ۱۳۸۹ شماره ۲۵

کلیدواژه‌ها: قرآن تفسیر موضوعی مبانی تفسیر شهید صدر

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن کلیات روش های تفسیر و تأویل
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن کلیات انواع تفسیر وتأویل
تعداد بازدید : ۳۷۰۸ تعداد دانلود : ۱۴۸۸
تفسیر در میان مسلمانان همواره به دو روش انجام می یافته است. نخست تفسیر ترتیبی است که از دیرباز شیوه ای رایج بوده و غالب مفسران بر اساس چینش سوره های قرآن در مصحف شریف، به تفسیر پرداخته اند. و دیگری تفسیر موضوعی است که نسبت به روش پیشین نهالی نو پاست. این روش تفسیری اگرچه در کلام پیامبر گرامی اسلام و امامان معصوم علیهم السلام یافت می شود؛ اما در سده های گذشته شیوه غالب درمیان مسلمانان همواره روش ترتیبی بوده است.در آغاز قرن چهاردهم با توجه به تحولات سیاسی و اجتماعی جوامع بشری از جمله جهان اسلام، روی کرد مفسران به تفسیر موضوعی افزون گشت. شهید صدر از آن دسته مفسرانی است که توجه به تفسیر موضوعی را در جهان معاصر ضرورتی اجتناب ناپذیر برای مسلمانان می داند. البته نگاه وی به تفسیر موضوعی با سایر مفسران موضوعی متفاوت است. او معتقد است تفسیر موضوعی زمانی شکل می گیرد که مفسر پیش از مراجعه به قرآن از جهان واقع آغاز کند.از این رو شیوه تفسیری وی محاوره با قرآن و استنطاق از آن است. این دیدگاه شهید صدر چنانکه خود اظهار داشته مبتنی بر کلام امیرمومنان در نهج البلاغه است که مسلمانان را به استنطاق از قرآن فراخوانده است تا بدین سان قرآن متناسب با نیازهای انسان در هر دوره به سخن آید و از مشکلات جوامع بشری گره گشایی کند.
۱۲۰۰.

بررسی روش شناسی تفسیر المنار در نگاه مهم ترین مفسر شیعی معاصر، علامه طباطبایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: شیعه شناسی سال هشتم پاییز ۱۳۸۹ شماره ۳۱

کلیدواژه‌ها: محمد عبده مبانی تفسیر المیزان المنار محمدحسین طباطبایی روش های تفسیری رشیدرضا

حوزه‌های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن کلیات روش های تفسیر و تأویل
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن کلیات موارد دیگر کتاب شناسی تفسیر
تعداد بازدید : ۳۷۰۰ تعداد دانلود : ۱۵۲۵
در این مقاله تفسیر المیزان که یکی از تفاسیر مهم شیعی عصر حاضر است، با تفسیر المنار که از تفاسیر معتبر قرن چهاردهم اهل سنت است، از نظر روش شناسی مورد مقایسه و تطبیق قرار گرفته است. از رهگذر این مقاله، جایگاه تفسیر المنار در تفسیر المیزان، و روش شناسی نقد آرای شیخ محمد عبده و رشیدرضا به وسیله محمدحسین طباطبایی روشن خواهد شد. گفتنی است مؤلف المیزان با تکیه بر دیدگاه شیعی و شاخص هایی که به وسیله اهل بیت ارائه شده است. آرای مورد اختلاف مؤلفان المنار را در این موضوع نقد و بررسی کرده است. بسیاری از اختلافات دو تفسیر، معلول باورهای مبنایی مؤلفان آن است؛ ولی بسیاری از اختلافات دیگر، به تفاوت روش آنان در تحقیق و عدم پژوهش کامل در یک موضوع بازمی گردد.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان